Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

MSOLO 12

“Adayankhula molimba moyo ndawa ya mphanvu za Yahova”

“Adayankhula molimba moyo ndawa ya mphanvu za Yahova”

Paulo na Baranaba adawonesa kuti enze odzichepesa, opirira na olimba moyo

Nkhani mweyi yachokera pa Machitidwe 14:1-28

1, 2. Ko ni vinthu viponi vosiyanasiyana vomwe vidachitikira Paulo na Baranaba pomwe enze ku Lusitara?

 THAUNDI ya Lusitara mwenze chipiringu chokhachokha. Munthu munango yemwe adabadwa wopunduka adayamba kumogamoga mokondwa pomwe amuna anango awiri omwe ambawadziwalini padamupolesa. Wanthu adadabwa maninge na vomwe vidachitika pamwapo. Ndipo wantsembe wa Zeu adabweresa nkhata za mafololi kuti avazike amuna awiri mwawa, iwo ambakhulupirira kuti enze milungu. Pa malo mwapo padabveka pomwe zungo ya ng’ombe zimuna zomwe wantsembe adabweresa kuti adzapereke ntsembe kwa Paulo na Baranaba. Atumi mwawa padaona vimwevi adang’amba vovala vawo nkuthamanga nkukangena n’chigulu cha wanthu chile ankukuwa mwamphanvu kulambiza wanthu wale kuti ayi kuti awatumikire. Olo kuti venze voshupa, iwo adayesesa kugwigwirira wanthu wale kuti ayi kuti achite vimwevo.

2 Pamwapo Ayuda omwe ambatsutsa atumi mwawa adafika kuchokera ku Antiokeya wa ku Pisidiya komasoti ku Ikoniyo. Iwo adanena vinthu vabodza vokhudza Paulo na Baranaba ndipo adachitisa kuti wanthu wa ku Lusitala ayambe kuwazonda. Wanthu omwe pakuyamba ambafuna kutumikira Paulo, patsogolo pake adamuzungulira nkuyamba kumuthusira minyala mpakana adakomoka. Manje adamupfuwira kunja kwa thaundi nkumusiya kumouko ndipo ambaganiza kuti wafa.

3. Ko mu msolo uno tikambirane mibvunzo yaponi?

3 Ko ni chani chidachitisa vimwevi? Ko ofalisa ntontholo wabwino ntsiku zino angapfunzire chani pa nkhani yolewa va Paulo, Baranaba na wanthu waku Lusitara omwe alibe kuchebwa kuchinja maganizo yawo? Ko akulu wa Chikhrisitu angatewedzere tani Baranaba na Paulo omwe adachita utumiki wawo mwakhama ndawa “yoyankhula molimba ntima, komasoti ndawa ya mphanvu ya Yahova?”—Mac. 14:3.

“Wanthu azinji adakhala . . . okhulupirira” (Machitidwe 14:1-7)

4, 5. Ndawa chani Paulo na Baranaba adayenda ku Ikoniyo ndipo chidachitika ni chani kumuko?

4 Ntsiku zinganani kumambuyo, Paulo na Baranaba adathusiwa kunja kwa thaundi ya Antiokeya wa ku Pisidiya, yomwe imbatongewa na Aroma. Mwevi pavidachitika Ayuda omwe ambatsutsa atumi mwawa adalimbikisa pomwe wanthu kuti ayambe kuwadzudza. Koma atumi awiri mwawa alibe kufoka m’malomwake “adakunkhumulira mpfumbi kumapazi kwawo” wanthu osabvera mwawa. (Mac. 13:50-52; Mat. 10:14) Paulo na Branaba adachoka mu thaundi mweyi mwa ntendere ndipo adasiya wanthu otsutsa mwawo kuti aweruziwe na Mulungu. (Mac. 18:5, 6; 20:26) Amishonale awiri mwawa adapitiriza kukhala okondwa na kupitiriza basa yawo yolalikira. Iwo adangenera chakumachibese ndipo adafamba msenga wa makilometro pafupifupi 150. Dera ya ndovole yomwe iri pa dzulu ndipo ili pakati pomwe pa mapiri ya Taurus na Sultan.

