TAMACHTILIS 12
“Jehová kinmakak itanauatil para tanojnotsaskej”
Pablo uan Bernabé kinextijkej ke katkaj yolyemankej, yolchikaujkej uan kisentokakej tanojnotskej
Mokixtia itech Hechos 14:1-28
1, 2. ¿Toni kinpanok Pablo uan Bernabé ompa Listra?
OMPA Listra peuak semi peuak motakuejmolchiua. Pablo uan Bernabé yekin kipajtijkej se takat akin amo uelia kinoliniaya imetsuan, uan axkan hasta ajkotsikuintiaya porin semi yolpakia. Akin ompa yetoyaj semi kimojkaitakej uan hasta kijtojkej ke Pablo uan Bernabé katkaj dioses. Tiopixkat akin tapaleuiaya maj kiueyichiuakan Zeus kinualkuilij miak xochimej oso coronas uan no kuakuejmej tein kinchichinoskiaj. Kemej akin ompa moajsiaj semi chikauak kakistiaj, Pablo uan Bernabé monekik chikauak kintsajtsiliskej maj amo kichiuanij nejon. Yejuan omen kitsayankej inintasal, tsikuintiajkej kampa nochin yetoyaj uan kemej semi kintataujtijkej, tekit kichiujkej maj amo kinueyichiuanijok.
2 Ompa, ajsikej seki judíos de Iconio uan Antioquía de Pisidia. Kemej yejuan amo kinekiaj maj moteixmatilti itajtol Dios peuak kintakajkayauiliaj Pablo uan Bernabé, yejua ika akin nemiaj Listra peuak kintauelitaj Pablo uan Bernabé. ¡Nochi mopatatiuetsik! ¡Akin achto kinekiaj kiueyichiuaskej Pablo, axkan kinekij kitetemaskej! Moolochojkej uan peuak kitetemaj Pablo hasta kikaujkej kemej miket. Satepan kititilatskej hasta kalampa de ueyi xolal porin kinemilijkej ke amo yoltoyaok.
3. ¿Katiyejua netajtanilmej tiknankiliskej itech nejin tamachtilis?
3 ¿Keyej ijkon takuejmolchiujkej? ¿Toni techmachtia tein Pablo uan Bernabé kipanokej ompa Listra? ¿Keniuj tokniuan tayekananij uelis kichiuaskej kemej nejin ome takamej akin amo moujkej tanojnotsaskej porin “Jehová kinmakak itanauatil”? (Hech. 14:3). Maj tikitakan.
“Tel miakej judíos uan griegos peujkej taneltokaj” (Hechos 14:1-7)
4, 5. ¿Keyej Pablo uan Bernabé yajkej Iconio, uan toni panok ompa?
4 Kemej tikitakej, seki tonalmej achto Pablo uan Bernabé yetoyaj Antioquía de Pisidia. Ompa, seki judíos peuak kinixnamikij uan kinkixtijkej de nejon xolal. Akin ompa nemiaj amo kinekkej kinkakiskej Pablo uan Bernabé. Maski panok nejon, yejuan amo mosenkaujkej, ta “mometstsetselojkej para maj uetsi talnex” (Hech. 13:50-52; Mat. 10:14). Yajkej de ompa uan yolseujtiajkej porin amo katkaok inintajtakol komo ixpoliuiaj (Hech. 18:5, 6; 20:26). Kemej ipa yolpakiaj uan yajteujkej kampa kisentokaskiaj tanojnotsaskiaj. Nejnenkej kemej 150 kilómetros hasta ajsikej kampa ika moajsij tepemej Tauro uan Sultán.
5 Pablo uan Bernabé panokej Iconio tein pouia Galacia kampa taixyekanayaj romanos uan nemiaj miakej griegos. a Ompa nemiaj miakej judíos uan no miakej akin kiselijkaj inintamachtilis judíos. Kemej ipa kichiuayaj, Pablo uan Bernabé yajkej tanojnotsatoj kampa judíos taueyichiuayaj (Hech. 13:5, 14). Yejuan tel kuali tanojnotskej, “yejua ika tel miakej judíos uan griegos peujkej taneltokaj” (Hech. 14:1).
