1, 2. (a) Nyabiase vevi kawoe wòle be dɔdzikpɔha si nɔ anyi le ƒe alafa gbãtɔ me nakpɔ ŋuɖoɖo na? (b) Nu kae akpe ɖe wo ŋu woatso nya me nyuie?

 APOSTOLO kple hamemetsitsi siwo kpe ta le Yerusalem anya nɔ wo nɔewo ŋkume kpɔm. Wonya be nyametsotso vevi aɖee nye esia dze ŋgɔ yewo eye wole mɔ kpɔm vevie na ale si wòava wu enui. Aʋatsotso ƒe nyaa fɔ nyabiase vevi aɖewo ɖe te. Ðe Kristotɔwo gale Mose ƒe Sea tea? Ðe woade vovo Yudatɔwo kple Kristotɔ Trɔ̃subɔdukɔmetɔwo domea?

² Nɔvi siwo le ŋgɔ xɔm dzro kpeɖodzi vovovoawo me. Wolé ŋku ɖe Mawu ƒe nyagblɔɖiwo kple ɖaseɖiɖi siwo ɖee fia be Yehowa le yayram ɖe xɔsetɔ yeyeawo dzi ŋu. Wo dometɔ ɖe sia ɖe ƒo nu faa. Nu siwo katã dzi woanɔ te ɖo atso nya mea dze ƒãa. Eme kɔ be Yehowa ƒe gbɔgbɔe le mɔ fiam wo. Ðe nɔviawo awɔ ɖe gbɔgbɔa ƒe mɔfiafia dzia?

3. Aleke nudzɔdzɔ si le Dɔwɔwɔwo ta 15 lia me dzodzro ate ŋu aɖe vi na míi?

³ Ebia xɔse kple dzinɔameƒo be woawɔ ɖe gbɔgbɔa ƒe mɔfiafia dzi le nya sia me. Nu si tae nye be nyametsotsoa ate ŋu ana Yudatɔwo ƒe subɔsubɔhakplɔlawo nagalé fu wo ɖe edzi, eye hamea me tɔ siwo nɔ tɔ tem ɖe edzi be ele be Mawu ƒe amewo nawɔ ɖe Mose ƒe Sea dzi hã ate ŋu atsi tsitre ɖe wo ŋu. Nu kae dɔdzikpɔhaa awɔ? Míava kpɔe, eye míakpɔe hã be Yehowa Ðasefowo ƒe Dɔdzikpɔha si li egbea srɔ̃a woƒe kpɔɖeŋua. Enye kpɔɖeŋu nyui aɖe si mí Kristotɔ siwo li egbea hã míate ŋu asrɔ̃ ne nya sesẽ aɖewo dze ŋgɔ mí le agbe me.

4, 5. Nyagblɔɖinya kawo dzie Yakobo he susu yii le numedzodzroa me?

⁴ Nusrɔ̃la Yakobo, si nye Yesu nɔvi, hã ƒo nu. a Edze abe eyae nɔ zi me na ame tsitsiawo le kpekpe sia me ene. Eƒe nyawo ɖe ale si wo katã wotso nya mee fia kpokploe. Yakobo gblɔ na nɔvi siwo kpe ta be: “Simeon gblɔe eme kɔ nyuie, ale si Mawu trɔ susu ɖe dukɔwo ŋu zi gbãtɔ, be yeaɖe amewo tso wo dome hena yeƒe ŋkɔ la. Eye Nyagblɔɖilawo ƒe nyawo wɔ ɖeka kple Esia.”—Dɔw. 15:14, 15.

 ⁵ Anɔ eme be nya siwo Simeon, alo Simon Petro, gblɔ kple ɖase siwo Barnaba kple Paulo va ɖi, na Yakobo ɖo ŋku Ŋɔŋlɔawo ƒe akpa siwo ku ɖe nya si me dzrom wole ŋu dzi. (Yoh. 14:26) Esi Yakobo gblɔ be “Nyagblɔɖilawo ƒe nyawo wɔ ɖeka kple esia” vɔa, eyɔ nya tso Amos 9:11, 12. Amos ƒe agbalẽa kpe ɖe Hebri Ŋɔŋlɔawo ƒe akpa si woyɔna zi geɖe be “Nyagblɔɖilawo” ƒe nyawo ŋu. (Mat. 22:40; Dɔw. 15:16-18) Àde dzesii be nya siwo Yakobo yɔ tso Amos ƒe agbalẽa me mesɔ pɛpɛpɛ kple ale si wòdze le Amos ƒe agbalẽa me egbea o. Anɔ eme be Septuagint, si nye Hebri Ŋɔŋlɔ siwo gɔme woɖe ɖe Helagbe me, mee Yakobo yɔ nyawo tsoe.

