1, 2. (a) Tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ yɔɔ pɩɩwɛɛ se kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ ecosi? (b) Ɛbɛ sɩɣnɩ koobiya mba se pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ?

 PAA weyi ɛɖaŋ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pacaɣ kpaɣʋ yɔ kpam. Apostoloowaa nɛ ɛzʋtʋyaa mba paawɛ Yeruzalɛm kuduyuu nakʋyʋ tɛɛ yɔ, paawɛɛ nɛ pɔcɔŋnɩ ɖama. Peɖiɣzinaa se pɩkɛ lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔɖɛ kpem. Pɛlɩtʋ tɔm yeba nɛ koobiya pɔzʋʋ pa-tɩ tɔm sakɩyɛ. Ɛzɩ pɩcɛyaa se Krɩstʋ mba ɩña Moyizi Paɣtʋ na? Pɩwɛɛ se tʋkaɣ nakɛyɛ ɛwɛɛ Krɩstʋ ñɩma mba pɛkɛ Yuuda mba yɔ nɛ mba patɩkɛ Yuuda mba yɔ pɛ-hɛkʋ taa?

² Abalaa mba pɛɖɛɣaɣ nɔɔ yɔ, patazɩ tɔm sakɩyɛ taa. Peɖiɣni tɔzʋʋ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Ɛsɔtɔm taa yɔ tɩ-yɔɔ, nɛ aseɣɖe tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ se Yehowa tisiɣ se sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ pɛsɛɛ-ɩ yɔ tɩ-yɔɔ. Paa weyi ɛyɔɔdɩ ndʋ payɩ ɛmaɣzɩɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ. Mbʋ payɩ pɩpɔzaɣ-wɛ se papɩzɩ nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ yɔ pɛwɛnɩ-pʋ lɛɛlɛɛyɔ. Yehowa fezuu wɛɛ nɛ kɩwɩlɩɣ-wɛ nʋmɔʋ kpayɩ kpayɩ. Ɛzɩ abalaa mba, pakaɣ tɩŋʋʋ nʋmɔʋ ŋgʋ fezuu wɩlɩɣ-wɛ yɔ?

3. Kɛdaɣ ŋga kɛwɛ Tʋma Labʋ ñʋʋ 15 taa yɔ, ɛzɩma ka-taa tazʋʋ pɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-ɖʋ?

³ Pɩkaɣ pɔzʋʋ abalaa mba tisuu sɔsɔm nɛ abalɩtʋ se patɩŋ nʋmɔʋ ŋgʋ fezuu wɩlɩɣ-wɛ tɔm tʋnɛ tɩ-taa yɔ. Ye patɩtɩlɩ labʋ yɔ, Yuuda mba Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa kaɣ-wɛ paɖʋʋ nɛ pɩkɩlɩ. Nɛ ɛgbɛyɛ taa ñɩma mba pañɩnɩɣ se Ɛsɔ samaɣ ɛɖɔ Moyizi Paɣtʋ yɔɔ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pekizi lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ kpakɩɣ yɔ. Ɛzɩma nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ kaɣ labʋ? Iyele nɛ ɖɩna. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ ɛzɩma abalaa mba paha Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ kɩɖaʋ sɔnɔ yɔ. Kɩɖaʋ ŋgʋ, kɩpɩzɩɣ nɛ kɩsɩnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩcaɣ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ kpaɣʋ yaa ɖɩkatɩɣ kala naayɛ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ.

4, 5. Bibl taa natʋ tɔm ndʋ tɔm Yakubu yɔɔdaa?

⁴ Tɔmkpɛlɩkɩyʋ Yakubu weyi ɛkɛ Yesu neu yɔ, ɛnʋ paɣzɩnɩ yɔɔdʋʋ. a Pɩwɛ  ɛzɩ ɛnʋ cɔŋnaɣnɩ kediɣzaɣ ŋga kɔ-yɔɔ yɔ. Tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ, pɩwɛ ɛzɩ tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ mba payɩ paakpeɣli peeɖe yɔ paawɛna yɔ. Yakubu heyi mba paawɛɛ peeɖe yɔ se: «Siimeyɔɔnɩ kɛdɩ tete ɛzɩma Ɛsɔ kɛzɩ ɛ-lɩmaɣza nɛ ajɛɛ yɔɔ kajalaɣ ɖeɖe se ɛlɩzɩ a-taa samaɣ nakɛyɛ nɛ payaa-kɛ nɛ ɛ-hɩɖɛ yɔ. Nɛ Nayaa tɔm lakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm ndʋ.»—Tʋma 15:14, 15.