6. ¿Keyej semi kuali tamachtiayaj Pablo uan Bernabé, uan keniuj uelis tikchiuaskej kemej yejuan?
6 ¿Keyej semi kuali tamachtiayaj Pablo uan Bernabé? Pablo kuali kiixmatia iTajtol Dios. Kuali kimatia kikuis seki tajkuilolmej, iTanauatil Moisés uan tein kijtojka Biblia ke mochiuaskia para kiyeknextis ke Jesús katka Mesías tein moijtojka ke ualaskia (Hech. 13:15-31; 26:22, 23). Uan Bernabé kiixmatiaj kemej se akin semi motekipachouaya ininka oksekin (Hech. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Yejuan tanojnotsayaj ika “itanauatil” Jehová, amo tein yejuan kinemiliayaj. Maj no ijkon tikchiuakan kemej yejuan keman titanojnotsaskej. ¿Toni techpaleuis maj ijkon tikchiuakan? Moneki kuali timomachtiskej iTajtol Dios, maj tikixpejpenakan textos tein okachi kinyolnotsas akin iniuan titajtoskej, maj tiktemokan keniuj tikinyolseuiskej akin techkakij uan maj nochipa titamachtikan tein Biblia kijtoua uan amo tein tejuan tiknemiliaj.
7. 1) ¿Keniuj tataman tanankiliaj akin kikakij iTajtol Dios? 2) Komo semej mochankauan mitsonixnamiki porin tikontakamati Jehová, ¿toni uelis tikonelnamikis?
7 Lucas kijkuiloj ke ompa Iconio amo nochin kuali kiselijkej itajtol Dios. “Judíos akin amo taneltokakej, kichiujkej maj kualanikan akin amo judíos uan maj kinixnamikikan tokniuan”. Pablo uan Bernabé kiitakej ke monekia kisentokaskej kiteixmatiltiskej kuali tanauatilmej ompa. Biblia kijtoua ke yejuan “ompa mokaujkej miak tonalmej uan amo moujkej” tanojnotsaskej. Yejua ika, “akin nemiaj itech ueyi xolal moxexelojkej: sekin yajkej iniuan judíos uan oksekin iniuan tatitanilmej” (Hech. 14:2-4). Axkan no ijkon panoua: akin kikakij iTajtol Dios kinpaleuia maj yolseujtokan, sayoj ke akin kiixnamikij tamachtilis moxexelouaj (Mat. 10:34-36). ¿Mitsonixnamikij mochankauan porin tikontakamati Jehová? Komo ijkon, xikonelnamiki ke kemansa ijkon kichiuaj porin kineltokaj tein oksekin techijtouiliaj oso techtakajkayauiliaj. Sayoj ke komo kuali tionmonejnemiltia, uelis kiitaskej ke tein techijtouiliaj amo melauak uan satepan xa kuali techitaskej (1 Ped. 2:12; 3:1, 2).
8. ¿Keyej Pablo uan Bernabé kiskej de Iconio, uan toni techmachtia tein kichiujkej?
8 Seki tonalmej satepan, akin kinixnamikiaj Pablo uan Bernabé ompa Iconio kiixtalijkej kintetemaskej. Keman yejuan kimatkej, yajkej tanojnotsatoj okseko (Hech. 14:5-7). Tejuan no kuali tikixejekouaj toni kinamiki tikchiuaskej keman techixnamikij. Keman techtajtolixnamikij, titanojnotsaj ika yolchikaualis (Filip. 1:7; 1 Ped. 3:13-15). Sayoj ke komo tikitaj ke peuatij takuejmolchiuatij, amo tikchiuaj tein uelis techuikas maj timokuejmolkalakikan tejuan oso tokniuan (Prov. 22:3).
