1, 2. (a) De inọta eso ne kpataki nọ khẹke ne ẹbu nọ su nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ rhie ewanniẹn yi? (b) De emwi nọ ru iyobọ ne iran ya sẹtin zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ?

 EMWA hia gha khẹ. Avbe ukọ kevbe ediọn gha ghee egbe aro aro, zẹvbe ne iran ya gha rre ughugha nii vbe Jerusalẹm, rhunmwuda, iran rẹnrẹn wẹẹ, azẹ ne kpataki ẹre iran khian ru na. Te ọ khẹke ne iran rhie ewanniẹn ye inọta eso ne kpataki nọ de rre rhunmwuda ẹmwẹ arhuẹ nọ rre otọ. Ivbi Otu e Kristi ye rre ototọ Uhi e Mozis ra? Alughaẹn rhọkpa rre uwu ẹkpo Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju kevbe nẹi re Ivbi e Ju ra?

² Ikpia na ni mu asanikaro mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi nibun nẹ. Iran zẹ iro yan ẹmwẹ akhasẹ eso ni rre Ebe Nọhuanrẹn nẹ, iran vbe họn emwi ne emwa eso tae, nọ rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova rhan obọ mien iran yi, ighẹ Ivbi Otu e Kristi ni ke agbẹnvbo ọvbehe rre. Iran hia guan ye ẹmwẹ na nẹ vbene ọ khẹke. Emwi ọvbehe i ghi rrọọ ne iran ye gualọ rhunmwuda, ẹmwẹ nii dewarorua nẹ. Te azẹ ne Jehova hoo ne iran ru ghi wa vẹ ne iran rẹn, a i ghi zẹdẹ gbe awawẹ yọ wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ dia emwi hia nọ sunu vbe iko nii. Sokpan, inọta nọ ghi rrọọ ọre wẹẹ, Ikpia na gha lele adia ọghe orhiọn nọhuanrẹn vbe ẹmwẹ na ra?

3. De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe ima gha zẹ iro yan okha nọ rre ebe Iwinna uhunmwu ẹnrẹn 15?

³ Amuẹtinyan ọghe ẹmwata kevbe udinmwẹ ẹre ọ khẹke ne iran gha mwẹ, ne iran mieke na sẹtin lele adia ọghe orhiọn nọhuanrẹn vbe nọ dekaẹn ẹmwẹ na. Azẹ ne iran khian ru na sẹtin ya avbe ọkaolotu ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju kakabọ gha khẹko iran. Emwa eso wa vbe rrọọ vbe uwu iko ni si ukankan yọ wẹẹ, te ọ khẹke na ye gha lele Uhi e Mozis; emwa vberriọ i khian hoo ne iran lele azẹ na, amaiwẹ te iran khian vbe hoo ne emwa ọvbehe lelẹe. De emwi ne ẹbu nọ su khian ghi ru nian? Gia ghee ẹre. Zẹvbe ne ima ya zẹ iro yan rẹn, ma gha bẹghe vbene ẹbu nọ su nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii ya rhie igiemwi esi yotọ hẹ, ne Ẹbu Nọ Su Ọghe Avbe Osẹe Jehova wa vbe rhie owẹ lele vbe ẹdẹnẹrẹ. Te ima  tobọ ima gha vbe rhie owẹ lele igiemwi ne iran rhie yotọ na vbe ima gha khian ru azẹ, kevbe vbe ọlọghọmwa gha de rre vbe ẹdagbọn ima zẹvbe Ivbi Otu e Kristi ne ima khin.

4, 5. De ebe akhasẹ ne Jems ya unu kaẹn vbe ọ guan?

⁴ Ọrhuanegbe ighẹ e Jems, ne irẹn vbe Jesu gba re ivbi iye, keghi suẹn gha guan. a Ọ khọ wẹẹ, irẹn ẹre ọ mu olaga vbe iko ne iran do vbe ẹdẹrriọ. Ọ vbe khọ wẹẹ, ẹmwẹ nọ tae ẹre ọ wa vbe gha rre ekhọe ọghe iran nikẹre ni ghaa rre evba. E Jems keghi tama emwa ni si egbe koko vbe evba nii wẹẹ: “Zẹvbe ne ima họẹn ban, e Simiọn wa tae ta isi ẹre, vbene Osanobua ya suẹn gha mwẹ ẹghẹ ne ivbi agbẹnvbo ọvbehe, nọ mieke na zẹ emwa ni khian gha ya eni ẹnrẹn wan egbe vbe uwu ẹbu iran. Ọna wa vbe gua ẹmwẹ ne avbe Akhasẹ tae ro.”​—Iwinna 15:​14, 15.

