Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

NDƐ TRE 14

“E nuan sɛli su”

“E nuan sɛli su”

Klɛn wlalɛ’n i su ajalɛ nga Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be fali’n, ɔ yoli maan asɔnun’m be nunfuɛ’m be bo yoli kun

Ɔ taka Sa Nga Be Yoli’n 15:13-35 su

1, 2. (1) ?Kosan cinnjin benin mun yɛ ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ nga be o Zerizalɛmun lɔ’n be tɛ su-ɔ? (2) ?Ngue su yɛ aniaan sɔ’m be fali be ɲin sieli naan b’a kwla fa ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n niɔn?

 LIKA’N w’a jran. Akoto mun nin kpɛnngbɛn nga be yiali sua ba kun nun Zerizalɛmun lɔ’n, be ɲin ta be wiengu ɲrun’n nun. Be wun i wlɛ kɛ ajalɛ nga be su wa fa’n ti cinnjin kpa. Afin klɛn wlalɛ’n i su ndɛ ng’ɔ tɔli’n ti’n, ɔ fata kɛ be wun ndɛ cinnjin wie’m be wlɛ. Yɛle kɛ: ?Ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be di Moizi Mmla’n su? ?Yɛ ngbaciɛ o Klisifuɛ nga be ti Zifu’n nin Klisifuɛ nga be timan Zifu’n be afiɛn?

2 Be nga be dun Klisifuɛ’m be ɲrun’n be fali be ɲin sieli ndɛ kpanngban su. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ nga be o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, ɔ nin ndɛ nga aniaan wie’m be kannin mɔ be kle kɛ Zoova i klun jɔ Klisifuɛ nga be timan Zifu’n be wun’n, be kokoli be kwlaa be su yalɛ. Yɛ be tinuntinun be kannin ndɛ nga be si i sa sɔ’n su’n i weinwein. Be si ndɛ kwlaa ng’ɔ fata kɛ be si i naan b’a kwla fa ajalɛ ng’ɔ nin i fata’n. Yɛ ajalɛ nga Zoova i wawɛ’n kunndɛ kɛ be fa’n, be wun i weiin. ?Ɔ maan atin sɔ mɔ Zoova i wawɛ’n kle be’n, bé fá su?

3. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Sa Nga Be Yoli’n ndɛ tre 15 nun’n i su like suanlɛ’n kwla uka e-ɔ?

3 Ɔ fata kɛ be lafi Ɲanmiɛn su kpa yɛ be yo yakpafuɛ naan b’a kwla fa atin nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kle be’n su. Afin ɔ cɛman naan Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn’m b’a kpɔ be kpa b’a tra laa liɛ’n. Asa kusu’n, atrɛkpa’n asɔnun’n i nunfuɛ nga be kunndɛ titi kɛ Klisifuɛ’m be di Moizi Mmla’n su titi’n, be su kplinman su kɛ bé nánti ajalɛ sɔ’n su. ?Ngue yɛ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ sɔ’m bé yó-ɔ? É wá wún kɛ ajalɛ sɔ mɔ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be kleli’n i su yɛ andɛ’n Zoova i Lalofuɛ’m be Ɲrun Dinfuɛ’m be nian-ɔn. Yɛ e mɔ e ti Klisifuɛ’n, sɛ e waan é fá ajalɛ kun’n, annzɛ sɛ sa wie tɔ e su’n, ɔ fata kɛ e nian like nga be yoli’n su.

“Ndɛ sɔ’n wo Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be fluwa’m be nun” (Yol. 15:13-21)

4, 5. ?Biblu’n nun ndɛ benin yɛ Zaki boli su-ɔ?

4 Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki m’ɔ ti Zezi i niaan bian’n yɛ ɔ boli ndɛ’n i kanlɛ bo-ɔ. a I yɛ ɔ tinngɛli aɲia’n cɛn sɔ’n nun-ɔn. Sɛ é kwlá sé’n, ɔ boli ndɛ nga be kwlaa be nuan sɛli su’n i kpɔlɛ. Ɔ seli be nga be yiali lɛ’n be kɛ: “Simeɔn kɛnnin i weinwein kpa kɛ i bo bolɛ nun’n, Ɲanmiɛn kpɛli i ɲin be nga be timan Zifu’n be su, naan ɔ́ kpá be nun wie mun naan i dunman’n tran be su. Ndɛ sɔ’n wo Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be fluwa’m be nun.”—Yol. 15:14, 15.