6. Ŋɔŋlɔawo me numekɔkɔ kawoe kpe ɖe wo ŋu le numedzodzroa me?

⁶ Yehowa gblɔ to nyagblɔɖila Amos dzi be ɣeyiɣi aɖe avaa, yeafɔ “David ƒe agbadɔ,” si nye fiaƒome si me Mesia Fiaɖuƒea ado tso, ɖe te. (Eze. 21:26, 27) Ðe esia fia be Yehowa agana be Yudatɔwo ɖeɖe nanye eƒe dukɔa? Ao. Nyagblɔɖia gblɔ yi edzi be woaƒo ‘dukɔ me tɔwo katã’ nu ƒu, eye woanye ame siwo ŋu “woyɔ [Mawu ƒe] ŋkɔ ɖo.” Ðo ŋku edzi be Petro ɖo kpe edzi do ŋgɔ be Mawu “mede vovototo aɖeke [yewo Kristotɔ Yudatɔwo kple Trɔ̃subɔdukɔmetɔ siwo va zu xɔsetɔwo] dome kura o, ke boŋ ekɔ woƒe dzi ŋu to xɔse me.” (Dɔw. 15:9) Esia fia be Mawu ƒe lɔlɔ̃nue nye be Yudatɔwo kple Trɔ̃subɔdukɔmetɔwo siaa nava nye Fiaɖuƒea ƒe domenyilawo. (Rom. 8:17; Ef. 2:17-19) Nyagblɔɖia ƒe akpa aɖeke megblɔ be ele be Trɔ̃subɔdukɔmetɔ siwo va zu xɔsetɔwo natso aʋa alo atrɔ dzi me azu Yudatɔwo o.

7, 8. (a) Susu kae Yakobo do ɖa? (b) Aleke wòle be míase Yakobo ƒe nyawo gɔmee?

⁷ Kpeɖodzi siwo le Ŋɔŋlɔawo me kple ɖaseɖiɖi sẽŋu siwo wosea na Yakobo do susu ɖa be: “Eya ta nu si mekpɔe nye be, míagaɖe fu na dukɔwo me tɔ siwo le tɔtrɔm ɖe Mawu ŋu la o, ke boŋ míaŋlɔ na wo be woatsri nu siwo trɔ̃wo ƒo ɖii, kple gbɔdɔdɔ manɔsenu, kple lã tsiʋumewo kpakple ʋu. Elabena tso blema ke la, amewo ɖea gbeƒã Mose ƒe sewo le du sia du me, elabena woxlẽnɛ wosena le ƒuƒoƒewo le sabat sia sabat dzi.”—Dɔw. 15:19-21.

⁸ Esi Yakobo zã nya “nu si mekpɔe nye be” la, ɖe wòfia be enɔ eƒe susu zim ɖe nɔvi susɔeawo dzi le esi wònye eyae le zi me na kpekpea ta? Kura o! Helagbe me nya si gɔme woɖe be “nu si mekpɔe nye be,” agate ŋu afia “nye susue nye be.” Esia fia be menye ɖe Yakobo nɔ eƒe susu zim ɖe nɔviawo dzi kura o. Ke boŋ ɖaseɖiɖi siwo wose kple nu si Ŋɔŋlɔawo gblɔ tso nyaa ŋu ye wòtsɔ ɖo wo ŋkume.

9. Aleke susu si Yakobo do ɖaa ɖe vii?

⁹ Ðe susu si Yakobo do ɖaa sɔa? Edze ƒãa be esɔ, elabe apostoloawo kple hamemetsitsiawo va da asi ɖe edzi. Aleke esia ɖe vii? Gbãa, susu si wòdo ɖa ‘maɖe fu na’ Kristotɔ Trɔ̃subɔdukɔmetɔwo o, elabe  womezii ɖe wo dzi be woawɔ Mose ƒe Sea dzi o. (Dɔw. 15:19) Evelia, nyametsotsoa de bubu Kristotɔ Yudatɔwo ƒe dzitsinya ŋu, elabe tso blema kea, woxlẽa “Mose ƒe sewo . . . wosena le ƒuƒoƒewo le sabat sia sabat dzi.” b (Dɔw. 15:21) Nyametsotsoa ana ɖekawɔwɔ si le Kristotɔ Yudatɔwo kple Kristotɔ Trɔ̃subɔdukɔmetɔwo dome nasẽ. Vevietɔ wua, nyametsotso sia adze Yehowa Mawu ŋu, elabe ewɔ ɖeka kple eƒe tameɖoɖo. Esia nye mɔ nyui aɖe si dzi woto kpɔ nya si ate ŋu agblẽ Mawu ƒe amewo ƒe ɖekawɔwɔ me gbɔ. Eye enye kpɔɖeŋu nyui aɖe na Kristo hame si li egbea.

