1, 2. Пауыл мен Барнаба Листрада болғанда, қандай жағдайлар орын алды?

 ЛИСТРАДА адамдар апыр-топыр болып жатыр. Туылғаннан жүре алмайтын кісі екі бейтаныс адамның өзін сауықтырғанына мәз-мейрам. Бұны көрген халық қайран қалып жатыр, ал Зевстің діни қызметкері жұрт құдай санаған осы екі кісінің басына гүлдесте кигізбекші. Діни қызметкер құрбандыққа шалғалы жатқан бұқалардың мөңіреген даусы естіледі. Ал Пауыл мен Барнабаның жанайқайы шығып, жұртты тоқтатуға тырысып бағуда. Олар киімдерін жыртып, қалың тобырға қарай ұмтылып, өздеріне табынбауды жалбарынып өтінді. Сөйтіп, елшілер жұртты әрең дегенде тоқтатты.

² Сосын Писидиядағы Антиохия мен Иқониядан яһуди қарсыластар келді. Олар елшілерге қып-қызыл жала жауып, Листра тұрғындарының санасын улады. Кеше ғана оларға табынбақ болған жұрт енді бүгін Пауылға атылып, оны есінен танғанша таспен атқылап тастады. Ашулары басылған соң, Пауылды өліп қалды деп, қаланың сыртына сүйреп шығарды.

3. Бұл тарауда қандай сұрақтар қарастырылады?

³ Бұндай қиын жағдайға елшілер қалай тап болды? Барнабамен, Пауылмен және Листраның бірде көл, бірде шөл тұрғындарымен болған оқиғадан бүгінгі жариялаушылар не үйрене алады? “Ехоба берген билікпен батыл сөйлеп”, қызметте табандылық танытқан Барнаба мен Пауылға ақсақалдар қалай еліктей алады? (Ел. іс. 14:3).

4, 5. Пауыл мен Барнаба не үшін Иқонияға барды және ол жерде не болды?

⁴ Осыдан бірнеше күн бұрын Писидиядағы Антиохия қаласында кейбір яһудилер Пауыл мен Барнабаға қарсы шығып, қаладан қуып шыққан еді. Болған жағдайға рухы жығылмаған елшілер ізгі хабарға құлақ аспаған тұрғындарға ескерту ретінде “аяқтарының  шаңын қағып тастады” (Ел. іс. 13:50—52; Мат. 10:14). Бұл адамдар Құдай алдында өздері жауап беретінін түсініп, Пауыл мен Барнаба ол жерден тып-тыныш кетіп қалды (Ел. іс. 18:5, 6; 20:26). Қуаныштарын сөндірмей, екі миссионер уағыздарын жалғастыра берді. Олар оңтүстік-шығысқа қарай 150 шақырымдай жол жүріп, Тавр және Сұлтан тау жоталарының арасындағы жері құнарлы бір аймаққа келіп жетті.

⁵ Алдымен Пауыл мен Барнаба Иқонияға аялдады. Иқонияда грек мәдениеті сақталып қалған еді, әрі ол Рим провинциясы Ғалатияның негізгі қалаларының бірі болған a. Мұнда ықпалды яһудилер мен яһуди дінін қабылдағандар өте көп еді. Елшілер, әдеті бойынша, мәжілісханаға барып, уағыздай бастады (Ел. іс. 13:5, 14). Олардың айтқандары “керемет болғаны сонша — көптеген яһудилер мен гректер сенді” (Ел. іс. 14:1).

6. Ненің арқасында Пауыл мен Барнаба шебер тәлімгер бола алды және оларға қалай еліктей аласыз?

⁶ Пауыл мен Барнабаның айтқандары неліктен адамдарға қатты әсер етті? Өйткені Пауылдың Жазбаларға негізделген үлкен білім қоржыны болды. Ол шеберлікпен тарихтан, пайғамбарлықтардан және Мұса Заңынан мәліметтер келтіріп, Исаның уәде етілген Мәсіх екенін дәлелдеген (Ел. іс. 13:15—31; 26:22, 23). Ал Барнабаның қалай сөйлегенінен адамдарға жүрегі елжіреп тұратыны көрінген (Ел. іс. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Дегенмен екеуі де өз ақыл-саналарына емес, “Ехоба берген билікке” жүгінген. Осы екі миссионерге уағыз ісінде қалай еліктей аласыз? Бұл үшін Құдай Сөзімен жақсы таныс болыңыз. Тыңдаушыларыңызға әсер етеді-ау деген тармақтарды таңдаңыз. Уағыздаған адамдарыңызды жұбатудың жолдарын іздеңіз. Сондай-ақ тәліміңізді әрқашан өз даналығыңызға емес, Құдай Сөзіне негіздеңіз.