5 Zaki fɛli i ɲin sieli i ndɛ nga Simeɔn, mɔ be flɛ i ekun kɛ Simɔn Piɛli’n, ɔ nin ndɛ nga Baanabasi nin Pɔlu be kannin’n su. Atrɛkpa’n, i sɔ’n ukɛli i maan ɔ buli Biblu’n nun ndɛ mma wie mɔ be ukali aniaan mun naan b’a wun ajalɛ nga Zoova kunndɛ kɛ be fa’n. (Zan 14:26) Kɛ Zaki seli kɛ ‘ndɛ sɔ’n wo Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be fluwa’m be nun’n,’ i sin’n, ɔ boli ndɛ ng’ɔ o Amɔsu 9:11, 12 nun’n be su. Fluwa sɔ’n wo Biblu’n i bue nga laa’n be klɛli i Ebre nun’n i nun fluwa nga be flɛ be kɛ “Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n,” i nun wie. (Mat. 22:40; Yol. 15:16-18) Maan e sie i nzɔliɛ kɛ ndɛ nga Zaki kannin’n, ɔ nin ndɛ ng’ɔ o Amɔsu fluwa’n nun andɛ’n, be timan kun sɛsɛsɛ. Atrɛkpa’n, ɔ niannin Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Ebre nun mɔ be wa kacili i Glɛki nun’n, mɔ be flɛ i Sɛptanti’n i nun ndɛ’n su yɛ ɔ kannin ndɛ’n niɔn.

6. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ukali aniaan mun naan b’a wun Zoova i klun sa’n i wlɛ-ɔ?

6 Zoova sinnin i nuan ijɔfuɛ Amɔsu i lika kleli kɛ blɛ wie wá jú’n, ɔ́ wá mán ‘Davidi i kpata’n’ su. Yɛle kɛ sran wie mɔ be fin Davidi i osu’n nun’n, bé wá yó Mesi’n i Sielɛ’n i nunfuɛ, kpɛkun bé dí famiɛn. (Eze. 21:26, 27) ?Ɔ maan Zoova wá fá Izraɛli nvle’n i nunfuɛ’m be ngunmin ekun? Cɛcɛ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ “nvlenvle kwlaa be nunfuɛ” mun be bo yó kun, kpɛkun ‘Ɲanmiɛn i dunman’n trán be su.’ Nán maan e wla fi ndɛ nga Piɛli kannin’n su. Ɔ seli kɛ Ɲanmiɛn “w’a kleman kɛ ngbaciɛ o e [yɛle kɛ Klisifuɛ nga be ti Zifu’n] nin be [yɛle kɛ Klisifuɛ nga be timan Zifu’n] e afiɛn. Sanngɛ i su mɔ be lafi’n ti’n, ɔ yoli be akunndan’n i sanwun.” (Yol. 15:9) Ɔ maan Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ Zifu mun nin be nga be timan Zifu’n be di Ɲanmiɛn Sielɛ’n i aja’n wie. (Rɔm. 8:17; Efɛ. 2:17-19) Yɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ wie fi kleman kɛ ɔ fata kɛ be wla be klɛn, annzɛ be su Ɲanmiɛn kɛ Zifu mun sa naan b’a kwla di Ɲanmiɛn Sielɛ’n i aja’n wie.

7, 8. (1) ?Ndɛ benin yɛ Zaki kannin-ɔn? (2) ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e wun ndɛ sɔ’n i wlɛ-ɔ?

7 Kɛ Zaki fɛli i ɲin sieli i ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin’n, ɔ nin ndɛ nga Piɛli nin Baanabasi nin Pɔlu be kannin’n su’n, ɔ seli kɛ: “I sɔ’n ti’n, ndɛ nga n kan’n yɛle kɛ nán maan e sanngan be nga be timan Zifu mɔ be su fa be wun mantan Ɲanmiɛn’n be akunndan. Sanngɛ maan e klɛ be fluwa kɛ nán maan be di like nga be fa sɔ amuin’n, nán be kunndɛ bla nin bian sukusuku yɛ nán be yo i wunsu ɲannzuɛn sa, nán be di nnɛn m’ɔ wu i sa su’n, yɛ be ci mmoja. Afin kɛ ɔ fɛ i laa lele’n, sran wie’m be wlan sin klɔklɔ’m be su be kan Moizi i ndɛ. Be kɛnngɛn i su ndɛ Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun wunmiɛn-lolɛ-cɛn kwlaa nun.”—Yol. 15:19-21.