Kinnojnotsaj para maj kiueyichiuakan “Dios akin nochipa yoltok” (Hechos 14:8-19)
9, 10. ¿Kani moajsia Listra, uan toni kineltokayaj akin ompa nemiaj?
9 Satepan ajsikej Listra. Nejin xolal kiixyekanayaj romanos uan moajsia 30 kilómetros de Iconio. Maski Listra katka kemej Antioquía de Pisidia itech seki taman, ompa amo nemiaj miakej judíos. Akin ompa nemiaj xa tajtouayaj griego, sayoj ke okachi tajtouayaj tajtol licaonio. Pablo uan Bernabé peuak tanojnotsaj kampa miakej yetoyaj, xa porin ompa judíos amo kipiayaj kampa taueyichiuayaj. Uan no itech nejon xolal, Pablo kipajtij se takat akin amo uelia kinoliniaya imetsuan, se milagro tein Pedro achto no kichiujka ompa Jerusalén (Hech. 14:8-10). Keman Pedro kichiuak nejon milagro, miakej peujkej taneltokaj, uan keman Pablo kipajtij takat amo ijkon kichiujkej (Hech. 3:1-10).
10 Akin nemiaj Listra kinneltokayaj seki dioses. Yejua ika, keman kiitakej ke nejon takat moketstiuetsik, kinemilijkej ke Pablo uan Bernabé katkaj dioses. Kijtojkej ke Bernabé katka Zeus, se inindios griegos akin okachi tayekantoya, uan Pablo katka ikoneuj Hermes akin tajtouaya itenkopa dioses (xikonita recuadro “ Listra uan akin kiueyichiuayaj Zeus uan Hermes”). Pablo uan Bernabé kinekiaj kinmatiltiskej ke yejuan amo katkaj dioses, uan Jehová, yejua Dios akin melauak, akin kinmakak tanauatil para tajtoskej uan akin kinpaleuij maj kichiuanij nejon milagro (Hech. 14:11-14).
“Tamechmatiltijtokej kuali tanauatilmej para xikauakan nejin tein amo tapaleuia uan xikueyichiuakan Dios akin nochipa yoltok, akin kichijchiuak iluikak, taltikpak, ueyiat uan nochi tein itech onkak” (Hechos 14:15).
11-13. 1) ¿Toni kiniluijkej Pablo uan Bernabé akin nemiaj Listra? 2) ¿Toni techmachtia tein kijtojkej Pablo uan Bernabé?
11 Maski akin nemiaj Listra kichiujkej tein amo kinamikia, Pablo uan Bernabé kitemojkej keniuj kinixmatiltiskej itajtol Dios. Kiniluijkej: “Takamej, ¿keyej nankichiuaj nejin? Tejuan no titakamej uan no titajyouiaj kemej namejuan. Tamechmatiltijtokej kuali tanauatilmej para xikauakan nejin tein amo tapaleuia uan xikueyichiuakan Dios akin nochipa yoltok, akin kichijchiuak iluikak, taltikpak, ueyiat uan nochi tein itech onkak. Ne uejkauj, yejua kinkauak maj akin amo judíos kichiuanij tein kinekiskiaj. Maski ijkon, kisentokak namechmakak tein kuali uan ijkon moteixmatiltij. Namechualtitanilij kiouit uan kichiuak maj semi motachiua, namechmakak miak takual uan kichiuak semi xiyolpakikan” (Hech. 14:15-17). Nejin tein Lucas kijkuiloj technextilia seki taman kemej uelis titanojnotsaskej.
12 Yekinika techmachtia ke Pablo uan Bernabé amo kinextijkej ke katkaj ueyichiuanimej. Yejuan amo kinemilijkej ke katkaj dioses porin kipajtijkej se takat, ta kijtojkej ke sayoj katkaj takamej uan no tajyouiayaj. Maski Pablo uan Bernabé kiixmatiajya tamachtilis tein melauak, kiselijkaj ichikaualis Dios uan kichiayaj tekiuajtiskej ompa iluikak iuan Cristo, kimatiaj ke komo akin nemiaj Listra kitakamatiaj Jesús no kiseliskiaj nejon tatiochiualismej.
