KAUHANYO 12
“Babulela ka Bundume, ka Maata A Jehova”
Paulusi ni Barnabasi babonisa buikokobezo, tundamo, ni bundume
Ka kuya ka Likezo 14:1-28
1, 2. Ki lika mañi zeezahala Paulusi ni Barnabasi habali mwa Listra?
BATU ba mwa Listra bapanga lilata mi batabile. Muuna yanaapepilwe ali sihole utula-tula ka tabo hamulaho wa kufoliswa ki baana bababeli basazibi. Batu bakomokile hahulu, mi muprisita utisa lingalangala kwa baana bao babaangiwa ki nyangela kuli ki milimu. Lipoho za buyana ni kubopa muprisita wa Zeusi hanzaa itukiseza kulibulaya. Paulusi ni Barnabasi bahanela batu bao ka kuhuwa. Bahahula liapalo zabona ni kumatela mwahalaa nyangela mi bakupa kuli basike balapelwa, mi neku babezi taata kuhanisa nyangela yeo kueza cwalo.
2 Cwale kiha kupunya Majuda ba balwanisi kuzwa kwa Antioke wa Pisidia ni kwa Ikone. Babulela litaba za buhata ka za Paulusi ni Barnabasi mi bakukueza batu kufetuhela balumiwa bao. Mi sicaba sene sibata kulapela Paulusi sayo muumba ni kumupobaula macwe kufitela awelela. Hase babonisize bunyemi bwabona, bahoholola Paulusi yaholofezi maswe ni kumuisa kwande a muleneñi, mi bamusiya kwateñi, ka kuunga kuli ushwile.
3. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa mwa kauhanyo ye?
3 Nekutile cwañi kuli kuezahale taba yekomokisa yeo? Bashaeli ba taba yende kacenu bakona kuitutañi ku zeneezahezi mwahalaa Barnabasi, Paulusi, ni batu ba mwa Listra bane bacincize kapili mubonelo wabona ka za baana bao? Mi baana-bahulu ba Sikreste bakona kulikanyisa cwañi mutala wa Barnabasi ni Paulusi wa kutiiseza mwa bukombwa bwabona ka busepahali “inze babulela ka bundume, ka maata a Jehova”?—Lik. 14:3.
“Buñata . . . Baba Balumeli” (Likezo 14:1-7)
4, 5. Ki kabakalañi Paulusi ni Barnabasi hane baile kwa Ikone, mi nekuezaheziñi kwateñi?
4 Mazazi asikai kwamulaho, Paulusi ni Barnabasi nebalelekisizwe mwa muleneñi wa Roma mwa Antioke wa Pisidia hamulaho wa kutahelwa ki butata bone butahisizwe ki Majuda ba balwanisi. Baana bababeli bao nebasika zwafa, kono batutulela bayahi ba muleneñi wo “liluli la kwa mahutu abona” kabakala kuhana kwabona taba yende. (Lik. 13:50-52; Mat. 10:14) Paulusi ni Barnabasi bazwa mwa muleneñi wo ka kozo ni kusiya bahanyezi bao kuli bakopane ni buhali bwa Mulimu. (Lik. 18:5, 6; 20:26) Balumiwa bababeli bao bazwelapili kukutaza banze batabile. Bazamaya musipili wa likilomita zebato eza 150 kwa mboela wa upa, mi bayo fita mwa naha yelumbile, yepatami, yenani mubu onunile, ili yenefumaneha mwahalaa malundu a Taurus ni Sultan.
5 Paulusi ni Barnabasi pili batibelela mwa Ikone, ili muleneñi mone kufumaneha batu bane basalatelela hahulu sizo sa Magerike, mi neli omuñwi wa mileneñi ya butokwa hahulu mwa provinsi ya mubuso wa Roma ya Galatia. a Mwa muleneñi wo, nekunani Majuda babakutekeha ni baproselite babañata bane basi Majuda ka sipepo. Ka kuya ka mukwa wabona, Paulusi ni Barnabasi bakena mwa sinagoge mi bakalisa kukutaza. (Lik. 13:5, 14) “Babulela hande hahulu kuli mane buñata bwa Majuda ni Magerike baba balumeli.”—Lik. 14:1.