8 Zaki seli kɛ: “Ndɛ nga n kan’n yɛle kɛ.” ?I sɔ m’ɔ kannin’n, ɔ kle kɛ kɛ mɔ i yɛ ɔ tinngɛli aɲia’n ti’n, ɔ kunndɛ kɛ san fii aniaan’m be fa ndɛ ng’ɔ kannin’n su? Cɛcɛ! Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ ‘ndɛ nga n kan’n yɛle kɛ’n,’ be kwla kaci i ekun kɛ “min liɛ nga n wun i’n yɛle kɛ,” annzɛ “akunndan nga n bu’n yɛle kɛ.” Ɔ maan Zaki w’a kleman kɛ ɔ ti be kwlaa be su kpɛn. Akunndan ng’ɔ bu’n yɛ ɔ fa sieli be ɲrun naan be jran ndɛ nga be tili’n, ɔ nin ndɛ ng’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n su naan b’a wun ndɛ sɔ’n i trawlɛ-ɔ.

9. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga Zaki kannin’n, ɔ́ yó aniaan’m be ye-ɔ?

9 ?Ndɛ nga Zaki kannin’n ti kpa? Ɛɛn, ɔ ti kpa dan. Afin ndɛ sɔ’n jɔli akoto mun nin kpɛnngbɛn’m be klun. ?Wafa sɛ yɛ ɔ yoli aniaan’m be ye-ɔ? I kun yɛle kɛ ndɛ nga Zaki kannin’n su ‘sannganman’ Klisifuɛ nga be timan Zifu’n be akunndan. Afin ɔ nunman nun kɛ be di Moizi Mmla’n su. (Yol. 15:19) Asa kusu’n, ajalɛ sɔ mɔ be fali’n kle kɛ be buli Klisifuɛ nga be ti Zifu’n be akunndan. Afin sran sɔ mun’n, kɛ ɔ fɛ i laa lele’n, be kanngan “Moizi […] i su ndɛ Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun wunmiɛn-lolɛ-cɛn kwlaa nun” be kle be. b (Yol. 15:21) Ndɛ nga Zaki kannin’n, ɔ́ úka Klisifuɛ nga be ti Zifu’n nin Klisifuɛ nga be timan Zifu’n naan b’a tran klanman, naan b’a fa be wun b’a mantan be wiengu. Ng’ɔ ti cinnjin’n yɛle kɛ ajalɛ sɔ’n yó Zoova i fɛ, afin ɔ nin i klun sa’n be kɔ likawlɛ. Nanwlɛ, be sili ndɛ sɔ’n i nun kpɛ klanman. Afin ɔ́ yó maan Ɲanmiɛn i sufuɛ’m bé trán klanman, yɛ be afiɛn sɛ́ titi! I sɔ’n ti ajalɛ kpa m’ɔ fata kɛ andɛ Klisifuɛ’m be nian su-ɔ.

Albɛɛ Srodɛɛ su yiyi ndɛ kun nun nvlenvle’m be aɲia kun bo afuɛ 1998 nun.

10. ?Wafa sɛ yɛ andɛ’n anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be nian Klisifuɛ klikli’m be ɲrun dinfuɛ’m be ajalɛ’n su-ɔ?