⁵ Yakubu welisini Siimeyɔɔnɩ (yaa Siimɔɔ Pɩyɛɛrɩ) nɛ tɔm ndʋ Barnaabaasɩ nɛ Pɔɔlɩ pɛkɛdaa yɔ lɛ, pʋtɔma piyeba nɛ ɛmaɣzɩ Masɩ nasɩyɩ yɔɔ, nzɩ sɩsɩnɩ-wɛ nɛ patɩlɩ nʋmɔʋ ŋgʋ Yehowa wɩlɩɣ-wɛ yɔ. (Yoh. 14:26) Yakubu yɔɔdaa se «Nayaa tɔm lakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm ndʋ» nɛ pɩtɛ lɛ, ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩwɛ Amoosi 9:11, 12 taa yɔ. Amoosi takayaɣ ŋga, kɛwɛ Ebree Masɩ taa takayɩsɩ nzɩ payaɣ ɖoŋ ɖoŋ se «Nayaa» yɔ sɩ-taa. (Mat. 22:40; Tʋma 15:16-18) Yakubu yɔɔdaɣ tɔm ndʋ tɩwɛ Amoosi 9:11, 12 taa yɔ lɛ, ɛɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee wena yɔ aawɛ ndɩ pazɩ nɛ wena awɛ Amoosi takayaɣ taa sɔnɔ yɔ. Pʋtɔma yɔ, Septante taa tɔm pee ɛɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ. Septante kɛ Ebree Masɩ nzɩ pɛɖɛzɩ Grɛɛkɩ taa yɔ.

6. Ɛzɩma Masɩ sɩnɩ koobiya se patɩlɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm?

⁶ Yehowa tɩŋnɩ nayʋ Amoosi yɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩ se alɩwaatʋ talɩɣ lɛ, ɛkaɣ kʋsʋʋ «Daviid cokiye,» pʋ-tɔbʋʋ se awiya liɖe nɖɩ ɖɩ-taa Mesiya Kewiyaɣ wiyaʋ kaɣ lɩnʋʋ yɔ. (Ezek. 21:26, 27) Ɛzɩ Yehowa kaɣ tasʋʋ haʋ ŋgee waɖɛ naɖɩyɛ Izrayɛɛlɩ ɛjaɖɛ ɖeke? Aayɩ. Natʋ tasɩ yɔɔdʋʋ se pakaɣ kpeɣluu «ajɛɛ tɩŋa taa mba,» nɛ pakaɣ pɩsʋʋ «mba paya-wɛ nɛ [Ɛsɔ hɩɖɛ] yɔ.» Tɔzɩ se Pɩyɛɛrɩ lɩzɩ pɩ-taa se Ɛsɔ tɩɖʋ tʋkaɣ nakɛyɛ Yuuda ñɩma mba pɛkɛ Krɩstʋ mba yɔ nɛ Sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ pɛ-hɛkʋ taa kaaʋ, ‘ɛlɛ ɛtɩŋnɩ tisuu yɔɔ nɛ ɛñalɩ Sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ pa-laŋa nɛ awɛɛ kele kele.’ (Tʋma 15:9) Ye mbʋ, Ɛsɔ sɔɔlɩm lɛ se Yuuda mba nɛ Sɩɩnaa layaa papɩsɩ mba Kewiyaɣ kaɣ kɛʋ pa-ñɩm yɔ. (Roma 8:17; Efɛz. 2:17-19) Patɩyɔɔdɩ natʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ taa se pʋcɔ nɛ Sɩɩnaa layaa pɩsɩ Krɩstʋ mba lɛ, pɩpɔzʋʋ se pɛpɛlɩ-wɛ yaa papaɣzɩ labʋ Yuuda mba sɔnzɩ.