6. Ki kabakalañi Paulusi ni Barnabasi hane bali baluti babande, mi lukona kubalikanyisa cwañi?
6 Ki kabakalañi litaba zanaabulezi Paulusi ni Barnabasi hane lifitile bateelezi babona kwa lipilu? Paulusi naaziba hahulu Mañolo. Naaitusisize hande litaba zakale, bupolofita, ni Mulao wa Mushe kuli apake kuli Jesu neli yena Mesia yanaasepisizwe. (Lik. 13:15-31; 26:22, 23) Barnabasi ka manzwi ahae naabonisize kuli naaiyakatwa batu luli. (Lik. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Mwa bubeli bwabona, hakuna yanaaitingile fa kutwisiso yahae, kono nebabulela “ka maata a Jehova.” Mukona kulikanyisa cwañi mutala wa balumiwa bao hamukutaza? Ka kueza lika zelatelela: Mutekelele hande Linzwi la Mulimu. Mukete mañolo emubona kuli akatabelwa ki bateelezi bamina. Mubate linzila za kuomba-omba ka zona bemukutaza ku bona. Mi kamita lituto zemuluta litome fa Linzwi la Jehova, isiñi fa butali bwamina.
7. (a) Taba yende itahisanga kuli batu baeze cwañi? (b) Haiba lubasi lwamina haluswalisani kabakala kuli muamuhezi taba yende, ki nto mañi yemuswanela kuhupula?
7 Kono haki batu kaufela mwa Ikone bane batabela kuutwa zanaabulela Paulusi ni Barnabasi. Luka uekeza kuli: “Majuda bane basalumeli bashemaeta ni kutahisa kuli batu ba macaba balwanise mizwale.” Paulusi ni Barnabasi balemuha kuli nebatokwa kuina mwa Ikone ilikuli balwanele taba yende, mi “batanda nako yeñatanyana inze babulela ka bundume.” Kabakaleo, “buñata bwa batu mwa muleneñi nebaaluhani; babañwi nebayemela Majuda mi babañwi nebayemela baapositola.” (Lik. 14:2-4) Ni kacenu, kuezahalanga nto yeswana batu habautwa taba yende. Babañwi ibatusanga kuswalisana, mi babañwi yabafapahanyanga. (Mat. 10:34-36) Haiba lubasi lwamina haluswalisani kabakala kuli muamuhezi taba yende, muhupule kuli twaniso hañata itiswanga ki mabulatwi asika pakiwa hande kamba busawana luli. Muzamao wamina omunde wakona kupaka kuli mabulatwi ao ki a buhata mi wakona kutahisa kuli baba milwanisa bacince mubonelo wabona nako hainze iya.—1 Pit. 2:12; 3:1, 2.
8. Paulusi ni Barnabasi nebazweziñi mwa Ikone, mi luitutañi kwa mutala wabona?
8 Hase kufitile nakonyana, balwanisi mwa Ikone balelisana kupobaula Paulusi ni Barnabasi. Balumiwa bababeli bao hase bataluselizwe taba yeo, baketa kuzwa mwa muleneñi ni kuyo kutaleza kusili. (Lik. 14:5-7) Bashaeli ba Mubuso kacenu ni bona baitusisanga maseme. Batu haba lulwanisa ka manzwi, lubulelanga ka bundume. (Mafil. 1:7; 1 Pit. 3:13-15) Kono halulemuha kuli kwakona kuzuha mifilifili, luambukanga kueza nto ifi kamba ifi yekona kubeya bupilo bwaluna kamba bupilo bwa mizwale baluna mwa lubeta.—Liprov. 22:3.
‘Musikuluhele ku Mulimu’ (Likezo 14:8-19)
9, 10. Listra neifumaneha kai, mi luzibañi ka za batu ba mwateñi?