10. Aleke Dɔdzikpɔha si li egbea srɔ̃a dɔdzikpɔha si nɔ anyi le ƒe alafa gbãtɔ me ƒe kpɔɖeŋu?

¹⁰ Abe ale si míekpɔe le ta si do ŋgɔ me enea, Yehowa Ðasefowo ƒe Dɔdzikpɔha si li egbea srɔ̃a dɔdzikpɔha si nɔ anyi le ƒe alafa gbãtɔ me, eye wokpɔa Dziɖulagã Yehowa kple Via Yesu Kristo si nye hamea ƒe Ta si nu be woafia mɔ yewo le nya ɖe sia ɖe me. c (1 Kor. 11:3) Aleke wowɔa esiae? Nɔviŋutsu Albert D. Schroeder, si nye Dɔdzikpɔhaa me tɔ tso ƒe 1974 me va se ɖe esime wòwu eƒe anyigba dzi subɔsubɔdɔa nu le March 2006 me, gblɔ be: “Dɔdzikpɔhaa kpea ta Kuɖa sia Kuɖa. Wodzea kpekpea gɔme kple gbedodoɖa eye wobiaa Yehowa ƒe gbɔgbɔa ƒe mɔfiafia. Wodzea agbagba vevie be nya sia nya si gbɔ yewoakpɔ kple nyametsotso ɖe sia ɖe si yewoawɔ nawɔ ɖeka kple Mawu ƒe Nya, Biblia.” Milton G. Henschel, si nye Dɔdzikpɔhaa me tɔ ɣeyiɣi didi aɖe eye wòwu eƒe anyigba dzi subɔsubɔdɔa nu le March 2003 me hã bia nya vevi aɖe Gbetakpɔxɔ Habɔbɔa ƒe Gilead Biblia suku ƒe klass 101 nu wulawo. Ebia wo be: “Ðe habɔbɔ bubu aɖe gale anyigba dzi, si ƒe Dɔdzikpɔha zãa Mawu ƒe Nya, Biblia, tsɔ tsoa nya me le nya veviwo ŋua?” Nyabiase sia ƒe ŋuɖoɖo dze ƒãa.

11. Aleke dɔdzikpɔhaa wɔ ɖo woƒe nyametsotsoa ɖe hameawo?

¹¹ Dɔdzikpɔha si nɔ Yerusalem kpɔ ta na aʋatsotso ƒe nyaa azɔ, eye wo katã ƒe nu sɔ le nyametsotsoa ŋu. Gake hafi hameawo me tɔwo katã nawɔ nu ɖekaea, ele be ale si woagblɔ nyametsotsoa na wo me nakɔ eye wòade dzi ƒo. Aleke woawɔ esia? Nuŋlɔɖia gblɔ be: “Apostoloawo kple hamemetsitsiawo kpakple hame blibo la katã tso nya me be yewoatia ame aɖewo tso yewo dome akpe ɖe Paulo kple Barnaba ŋu aɖo ɖe Antiokia; ame siawoe nye Yuda si wogayɔna be Barsaba kple Sila, siwo nye ŋgɔxɔlawo le nɔviawo dome.” Tsɔ kpe ɖe eŋua, woŋlɔ lɛta de ŋutsu siawo si be woaxlẽ le hamewo katã me le Antiokia, Siria, kple Kilikia.—Dɔw. 15:22-26.

12, 13. (a) Nu ka tae wòsɔ be Yuda kple Sila kpe ɖe ame dɔdɔawo ŋu? (b) Nu ka tae wòsɔ be dɔdzikpɔhaa ŋlɔ lɛta de wo si?