⁵ Ọ khọ wẹẹ, ẹmwẹ ne Simiọn, ra e Saimọn Pita tae, kevbe emwi ne Banabas vbe Pọl vbe ta, ẹre ọ ghi ru iyobọ ne Jems ya ye ako eso ne kpataki vbe Ebe Nọhuanrẹn rre, nọ gha ru iyobọ ne iran ya zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ. (Jọn 14:26) Vbe Jems ghi kha nẹ wẹẹ, “ọna wa vbe gua ẹmwẹ ne avbe akhasẹ tae ro,” ọ keghi ya unu kaẹn ẹmwẹ nọ rre ebe Emọs 9:​11, 12. Ebe Emọs na keghi re ọkpa vbe usun abọ ọghe Ebe Nọhuanrẹn Na Ya E Hibru Gbẹn, na mobọ tie ẹre “ẹmwẹ ne avbe Akhasẹ tae.” (Mat 22:40; Iwinna 15:​16-18) Adeghẹ u na gbarokotọ, u gha bẹghe ẹre wẹẹ, ẹmwẹ ne Jems tae vbe ọ ya unu kaẹn ẹmwẹ nọ rre ebe Emọs 9:​11, 12 lughaẹn kherhe ne ẹmwẹ nọ rre akọ nii vbe ima gha tie ẹre vbe ẹghẹ na. Ọ gha kẹ, vbene a wa ya gbẹn ọnrẹn ye Septuagint, erriọ ẹre Jems ya tae zẹẹ; e Septuagint ọre Ebe Nọhuanrẹn Na Ya E Hibru Gbẹn na zedu ẹre ghee Grik.

6. De vbene Ebe Nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ẹbu nọ su ya rẹn aro ne Jehova ya ghee ẹmwẹ nọ rre otọ?

⁶ E Jehova keghi loo akhasẹ ighẹ Emọs ya tae yotọ wẹẹ, ẹghẹ dee na khian ya miẹn wẹẹ, irẹn ghi werriegbe mu “okhogbo ọghe Devid” kpaegbe, ọni ọre uniẹn ne Mezaia ne ọba khian la rre. (Ẹzik 21:​26, 27) Ivbi Izrẹl ọkpa ẹre Jehova khian ye gha ghee zẹvbe emwa rẹn ne kpataki, zẹvbe nọ ka gha ye vbe ẹghẹ nọ gberra ra? Hiehie! Ẹmwẹ akhasẹ nii ye vbe kha wẹẹ, a gha si “emwa ọghe agbẹnvbo hia” koko, ne iran do gha re emwa ni ya “eni [Osanobua] wan egbe.” Yerre wẹẹ, ọ ma he kpẹẹ ne Pita khare wẹẹ, “aro ọkpa ẹre [Osanobua] ya ghee ima vbe iran [ọni ọre Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju kevbe emwa iyayi ni re ivbi agbẹnvbo ọvbehe], ọ na kpe ekhọe iran huan rhunmwuda amuẹtinyan ne iran mwẹ.” (Iwinna 15:9) Ẹmwẹ ne Pita tae na, rhie ẹre ma wẹẹ, Osanobua  hoo ne Ivbi e Ju kevbe emwa nẹi re Ivbi e Ju gha rre usun emwa ni khian deba e Kristi kha vbe Arriọba ọghẹe vbe ẹrinmwi. (Rom 8:17; Ẹfis 2:​17-19) Ẹmwẹ akhasẹ rhọkpa i rre Ebe Nọhuanrẹn nọ khare wẹẹ, esa rrọọ ne ivbi agbẹnvbo ọvbehe ni re emwa iyayi ka rhuẹ nẹ, ra ne iran ka khian e prosẹlait nẹ, iran ke sẹtin gbegba nọ gha deba e Kristi khaevbisẹ vbe ẹrinmwi.

