Skip to content

Skip to table of contents

NDZRIMA 12

“Va Vulavula Va Nga Txhavi Ntxhumu Hi Kola Ka Ntamu Lowu Yehovha A A Va Nyike Wone”

“Va Vulavula Va Nga Txhavi Ntxhumu Hi Kola Ka Ntamu Lowu Yehovha A A Va Nyike Wone”

Pawulo na barnaba va kombisa ku titsrongahata, ku tiyisela ni xixixi

Dzrungula Ledzri Dzri Seketeliwe Ka Mintizro 14:1-28

1, 2. I yini leswi humeleliki Pawulo na Barnaba nkama lowu na va li Listra?

 KU NI mpfilumpfilu a doropeni dzra Listra. Wanuna lweyi a pswaliwiki na a limalile a ntlulantlula hi ku nyonxa ntsrhaku ka kuva a hanyisiwe hi vavanuna vabidzri lava a a nga va tivi. Vhanu va tala hi ku hlamala nakone muprista wa xikwembu lexi vitaniwaka Zewusi a buyisela vavanuna lavabidzri, lava xitsrhungu xi tibyelaka leswaku i swikwembu, tingiyana tibidzri leti hambiwiki hi swiluva. A tihomu ta hefemuteka ti tlhela ti dzrila nkama lowu muprista a tilulamiselaka akuva a hisela vavanuna lava magandzrelo. Pawulo na Barnaba va huwelela va tlhela va handzrula ni timpahla tavu, va tsrutsruma va ya makazri ka xitsrhungu va kombela leswaku xi nga va gandzreli. Nambitanu, a swo yentxa ingi vo txhela mati henhla ka patu hikusa a va nga swi koti ku yentxa xitsrhungu xi yima ku va gandzrela.

2 Kutani ku tlhasa vakaneti va Vayuda, lava pfaka Antiyokiya wa Pisidiya ni le Ikoniya. Hi ku tizrisa madzrimi va byala moya wa ku biha ka miyanakanyu ya vahanyi va le Listra. A xitsrhungu xolexi a ku sunguleni a xi djula ku gandzrela Pawulo, swoswi xa mu djikela xi va xi mu khandla hi mazribye a za a titivala. Ntsrhaku ka leswo, xitsrhungu xi kokovise Pawulo lweyi a a vavisiwe ngopfu xi mu humesa handle ka doropa na xi yanakanya leswaku a file.

3. He swini swivutiso leswi hi taka swi hlamula ka xidondzro lexi?

3 I yini xi yentxiki leswaku xitsrhungu xi khandla Pawulo hi mazribye? I yini leswi vazrezri va madzrungula lamanene masikwini yezru va nga swi dondzraka ka swiyentxakalu leswi khumbaka Barnaba, Pawulo ni xitsrhungu xa le Listra? Nakone vakulu va nga xi yetisela hi ndlela yini xikombiso xa Pawulo na Barnaba, lava tiyiseleliki hi ku dumbeka a ntizrweni wavu “na va vulavula va nga txhavi ntxhumu hi kola ka ntamu lowu Yehovha a a va nyike wone”?—Mint. 14:3.

“Xitsrhungu Lexikulu . . . Xi Ndzruluka Vapfumeli” (Mintizro 14:1-7)

4, 5. Ha yini Pawulo na Barnaba va yendzrele Ikoniya, nakone i yini leswi yentxekiki loko va tlhasile?

4 A swi nge na masiku mangani na Pawulo na Barnaba va hlongoliwe a Antiyokiya wa Pisidiya ntsrhaku ka loko vakaneti va vayuda va va pfukelile. Kambe, a matsrhan’wini ya ku hela ntamu, vavanuna lava ve “mphumuna ntsrhuzri a minkondzrweni yavu” mahlweni ka vahanyi va doropa ledzriyani lava a va nga djuli ku yamukela dzrungula. (Mint. 13:50-52; Mat. 10:14) Pawulo na Barnaba va suke doropeni ledzro hi ku zrula va swi tsrhikela Xikwembu Nkulukumba. (Mint. 18:5, 6; 20:26) Vazrumiwa lavabidzri va ye mahlweni ni liyendzro dzravu na va nyonxile. Va fambe mpfhuka wa kolomu ka 150 wa makilometru va kongoma nyingitimu. Va ye tlhasa mbangwini lowu tlakukiki lowu a wu ni misava ya ku nona, lowu a wu kumeka xikazri ka nhava ya Tauro ni ya Sultão