10 Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i ndɛ tre ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n sa’n, andɛ’n Zoova i Lalofuɛ’m be Ɲrun Dinfuɛ’m be nian Klisifuɛ klikli’m be ɲrun dinfuɛ’m be ajalɛ’n su. Yɛle kɛ sa’n kwlaa nun’n, be kpɛ be ɲin Zoova m’ɔ Sie Like Kwlakwla’n, ɔ nin Zezi Klisi m’ɔ ti asɔnun’n i su kpɛn’n be wun lɔ naan be kle be atin. c (1 Kor. 11:3) ?Wafa sɛ yɛ be yo sɔ-ɔ? Albɛɛ Srodɛɛ mɔ kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1974 nun’n, ɔ yoli anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ lele naan w’a fa wu afuɛ 2006 nun Marsi anglo’n nun’n, ɔ seli kɛ: “Anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be yia Mlan cɛn kwlakwla. Yɛ kɛ be yia’n, be dun mmua srɛ Zoova kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man be. Kpɛkun be mian be ɲin kpa naan ndɛ kwlaa nga bé kán’n, ɔ nin ajalɛ kwlaa nga bé fá’n ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su.” Asa ekun’n, Miltɔnun Ɛnsɛli m’ɔ yoli anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be nun kun lele naan w’a wu afuɛ 2003 nun Marsi anglo’n nun’n, ɔ usali be nga be dili Galaadi Suklu’n i ya kun-nin-kun (101) su’n be kosan kun. Ɔ usali kɛ: “?Anuannzɛ uflɛ o asiɛ’n su wa mɔ i Ɲrun Dinfuɛ’m be dun mmua nian Biblu m’ɔ ti Ɲanmiɛn ndɛ’n nun ka naan b’a fa ajalɛ cinnjin mun-ɔn?” Cɛcɛ! Anuannzɛ uflɛ nunman lɛ.

‘Be kpali yasua wie mun naan bé súnman be’ (Yol. 15:22-29)

11. ?Wafa sɛ yɛ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be boli ajalɛ nga be fali’n su kleli asɔnun’m be nunfuɛ mun-ɔn?

11 Klisifuɛ klikli’m be ɲrun dinfuɛ nga be o Zerizalɛmun lɔ’n be kwlaa be nuan yoli kun be fali klɛn wlalɛ’n i su ajalɛ kun. Kɛ ɔ ko yo naan aniaan nga be o asɔnun’m be nun’n be bo w’a yo kun naan b’a yo ninnge mun likawlɛ’n, ɔ fata kɛ be bo ajalɛ sɔ’n su kle be. I sɔ yolɛ nun’n, ɔ fata kɛ be kan ndɛ’n weinwein, yɛ maan ɔ wla aniaan’m be fanngan naan be bo w’a yo kun. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ bé yó i sɔ liɛ’n niɔn? Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Akoto mun nin kpɛnngbɛn mun be nin asɔnun’n i nunfuɛ’m be kwlaa be nuan sɛli su kɛ bé kpá yasua wie mun, naan bé súnman be Antiɔsu lɔ. Bé fá be úka Pɔlu nin Baanabasi be su. Ɔ maan be sunmannin Zida mɔ be flɛ i ekun kɛ Baasabasi’n ɔ nin Silasi. Sran sɔ’m be dun aniaan’m be ɲrun mmua.” Asa ekun’n, be klɛli fluwa fa mannin be nga be sunmannin be’n naan be fa ko man asɔnun nga be o Antiɔsu nin Siri nin Silisi lɔ’n naan be kanngan nun.—Yol. 15:22-26.

12, 13. (1) ?Ngue ti yɛ sunmanlɛ mɔ be sunmannin Zida nin Silasi’n, ɔ ti ajalɛ kpa-ɔ? (2) Ngue ti yɛ kɛ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be klɛli fluwa’n i sɔ’n ti kpa-ɔ?

12 Zida nin Silasi be o be nga ‘be dun aniaan’m be ɲrun mmua’n,’ be nun wie. Ɔ maan be le atin yo Klisifuɛ klikli’m be ɲrun dinfuɛ’m be janunfuɛ. Be sran nnan sɔ mun’n, nán kɛ klɛn wlalɛ’n i su ajalɛ nga be fali’n i ngunmin ti yɛ be ɔli-ɔ. Sanngɛ bé wá yó maan aniaan’m bé wún atin uflɛ nga be ɲrun dinfuɛ’m be kunndɛ kɛ be fa su’n i wlɛ weiin. Asa ekun’n, sran sɔ mɔ be ‘kpali be’n’ bé wá yó maan Klisifuɛ nga be ti Zifu mɔ be o Zerizalɛmun lɔ’n be nin Klisifuɛ nga be timan Zifu mɔ be o asɔnun onga’m be nun’n, be afiɛn’n wá mántan kpa. Nanwlɛ, sunmanlɛ mɔ be sunmannin be sɔ’n, ɔ ti ngwlɛlɛ ayeliɛ. Yɛ i sɔ’n kle kɛ be klo aniaan mun. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m bé trán klanman titi, yɛ be bo yó kun.