7, 8. (a) Suwe Yakubu yɔɔdaa? (b) Ɛyɔɔdʋʋ se «ma-lɩmaɣzɩyɛ lɛ se» yɔ, pɩtɩwɩlɩ suwe?

⁷ Natʋ tɔm ndʋ, tɩwɩlɩ Ɛsɔ lɩmaɣzɩyɛ kpayɩ kpayɩ. Yakubu nɩ ɖɔɖɔ aseɣɖe tɔm ndʋ Pɩyɛɛrɩ, Barnaabaasɩ nɛ Pɔɔlɩ pɔyɔɔdaa yɔ. Piyeba nɛ ɛyɔɔdɩ se: «Ye mbʋ, ma-lɩmaɣzɩyɛ lɛ se pɩfɛyɩ se ɖɩcaa tɔm ajɛɛ taa ñɩma mba pɛwɛɛ nɛ papɩsɩɣnɩ Ɛsɔ yɔɔ yɔ, ɛlɛ ɖɩma-wɛ se pekizi mbʋ sɩʋ kpelisi pisi-pʋ yɔ, kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ, kpɩna wena patam a-liŋ tɛɛ yɔ, nɛ calɩm. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ kpaɣnɩ caanaʋ taa, Moyizi kaawɛnɩ ɛyaa mba posusaɣ tɔm ndʋ ɛmawa yɔ tɛtʋ ndɩ ndɩ taa; mbʋ pʋyɔɔ yɔ pakalaɣ-tʋ nɛ nɔɔ kɩkʋyaɣ sinaagɔɔgɩwaa taa paa sabaatɩ ŋgʋ.»—Tʋma 15:19-21.

⁸ Yakubu cɔŋnaɣnɩ kediɣzaɣ ŋga kɔ-yɔɔ. Ɛzɩ ɛɛwɛɛ nɛ ɛmaɣnɩ e-ɖoŋ kamaɣ yɔɔ nɛ ɛñɩkɩɣ koobiya lalaa yɔɔ nɛ eheyiɣ-wɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pɩwɛɛ se pakpaɣ yɔ? Pɩtɩkɛ mbʋ paa ññɩɩ! Ɛyɔɔdʋʋ se «ma-lɩmaɣzɩyɛ lɛ se» yɔ, pɩtɩwɩlɩ se ɛñɩnɩɣ se ɛñazɩ koobiya lalaa, ɛlɛ aseɣɖe tɔm ndʋ ɛnɩwa yɔ nɛ tɔm  ndʋ Masɩ yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ lɛ, ɛwɛɛ nɛ ɛɖʋʋ pɛ-ɛsɩndaa tɔm ndʋ ɛmaɣzɩɣ yɔ.

9. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ Yakubu kaakpaɣaa yɔ ɛbɛ kaɣaɣ lɩʋ ɖɩ-taa?

⁹ Ɛzɩ Yakubu lɩmaɣzɩyɛ kaakɛ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ na? Ðɩtɔŋ se ɛɛɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ apostoloowaa nɛ ɛzʋtʋyaa petisi ɖɩ-yɔɔ pʋwayɩ. Ɛbɛ kaɣ lɩʋ pɩ-taa? Yakubu lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩɩkaɣ ‘caʋ tɔm’ Sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩɩkaɣ pɔzʋʋ se pɔɖɔ Moyizi Paɣtʋ yɔɔ. (Tʋma 15:19) Pɩtasɩ lɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ wɩlʋʋ se pañaŋ Yuuda ñɩma mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ pɛ-ɛhʋyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛwɛʋ nɛ ‘pakalɩɣ-wɛ Moyizi tɔm nɛ nɔɔ kɩkʋyaɣ sinaagɔɔgɩwaa taa paa sabaatɩ ŋgʋ’ yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. b (Tʋma 15:21) Pɩtʋʋ fɛyɩ se lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ, ɖɩkaɣ yebu nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ Yuuda ñɩma mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ nɛ Sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, kɛcɛyɩsɩ. Ɛlɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, pɩkaɣ kɛdɩnʋʋ Ɛsɔ Yehowa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛ-sɔɔlɩm. Pɩɩkɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ paatɩŋnaa nɛ pɔcɔnɩ tɔm ndʋ tɩcaɣaɣ wɛɛkʋʋ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kaawɛ Ɛsɔ samaɣ taa yɔ. Nɛ pɩkɛnɩ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ kpem Krɩstʋ mba agbaa sɔnɔ.