5 A ku sunguleni Pawulo na Barnaba va yime Ikoniya, a nga dzrin’we dzra madoropa nkulu ya xifundzra xa Galatiya. a Ku hambana ni madoropa man’wana ya le mugangeni wolowo, a doropa dzra Ikoniya a dzri landzra swihena swa Vagriki. A doropeni dzroledzro, a ku ni Vayuda va kukazri va ndhuma ni nhlayu yikulu ya vaprozelita. Hi lani Pawulo na Barnaba a va tolovele ku yentxa ha kone, va nghene sinagogeni va sungula ku zrezra. (Mint. 13:5, 14) Pawulo na Barnaba ‘va vulavule hi ndlela leyi yentxiki leswaku a xitsrhungu lexikulu xa Vayuda ni Vagriki xi ndzruluka vapfumeli’.—Mint. 14:1.

6. Ha yini Pawulo na Barnaba a va li vadondzrisi lavanene, nakone hi nga va yetisela hi ndlela yini?

6 Ha yini ndlela leyi Barnaba na Pawulo a va vulavula ha yone a yi li yinene? Pawulo a a ma tiva ha hombe Matsralwa. Hi wutlhazri a a tsrhaha matimu, wuprofeta ni Nawu wa Moxe akuva a tiyisekisa leswaku Yesu a a li Mesiya lweyi a dumbisiwiki. (Mint. 13:15-31; 26:22, 23) Kasi Barnaba a a zron’weka ngopfu swinene hi vhanu. (Mint. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Ha wubidzri byavu a va nga dumbi wutlhazri byavu, kambe a va vulavula “hi kola ka ntamu lowu Yehovha a a va nyike wone”. Xana wene u nga va yetisela hi ndlela yini vazrumiwa lava a ntizrweni waku wa ku zrezra? Dzri tivi ha hombe Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Hlawula tindzrimana leti u tivaka leswaku ti ta khumba vayingiseti vaku. Djuletela tindlela leti kongomiki ta ku txhavelela lava u va zrezrelaka. Nakone minkama hinkwayu, seketela mazritu yaku ka ntamu wa Zritu dzra Yehovha ku nga li ka wutlhazri byaku.

7. a) He wani mabindzru lawa ma tisiwaka hi madzrungula lamanene? b) Loko a li leswaku ndangu waku wu yavanile hi leswi wene u dumbekaka ka madzrungula lamanene, i yini leswi u fanelaka ku swi dzrimuka?

7 Kambe a hi hinkwavu doropeni dzra Ikoniya lava a va nyonxa hi leswi Pawulo na Barnaba a va swi hlaya. Luka a li: “Vayuda lava kalaka va nga pfumelanga va hlohlotela vhanu vamatiko leswaku va lwisana ni vamakwezru.” Loko Pawulo na Barnaba va xiye leswaku a va fanela ku yimela madzrungula lamanene a mbangwini luwani “va hete nkama wa wunyingi na va vulavula va nga txhavi ntxhumu”. Mihandzru ya kone, “xitsrhungu xa doropa a xi yavanile; van’we a va yima ni Vayuda kambe van’wana a va yima ni vapostola.” (Mint. 14:2-4) Ni namunhla madzrungula lamanene ma yentxa leswi fanaka. Ka van’we ma yentxa leswaku ku va ni wumun’we, kambe ka van’wana ma byala ku yavana. (Mat. 10:34-36) Loko a li leswaku ndangu waku wu yavanile hi leswi wene u dumbekaka ka madzrungula lamanene, dzrimuka leswaku minkama yinyingi nkaneto wu tumbuluka hi kola ka madzrimi lawa ma hangalasiwaka hi vakaneti. Mahanyela yaku lamanene ma nga yentxa leswaku hi ku famba ka nkama vhanu lava ku kanetaka va yamukela dzrungula.—1 Pet. 2:12; 3:1, 2.