13 Fluwa nga be klɛli’n, ɔ ukali Klisifuɛ nga be timan Zifu’n naan b’a wun klɛn wlalɛ’n i su ndɛ’n i wlɛ kpa. Asa ekun’n, ɔ ukali be naan b’a wun like ng’ɔ fata kɛ be yo naan Zoova i klun w’a jɔ be wun naan w’a yra be su’n. Fluwa’n i nun ndɛ’n i cinnjin lika’n yɛ: “Ɲanmiɛn wawɛ’n nin e bɔbɔ e fali ajalɛ kɛ e su faman trɔ nɔnninnɔnnin e jinman amun ti su, saan ninnge cinnjin nga be o yɛ mun: Yɛle kɛ nán amun di like nga be fa sɔ amuin’n, amun ci mmoja, yɛ nán amun di nnɛn m’ɔ wu i sa su’n, nán amun kunndɛ bla nin bian sukusuku yɛ nán amun yo i wunsu ɲannzuɛn sa. Sɛ amun nian amun wun su ninnge sɔ’m be lika’n, amun liɛ yó ye. Maan amun wun jɔ amun kpa fɔuun!”—Yol. 15:28, 29.

14. ?Ngue ti yɛ kannzɛ bɔbɔ sran’m be bubu be wun nun’n, sanngɛ Zoova i Lalofuɛ’m be liɛ’n be bo ti kun-ɔn?

14 Mɛn’n ti sukusuku, yɛ sran’m be bubu be wun nun. Sanngɛ Zoova i Lalofuɛ’m be bo ti kun. Be kwlaa be lafi ninnge kunngba’m be su, yɛ be di junman kunngba’n. Kusu nn be ti sran miliɔn mɔcuɛ (8.000.000) tra su, yɛ be o asɔnun akpiakpi ya (100.000) tra su be nun asiɛ wunmuan’n su. Like nga ti yɛ be bo ti kun’n, yɛle kɛ Zezi Klisi m’ɔ ti asɔnun’n i su kpɛn’n, ɔ sin ‘junman difuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n,’ yɛle kɛ anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be lika kle e ajalɛ weinwein. (Mat. 24:45-47) Asa ekun’n, like nga ti yɛ e bo ti kun’n yɛle kɛ asiɛ wunmuan’n su’n aniaan’m be klun klo su be nian ajalɛ nga anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be kle e’n su.

‘Be klun jɔli dan, afin ndɛ’n wlali be fanngan’ (Yol. 15:30-35)

15, 16. ?Kɛ aniaan’m be tili ndɛ nga be ɲrun dinfuɛ’m be kannin’n, wafa sɛ yɛ be wun yoli be-ɔ? ?Yɛ ngue ti-ɔ?

15 Ndɛ ng’ɔ o Sa Nga Be Yoli’n fluwa’n nun’n kle kɛ kɛ aniaan nga be fin Zerizalɛmun’n be juli Antiɔsu lɔ’n, “be yiali aniaan’m be kwlaa, kpɛkun be fali fluwa’n mannin be.” ?Yɛ kɛ be yoli sɔ’n, wafa sɛ yɛ aniaan’m be wun yoli be-ɔ? Ndɛ’n se kɛ: “Kɛ be wieli fluwa’n nun kanngan’n, be klun jɔli dan. Afin ndɛ’n wlali be fanngan.” (Yol. 15:30, 31) Asa ekun’n, Zida nin Silasi “be kannin ndɛ sunman be fa wlali aniaan’m be fanngan, yɛ be cicili be wla.” I lɛ’n nun’n, e kwla se kɛ sran nɲɔn sɔ’m be ti “Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ” kɛ Baanabasi nin Pɔlu nin sran uflɛ wie mɔ be flɛli be kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n be sa. Afin kɛ be flɛ sran kun kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n, i sɔ’n kle kɛ ɔ kan Ɲanmiɛn i klun sa’n i ndɛ kle i wiengu mun.—Yol. 13:1; 15:32; Tul. 7:1, 2.