10. Ɛzɩma tɩyɛ sɔnɔ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ maɣzɩɣnɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa ñɩnɖɛ?

¹⁰ Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa, ɖɩɩnawa se kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taɣ liu kedeŋa kpeekpe Wiyaʋ Yehowa nɛ ɛgbɛyɛ Ñʋʋdʋ Yesu Krɩstʋ se peɖiyi-ɖɩ lɩmaɣza wena payɩ ɖɩcaɣ kpaɣʋ yɔ a-taa; mbʋ ɖɔɖɔ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ lakɩ sɔnɔ. c (1 Kɔr. 11:3) Ɛzɩma tɩyɛ? Albert Schroeder kaakɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taa tʋ kpaɣnɩ pɩnaɣ 1974 nɛ piwolo mars 2006, alɩwaatʋ ndʋ e-wezuu caɣʋ sɩ tɩnaɣ tɛtʋ yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Cɩla wiye Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taa mba kpeɣliɣ nɛ palakɩ kediɣzaɣ, papaɣzɩɣ-kɛ nɛ adɩma nɛ pɔpɔzʋʋ se Yehowa fezuu eɖiyi-wɛ. Pañakɩ pana se tɔm ndʋ payɩ ti-ɖeɖe pɔcɔŋna yɔ nɛ lɩmaɣza wena payɩ pakpakɩɣ yɔ ala nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl.» Milton Henschel kaakɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taa tʋ pɩnzɩ sakɩyɛ. E-wezuu caɣʋ yɔɔ sɩ tɩnaɣ tɛtʋ yɔɔ mars 2003 taa. Ɛpɔzɩ Galaadɩ  sukuli ɖaŋ 101 ñɩŋgʋ taa sukulibiya tɔm kɩcɛyɩtʋ natʋyʋ. Ɛpɔzɩ-sɩ se: «Ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ tasɩ wɛʋ tɛtʋ yɔɔ nɛ ɖɩ-nɔɔɖɛyaa wiliɣ Bibl taa pʋcɔ nɛ pakpakɩɣ lɩmaɣza kɩcɛya na?» Paakpazɩɣ miŋ, ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ fɛyɩ mbʋ.

11. Ɛzɩma posusi agbaa lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ kpaɣaa yɔ?

¹¹ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ Yeruzalɛm yɔ, ɖɩ-taa mba kaanɩnɩ ɖama nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ pɛlɩtʋ tɔm taa. Alɩwaatʋ ndʋ paaheyiɣ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pakpaɣaa yɔ ɖɩ-tɔm agbaa taa koobiya yɔ, pɩwɛɛ se palɩzɩ-wɛ pɩ-taa kpayɩ kpayɩ nɛ ɛzɩma peheyiɣ-wɛ tʋ yɔ pɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ nɛ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ pɛ-hɛkʋ taa. Ɛzɩma papɩzɩɣ nɛ pala mbʋ? Bibl lɩzɩ pɩ-taa se: «Apostoloowaa nɛ ɛzʋtʋyaa, pa nɛ ɛgbɛyɛ tɩŋa, pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se palɩzɩɣ ɛyaa nabɛyɛ pɛ-hɛkʋ taa nɛ petiyi-wɛ Antɩyɔɔsɩ, pa nɛ Pɔɔlɩ nɛ Barnaabaasɩ; petiyi Yudaasɩ weyi payaɣ se Barsaabaasɩ yɔ nɛ Silaasɩ, mba ɖɛɣaɣnɩ nɔɔ koobiya hɛkʋ taa.» Pɩtasɩ lɛ, pama takayaɣ nakɛyɛ nɛ abalaa mba pɛkpɛndɩna se pɩsa nɛ pakalɩ-kɛ agbaa tɩŋa taa Antɩyɔɔsɩ, Siirii nɛ Siliisii.—Tʋma 15:22-26.