5 Chakuyamba, Paulo na Baranaba adayima mu thaundi ya Ikoniyo, thaundi mweyi yenze ibodzi mwa mathaundi yodekana maninge ya Aroma mu chigawo cha Galatiya. a Ndipo wanthu wake ambatewedza chikhalidwe cha Agiriki. Mu thaundi mweyi mumbakhala Ayuda azinji komasoti wanthu azinji wamakhaindi yanango omwe adangena mu chipembedzo cha Chiyuda. Mwachizolowezi chawo Paulo na Baranaba adangena mu sunagoge na kuyamba kulalikira. (Mac. 13:5, 14) Iwo “adayankhula bwino maninge mwakuti Ayuda azinji pabodzi na Agiriki adakhala wokhulupirira.”—Mac. 14:1.

6. Ndawa chani Paulo na Baranaba ambapfunzisa mwabuya ndipo tingawatewedzere tani?

6 Ndawa chani Paulo na Baranaba ambapfunzisa mwabuya? Paulo wenze na nzeru zizinji zochokera m’Malemba. Mwabuya, iye ambatomola mpfundo zochokera mbiri za kalekale mu ulosi komasoti chilamulo cha Mose pakupereka umboni woonesa kuti Yesu wenzedi Mesiya wopolomisiwa. (Mac. 13:15-31; 26:22, 23) Komasoti vomwe Baranaba adayankhula vimbaonesa kuti iye ambadera nkhawa wanthu. (Mac. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Amuna wose mwawa ambathembalini nzeru zawo koma ambayankhula “ndawa ya mphanvu za Yahova.” Ko tingawatewedzere tani amishonale mwawa pa basa yathu yolalikira? Tingawatewedzere pakuchita vinthu ivi: Chakuyamba, tichadekana kuyadziwa bwino Mawu ya Mulungu. Chachiwiri, tichadekana kusankhula Malemba yomwe wanthu omwe tinkuwalalikira angakomedzewe nayo. Chachitatu, tichadekana kufagafaga njira zolimbikisira wanthu omwe tinkuwalalikira. Ndipo chachinayi, nthawe zose tikambapfunzisa ayi kuti timbanthembe nzeru zathu koma timbaphatisire basa Mawu ya Mulungu.

7. (a) Ko chani chichachitika wanthu akabva ntontholo wabwino? (b) Ko muchadekana kukumbukira chani peno wanthu wa m’banja mwanu ankukutsutsani ndawa yokhulupirira ntontholo wabwino?

7 Koma ni woselini omwe adakondwa na vomwe Baranaba na Paulo adayankhula. Luka adapitiriza kufotokoza kuti: “Koma Ayuda omwe alibe kukhulupirira, adauza voipa wanthu wa makhaindi yanango nkuwasokoneza maganizo kuti atsutsane na abale mwawo.” Paulo na Baranaba adaona kuti pankufunika kuti akhale kumuko kuti ateteze ntontholo wabwino, ndipo “adamala nthawe itali ankuyankhula molimba ntima.” Ndawa ya vimwevi gulu ya wanthu wamu thaundi momu idagawanika, anango enze ku saidi ya atumi, ndipo anango adakha ku kusaidi ya Ayuda. (Mac. 14:2-4) Ntsiku zino wanthu achachitambo vimwevi ndawa anango akabva ntontholo wanthu wabwino achabverana navo pomwe anango abverana navolini. (Mat. 10:34-36) Peno banja yanu ibverana navolini ndawa yakuti mukhulupirira ntontholo wabwino kumbukilani kuti wanthu wa m’banja mwanu adayamba kukutsutsani ndawa yakuti wanthu anango adawauza vinthu vabodza. Koma khalidwe yanu yabwino ingaonese kuti vomwe wanthu ankukulewerani ivo ni vabodza. Ndipo kuyenda kwa nthawe vidzathandize kuti wanthu omwe ankukutsutsani mwawo achinje maganizo yawo.—1 Pet. 2:12; 3:1, 2.