16 Zoova yrali ajalɛ nga Klisifuɛ klikli’m be ɲrun dinfuɛ’m be fali’n su, yɛ i bo guali kpa. ?Ngue ti yɛ i bo guali kpa kɛ ngalɛ’n sa-ɔ? Yɛle kɛ Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be fali ajalɛ weinwein blɛ ng’ɔ nin i fata’n nun, kpɛkun ajalɛ sɔ’n taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su, yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n kleli be atin. Asa ekun’n, Klisifuɛ’m be ɲrun dinfuɛ’m be sunmannin aniaan wie mun naan be ko kan ajalɛ nga be fali’n i ndɛ kle asɔnun’m be nunfuɛ mun. I sɔ yolɛ nun’n, be yili i nglo kɛ be klo aniaan mun yɛ be si be aunnvɔɛ.

17. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ akpasua sunianfuɛ’m be nian Pɔlu nin Baanabasi nin Zida nin Silasi be ajalɛ’n su andɛ-ɔ?

17 Andɛ’n Zoova i Lalofuɛ’m be Ɲrun Dinfuɛ’m be nian ajalɛ kunngba sɔ’n su. Yɛle kɛ kɛ i blɛ’n ju’n, be kle aniaan nga be o mɛn wunmuan’n nun’n like trele ng’ɔ fata kɛ be yo’n. Kɛ be fa ajalɛ’n be bo su weinwein kle asɔnun’m be nunfuɛ mun. Ɔ ju wie’n, be sin akpasua sunianfuɛ’m be lika naan b’a kan ndɛ b’a kle aniaan mun. Aniaan sɔ mɔ be tu be klun be sinsin asɔnun’m be su’n, be kle aniaan mun ninnge trele ng’ɔ fata kɛ be yo’n, yɛ be wla be fanngan. Kɛ Pɔlu nin Baanabasi sa’n, be fa blɛ kpanngban ‘be kle sran’m be like, yɛ be nin sran kpanngban wie mun ekun be bo jasin fɛ’n kle sran mun, yɛle kɛ be kan Zoova i ndɛ’n’ kle be. (Yol. 15:35) Kɛ Zida nin Silasi sa’n, ‘be kan ndɛ sunman be fa wla aniaan’m be fanngan,’ kpɛkun be yo maan be ɲan wunmiɛn.

18. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ Zoova i sufuɛ’m be yo naan w’a yra be su titi-ɔ?

18 ?Yɛ asɔnun’m be nunfuɛ’m be li? ?Andɛ mɛn mɔ i nunfuɛ’m be nun ti bubuwa yɛ’n i nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be yo naan b’a kwla di fɔundi titi naan be bo w’a yo kun titi-ɔ? Maan e wla kpɛn ndɛ kun mɔ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki klɛli’n su. Ɔ klɛli i kɛ: “Ngwlɛlɛ m’ɔ fin ɲanmiɛn su’n, fiɛn kaan sa nunmɛn i wun, ɔ klo anuansɛ. I like yolɛ yoman ya, ɔ sisimɛn i bo naan w’a yo like nga be se i kɛ ɔ yo’n. […] Asa ekun’n, sɛ sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n ti like mma’n, nn é sé kɛ kɛ be luɛ i fɔundi blɛ nun’n, mma ng’ɔ su’n ti be nga be yo maan fɔundi tran lɛ’n be liɛ. (Zak. 3:17, 18) Kɛ Zaki klɛ́ ndɛ sɔ’n, sɛ aɲia nga be yoli i Zerizalɛmun lɔ’n i akunndan yɛ ɔ buli ti yɛ ɔ klɛli-o, annzɛ nɛ́n i akunndan yɛ ɔ buli-o, e kwlá dimɛn i nanwlɛ trele sa. Sanngɛ kɛ e fa e ɲin e sie i ndɛ ng’ɔ o Sa Nga Be Yoli’n ndɛ tre 15 nun’n su’n, e wun i wlɛ kɛ kɛ aniaan’m be bo ti kun mɔ be yo ninnge mun likawlɛ’n, i lɛ nun yɛ Zoova yra be su-ɔ.