7, 8. (a) De iro ne Jems mu rre? (b) Te Jems ghaa hoo nọ de yan etẹn nikẹre ra? Rhan otọ re.

⁷ Rhunmwuda ẹmwẹ akhasẹ ni rre Ebe Nọhuanrẹn ni so igiẹ ye ẹmwẹ nọ rre otọ na, kevbe ẹmwẹ ne Pita, e Banabas kevbe Pọl tae, e Jems keghi kha wẹẹ: “Vbe ọghe imẹ, I ma hoo na zẹdẹ kpokpo emwa ọghe agbẹnvbo ọvbehe ni do khian eguọmwadia Osanobua. Emwi na gha wa ru, ọre na gbẹn ebe gie iran, na tama iran wẹẹ, ne iran gban egbe ne emwi ke emwi nọ ghi ginna ẹbọ nẹ, alama oghẹ, aranmwẹ na khiẹn ọnrẹn ẹho gbua, kevbe esagiẹn. Ke ẹghẹ nọ kpẹẹ fua gha dee, ẹre emwa ke ya ẹmwẹ ne Mozis gbẹnnẹ kporhu vbe ẹvbo ughughan, rhunmwuda, ẹdẹ ikẹtin hia ẹre a ya tie ẹmwẹ nọ gbẹnnẹ ladian vbe sinagọg.”​—Iwinna 15:​19-21.

⁸ Vbe ẹghẹ ne Jems na kha wẹẹ, “vbe ọghe imẹ, I ma hoo na zẹdẹ kpokpo emwa ọghe agbẹnvbo ọvbehe,” te irẹn ghaa loo asẹ ne irẹn mwẹ zẹvbe olaga ọghe iko nii ra, nọ ya de yan emwi ne etẹn nikẹre tae ra? Hiehie! Emwi ọvbehe nọ demu ighẹ ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na nọ re “vbe ọghe imẹ, I ma hoo na zẹdẹ . . . ” ọre “iro ne imẹ khian mu rre na khin,” ra, “vbene imẹ ghee ẹre hẹ na khin.” Ọna rhie ma wẹẹ, ẹ i re te Jems ghaa hoo nọ de yan etẹn nikẹre ni ghaa rre evba, sokpan, te irẹn vbe mu iro rre, ne iran hia mieke na mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹre, ne iran mieke na sẹtin ya emwi ne iran họẹn, kevbe emwi ne Ebe Nọhuanrẹn tae, ru azẹ nọ khẹke vbe nọ dekaẹn ẹmwẹ nọ rre otọ.

9. De vbene iro ne Jems mu rre khian ya biẹ ọmọ esi hẹ?

⁹ Iro nọ maan ẹre Jems mu rre ra? Ọ dewarorua wẹẹ, iro nọ maan wa gha nọ, rhunmwuda, avbe ukọ kevbe ediọn wa miẹn ọnrẹn yi. Vbe a khian ghi lae miẹn? Vbe okaro, azẹ na i khian “kpokpo” ivbi agbẹnvbo ọvbehe ni do khian Ivbi Otu e Kristi, ra ẹ i khian “ya agbọn lọghọ” iran, rhunmwuda, esa i khian gha rrọọ ne iran khian ya gha lele Uhi e Mozis.  (Iwinna 15:19; New International Version) Ere ọvbehe nọ gha vbe ke ẹre ladian ọre wẹẹ, azẹ na gha vbe mu ekhọe ọghe Ivbi e Ju ni re Ivbi Otu e Kristi rriotọ, rhunmwuda, ọ kpẹẹ re ne iran ke họn vbe a ghaa tie ebe ne Mozis gbẹnnẹ, “ẹdẹ ikẹtin hia ẹre a ya tie ẹmwẹ nọ gbẹnnẹ ladian vbe sinagọg.” b (Iwinna 15:21) Iro ne Jems mu rre na, gha wa ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju kevbe Ivbi Otu e Kristi nẹi re Ivbi e Ju, ne iran ya gha ru emwi kugbe zẹvbe ọkpa. Nọ ghi wa sẹ ehia ọre wẹẹ, ọ gha wa vbe ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, rhunmwuda, te azẹ na wa gua ahoo ọghẹe ro. U ma bẹghe ẹre wẹẹ, odẹ nọ maan na khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa nọ rre otọ, nọ gha te zagha iko ọghe emwa Osanobua ẹre ọna wa gha khin! Igiemwi esi ẹre ọna wa vbe khin ne iko ọghe Ivbi Otu e Kristi ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ!