8. Ha yini Pawulo na Barnaba va suke Ikoniya nakone hi dondzra yini ka xikombiso xavu?

8 Ntsrhaku ka nkamanyana vakaneti va Ikoniya va luke zrengu dzra ku khandla Pawulo na Barnaba hi mazribye. Loko va twe leswo, vazrumiwa lavabidzri va teke xiboho xa ku ya zrezra ka mbangu wun’wana. (Mint. 14:5-7) Ni namunhla vazrezri va Mfumu va zrezra hi wutlhazri. Loko vhanu va hi kaneta, hi vulavula hi xixixi. (Filp. 1:7; 1 Pet. 3:13-15) Kambe loko hi vona leswaku va nga ha hi vavisa kumbe ku hi dlaya, hi tingawula ku beka wutomi byezru ni bya vamakwezru hi tlhelo dzra moya a nghozini na swi nga vileleki.—Amapr. 22:3.

‘Gandzrelani Xikwembu Nkulukumba Lweyi A Hanyaka’ (Mintizro 14:8-19)

9, 10. A doropa dzra Listra a dzri kumeka kwini, nakone i yini leswi hi swi tivaka hi vahanyi va kone?

9 Pawulo na Barnaba va kongome Listra, ku nga doropa ledzri a dzri lumba mfumu wa Roma, ka mpfhuka wa kolomu ka 30 wa makilometru a nyingitimu wa Ikoniya. A doropa dzra Listra a dzri ni wuxaka ni doropa dzra Antiyokiya wa Pisidiya. Kambe ku hambana na dzrone, a doropa dzra Listra a dzri nga na miganga yinyingi ya Vayuda. Nambileswi swi tikombaka na vahanyi va Listra a va vulavula Xigriki, lidzrimi dzravu dzra mapswaliwa a a li Xilikawoniya. Pawulo na Barnaba va sungule ku zrezra a mbangwini lowu pfulekiki. Swi nga yentxeka a ku nga na sinagoga a doropeni ledzro. Hi lani Petro a samiki a swi yentxa ha kone a Yerusalema, Pawulo na yene a dahe wanuna lweyi a pswaliwiki na a limalile a doropeni dzra Listra. (Mint. 14:8-10) Hi kola ka hlolana ledzri Petro a dzri yentxiki, vhanu vanyingi va yamukele dzrungula. (Mint. 3:1-10) Kambe ku yentxeke leswi hambaniki loko Pawulo a hambe hlolana ledzri fanaka.

10 Hi lani swi tlhamuxeliwiki ha kone a ku sunguleni ka ndzrima leyi, loko wanuna lweyi a a limalile a sungule ku ntlulantlula ni ku famba, a xitsrhungu lexi a xi gandzrela swikwembu swa madzrimi xi txhule Barnaba vito ledzri liki Zewusi, ku nga xikwembu lexikulu xa Vagriki, kambe Pawulo xi ku i Hermisi n’wana Zewusi, muvulavuleli wa swikwembu. (Vona bokisi ledzri liki “ Listra, Ku Gandzreliwa Ka Zewusi Na Hermisi” ka pajina dzroledzri.) Kambe Pawulo na Barnaba a va tiyimisele ku yentxa xitsrhungu xi twisisa leswaku a ntamu wa ku vulavula ni wa ku zrezra a va nga nyikiwanga hi swikwembu swa madzrimi kambe a va zrezra hi kola ka ntamu lowu va nyikiwiki ha Yehovha, Xikwembu Nkulukumba a li mun’we wa ntiyiso.—Mint. 14:11-14.

‘Mi tsrhika mintxhumu leyi nga pfuniki ntxhumu, mi gandzrela Xikwembu Nkulukumba lweyi a hanyaka, lweyi a hambiki tilo ni misava.’—Mintizro 14:15

11-13. a) Pawulo na Barnaba va va byele yini vahanyi va le Listra? b) Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Pawulo na Barnaba?