8. Ndawa chani Paulo na Baranaba adachoka ku Ikoniyo ndipo isepano tinkupfunzirapo chani?

8 Kuyenda kwa nthawe wanthu otsutsa wa ku Ikoniyo adakonza chizondo kuti awathusire minyala Paulo na Baranaba. Amishonale mwawa padauziwa vimwevi adaganiza vochoka nkuyenda kukalalikira madera yanango. (Mac. 14:5-7) Ntsiku zino wanthu omwe alalikira va Ufumu achitambo chibodzibodzi. Wanthu omwe ayankhula vinthu votsutsana nase tichapitiriza kuyankhula molimba moyo. (Afil. 1:7; 1 Pet. 3:13-15) Koma tikaona kuti wanthu mwawo ankufuna kuyambisa chiwawa tichapewa kuchita vinthu vosadekana vomwe vingaikhe moyo wathu panango moyo wa Akhrisitu anzathu pangozi.—Miy. 22:3.

“Nkuyamba kutumikira . . . Mulungu wamoyo” (Machitidwe 14:8-19)

9, 10. Ko thaundi ya Lusitara yenze kuponi ndipo tinkudziwa vinthu viponi vokhudza wanthu wakumuko?

9 Paulo na Baranaba adayenda ku Lusitara. Thaundi mweyi imbatongewa na Aroma ndipo wenze nsenga wa makilometro pafupifupi 30 chakumawulo kwa thaundi ya Ikoniyo. Wanthu wa ku Lusitara ambabverana maninge na wanthu wa ku Antiokeya wa ku Pisidiya koma mosiyana na ku Antiokeya, ku Lusitara kwenze kulibe Ayuda azinji. Vingachitike kuti wanthu wa muthaundi mweyi ambayankhula Chigiriki, koma chiyankhulo chawo chaichoicho chenze Chilukaoniya. Baranaba adayamba kulalikira malo yomwe yambagumanika wanthu azinji panango ndawa yakuti thaundi mweyi yenze iribe sunagoge. Nthawe zinango ku Yerusalemu, Petulo adapolesa munthu yemwe adabadwa wopunduka. Ndawa ya chodabwisa chimwechi wanthu azinji adakhala okhulupirira. (Mac. 3:1-10) Nayembo Paulo pomwe wenze ku Lusitara adapolesa pomwe munthu yemwe adabadwa wopunduka koma vomwe wanthu adachita padawona chodabwisa chimwechi venze vosiyana maninge na vomwe wanthu wa ku Yerusalemu adachita.—Mac. 14:8-10.

10 Ninge momwe tawonera kumayambiriro kwa nkhani ino, munthu wopunduka ule adayamba kumogamoga nkuyamba kufamba. Nthawe mwiyo gulu ya wanthu wa ku Lusitara adaganiza vinthu mophonyeka. Wanthu mwawo adayamba kuchemera Baranaba kuti Zeu ntsogoleri wa milungu. Ndipo Paulo adayamba kumuchemerambo kuti Heme mwana wa Zeu komasoti oyankhula m’malo mwa milungu. Ndawa yakuti wanthu wa ku Lusitara ambatumikira Zeu na Heme. Koma Baranaba na Paulo adayesesa kuthandiza wanthu mwawo kubvesa kuti vomwe ambapfunzisa komasoti kuchita ambavichitalini na mphanvu ya milungu yonyenga koma ambavichita na mphanvu za Yahova Mulungu yemwe ni chaiye. (Onani bokosi yakuti “ Wanthu waku Lusitara ambatumikira Zeu na Heme”.) Koma Baranaba na Paulo adayesesa kuthandiza wanthu mwawo kubvesa kuti vomwe ambapfunzisa komasoti kuchita ambavichitalini na mphanvu ya milungu yonyenga koma ambachita na mphanvu za Yahova Mulungu yemwe ni chaiye.—Mac. 14:11-14.