10. De vbene Ẹbu Nọ Su vbe ẹdẹnẹrẹ ya lele igiemwi ọghe ẹbu nọ su nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ?

¹⁰ Zẹvbe ne ima ka ya unu kaan rẹn vbe uhunmwuta nọ gberra, Ẹbu Nọ Su Ọghe Avbe Osẹe Jehova nọ rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ keghi ya egbe taa ẹbu nọ su nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ. Iran ke ru azẹ nọ rhirhi gha khin, iran ghi gualọ adia vbe obọ e Jehova ne Osa ne Udazi, kevbe vbe obọ e Jesu Kristi nọ re Uhunmwuta ọghe iko. c (1 Kọr 11:3) De vbene iran ya ru ọna hẹ? Ọtẹn Nokpia Albert D. Schroeder, nọ ghaa re ọkpa vbe Ẹbu Nọ Su ke ukpo 1974 kpa, ya sẹ ẹghẹ nọ ya winna iwinna rẹn fo vbe agbọn na vbe March 2006 keghi kha wẹẹ: “Ẹdẹ e Wẹzde ẹre Ẹbu Nọ Su ya do iko; iran ke suẹn, iran ghi na erhunmwu, iran ghi rinmwian e Jehova nọ ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe dia iran. Iran keghi hia ẹsẹsẹmwẹse, na mieke na miẹn wẹẹ, azẹ ke azẹ ne iran khian ru, kevbe odẹ ne iran rhirhi ya zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ, ghi gha re nọ gua Ebe Nọhuanrẹn ro.” Egbe ẹmwẹ vbenian, ẹre Ọtẹn Nokpia Milton G. Henschel vbe ta. Ẹghẹ nọ taẹn vbe otọ, ẹre ọtẹn na wa ya ga zẹvbe ọkpa vbe Ẹbu Nọ Su, a te miẹn wẹẹ, ọ winna iwinna rẹn fo vbe agbọn na vbe March 2003. Vbe ọ ghi gu etẹn ni rrie eklasi nogie 101 ọghe Owebe Gilead guan vbe iran khian ghi ladian vbe owebe nii, ọ na nọ iran ọta ne kpataki ọkpa. Ọ na wẹẹ, “Otu ọvbehe rre uhunmwu otagbọn na, ne emwa ni mu asanikaro vbe uwu ẹbu iran na lele emwi nọ rre Ebe Nọhuanrẹn vbe iran gha khian ru azẹ ne kpataki ra?” Ma hia rẹnrẹn wẹẹ, otu ọvbehe i zẹdẹ rrọọ hiehie, vbọ gberra otu ọghe Jehova.

11. De vbene etẹn ni rre ehe hia, ghi ya họn vbekpa azẹ ne ẹbu nọ su ru?

¹¹ Ẹbu nọ su nọ ghaa rre Jerusalẹm gba zuze ye ẹmwẹ arhuẹ nẹ. Ne etẹn ni rre iko mieke na gha mwẹ akugbe, te ọ khẹke na gi iran rẹn azẹ ne ẹbu nọ su ru na, a ghi vbe tae ma iran, vbe odẹ ne iran gha ya rẹn otọ re kevbe odẹ nọ gha rhie igiọdu ne iran. De odẹ nọ ghi maan sẹ ne iran gha ya sẹtin ru ọna? Ebe Nọhuanrẹn khare wẹẹ: “Ẹre avbe ukọ kevbe ediọn, kevbe etẹn hia ni rre iko na ghi tae wẹẹ, iran gha zẹ ikpia eso vbe uwu ẹbu iran, ne iran gie iran lele Pọl vbe Banabas gha rrie Antiọk; ẹre iran na gie Judas na ghaa tie ẹre Basabas, kẹ kevbe Sailas. Iran na rre usun emwa ni ghaa mu asanikaro vbe uwu ẹbu etẹn.” Deba ọni, iran na vbe gbẹn elẹta lele etẹn na, iran na we ne iran tie ẹre vbe iko hia ni rre Antiọk, ni rre Siria, kevbe ni rre Silisia.​—Iwinna 15:​22-26.