13 Uan tejuan, ¿keniuj tikinitaj akin tikinnojnotsaj? ¿Tiknemiliaj ke no kemej tejuan? Keman akin tikinmachtiaj peua techueyitaliaj, ¿niman tiktemouaj keniuj tikintsakuiliskej kemej Pablo uan Bernabé kichiujkej? Tokniuj Charles Russell ijkon kichiuak. Maski yejua semi kuali tamachtiaya, se tonal kijtoj: “Amo tiknekij maj techueyitalikan tejuan oso maj kijtokan ke tel kuali tein tejuan tikijkuilouaj; amo no tiknekij maj techiluikan taixyekankej oso tamachtijkej”. Nejin kinextia ke, ijkon kemej Pablo uan Bernabé, yejua amo no moueyimatia. Keman titanojnotsaj, amo no tiktemouaj maj tejuan techueyitalikan, ta tiknekij tikinpaleuiskej oksekin maj kiueyitalikan “Dios akin nochipa yoltok”.
14-16. ¿Toni okseki taman techmachtia tein Pablo uan Bernabé kijtojkej ompa Listra?
14 Kemej tajtojkej Pablo uan Bernabé no techmachtia nejin ojpatika taman. Yejuan kinnojnotskej akin kinkakiaj ika tein kiixmatiaj. Judíos uan akin kiselijkaj inintamachtilis judíos akin nemiaj Iconio kiixmatiaj tein kijtoua iTajtol Dios uan keniuj Dios mouikak iniuan israelitas. Sayoj ke akin nemiaj Listra amo kiixmatiaj nejon. Yejuan sayoj kiixmatiaj keniuj se tatokas porin ompa Listra kiouia uan kualtsin motachiuaya. Yejuan ueliskia kiitaskej ke Dios semi yolkuali komo kiitayaj ke semi mochiuaya tein kitokayaj. Yejua ika Pablo uan Bernabé kipatakej kemej tanojnotskej (Rom. 1:19, 20).
15 Uan tejuan, ¿uelis no ijkon tikchiuaskej keman titanojnotsaskej? Se akin tatoka kimati ke maski sayoj se taman xinach kitokas, tataman tal moajsi. Itech seki sayoj moneki tatokas uan itech okseki moneki achto talkaxanis. No ijkon panoua keman titanojnotsaj. Sayoj se taman xinach kemej yeskia tiktokaj: kuali tanauatilmej tein tikajsij itech iTajtol Dios. Sayoj ke, ijkon kemej Pablo uan Bernabé, moneki tikitaskej toni kipanouaj oso kineltokaj akin tikinnojnotsaj, uan ijkon tikmatiskej toni ika titajtoskej iniuan (Luc. 8:11, 15).
16 Kemej tanojnotskej Pablo uan Bernabé no techmachtia nejin expatika taman. Moneki amo tiyolijsiuiskej komo amo kinekij techkakiskej akin tikinnojnotsaj. ¿Keyej? Porin maski semi timochikauaskej, seki xinach ipa uelis uetsis teijtik oso aksa uelis kiuiuitas (Mat. 13:18-21). Maj tikelnamikikan tein satepan Pablo kiniluij tokniuan akin nemiaj Roma: “tisejsemej [hasta akin tikintapouiaj itajtol Dios] titanankiliskej iixpan Dios por nochi tein tikijtojkej uan tikchiujkej” (Rom. 14:12).
“Kinkaujkej imako Jehová” (Hechos 14:20-28)
17. ¿Kani yajkej Pablo uan Bernabé keman kiskej Derbe, uan keyej?