¹² Esi Yuda kple Sila “nye ŋgɔxɔlawo le nɔviawo dome” taa, wodze anɔ dɔdzikpɔhaa teƒe. Ame ene siwo wodɔ ɖo ɖa ana nɔviawo nakpɔe be menye nya si fɔ ɖe te ƒe ŋuɖoɖowo koe wotsɔ vɛ o, ke boŋ dɔdzikpɔhaa ƒe mɔfiame yeyewoe wotsɔ vɛ. Ame ene ‘siwo wotia’ ɖo ɖa ana ɖekawɔwɔ nanɔ Kristotɔ Yudatɔ siwo le Yerusalem kple Kristotɔ Trɔ̃subɔdukɔmetɔ siwo le du vovovoawo me dome. Ðoɖo nyui aɖee nye esia wowɔ! Mewɔ nuku o be ɖoɖo sia na ŋutifafa kple ɖekawɔwɔ nɔ Mawu ƒe amewo dome.

¹³ Lɛta si woɖo ɖe nɔviawo na Kristotɔ Trɔ̃subɔdukɔmetɔwo kpɔ ŋuɖoɖo na aʋatsotso ƒe nyaa, eye wokpɔ nu vevi siwo wòle be woawɔ be woƒe nu nadze Yehowa ŋu ne wòayra wo. Lɛtaa ƒe akpa vevi aɖe gblɔ be: “Enyo gbɔgbɔ kɔkɔe la kple míawo ŋutɔwo hã ŋu be, míagatsɔ agba bubu aɖeke akpee na mi wu nu vevi siawo ko o: be miatsri nu siwo wotsɔ sa vɔ na trɔ̃wo, kple ʋu kple lã tsiʋumewo kpakple gbɔdɔdɔ manɔsenu. Ne miete mia ɖokui ɖa kura tso nu siawo ŋu la, ekema eme anyo na mi. Minɔ anyi nyuie!”—Dɔw. 15:28, 29.

14. Nu kae na Yehowa ƒe amewo wɔ ɖeka le xexe si me mama bɔ ɖo me?

¹⁴ Le xexea me godoo egbea, togbɔ be Yehowa Ðasefowo wu 8,000,000 eye wole hame siwo wu 100,000 me hãa, woƒe dzixɔsewo sɔ eye wowɔ ɖeka. Nu kae na wote ŋu wɔ ɖeka le xexe tɔzi si me mama bɔ ɖo me? Susu vevitɔe nye be Yesu Kristo, si nye hamea ƒe Ta, fiaa mɔ wo eme kɔna to “kluvi nuteƒewɔla kple aɖaŋudzela,” si nye Dɔdzikpɔhaa dzi. (Mat. 24:45-47) Ale si nɔvi siwo le xexea me godoo lɔ̃na faa wɔna ɖe mɔfiame siwo tso Dɔdzikpɔhaa gbɔ dzi hã wɔe be míewɔ ɖeka.

15, 16. Nu nyui kawoe do tso ale si wokpɔ aʋatsotso ƒe nyaa gbɔe me, eye nu kae na nuwo va yi nyuie alea?

¹⁵ Nuŋlɔɖia yi edzi be esi ame dɔdɔawo tso Yerusalem va ɖo Antiokia la, “woƒo ha la me tɔwo katã nu ƒu hetsɔ agbalẽ la na wo.” Aleke nɔvi siwo le afi ma wɔ nu ɖe dɔdzikpɔhaa ƒe nyametsotsoa ŋui? “Esi [woxlẽ agbalẽa] la, wokpɔ dzidzɔ le dzideƒonamenya sia ta.” (Dɔw. 15:30, 31) Tsɔ kpe ɖe eŋua, Yuda kple Sila ƒo “nuƒo geɖe tsɔ de dzi ƒo na nɔviawo, eye wodo ŋusẽ wo.” Esia na woyɔ wo be “nyagblɔɖilawo,” abe ale si ko woyɔ Barnaba, Paulo, kple ŋutsu bubuawo be nyagblɔɖilawo ene, le gɔmesesea nu be wona wonya Mawu ƒe lɔlɔ̃nu le nu vevi aɖewo ŋu.—Dɔw. 13:1; 15:32; 2 Mose 7:1, 2.

¹⁶ Edze ƒãa be Yehowa yra ɖe ɖoɖo bliboa dzi, si na wokpɔ nyaa gbɔ le dzidzɔ me. Nu kae na nuwo dze edzi nyuie alea? Eme kɔ ƒãa be dɔdzikpɔhaa tso ɖe nyaa ŋu kaba, eye woɖe mɔ Mawu ƒe Nyaa kple gbɔgbɔ kɔkɔea kpe ɖe wo ŋu wofia mɔ nɔviawo ɖe ɣeyiɣi dzi. Tsɔ kpe ɖe eŋua, lɔlɔ̃ ʋã wo wowɔ ɖoɖo nyuie be nyametsotsoa naɖo hameawo gbɔ.