12, 13. (a) Na na gie Judas vbe Sailas gie etẹn, vbọ ya biẹ ọmọ esi hẹ? (b) De vbene ọ vbe ya biẹ ọmọ esi hẹ, ne ẹbu nọ su na gbẹn elẹta gie etẹn?

¹² E Judas vbe Sailas ghaa “rre usun emwa ni ghaa mu asanikaro vbe uwu ẹbu etẹn,” rhunmwuda ọni, iran wa gbegba ni gha sẹtin mu akpa ọghe ẹbu nọ su yọ. Vbe nai na gbe awawẹ, ikpia enẹ na ne ẹbu nọ su ya zẹ ihe egbe, na gie bu etẹn, gha wa gi etẹn rẹn wẹẹ, ẹ i wa re rhunmwuda ewanniẹn ọghe inọta nọ dekaẹn ẹmwẹ arhuẹ ne iran ka nọ, ẹre ọ ya ẹbu nọ su gie iran rre, sokpan, te iran rre do ru iyobọ ne iran ya rẹn adia ọghe ọgbọn nọ ke obọ ẹbu nọ su rre. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ikpia na gie rre gu iran rre evba, ọ gha ya Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju ni rre Jerusalẹm kevbe Ivbi Otu e Kristi ni ke agbẹnvbo ọvbehe rre gha mwẹ akugbe. Azẹ nọ maan ẹre ẹbu nọ su ru na, ne iran na gie ikpia nii gha khian; te ọ wa vbe rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ etẹn ni rre iko! Vbe nai na gbe awawẹ, azẹ ne iran ru na keghi ya ọfunmwegbe kevbe akugbe gha rre uwu ẹbu emwa ọghe Osanobua sayọ.

¹³ Ẹ i wa re ẹmwẹ arhuẹ ọkpa, ẹre elẹta ne ẹbu nọ su gbẹn rre guan kaẹn; ọ vbe guan kaẹn emwi ne Ivbi Otu e Kristi nẹi re Ivbi e Ju gha ru, ne iran mieke na miẹn afiangbe nọ ke obọ e Jehova rre, ọ ghi vbe gha ya aro nọ maan ghee iran. Uhunmwu ẹmwẹ nọ ghaa rre elẹta ne iran gbẹn nii na khin: “Orhiọn nọhuanrẹn kevbe ima tobọ ima ma hoo na werriegbe kun ihẹ ọvbehe ne uwa, vbọ gberra avbe emwi ni wa ru ekpataki na: Wa gha gban egbe ne emwi na ya zọ ese gie ẹbọ, esagiẹn, aranmwẹ na khiẹn ọnrẹn ẹho gbua, kevbe alama oghẹ. Adeghẹ uwa na fẹko lele avbe ẹmwẹ na, agbọn gha maan uwa. Te ọ gha fu uwa egbe oo!”​—Iwinna 15:​28, 29.

14. Vbọzẹ ne emwa ọghe Jehova na mwẹ akugbe vbe ẹdẹnẹrẹ, agharhemiẹn wẹẹ, iran rre agbọn ne iwannegbe ye?

¹⁴ Agharhemiẹn wẹẹ, Avbe Osẹe Jehova ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ gberra 8,000,000 kevbe wẹẹ, iko ughughan ne iran ye gberra 100,000 vbe  ehe ughughan vbe uhunmwu otagbọn hia, iran keghi mwẹ akugbe; iyayi ọkpa ẹre iran mwẹ, iwinna ọkpa ẹre iran vbe ru. De emwi nọ ya ima mwẹ egbe akugbe vbenian, agharhemiẹn wẹẹ, agbọn nọ vuọn ne otighi vbe olighi kevbe ne iwannegbe ye ẹre ima sẹ fi vbe ẹdẹnẹrẹ? Emwi nọ mobọ ya ima mwẹ akugbe ọre rhunmwuda adia nọ gbe ye uviẹn kevbe nẹi lọghọ na rẹn otọ re, ne Jesu Kristi nọ re Uhunmwuta ọghe iko rhie ne ima. Ẹbu Nọ Su nọ re “ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ mwẹ ẹwaẹn” ẹre Jesu loo ya rhie adia na ne ima. (Mat 24:​45-47) Emwi ọvbehe nọ vbe ya ima mwẹ akugbe ọre wẹẹ, etẹn ni rre ehe hia vbe uhunmwu otagbọn na keghi ya ekhọe hia lele adia nọ ke obọ Ẹbu Nọ Su rre.