9 Paulusi ni Barnabasi cwale baya kwa Listra, ili muleneñi one ubusiwa ki Maroma, ibato ba likilomita ze 30 kwa mboela wa wiko wa Ikone. Batu ba mwa Listra nebaezanga lika zeswana ni zene baezanga ba mwa Antioke wa Pisidia, shutano feela kikuli mwa Listra nekusina Majuda babañata. Nihaike kuli bayahi ba mwa muleneñi wa Listra babonahala kuli nebabulela Sigerike, puo yabona neli Silikaonia. Mwendi kabakala kuli mwa muleneñi wo nekusina sinagoge, Paulusi ni Barnabasi bakalisa kukutaza fa patelo. Pitrosi hanaali mwa Jerusalema naafolisize muuna yanaapepilwe ali siyanga. Mwa Listra, Paulusi naafolisize muuna yanaapepilwe ali sihole. (Lik. 14:8-10) Batu babañata nebabile balumeli kabakala makazo yanaaezize Pitrosi. (Lik. 3:1-10) Kono batu bane baboni makazo yanaaezize Paulusi nebaangile muhato oshutana hahulu ni wo.
10 Sina mokuboniselizwe kwa makalelo a kauhanyo ye, muuna wa sihole hanaayemi ni kukala kuzamaya ka mahutu, batu ba mwa Listra bao bane balapela milimu ya buhata kapili-pili bakenelwa ki muhupulo ofosahalile. Babiza Barnabasi kuli ki Zeusi, yena nduna wa milimu, mi Paulusi yena bali ki Hermesi, mwanaa Zeusi ni mubuleli yaitusiswa ki milimu. (Mubone kambokisi kakali “ Bulapeli Bwa Zeusi ni Hermesi Mwa Listra.”) Kono Barnabasi ni Paulusi baeza ka taata kuli batuse nyangela yeo kuutwisisa kuli nebasa buleli kamba kueza lika ka maata a milimu ya buhata, kono nebaeza cwalo ka maata a Jehova, yena Mulimu anosi wa niti.—Lik. 14:11-14.
“Mutuhele lika zesina tuso ze, ni kusikuluhela ku Mulimu, yaezize lihalimu ni lifasi.”—Likezo 14:15
11-13. (a) Paulusi ni Barnabasi nebabuleziñi kwa bayahi ba mwa Listra? (b) Ki ifi tuto yapili yeluituta kwa manzwi a Paulusi ni Barnabasi?
11 Kusina taba ni likezahalo zekomokisa zeo, Paulusi ni Barnabasi nebazwezipili kulika kufita kwa lipilu za bateelezi babona ka nzila yende. Ka lona likande le, Luka naañozi litaba zebonisa mwakukutaleza hande taba yende kwa batu babalapela milimu ya buhata. Mulemuhe zanaaezize Paulusi ni Barnabasi kuli bafite kwa lipilu za bateelezi babona. Nebaize: “Baana, kiñi hamueza lika ze? Ni luna lu batu babafokola sina mina. Mi lushaela taba yende ku mina, kuli mutuhele lika zesina tuso ze, ni kusikuluhela ku Mulimu, yaezize lihalimu ni lifasi ni liwate ni lika kaufela ze ku zona. Mwa linako zakale naalumelelize macaba kaufela kuya ka linzila zaona, nihaike naasika itulela feela asina bupaki kakuli naaezize bunde, ka kumifa pula yezwa kwa lihalimu ni linako za siselo, amikulisa ka lico ni kutaza lipilu zamina ka tabo.”—Lik. 14:15-17.
12 Ki lituto mañi zelukona kuituta kwa manzwi ao? Tuto yapili ki ya kuli Paulusi ni Barnabasi nebasika ikutwa kuli bafita bateelezi babona. Nebasika ipumisa kuba sene basi sona. Kono nebabonisize buikokobezo ka kuitumelela kuli nebanani mifokolo yeswana ni ya bateelezi babona bane balapela milimu ya buhata. Ki niti, Paulusi ni Barnabasi nebaamuhezi moya okenile mi nebalukuluzwi kwa lituto za buhata. Mi hape nebafilwe sepo ya kubusa hamoho ni Kreste. Kono nebaziba kuli batu ba mwa Listra ni bona nebakona kufiwa limpo zeswana zeo hane bakautwa Kreste.