11 Nambileswi Pawulo na Barnaba va kumaniki ni swiyimu leswi swa ku kazrata, a va ha tiyimisele ku yentxa leswi va nga swi kotaka akuva va khumba timbilu ta lava a va va yingiseta. Hi kola ka xiyentxakalo lexo, Luka a tsrale ndlela leyinene ya ku zrezra madzrungula lamanene ka vhanu lava gandzrelaka swikwembu swa madzrimi. Vona ndlela leyi Pawulo na Barnaba va yanakanyisisiki ha yone ni vayingiseti vavu. Va te: “Vavanuna, ha yini mi yentxa leswi? Na hine hi vhanu lava nga ni ku tsrana ka ku fana ni kwenu, hi mi zrezrela madzrungula lamanene akuva mi tsrhika mintxhumu leyi nga pfuniki ntxhumu, mi gandzrela Xikwembu Nkulukumba lweyi a hanyaka, lweyi a hambiki tilo, misava, lwandle ni mintxhumu hinkwayu leyi nga ka swone. A minkameni ya khale a pfumelele matiko hinkwawu kuva ma yentxa mintxhumu hi lani ma djulaka ha kone, nambileswi a kalaka a nga tsrhikanga ku mi komba wumboni bya leswaku yene a yentxa mintxhumu leyinene, hi ku mi nisela timpfula hi le tilweni, a yentxa leswaku masimu yenu ma bindzrula ngopfu hi nkama wa kone, a mi nyika swakuda swa ku va mi da mi xuzra a tlhela a tata timbilu tenu hi ku nyonxa.”—Mint. 14:15-17.

12 Hi nga dondzra yini ka mazritu lawa, lawa ma yentxaka leswaku hi yanakanyisisa? Xa ku sungula, Pawulo na Barnaba a va nga tivoni na va tlakukile ku tlula vayingiseti vavu. A va dzringisanga ku tiyentxa ntxhumu lowu a va nga li wone. Ku hambana ni leswo, va pfumele hi ku titsrongahata leswaku a va ni ku tsrana loku fanaka ni ka vayingiseti vavu, lava a va gandzrela swikwembu swa madzrimi. I ntiyiso leswaku Pawulo na Barnaba a va yamukele moya wa ku xwenga nakone a va ntsrhunxiwe ka tidondzro ta madzrimi. Hi hala tlhelo, a va tovokisiwe hi dumbo dzra ku ya fuma na Kriste. A va swi tiva leswaku vahanyi va le Listra na vone a va ta ma kuma matovoko lawo loko va yingiseta Kriste.

13 Hine ke, hi va vonisa kuyini lava hi va zrezrelaka? Xana hi va vona va li vhanu lava fanaka na hine? Nkama lowu hi pfunaka vhanu akuva va dondzra mintiyiso ya Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba, xana hi yetisela Pawulo na Barnaba hi ku va hi tingawula kuva vhanu van’wana va hi dzrumisa? Charles Taze Russell, mudondzrisi lweyi a a ni wuswikoti, lweyi a zrangeliki ntizro wa ku zrezra, a wugan’wini bya dzana dzra wu 19 ni ku sunguleni ka dzana dzra wu 20, a siye xikombiso lexinene a mhakeni leyi. A tsrale leswi: “A hi djuli ku dzrumisiwa, hine kumbe leswi hi swi tsralaka, a hi djuli ku vitaniwa ‘Varabi’. Makwezru Russell a a ni moya wa ku titsrongahata ku fana na Pawulo na Barnaba. Hi ndlela leyi fanaka, nkongometo wezru loko hi zrezra a hi ku tidjulela ku dzrumisiwa kambe i ku pfuna vhanu leswaku va gandzrela “Xikwembu Nkulukumba lweyi a hanyaka.”

14-16. He yini mintxhumu yin’wana yibidzri leyi hi nga yi dondzraka ka mazritu lawa Pawulo na Barnaba va ma byeliki vahanyi va le Listra?