17. Aleke nutome sue dzikpɔla siwo li egbea srɔ̃a nɔvi siwo nɔ anyi le ƒe alafa gbãtɔ me?

¹⁷ Yehowa Ðasefowo ƒe Dɔdzikpɔha si li egbea hã wɔna nenema ke. Wofiaa mɔ nɔvi siwo le xexea me godoo ɖe ɣeyiɣi dzi. Ne wotso nya me le nya aɖe ŋua, woɖoa mɔfiameawo ɖe hameawo. Mɔ vovovo siwo dzi wotona mɔfiameawo ɖoa hameawo gbɔ dometɔ ɖekae nye to nutome sue dzikpɔlawo dzi. Nɔvi siawo tsɔ wo ɖokuiwo na faa eye wosrãa hameawo kpɔ, naa mɔfiame siwo me kɔ nɔviawo, eye wodea dzi ƒo na wo. Abe Paulo kple Barnaba enea, dzikpɔla siawo hã zãa ɣeyiɣi geɖe le gbeadzi tsɔ nɔa ‘nu fiam, eye wo kple ame bubu geɖewo nɔa Yehowa ƒe nya la ŋuti nya nyuia gblɔm.’ (Dɔw. 15:35) Eye abe Yuda kple Sila enea, ‘woƒoa nuƒo geɖe tsɔ dea dzi ƒo na nɔviawo, eye wodoa ŋusẽ wo.’

18. Nu kae wòle be Mawu ƒe amewo nawɔ hafi aka ɖe edzi be Yehowa ayi edzi ayra yewo?

¹⁸ Nu kae akpe ɖe hame siwo katã le xexea me godoo egbea hã ŋu be ŋutifafa nanɔ wo dome eye woawɔ ɖeka le xexe si me mama le me? Ðo ŋku edzi be nusrɔ̃la Yakobo gblɔ emegbe be: “Nunya si tso dziƒo la, gbã la, ele dzadzɛ, azɔ hã, ewɔa ŋutifafa, esea nu gɔme, elɔ̃na faa ɖoa to . . . Gawu la, woƒãa dzɔdzɔenyenyekutsetse ƒe ku le ŋutifafa me ɖe ame siwo wɔa ŋutifafa dome.” (Yak. 3:17, 18) Míenya ne kpekpe si wowɔ le Yerusalem ye nɔ susu me na Yakobo wògblɔ nya sia ya o. Gake esi míedzro nudzɔdzɔ si le Dɔwɔwɔwo ta 15 lia mea, ena míekpɔe be ne míewɔ ɖeka ko hafi Yehowa ayra mí.

19, 20. (a) Nu kae ɖee fia be ŋutifafa kple ɖekawɔwɔ va le Antiokia hamea me? (b) Dɔ ka ŋue Paulo kple Barnaba tsɔ woƒe susu ɖo azɔ?

 ¹⁹ Ŋutifafa kple ɖekawɔwɔ si va le Antiokia hamea me dze ƒãa. Antiokia nɔviawo mehe nya kple ame dɔdɔ siwo tso Yerusalem va o, ke boŋ wokpɔ dzidzɔ ɖe Yuda kple Sila ƒe sasrãkpɔa ŋu. Nuŋlɔɖia gblɔ be esi “wonɔ afi ma vie la, nɔviawo do mɔ wo le ŋutifafa me be woatrɔ ayi ame siwo dɔ wo ɖa la gbɔ,” si fia be woatrɔ ayi Yerusalem. d (Dɔw. 15:33) Míate ŋu aka ɖe edzi be dzi dzɔ nɔvi siwo le Yerusalem hã esi wose nyatakaka tso nɔvi siwo yi dɔa gbe gbɔ. Yehowa gbɔe wòtso be dɔ vevi sia te ŋu dze edzi!

²⁰ Fifia Paulo kple Barnaba, siwo tsi Antiokia, ate ŋu atsɔ woƒe susu katã aɖo nyanyuigbɔgblɔdɔa ŋu abe ale si nutome sue dzikpɔla siwo li egbea wɔnɛ ene ne wovasrã hameawo kpɔ. (Dɔw. 13:2, 3) Yayra ka gbegbee nye esi wonye na Yehowa ƒe amewo! Gake aleke Yehowa gazã nyanyuigblɔla dovevienu eve siawo eye wòyra woe? Míakpɔe le ta si kplɔe ɖo me.