12, 13. (a) Petiyuu Yudaasɩ nɛ Silaasɩ yɔ wazaɣ ŋga pɩkɔnaa? (b) Petiyinuu takayaɣ ŋga nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ mawa yɔ, wazaɣ ŋga pɩkɔnaa?

¹² Yudaasɩ nɛ Silaasɩ paakɛ ‘mba pɛɖɛɣaɣ nɔɔ koobiya hɛkʋ taa yɔ;’ pʋyɔɔ lɛ, paamʋnɩ camɩyɛ se pɛkɛ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ lone taa caɣyaa. Abalaa 4 mba petiyaa yɔ, pakaɣ yebu nɛ koobiya na kpayɩ kpayɩ se tɔm ndʋ pɔkɔnaa yɔ, pɩtɩkɛ pɛlɩtʋ tɔm ɖeke yɔɔ ticosuu, ɛlɛ tɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ nʋmɔʋ kɩfalʋʋ ŋgʋ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ wɩlɩɣ yɔ. ‘Abalaa mba palɩzaa yɔ,’ pakaɣ sɩnʋʋ Sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ pa nɛ Yeruzalɛm taa Yuuda ñɩma mba pɛkɛ Krɩstʋ mba yɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, kɛcɛyɩsɩ nɛ pɩkɩlɩ. Petiyuu abalaa mba yɔ, pɩɩkɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ nɛ sɔɔlɩm kpem. Pɩtʋʋ fɛyɩ se piiyeba nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ Ɛsɔ samaɣ taa.

¹³ Takayaɣ ŋga pamawa yɔ, pɩtasɩna se keheyaɣ Sɩɩnaa layaa mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pakpaɣ pɛlɩtʋ tɔm taa yɔ kpayɩ kpayɩ lɛ, keheyaɣ-wɛ ɖɔɖɔ mbʋ pɩɩwɛɛ se pala nɛ pɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa nɛ ɛwazɩ-wɛ yɔ. Takayaɣ ŋga, ka-taa tɔm ndʋ tɩkɩlɩ cɛyʋʋ yɔ ndʋ yɔ: «Pɩkɛdɩnɩ fezuu kiɖeɖeu nɛ ɖa-maɣmaɣ se ɖɩtaasɔzɩ-mɩ sʋʋtʋ natʋyʋ nɛ pɩtasɩnɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ tʋnɛ: se ɩsɔ mbʋ pala sɩɩnaa yɔɔ yɔ, calɩm, kpɩna wena patam a-liŋ tɛɛ yɔ, nɛ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ. Ye ɩkpa mɩ-tɩ camɩyɛ nɛ lakasɩ nzɩ yɔ, pɩkaɣ-mɩ ɖenuu. Ɩcaɣ camɩyɛ!»—Tʋma 15:28, 29.

14. Ɛbɛ cɔlɔ pɩlɩɣna nɛ Yehowa samaɣ lakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa ŋgʋ sɔnɔ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa ɛyaa taa tayɩ kpem?

¹⁴ Sɔnɔ, nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa hɛkʋ taa siŋŋ. Wɩlɩtʋ kʋɖʋmtʋ pɛwɛna nɛ palakɩ tʋmɩyɛ kʋɖʋmɖɩyɛ paa pɛcɛzɩ 8000000 nɛ pɛwɛɛ agbaa wena acɛzɩ 100000 yɔ a-taa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ. Ɛzɩma tɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kapɩzɩɣ nɛ kɛwɛɛ, ŋgʋ sɔnɔ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa ɛyaa taa tayɩ kpem nɛ ñam ñam lakasɩ ñɔtɔyɩ yem? Mbʋ pɩ-cɔlɔ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga  kalɩɣna kpem yɔ mbʋ yɔ: ɛgbɛyɛ Ñʋʋdʋ Yesu Krɩstʋ tɩŋɩɣnɩ «yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ» yɔɔ, pʋ-tɔbʋʋ se Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ kpayɩ kpayɩ nʋmɔʋ ŋgʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se ɖɩtɩŋ yɔ. (Mat. 24:45-47) Nɔɔ kʋɖʋmaɣ lɩɣnɩ ɖɔɖɔ ɛzɩma ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya tisiɣ faaa nɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ wɩlɩɣ-wɛ nʋmɔʋ yɔ pɩ-cɔlɔ.