7. а) Ізгі хабардың әсері қандай? ә) Ізгі хабарға құлақ асқаныңыз үшін отбасыңыз екіге бөлінген болса, нені есте ұстағаныңыз жөн?

⁷ Бірақ Пауыл мен Барнабаның айтқан сөздерін Иқония тұрғындарының бәрі бірдей жақтыра қоймады. Лұқа былай деп жазған: “Сенбеген өзге яһудилер басқа ұлт адамдарын үгіттеп, бауырластарға қарсы қойды”. Бірақ Пауыл мен Барнаба кетіп қалмай, шындықты қорғаулары керектігін түсінді. Сондықтан “сол жерде бірталай уақыт болып,.. батыл сөйледі”. Нәтижесінде, “қала халқы екіге бөлініп, біреулері яһудилерді, ал екіншілері елшілерді жақтады” (Ел. іс. 14:2—4). Бүгінде де ізгі хабар адамдарға дәл солай әсер етеді. Ол кейбіреулерді біріктірсе, өзгелерді, керісінше, бөледі (Мат. 10:34—36). Егер ізгі хабарға құлақ асқаныңыз үшін сіздің отбасыңыз да екіге бөлінген болса, мұндай қарсылық көбінесе қауесет сөзден я қып-қызыл жаладан болатынын ұмытпаңыз. Сіздің жақсы жүріс-тұрысыңыз бұндай өтіріктердің уытын қайтарып, сізге қарсы болғандардың уақыт өте жүректері жібуі мүмкін (Пет. 1-х. 2:12; 3:1, 2).

8. Пауыл мен Барнаба Иқониядан неге кетіп қалды және олардан қандай сабақ аламыз?

 ⁸ Біраз уақыттан кейін Иқониядағы қарсыластар бірігіп, Пауыл мен Барнабаны таспен ұрмақ болды. Бірақ олар мұны біліп қойып, басқа аумақта уағыздауды шешті (Ел. іс. 14:5—7). Бүгіндегі Патшалықтың жариялаушылары да осылай парасаттылықпен әрекет етеді. Егер адамдар біз жайлы не хабарымыз жайлы жаман сөздер айтып жатса, біз батыл сөйлейміз (Філіп. 1:7; Пет. 1-х. 3:13—15). Ал бізге қол көтерейін деп жатқанын байқасақ, ақылсыз әрекет етпейміз. Себебі өзіміздің де, өзге бауырластардың да өміріне қауіп төндіргіміз келмейді (Нақ. с. 22:3).

9, 10. Листра қай жерде орналасқан және ол жердің тұрғындары қандай болған?

⁹ Сосын Пауыл мен Барнаба Листраға қарай жол тартты. Бұл Рим колониясы Иқонияның оңтүстік-батысында 30 шақырымдай жерде еді. Листра қаласының Писидиядағы Антиохиямен көп ұқсастығы болған. Бірақ Листрада Антиохиядағыдай яһудилердің мықты қауымдастығы болмаған. Ол жердің тұрғындары грекше сөйлей алғанмен, олардың ана тілі ликаон тілі болған. Қалада мәжілісхана болмағандықтан болар, Пауыл мен Барнаба көпшілік жерлерде уағыздай бастады. Есімізде болса, Петір Иерусалимде туылғаннан жүре алмайтын кісіні сауықтырған еді. Оның кереметінен кейін көпшілік Исаға сенді (Ел. іс. 3:1—10). Ал Пауыл дәл осындай кереметті Листрада жасады (Ел. іс. 14:8—10). Бірақ Пауылдың кереметінің нәтижесі мүлдем басқа болды.

¹⁰ Тараудың басында айтылғандай, жүре алмайтын кісі сауығып кеткенде, Листрадағы жалған құдайларға  табынатын жұрт бірден қате тұжырым жасады. Олар Барнабаны бас құдайлары Зевс, ал Пауылды Зевстің ұлы әрі құдайлардың хабаршысы Гермес деп ойлап қалды. (97-беттегі “ Листра қаласы және Зевс пен Гермеске құлшылық” деген қоршауды қараңыз.). Бірақ Барнаба мен Пауыл жұртқа жалған құдайлардың билігімен емес, жалғыз шынайы Құдай Ехобаның билігімен сөйлеп, керемет жасағанын түсіндіргісі келді (Ел. іс. 14:11—14).