14 Vona dondzro ya wubidzri leyi hi yi kumaka ka mazritu lawa. Pawulo na Barnaba a va titwananisa ni swiyimu. Ku hambana ni Vayuda ni vaprozelita va le Ikoniya, a vahanyi va le Listra a va ni wutivi byitsrongo nakone van’wana ni byitsrongo a va nge na byone hi Matsralwa ni swipfumelelanu leswi Xikwembu Nkulukumba a a li na swone ni tiko dzra Israyele. Kambe a va li vhanu lava a va zrandzra swa wudzrimi. A doropa dzra Listra a dzri ni maxela lamanene nakone misava ya kone a yi nonile. Vayaki va doropa ledzro a va ni swinyingi leswi ka swone a va ta kota ku vona matsrhamela ya Yehovha, swa ku fana ni ntsrhovelo lowukulu, nakone Pawulo na Barnaba va tizrise tinhla leto akuva va yanakanyisisa na vone.—Rom. 1:19, 20.

15 Xana na hine hi nga swi kota ku titwananisa ni swiyimu? Nambileswi mudzrimi a nga byalaka mbewu yoleyi ya yin’we ka tinsimu ta ku siyanasiyana, swi djula akuva a tizrisa tindlela ta ku siyanasiyana leswaku a lulamisela misava. Ka masimu man’wana swi nga yentxeka na misava kutani yi nabyalile, yi lulamile akuva yi yamukela mbewu, kambe ka man’wana swi nga ha djula kuva misava yi lulamisiwa. Hi ndlela leyi fanaka, a mbewu leyi hi yi byalaka minkama hinkwayu hi yoleyi ya yin’we, ku nga dzrungula dzra Mfumu ledzri kumekaka a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba. Nambitanu, loko hi yetisela Pawulo na Barnaba hi ta dzringisa ku tiva wukhongoti ni swiyimu leswi lava hi va zrezrelaka va kumekaka ka swone. Hi ndlela leyo, hi ta seketela mabulu yezru ka dzrungula ledzri hi dzri tivaka ha vone.—Luk. 8:11, 15.

16 Ku ni ntxhumu wun’wana wa wuzrazru lowu hi nga wu dondzraka ka dzrungula ledzri khumbaka Pawulo, Barnaba ni vahanyi va le Listra. Swi nge na mhaka ku tikazrata kwezru, mbewu leyi hi yi byalaka yi nga ha tsruvuliwa kumbe yi wela mazribyeni. (Mat. 13:18-21) Loko leswo swi yentxeka u nga heli ntamu. Hi lani Pawulo a va dzrimuxiki ha kone vadondzrisiwa va le Roma ‘mun’wana ni mun’wana [ku patsra ni lava hi va zrezrelaka] a ta tihlamulela ka Xikwembu Nkulukumba.’—Rom. 14:12.

“Va Gama Va Va Nyikela Ka Yehovha” (Mintizro 14:20-28)

17. Ntsrhaku ka loko Pawulo na Barnaba va suke Derbe va ye kwini nakone ha yini?

17 Ntsrhaku ka loko Pawulo a kokovisiwe a humesiwa handle ka doropa dzra le Listra na va yanakanya leswaku a file, vadondzrisiwa va yime va mu tsrandzrela, ntsrhaku ka leswo a pfukile a va a kuma mbangu wa ku yetlela ka wone hi wusiku lebyiyani. Hi siku ledzri landzreliki, Pawulo na Barnaba va yendzre mpfhuka wa kolomu ka 100 wa makilometru va ya Derbe. Yanakanya swivavu leswi Pawulo a swi twiki ka liyendzro ledzro hi leswi tolo ka kone a ha ku khandliwa hi mazribye. Nambitanu, Pawulo na Barnaba va tiyiselile, nakone loko va tlhase Derbe va yentxe “vadondzrisiwa va vanyinginyana”. Ntsrhaku ka leswo, ku hambana ni kuva va teka ndlela ya ku tsrema ya ku ya Antiyokiya wa Siriya lomu a ku tizra swanga ntsindzra wa mintizro yavu, “va tlhelele a Listra, Ikoniya ni le Antiyokiya” wa Pisidiya. A wu li wini nkongometo wavu? A wu li wa ku ya tiyisa “vadondzrisiwa va va kutxa ku tama va va ni lipfumelo ledzri tiyiki”. (Mint. 14:20-22) Xongani ka xikombiso lexi vadondzrisiwa lavabidzri va hi siyeliki xone! Va zrangise swivileleko swa bandla a mahlweni ka swavu. Namunhla wa siku, valaviseli va miganga ni vazrumiwa va yentxa leswi fanaka.