19, 20. (1) ?Kɛ asɔnun ng’ɔ o Antiɔsu lɔ’n i nunfuɛ’m be tili ndɛ nga be ɲrun dinfuɛ’m be kannin’n, ngue yɛ ɔ kle kɛ be dili fɔundi yɛ be bo yoli kun-ɔn? (2) ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ngue yɛ Pɔlu nin Baanabasi be kwla yoli-ɔ?

19 Nanwlɛ, kɛ aniaan nga be o Antiɔsu lɔ’n be tili ndɛ nga be ɲrun dinfuɛ’m be kannin’n, be dili fɔundi yɛ be bo yoli kun. Be nin aniaan nga be fin Zerizalɛmun bali’n b’a siman akplowa. I kpa bɔbɔ’n, kɔlɛ mɔ Zida nin Silasi be ɔli be wun lɔ’n, ɔ yoli be fɛ dan. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Be dili le nɲɔn kun lɛ. Kpɛkun aniaan’m be mannin be atin naan be sa be sin wɛtɛɛ su be wɔ be nga be sunmannin be’n be wun lɔ,” yɛle kɛ Zerizalɛmun lɔ. d (Yol. 15:33) E kwla lafi su kɛ kɛ aniaan nɲɔn sɔ’m be boli lɔ jasin’n kleli aniaan nga be o Zerizalɛmun lɔ’n, i sɔ’n yoli be fɛ dan. Zoova i aklunye dan’n ti’n, junman nga be dili’n i bo guali klanman!

20 Kɛ klɛn wlalɛ’n i su ndɛ’n wieli’n, Pɔlu nin Baanabasi be kali Antiɔsu lɛ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be kwla fali be ɲin sieli i jasin fɛ bolɛ junman’n i su kpa. Kɛ akpasua sunianfuɛ’m be sinsin asɔnun’m be su’n, i kunngba’n yɛ be yo-ɔ. (Yol. 13:2, 3) Nanwlɛ, Zoova sin aniaan sɔ’m be lika yo i sufuɛ’m be ye, kɛ nga laa’n ɔ sinnin Pɔlu nin Baanabasi be lika fa yoli i sufuɛ’m be ye’n sa. ?Sanngɛ junman benin yɛ Zoova fa wlali jasin bofuɛ juejuefuɛ nɲɔn sɔ’m be sa nun ekun-ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ yrali be su-ɔ? Ndɛ tre ng’ɔ bá lɛ’n nun’n, é wá wún i sɔ liɛ’n.

Andɛ’n e anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ mun nin be janunfuɛ’m be kle e ajalɛ wie mun.

a Nian kuku nga be flɛ i kɛ “ ‘E Min’n i niaan bian Zaki’” i nun.

b Ndɛ nga Moizi klɛli be’n, Zaki boli wie’m be su ngwlɛlɛ su. Ndɛ sɔ’m be nun wie yɛle Moizi Mmla’n, ɔ nin Ɲanmiɛn i klun sa ng’ɔ yili i nglo kleli klɔ sran mun kwlaa naan b’a klɛ Moizi Mmla’n. I wie yɛle kɛ wafa nga Ɲanmiɛn bu mmoja’n, nin be yi bo bla kunndɛlɛ’n annzɛ be wun bo bian kunndɛlɛ’n, ɔ nin amuin sɔlɛ’n be ɲin fite Bo Bolɛ fluwa’n nun. (Bob. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4) I lɛ’n nun’n, Zoova kle kɛ mmla cinnjin wie’m be o lɛ’n, ɔ fata kɛ be nga be ti Zifu’n nin be nga be timan Zifu’n be kwlaa be nanti su.

d Ndɛ mma 34 nun’n, Biblu’n i kacifuɛ wie’m be klɛli ndɛ wie fa ukali ndɛ mma sɔ’n su. Be waan Silasi kali Antiɔsu lɔ. (Nyanmiɛn Ndɛ’n) I yo, kɛ be wieli Sa Nga Be Yoli’n fluwa’n i klɛ’n yɛ sran wie’m be klɛli ndɛ sɔ’n be fa ukali su-ɔ.