11—13. а) Пауыл мен Барнаба Листраның тұрғындарына не деді? ә) Олардың айтқан сөздерінен алатын алғашқы сабағымыз қандай?

¹¹ Осындай күрделі жағдайға қарамастан, Пауыл мен Барнаба бәрібір де адамдардың жүрегіне шындықты жеткізуге тырысты. Лұқа жазған осы оқиғадан елшілердің жалған құдайларға табынатындарға ізгі хабарды қалай тиімді жеткізгенін білеміз. Пауыл мен Барнаба тыңдармандарының жүрек қылын шерту үшін былай деді: “Бұларыңыз не? Біз де сіздер сияқты пендеміз ғой. Осы түкке тұрмайтын нәрселерді тастап, көк пен жерді, теңізді және сондағылардың бәрін жаратқан тірі Құдайға бет бұруларыңыз үшін, сіздерге ізгі хабарды жариялауға келдік. Бұрынырақта Құдай барлық халықтардың өз бетімен жүруіне жол берген, сөйтсе де игі істерімен өзі жайлы куәлік беруін тоқтатпады: аспаннан жауын жаудырып, мезгілімен мол өнім берді және көл-көсір ас-су сыйлап, жүректеріңізді қуанышқа толтырып келді” (Ел. іс. 14:15—17).

¹² Осы әсерлі сөздерден қандай сабақ аламыз? Біріншіден, Пауыл мен Барнаба өздерін тыңдаушыларынан жоғары қоймаған. Олар өздерінде жоқты  бар етіп көрсетуге тырыспады. Қайта, дәл солар сияқты өздерінің де кемшіліктері бар екенін кішіпейілділікпен мойындады. Рас, Пауыл мен Барнаба киелі рухты иемденген болатын әрі жалған тәлімдерден азат еді. Оның үстіне, оларда Мәсіхпен бірге билік ету үміті болды. Бірақ екеуі Листраның тұрғындары да Мәсіхке мойынсұнса, дәл осы сыйларды иемдене алатынын білген.

¹³ Уағызда біз адамдарға қалай қараймыз? Оларды өзімізбен тең санаймыз ба? Өзгелерге Құдай Сөзіндегі шындықты білуге көмектескенде, Пауыл мен Барнаба сияқты өзімізге мадақ іздеуден аулақпыз ба? Осы орайда ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында уағыз ісіне жетекшілік еткен Чарлз Тейз Расселл бауырлас бізге жақсы үлгі қалдырған. Ол былай деген: “Біз өзіміз үшін де, жасағандарымыз үшін де ешқандай сый-құрмет күтпейміз. Біреудің бізді “Аса мәртебелім” не “Равви” деп атағанын да қаламаймыз”. Иә, Расселл бауырлас Пауыл мен Барнаба секілді кішіпейіл болған. Уағыздағанда біздің де мақсатымыз — өзімізді көрсету емес, адамдарға “тірі Құдайға” бет бұруға көмектесу.

14—16. Пауыл мен Барнабаның Листра тұрғындарына айтқан сөзінен алар екінші және үшінші сабағымыз қандай?

¹⁴ Пауыл мен Барнабаның айтқан сөздерінен алар екінші сабағымыз қандай? Екеуі де икемделгіш болған. Иқониядағы яһудилер мен яһуди дінін қабылдағандармен салыстырғанда, Листра тұрғындары Жазбалар жайлы, Құдайдың Исраилмен қарым-қатынасы жайлы өте аз, тіпті мүлдем білмеген. Негізі, олар егіншілікпен айналысатын. Листраның климаты егін егуге қолайлы, жері өте құнарлы болған. Сондықтан бұл жердің халқы өнім жинау сияқты маусымдарда Жаратушының қасиеттері жайында біле алатын. Миссионерлер осы жайтты тілге тиек етіп, адамдарды ойлануға талпындырды (Рим. 1:19, 20).

¹⁵ Біз де икемделгіш бола аламыз ба? Мысалы, диқанның бірнеше егістігі бар делік. Ол бәріне бір тұқым сепкенімен, әрқайсысының топырағын әртүрлі жолмен дайындайды. Өйткені бір егістігіндегі топырақ жұмсақ болса, өзгесі көбірек өңдеуді талап етуі мүмкін. Сол сияқты, біздің себетін тұқымымыз бір: Құдай Сөзіндегі Патшалық жайлы хабар. Алайда біз Пауыл мен Барнабаға еліктеп, уағыздайтын адамдарымыздың жағдайын, дінін ескеруіміз керек. Сонда ізгі хабарды оларға бейімделіп жеткіземіз (Лұқа 8:11, 15).