13 Luunganga cwañi batu bolukutaza ku bona? Kana luunganga kuli lwalikana ni bona? Halunze luluta batu niti ya Linzwi la Mulimu, kana luezanga sina Paulusi ni Barnabasi, ka kuambuka moya wa kuipatela tumbo? Muzwale Charles Taze Russell, muluti yomunde yanaaetelezi mwa musebezi wa kukutaza kwa mafelelezo a lilimo za ma 1800 ni kwa makalelo a lilimo za ma 1900, naatomile mutala omunde mwa taba ye. Naañozi kuli: “Halubati kuli luna kamba lihatiso zaluna libubekwe; mi halubati kubizwa bo Revurendi kamba Muluti.” Muzwale Russell naabonisize buikokobezo bobuswana ni bwa Paulusi ni Barnabasi. Ni luna halukutaza, mulelo waluna haki wa kuipatela tumbo, kono lubata kutusa batu kuli basikuluhele “ku Mulimu” yapila.
14-16. Ki ifi tuto yabubeli ni yabulaalu yelukona kuituta kwa manzwi anaabulezi Paulusi ni Barnabasi kwa bayahi ba Listra?
14 Halunyakisiseñi tuto yabubeli yelukona kuituta kwa manzwi a Paulusi ni Barnabasi. Paulusi ni Barnabasi nebacinca-cincanga mikutalezo yabona kulikana ni miinelo. Ka kushutana ni Majuda ni baproselite ba mwa Ikone, bayahi ba Listra nebaziba feela litaba zenyinyani kamba mane nekusina nto ni yekana yene baziba ka za Mañolo kamba ka za silikani sa Mulimu ni Maisilaele. Nihakulicwalo, batu bane bateeleza ku Paulusi ni Barnabasi neli balimi. Mwa Listra nekusa cisi hahulu mi nekunani mubu onunile. Batu bao nebakona kuiponela hande bupaki bwa tulemeno twa Mubupi tone tuiponahalela mwa lika zecwale ka linako za siselo, mi balumiwa bao nebaitusisize taba yeo yene balumela kaufelaa bona kuli batuse bateelezi babona kuutwisisa.—Maro. 1:19, 20.
15 Kana ni luna lwakona kucincanga mikutalezo yaluna kulikana ni miinelo ya bateelezi baluna? Nihaike kuli mulimi ukona kucala peu yeswana mwa masimu ahae, ukatokwa kucinca-cinca mulimelo wahae kulikana ni miinelo ya masimu ao. Mwendi mubu wa mwa masimu amañwi ubunolo ni kale mi mwendi ukatokwa feela kucala peu. Kono mubu wa mwa masimu amañwi ona mwendi ukatokwa kulimiwa pili. Ni luna, peu yelucala ki yeswana, ili lona lushango lwa Mubuso lolu mwa Linzwi la Mulimu. Kono haiba lulikanyisa Paulusi ni Barnabasi, lukalika kulemuha miinelo ni bulapeli bwa batu bolukutaza ku bona. Mi cwale hase lulemuhile lika zeo, lukaziba moluswanela kukutaleza lushango lwa Mubuso ku bona.—Luka 8:11, 15.
16 Kunani tuto yabulaalu yelukona kuituta mwa likande la zeneezahezi mwahalaa Paulusi, Barnabasi, ni bayahi ba Listra. Niha luka ikataza hahulu, peu yelucala fokuñwi yakona kupamulwa kamba kuwela fa mubu wa macwe. (Mat. 13:18-21) Haiba kuezahala cwalo, musike mwazwafa. Sina Paulusi mwanaahupuliselize balutiwa ba mwa Roma hasamulaho, “yomuñwi ni yomuñwi waluna [kukopanyeleza cwalo ni mutu kaufela yeluikambota ni yena Linzwi la Mulimu] ukaikalabela ku Mulimu.”—Maro. 14:12.