15, 16. De vbene ọ ghaa ye etẹn hẹ vbe iran ghi họn vbekpa ẹmwẹ ne ẹbu nọ su tae ye ẹmwẹ arhuẹ nọ ghaa rre otọ? Vbọzẹ nọ na gha yerriọ?

¹⁵ Ebe Iwinna ye vbe gi ima rẹn wẹẹ, vbe etẹn nikpia enẹ nii ni ke Jerusalẹm rre ghi sẹ Antiọk, “iran na si etẹn hia koko, iran na rhie ebe nii ne iran.” De vbene ọ ghaa ye etẹn ni ghaa rre evba hẹ, vbe iran ghi họn adia nọ ke obọ ẹbu nọ su rre? Ebe Nọhuanrẹn khare wẹẹ: “Iran ghi tie [ebe nii] nẹ, ẹko iran keghi vuọn ne oghọghọ ye ẹmwẹ igiọdu na.” (Iwinna 15:​30, 31) Deba ọni, e Judas vbe Sailas “keghi gu etẹn nii guan ẹsẹse, iran na rhie igiọdu ne iran, orhiọn na ghi la iran iwu.” Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, te Judas vbe Sailas ghaa gi emwa rẹn emwi ne Osanobua hoo, ẹre ọ si ẹre na na gha tie iran “akhasẹ” zẹvbe ne Banabas, e Pọl kevbe etẹn ọvbehe vbe gha ye.​—Iwinna 13:1; 15:32; Ẹks 7:​1, 2.

¹⁶ Ọ dewarorua wẹẹ, te Jehova wa fiangbe emwamwa hia ne ẹbu nọ  su ru ne iran ya zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ, ọna keghi vbe rhie igiọdu ne etẹn ni rre iko. Vbọzẹ nọ na rhie igiọdu ne iran? Rhunmwuda, vbe nai na gbe awawẹ, te adia nii nọ ke obọ ẹbu nọ su rre wa rre ye ẹghẹ, ẹ i vbe lọghọ na rẹn otọ re; deba ọni, te adia nii wa gua emwi nọ rre Ebe Nọhuanrẹn ro, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ vbe dia iran ya ru azẹ nii. Yevbesọni, te odẹ ne ẹbu nọ su ya gi etẹn rẹn azẹ ne iran ru wa vbe rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ etẹn kevbe wẹẹ, iran mu ẹmwẹ iran roro.

17. De vbene iwinna ne avbe ọgbaroghe ọghe otako ru vbe ẹdẹnẹrẹ, vbe ya yevbe iwinna ne etẹn eso ru vbe ẹghẹ nẹdẹ?

¹⁷ Erriọ ẹre Ẹbu Nọ Su Ọghe Avbe Osẹe Jehova nọ rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ wa vbe ya rhie adia ne etẹn ni rre ehe hia vbe uhunmwu otagbọn vbe ẹghẹ nọ khẹke zẹẹ. Ẹbu Nọ Su gha ru azẹ, iran keghi gi etẹn ni rre iko rẹn vbekpa azẹ ne iran ru, vbe odẹ ne iran gha ya rẹn otọ re. Ẹghẹ eso, Ẹbu Nọ Su keghi loo avbe ọgbaroghe ọghe otako ya gi etẹn rẹn vbekpa azẹ ne iran ru. Avbe ọgbaroghe ọghe otako keghi mu okhian yo iko ughughan, ne iran mieke na rhie igiọdu ne etẹn kevbe ne iran ru iyobọ ne iran ya rẹn adia nọ ke obọ Ẹbu Nọ Su rre; iran i mu ọghe enegbe iran karo. Zẹvbe ne Pọl vbe Banabas ya gha “ya ẹmwẹ ọghe Jehova kporhu iyẹn nọ maan ma emwa, iran na vbe gha ma emwa emwi, ke iran kevbe etẹn nibun ọvbehe,” erriọ ẹre avbe ọgbaroghe ọghe otako wa vbe ru ẹre vbe ẹdẹnẹrẹ. (Iwinna 15:35) Zẹvbe ne Judas vbe Sailas vbe ru ẹre, “iran keghi gu etẹn . . . guan ẹsẹse,” iran ghi vbe gha rhie igiọdu ne iran.