¹⁶ Пауыл мен Барнаба және Листра тұрғындарынан алар үшінші сабағымыз қандай? Қанша күш салсақ та, кейде біз сепкен тұқым “ұрлануы” я ол “тастақ жерге” түсуі мүмкін (Мат. 13:18—21). Сіз сепкен тұқыммен де осылай болса, ұнжырғаңыз түспесін. Өйткені Пауыл Римдегі шәкірттерге айтқандай, “әрқайсысымыз [оның ішінде біз уағыздаған адамдар да бар] өз іс-әрекетіміз үшін Құдай алдында есеп береміз” (Рим. 14:12).

17. Дербеден кейін Пауыл мен Барнаба қайда барды және неге?

¹⁷ Пауылды өліп қалды деп ойлап, Листраның сыртына шығарып тастағаннан кейін, шәкірттер келді де, оны тұрғызып, түнейтін жер тауып берді. Ертесіне Пауыл мен Барнаба 100 шақырымдай жердегі Дербеге аттанды. Оның денесі жол бойы қалай сырқырағаны айтпаса да түсінікті. Өйткені бірнеше сағат бұрын ол әбден таспен атқыланған еді ғой! Десе де Пауыл мен Барнаба еш мойымады. Екеуі Дербеге жеткенде, “біраз адамды шәкірт етті”. Кейін үйлеріне, яғни Сириядағы Антиохияға, қысқа жолмен қайтудың орнына, “Листра, Иқония мен [Писидиядағы] Антиохияға қайта оралды”. Неліктен? “Шәкірттерді нығайтып, сенімдерінде берік тұруға шақыру” үшін (Ел. іс. 14:20—22). Неткен тамаша үлгі десеңізші! Олар қауымды өздерінен жоғары қойды. Бүгінде аудандық бақылаушылар мен миссионерлер осы жанқияр елшілерге еліктеп жүр.

18. Ақсақалдар қалай тағайындалады?

¹⁸ Шәкірттерді сөздерімен және үлгілерімен нығайтудан бөлек, Пауыл мен Барнаба “әр қауымға ақсақалдар тағайындады”. Екі елші миссионерлік сапарға “киелі рухтың әмірімен” жіберілсе де, олар ақсақалдарды дұға етіп, ораза тұтып тағайындап, “Ехобаның қамқорлығына тапсырды” (Ел. іс. 13:1—4; 14:23). Бүгінде де ақсақалдар осылай тағайындалады. Жергілікті ақсақалдар кеңесі ер бауырластың Жазбалардағы талаптарға сай келетін-келмейтінін дұға етіп қарастырады (Тім. 1-х. 3:1—10, 12, 13; Тит. 1:5—9; Жақ. 3:17, 18; Пет. 1-х. 5:2, 3). Оның тағайындалуы қанша уақыт мәсіхші болғанына байланысты емес. Киелі рух өміріне әсер етіп жатқаны ер бауырластың сөзінен, жүріс-тұрысы мен жақсатынан көрініп тұру керек. Ол Жазбалардағы бақылаушыларға қойылатын талаптарға сай келсе, қауымда бағушы болып қызмет ете алады (Ғал. 5:22, 23). Ақсақалдарды аудандық бақылаушылар тағайындайды (Тімөтеге 1-хат 5:22 салыстырыңыз).

19. Ақсақалдар нені есте ұстайды және олар Пауыл мен Барнабаға қалай еліктейді?

¹⁹ Тағайындалған ақсақалдар қауымға қалай қарайтындары үшін Құдай алдында жауап беретіндерін есте ұстайды (Евр. 13:17). Олар Пауыл мен Барнаба іспетті уағыз ісінде жетекшілікті қолға алады. Сондай-ақ ақсақалдар сөздерімен бауырластарының көңіліне қуат құяды, әрі олар жеке бастарынан бұрын қауымның қажеттілігін ойлайды (Філіп. 2:3, 4).

20. Бауырластардың адал еңбектері жайлы оқығанымыздың қандай пайдасы бар?

²⁰ Ақырында, Пауыл мен Барнаба тоқтайтын жерлері Сириядағы Антиохияға оралғанда, бауырластарға “Құдайдың өздері арқылы көп нәрсе істегенін және басқа ұлттардың сенімді қабылдауына жол ашқанын айтып берді” (Ел. іс. 14:27). Бауырластардың адал еңбектері мен Ехоба оларды қалай жарылқағаны жайлы оқығанда, біз де “Ехоба берген билікпен батыл сөйлеуге” талпынамыз.