“Muleke vinthu vachabechabe vimwevi nkuyamba kutumikira Mulungu wamoyo, yemwe adakonza kudzulu, dziko yapasi, nyanja [na] vose viri mumo.”—Machitidwe 14:15

11-13. (a) Ko Paulo na Baranaba adalewa chani kwa wanthu waku Lusitara? (b) Ko tinkupfunzira chani pa vomwe Paulo na Baranaba adanena?

11 Olo kuti padachitika vimwevi Paulo na Balanaba adayesesa kufotokoza mpfundo zomwe zidakawafika pa moyo wanthu omwe ambawalalikila. Pamwapa Luka adanemba nkhani yomwe inkuonesa njila yabwino yolalikilila ntontholo wabwino kwa wanthu omwe angatumikira milungu yonyenga. Onani momwe Paulo na Balanaba adayankhulira na wanthu mwawa, iwo adati: “Wanthu imwe, ko mukuchitiranyi vimwevi? Isembo ndise wanthu ndipo tiphonyesambo ninge imwepo. Tikulengeza ntontholo wabwino kwa imwepo kuti muleke vinthu vachabechabe vimwevi nkuyamba kutumikira Mulungu wamoyo, yemwe adakonza kudzulu, dziko yapasi, nyanja na vose viri mumo. Mibadwo ya m’mbuyo yadabvuma wanthu wa makhaindi yose kuti yafambe munjira zawo. Koma iye sikuti adakhala alibe umboni wakuti adachita vabwino. Adakupasani nvula kuchokera kudzulu na nthawe yomwe vokolola vanu vikhala vizinji. Adadzadza mitima yanu na chakudya komasoti kukondwa.”—Mac. 14:15-17.

12 Ko tinkupfunzira chani pa mawu yophata moyo mwaya? Paulo na Baranaba ambadzionalini ninge wanthu wa padzulu pomwe ambalalikira. Ndawa ambadzikuzalini koma adabvuma modzichepesa kuti enze na vofoka volingana na vawanthu omwe ambatumikira mafano wale. Ni shuwadi kuti Paulo na Baranaba enze adatambira mzimu uchena ndipo adamasuliwa ku vipfunziso vabodza. Patsogolo pake adadalisiwa pomwe mwapadera ndipo ambadikhira kukatonga pabodzi na Yesu. Iwo ambadziwa kuti wanthu wa ku Lusitara mwawo adakakwanisambo kutambira mphaso zimwezi adakakhala kuti adabvera Mkhrisitu.

13 Ko wanthu omwe tichawalalikira tiwaona tani? Ko tiwaona kuti niwolingana na ise? Ko tikambapfunzisa anango chonadi tichapewa kutembejewa ninge momwe Paulo na Baranaba adachitira? Charles Taze Russell, yemwe wenze katswiri pakupfunzisa Mawu ya Mulungu ambatsogolera basa yolalikira cha ku mapeto kwa gole mu 1800 na kumayambiriro kwa gole mu 1900 adapereka chitsanzo chabwino pa nkhani mweyi. Iye adanemba kuti: “Tinkufunalini kuti wanthu ambatitamande panango kutamanda mabukhu yathu, tinkufunalini pomwe kuti wanthu ambatichemere kuti abusa panango Arabi.” Adawonesa ntima wodzichepesa ninge omwe Paulo na Baranaba enze nawo. Ndipo isepano chakulinga chathu pakulalikira tinkufunalini ulemerero koma kuthandiza wanthu kuti ayambe kutumikira “Mulungu chaiye.”

14-16. Ko ni mpfundo ziponi zomwe tinkupfunzira, tikambaganizila vomwe Paulo na Baranaba adachita padauza wanthu wa ku Lusitara?