“Babafa ku Jehova” (Likezo 14:20-28)
17. Paulusi ni Barnabasi nebaile kai habazwa mwa Derba, mi ki kabakalañi?
17 Paulusi hasaahohololezwi kwande a muleneñi wa Listra ni kusiiwa kwateñi ka kuhupula kuli ushwile, balutiwa bato mupotoloha mi azuha ni kuyo fumana makundamo mwa muleneñi busihu bo. Habusa, Paulusi ni Barnabasi baliba kwa Derba, ili musipili wa likilomita ze 100. Mwa musipili wo, Paulusi ulukela kuba yanaautwa hahulu butuku, hamulaho wa kupobaulwa ka macwe lihora-nyana feela kwamulaho. Niteñi, Paulusi ni Barnabasi baitiisa, mi habafitile mwa Derba, baeza “balutiwa babañatanyana.” Mi cwale, mwa sibaka sa kuitusisa nzila yepuma yeliba habo bona kwa Antioke wa Siria, “bakutela kwa Listra, kwa Ikone, ni kwa Antioke [wa Pisidia].” Ka mulelo mañi? Kuli batiise “balutiwa mwa libaka zeo, inze babasusueza kutiiseza mwa tumelo.” (Lik. 14:20-22) Baana bababeli bao balutomezi mutala omunde luli! Nebaiyakatwa hahulu za buiketo bwa puteho kufita za bupilo bwabona. Baokameli ba mupotoloho ni balumiwa ba mwa linako zaluna balatelela mutala wabona.
18. Baana-bahulu mwa puteho baketiwanga cwañi?
18 Kwandaa kutiisa balutiwa ka manzwi ni mutala wabona, Paulusi ni Barnabasi nebaketile “baana-bahulu mwa puteho ni puteho.” Nihaike ‘nebalumilwe ki moya okenile’ mwa musipili wabona wa bulumiwa wo, Paulusi ni Barnabasi balapela ni kuitima lico ‘habafa [baana-bahulu bao] ku Jehova.’ (Lik. 13:1-4; 14:23) Ni kacenu kulatelelwa muezezo oswana. Pili muzwale asika pakiwa kale, sitopa sa baana-bahulu mwa puteho yahabo salapelanga ni kunyakisisa kuli sibone haiba wakwanisa zetokwahala za mwa Mañolo. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tite 1:5-9; Jak. 3:17, 18; 1 Pit. 5:2, 3) Kuketiwa kwahae hakusika itinga hahulu fa lilimo zasaabile Mukreste. Kono lipulelo zahae, muzamao wahae, ni libubo lahae liswanela kubonisa kuli uetelelwa ki moya okenile mwa bupilo bwahae. Kukwanisa kwahae zetokwahala za mwa Mañolo za kuli aketiwe kuba muokameli ki sona sisupo sesibonisa haiba nji waswanela kuba mulisana wa mutapi wa Mulimu. (Magal. 5:22, 23) Muokameli wa mupotoloho unani buikalabelo bwa kuketa mizwale kuli babe baana-bahulu mwa puteho.—Mubapanye 1 Timotea 5:22.
19. Baana-bahulu baziba kuli bakaikalabela ka zañi, mi balikanyisa cwañi Paulusi ni Barnabasi?
19 Baana-bahulu babaketilwe baziba kuli bakaikalabela ku Mulimu ka za mobaezeza puteho. (Maheb. 13:17) Sina Paulusi ni Barnabasi, baana-bahulu ni bona baetelela mwa musebezi wa kukutaza. Batiisanga balutiwa babañwi ka manzwi abona. Mi baiyakatwa hahulu za buiketo bwa puteho kufita za bupilo bwabona.—Mafil. 2:3, 4.
20. Kubala lipiho za misebezi ya mizwale baluna babasepahala kulutusa cwañi?
20 Paulusi ni Barnabasi hase bakutezi kwa Antioke wa Siria kone bakaliselize musipili wabona wo, “batalusa lika zeñata zeo Mulimu naaezize ka bona, ni kuli naakwalulezi ba macaba munyako wa tumelo.” (Lik. 14:27) Halunze lubala za misebezi ya mizwale baluna ba Sikreste babasepahala ni kubona mwafuyaulezi Jehova buikatazo bwabona, lukasusuezwa kuzwelapili ‘kubulela ka bundume, ka maata a Jehova.’
a Mubone kambokisi kakali “ Ikone—Muleneñi wa Mafrigia.”