17 Kemej tikitakej achto, akin nemiaj Listra kitetenkej Pablo, kititilatskej hasta kalampa den ueyi xolal porin kinemilijkej ke amo yoltoyaok uan ompa kikaujkej. ¿Toni panok satepan? Imomachtijkauan Jesús kipaleuitoj, yejua meuak uan ajsito itech ueyi xolal uan ompa mokauak nejon youak. Mostika, moojketsteuj iuan Bernabé para ajsiskej Derbe, tein uejka moajsia kemej 100 kilómetros. Xa semi kiouijmakak nejnemis porin semi kikokojkaj, uan maski yoliktsin monekik nejnemis, ajsik Derbe iuan Bernabé. Ompa kinpaleuijkej “miakej maj mochiuakan imomachtijkauan Jesús”. Keman kiskej de ompa, amo kikuikej ojti tein niman kinajxitiskia Antioquía de Siria, ta achto panokej “Listra, Iconio uan Antioquía” de Pisidia. ¿Keyej panokej itech nejon xolalmej? Para ‘kinyolchikauaskej imomachtijkauan Jesús uan kinyolmajxitiskej maj kisentokanij takuaujtamatinij’ (Hech. 14:20-22). ¡Semi kuali tein kichiujkej! Yejuan achto kitemouayaj kinpaleuiskej tokniuan. Itech nejin tonalmej, miakej tokniuan misioneros uan takalpanouanij, kichiuaj kemej yejuan.
18. ¿Keniuj kinixtaliaj tayekananij?
18 Pablo uan Bernabé amo sayoj kinyolchikaujkej imomachtijkauan Jesús ika tein kichiujkej uan ika tein kijtojkej, ta no “kinixtalijkej tayekananij itech sejse nechikol”. Yejuan kimatiaj ke “Dios ika ichikaualis” kintitanka maj tanojnotsatij. Maski ijkon, kisentokakej motataujtijkej uan kiixtalijkej amo takuaskej seki tonalmej keman “kinkaujkej imako Jehová” nejon tayekananij (Hech. 13:1-4; 14:23). Axkan no ijkon mochiua. Keman tayekananij kiixejekotij ox se tokniuj uelis tekitis kemej tayekankej, achto motataujtiaj uan kiitaj ox kichiujtokya tein Biblia kijtoua ke moneki kichiuas se tayekankej (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3). Amo sayoj kiitaj kanachi xiujmejya kitekitilijtok Jehová, ta okachi kiitaj keniuj tajtoua, keniuj monejnemiltia uan keniuj kiixmatij, uan ijkon kimatij ox mokaujtok maj kiixyekana ichikaualis Dios. Komo kichiujtokya nejin tein kijtoua Biblia, uelisya yeski se tayekankej akin kinyekpias iichkauan Jehová (Gál. 5:22, 23). Yejua tokniuj akin kinkalpanoua nechikolmej kinixtalia tayekananij (no xikonita 1 Timoteo 5:22).
19. ¿Keyej kimatij tayekananij ke moneki kinyekpiaskej tokniuan, uan keniuj kichiuaj kemej Pablo uan Bernabé?
19 Tayekananij kimatij ke moneki kinyekpiaskej tokniuan porin tanankiliskej iixpan Dios (Heb. 13:17). Ijkon kemej Pablo uan Bernabé, no kitayekanaltiaj tanojnotsaskej, kinyolchikauaj tokniuan uan achto kitemouaj kinpaleuiskej tokniuan (Filip. 2:3, 4).
20. ¿Keniuj techpaleuia tikitaskej uan tikakiskej nochi tekit tein kichiuaj tokniuan?
20 Keman Pablo uan Bernabé ajsikej Antioquía de Siria, kintapouijkej tokniuan “nochi tein Dios kinpaleuijka maj kichiuakan” uan no kintapouijkej “ke Dios kinpaleuijka akin amo judíos maj no taneltokakan” (Hech. 14:27). No ijkon axkan, keman tikitaj uan tikakij nochi tekit tein kichiuaj tokniuan uan keniuj Jehová kintatiochiuia, ¿melauj ke techolinia maj tiksentokakan titanojnotsakan ika tanauatil tein Jehová techmaka?
a Xikonita recuadro “ Ompa Iconio nemiaj akin tajtouayaj frigio”.