14 Onani mpfundo yachiwiri yomwe tingapfunzire pa vomwe Paulo na Baranaba adanena. Adachinja utumiki wawo kuti ubverane na wanthu omwe angawabvesera. Mosiyana na Ayuda komasoti wanthu omwe adangena mu chipembedzo cha Chiyuda wanthu wa ku Lusitara ambadziwa pong’ono basi Malemba panango ambayadziwalini neye pang’ono. Iwo ambadziwalini ushamwali omwe wenzepo pakati pa Mulungu na khaindi ya Aizirayeli. Koma wanthu omwe Paulo na Baranaba angawalalikira enze alimi. Thaundi ya Lusitara enze na minda ya dovore komasoti nyengo yake enze yabwino maninge. Wanthu mwawo adakakwanisa kuona umboni wakuti Mulungu aliko pakuona vinthu vosiyansiyana ninge nyengo yomwe vokolola vimbakhala vizinji ndipo amishonale mwawa pakulalikira ambaphatisa basa mpfundo mweyi, yomwe wanthu mwawo ambaidziwa bwino.—Aro. 1:19, 20.

15 Isepanombo tingachite bwino kuchinja ulaliki wathu kuti ubverane na wanthu omwe tinkuwalalikira. Podiya kuti mulimi angabzale mbewu m’minda yake yanganani, mbewu zoligana koma pakulima iye achadekana kuphatisa basa njira zosiyasiyana mobverana na chonde cha munda mumo. Mwakulinganiza, mulimi achadekana kukonza nthumbira m’munda wakuntunthu koma pakulima n’dimba angafunikelini kukonza nthumbira neye koma kundogaula nkubzala mbewu zake. Molingana na vimwevi, isepanombo tingafunike kubzala ntontholo wa Ufumu ndipo tichaugumana m’Mawu ya Mulungu. Koma tikambatewedzera Paulo na Baranaba tidzayesese kuti tidziwe tchetchi ya wanthu omwe tinkuwalalikira komasoti vinthu vomwe achakhulupirira. Tikadziwa vimwevi, tidzakwanise kuchinja ulaliki wathu kuti ubverane na wanthu omwe tinkuwalalikira.—Luka 8:11, 15.

16 Pana pfundo yachitatu yomwe tingapfunzire pa nkhani yolewa va Paulo, Baranaba komasoti wanthu wa muthaundi ya Lusitara. Podiya tichiyesesa tani nthawe zinango Satana angazule mbewu zomwe tabzala, panango mbewu mweyo ingagwere paminga. (Mat. 13:18-21) Koma ayi kukalipa vinthu ninge vimwevi vikakuchitikilani, koma mumbakumbukile vomwe Paulo adakumbusa opfunzila wa ku Roma. Nthawi zinango iye adawauza kuti: “Aliyese wa ise kuphatanidzapo munthu aliyese yemwe tikukambilana naye Mawu ya Mulungu, adzadawire yekha kwa Mulungu.”—Aro. 14:12.

“Adawapereka kwa Yahova” (Machitidwe 14:20-28)

17. Ko Paulo na Baranaba adayenda kuponi padachoka ku Debe ndipo ndawa chani?

17 Wanthu adakwekwetera Paulo kunja kwa thaundi ku Lusitara nkumusiya kumuko ndipo ambaganiza kuti wafa, koma opfunzira adamuzungulira ndipo iye adamuka. Patsogolo pake adagumana malo yogona mu thaundi mweyo. Mangwana yake Paulo na Baranaba adayamba ulendo woyenda ku Debe, thaundi yomwe yenze pa msenga wa makilometro 100. Nivodziwikiratu kuti Paulo adafamba ulendo moyu ankubva kuwawa maninge ndawa penze padandopita maola yadikidiki kuchokera pomwe adamuthusira minyala. Olo venze teno iye na Baranaba adapirira ndipo adakafika ku Debe, adapfunzisa “wanthu azinji kuti akhale opfunzira.” Patsogolo pake m’malo mwakuti apitire njira yachigwato kubwerera kumuyi kwawo ku Antiokeya wa ku Siriya, iwo adabwerera ku Lusitara ku Ikoniyo na ku Antiokeya waku [Pisidiya]. Ndawa chani adachita vimwevi? Iwo ambafuna kukalimbikisa “opfunzira komasoti kuwathandiza kuti apitirize kukhala na chikhulupiriro.” (Mac. 14:20-22) Amuna awiri mwawa adaonesa chitsanzo chabwino maninge iwo ambafunisisa kuchita vinthu vomwe vidakathandiza mpingo m’malo mwa kudzisangalasa okha! Ntsiku zino onyang’anira madera komasoti amishonale angatengere chitsanzo chimwechi.