18. Ku patsreka yini a ku simekiweni ka vakulu?

18 Pawulo na Barnaba a ve tiyisa vadondzrisiwa hi mazritu ni hi xikombiso xavu ntsena, kambe va tlhele va va bekela vakulu a bandleni dzrin’wana ni dzrin’wana. Nambileswi a va zrumiwe “hi moya wa ku xwenga” ka liyendzro ledzro dzra wuzrumiwa, Pawulo na Barnaba va khongotile va tlhela va titsrona swakuda loko ‘va nyikela [vakulu] lava ka Yehovha’. (Mint. 13:1-4; 14:23) Ni namunhla ku tizrisiwa yentxela ledzri fanaka. Na yi nga si teka xiboho xa ku nyika makwezru wa kukazri xiyavelo, hi ku tizrisa xikhongoto, huvo ya vakulu yi kambela mhaka akuva yi vona leswaku makwezru lweyo a na wone matsrhamela lawa Bibele dzri hlayaka leswaku a fanela ku va na wone leswaku a yamukela xiyavelo lexo. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tit. 1:5-9; Yak. 3:17, 18; 1 Pet. 5:2, 3) A xa lisima ngopfu a hi leswaku a ni malembe mangani na a li ntiyisweni. A matsrhan’wini ya leswo, ndlela leyi a vulavulaka ha yone, matikhomela yake ni ndhuma yake hi swone swi kombisaka leswaku a kongomisiwa hi moya wa ku xwenga a wuton’wini byake kumbe im-him. Leswaku mhunu a faneleka ku va nkulu kumbe mubyisi wa ntlhambi wa Yehovha, swi djula leswaku a va ni matsrhamela lawa ma koxiwaka hi Bibele. (Gal. 5:22, 23) Lweyi a nga ni wutiyanguleli bya ku nyikela swiyavelo leswo i mulaviseli wa muganga.—Dzringanisa na 1 Tim. 5:22.

19. Xana vakulu va ta tihlamulela ka yini nakone va xi yetisela hi ndlela yini xikombiso xa Pawulo na Barnaba?

19 A vakulu va swi tiva leswaku va ta tihlamulela ka Xikwembu Nkulukumba hi ndlela leyi va dzri khomaka ha yone bandla. (Heb. 13:17) Ku fana na Pawulo na Barnaba, a vakulu va zrangela ntizro wa ku zrezra. Hi ku tizrisa mazritu yavu va tiyisa vamakwavu ndzreni ka bandla. Nakone va tiyimisele ku zrangisa swivileleko swa bandla a mahlweni ka swavu.—Filp. 2:3, 4.

20. Hi nga pfuneka hi ndlela yini loko hi dondzra hi dzrungula dzra ku dumbeka dzra vamakwezru?

20 Loko hi wugamu Pawulo na Barnaba va tlhelele a Antiyokiya wa Siriya, mbangu lowu a va wu tizrisa swanga ntsindzra wa mayendzro yavu ya wuzrumiwa, va dzrungulele bandla “mintxhumu yinyingi leyi Xikwembu Nkulukumba a yi yentxiki hi ku tizrisa vone, ni leswaku a pfulele vamatiko ndlela ya leswaku va kota kuva vapfumeli”. (Mint. 14:27) Ku dondzra hi wutizreli bya ku dumbeka bya vamakwezru ni ku vona ndlela leyi Yehovha a tovokisiki minzamu yavu ha yone, swi ta hi kutxa ku tama hi ‘vulavula na hi nga txhavi ntxhumu hi kola ka ntamu wa Yehovha’.

a Vona bokisi ledzri liki “ Ikoniya—Doropa Dzra Vafrijiya”, ka pajina 108.