18. De emwi nọ khẹke ne eguọmwadia e Jehova gha ru, ne Jehova mieke na ye gha fiangbe iran?

¹⁸ Etẹn ni rre iko vbe vbo? De emwi nọ khian ru iyobọ ne iko hia vbe uhunmwu otagbọn ya sẹtin gha mwẹ ọfunmwegbe kevbe akugbe vbe agbọn na ne iwannegbe ye? Yerre wẹẹ, vbe elẹta ne ọrhuanegbe ighẹ e Jems gbẹn vbene ẹghẹ ya khian, ọ na kha wẹẹ: “Vbe okaro, ọmwa nọ mwẹ ẹwaẹn nọ ke ẹrinmwi rre keghi mwẹ uyinmwẹ nọhuanrẹn, ọmwa ọfunmwegbe vbe nọ, ọ vbe mwẹ amuroro, erriọ ẹre ọ vbe ya họn ẹmwẹ . . . Yevbesọni, emwiokọ ọghe iruemwiẹse ẹre a kọ ye ehe ne ọfunmwegbe ye ne iran ni gualọ ọfunmwegbe.” (Jems 3:​17, 18) Ma ma wa rẹn deghẹ emwi nọ sunu vbe iko ne iran do vbe Jerusalẹm ẹre Jems ghaa mwẹ vbe ekhọe vbe ọ ta ẹmwẹ na. Vbọrhirhighayehẹ, okha nọ rre ebe Iwinna uhunmwu ẹnrẹn 15 ya ima rẹn wẹẹ, ma ghaa hoo ne Jehova fiangbe ima, ọ khẹke ne ima gha mwẹ akugbe, ma ghi vbe gha họn ẹmwẹ ne etẹn ni mu asanikaro vbe otu ọghe Jehova.

19, 20. (a) Vbọ rhie ẹre ma wẹẹ, ọfunmwegbe kevbe akugbe ghaa rre iko nọ rre Antiọk? (b) De emwi ne Pọl vbe Banabas ghi mu aro yi?

¹⁹ Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, vbe etẹn ni rre Antiọk ghi họn vbekpa azẹ ne ẹbu nọ su ru nẹ, ọfunmwegbe kevbe akugbe na do gha rre uwu iko. Ne etẹn ni ghaa rre Antiọk gha te ya gha gbodan ghee etẹn ni ke Jerusalẹm rre, iran keghi gbọyẹmwẹ ye otuẹ ne Judas kevbe Sailas mu rre. Ebe Nọhuanrẹn  khare wẹẹ: “Iran ghi gbe ẹghẹ eso nẹ vba, etẹn ni rre evba keghi gbe okhian ẹwerẹ ne iran. Ẹre iran na ghi werriegbe bu emwa ni gie iran uhunmwu” vbe Jerusalẹm. d (Iwinna 15:33) Ma rẹnrẹn wẹẹ, ẹ i mwẹ etẹn ni rre Jerusalẹm ma gha ghọghọ vbe iran họn iyẹn ne etẹn eva na naẹn vbekpa vbene okhian ọghe iran ghaa ye hẹ. A kpọnmwẹ e Jehova wẹẹ, rhunmwuda ẹse ne kpataki ọghẹe, etẹn na keghi sẹtin musọe vbe iwinna na waa iran ẹre!

²⁰ E Pọl vbe Banabas na ye gha rre Antiọk. Nian, te iran khian ghi mu aro ye ẹmwẹ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, iran ghi vbe gha mu asanikaro vbe iwinna na, zẹvbe ne avbe ọgbaroghe ọghe otako wa vbe ru ẹre vbe ẹdẹnẹrẹ vbe iran gha mu otuẹ gie avbe iko ni rre otako ọghe iran. (Iwinna 13:​2, 3) Te Jehova wa ya avbe ọgbaroghe ọghe otako na ru ima ẹse! Sokpan, de odẹ ọvbehe ne Jehova ya loo etẹn eva na, ni wa kakabọ rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan? De vbene ọ vbe ya fiangbe iran hẹ? Ma gha rhie ewanniẹn ye avbe inọta na vbe uhunmwuta nọ ghi lele ọnọna.