18. Ko vichakhala tani kuti munthu ayikhiwe kukhala nkulu?

18 Kuyingizira pa kulimbikisa na mawu panango kuchita vinthu volimbikisa opfunzira, Paulo na Baranaba adaikha “akulu mu mpingo uliwose.” Podiya kuti Paulo na Baranaba “adatumiziwa na mzimu uchena” pa ulendo waumishonale moyu, adapemphera na kuleka kudya kwa ntsiku zinganani ndipo “adawapereka akulu mwawa kwa Yahova.” (Mac. 13:1-4; 14:23) Vinthu ninge vimwevi vichitika ntsiku zino. Bungwe ya akulu ikalibe yadawikiza kuti munthu ayikhiwe paudindo akulu mwawo achayamba apemphera ndipo patsogolo pake akambirana peno m’bale moyu ankukwanirisa mpfundo za m’Malemba zomuyenereresa kukhala paudindo muyo. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Yak. 3:17, 18; 1 Pet. 5:2, 3) Akulu abvumizalini munthu paudindo pakuwona kukula kwa nthawe yomwe munthu muyo wakhala Mkhrisitu. M’malomwake achaona momwe munthu achayankhulira, nkhalidwe yake komasoti mbiri yake yomwe anayo, ni vomwe vingaonese momwe mzimu uchena unkuphatira basa pa moyo wake. Munthu achayenerera kukhala wonyang’anira peno vochita vake vinkubverana na mpfundo za m’Malemba zomwe abusa wa khosa za Mulungu achadekana kukwanirisa. (Agal. 5:22, 23) Onyang’anira dera ni womwe achaikha munthu paudindo.—Linganizani na 1 Timoteyo 5:22.

19. Ko akulu achadziwa kuti adzadawire mulandu uponi ndipo achatewedzera tani Paulo na Baranaba?

19 Akulu mu mpingo achadziwa kuti adzadawire mulandu kwa Mulungu ndawa ya momwe achachitira vinthu mumpingo. (Aheb. 13:17; 1 Pet. 5:1-3) Molingana na Paulo komasoti Baranaba akulu achatsogolera basa yolalikira. Vomwe iwo achayankhula vichalimbikisa opfunzira anzawo ndipo nthawe zose achakhala ofunisisa kuchita vinthu vomwe vingathandize mpingo, m’malo mwa kudzisangalasa okha basi.—Afil. 2:3, 4.

20. Ko tingathandiziwe tani tikambawerenga va basa yomwe abale wathu ankuphata ndawa ya chikhulupiriro chawo?

20 Paulo na Baranaba padabwerera ku Antiokeya wa ku Siriya komwe adayambira umishonale wawo “adawafotokozera vinthu vizinji vomwe Mulungu adachita pakuphatisira basa iwo. Adawafotokozera pomwe kuti Mulungu adafungula pomwe nsuwo kuti wanthu wa makhaindi yanango akhale okhulupirira.” (Mac. 14:27) Tikambawerenga va basa yomwe abale wathu wa Chikhrisitu akuphata ndawa ya chikhulupiro chawo na kuona momwe Yahova adawadalisira, vitilimbikisa kuti tipitirize “kuyankhula molimba moyo ndawa ya mphanvu za Yahova.”

a Onani bokosi yakuti “ Ikoniyo—yenze thaundi ya wanthu wa ku Fulugiya” pa tsamba 108.