15, 16. (a) Koobiya nɩ tɔm ndʋ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yɔɔdaa yɔ lɛ ɛzɩma palaba? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ?

¹⁵ Tʋma Labʋ takayaɣ taa kɛdaɣ ŋga keheyiɣ-ɖʋ se alɩwaatʋ ndʋ Yeruzalɛm koobiya mba petiyi-wɛ yɔ patalɩ Antɩyɔɔsɩ yɔ, «pekpeɣli koobiya tɩŋa nɛ pɛcɛlɩ-wɛ takayaɣ ŋga.» Antɩyɔɔsɩ koobiya nɩ tɔm ndʋ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yɔɔdaa yɔ lɛ ɛzɩma palaba? «Pɛtɛm-kɛ kalʋʋ lɛ, pa-taa la leleŋ nɛ ɛzɩma ka-taa tɔm kpazɩ-wɛ ɖoŋ yɔ.» (Tʋma 15:30, 31) Pɩtasɩ lɛ, Yudaasɩ nɛ Silaasɩ «pɔyɔɔdɩ tɔm sakɩyɛ nɛ peseɣti koobiya nɛ pakpazɩ-wɛ ɖoŋ.» Koobiya mba peyeba nɛ ɛyaa tɩlɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm, pʋyɔɔ paya-wɛ se «nayaa,» mbʋ ɖɔɖɔ payaɣ Barnaabaasɩ, Pɔɔlɩ nɛ lalaa.—Tʋma 13:1; 15:32; Ejl. 7:1, 2.

¹⁶ Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa wazɩ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ kpaɣaa yɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se pɩkpazɩ agbaa tɩŋa taa mba ɖoŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ labɩnɩ tʋmɩyɛ Masɩ nɛ fezuu kiɖeɖeu ɖiyi-ɖɩ ɖɔɖɔ nɛ ɖiheyi-wɛ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se pala yɔ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ. Ðɔɖɔ lɛ koobiya mba petiyaa yɔ, pawɩlaa se pɔsɔɔlɩ-wɛ nɛ panɩɣ pɔ-tɔm taa.

17. Ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se sɔnɔ ageeta yɔɔ cɔnɩyaa wɛ ɛzɩ Pɔɔlɩ, Barnaabaasɩ, Yudaasɩ nɛ Silaasɩ yɔ?

¹⁷ Ɛzɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa yɔ, sɔnɔ ɖɔɖɔ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ wɩlɩɣ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya nʋmɔʋ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ. Ðɩkpakɩɣ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ lɛ, ɖiheyiɣ agbaa mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se ala yɔ. Nabʋyʋ taa lɛ, Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ tɩŋɩɣnɩ ageeta yɔɔ cɔnɩyaa yɔɔ nɛ ɖɩlakɩ mbʋ. Ageeta yɔɔ cɔnɩyaa wɛnɩ tɩ-laʋ lɩmaɣza; pɔɖɔŋ nʋmɔʋ nɛ powoki agbaa ndɩ ndɩ taa nɛ peheyiɣ-yɛ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se ala yɔ nɛ pakpazɩɣ-yɛ ɖoŋ. Ɛzɩ Pɔɔlɩ nɛ Barnaabaasɩ yɔ, pakpakɩɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ «pa nɛ ɛyaa lalaa . . . pawɩlɩɣ tɔm nɛ posusuu Yehowa tɔm kɩbandʋ.» (Tʋma 15:35) Ɛzɩ Yudaasɩ nɛ Silaasɩ yɔ, ‘pɔyɔɔdʋʋ tɔm sakɩyɛ nɛ peseɣtiɣ koobiya’ nɛ pakpazɩɣ-wɛ ɖoŋ.

18. Ɛbɛ pɩwɛɛ se Ɛsɔ samaɣ ɛla nɛ Yehowa wolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛwazɩɣ-kɛ?

¹⁸ Sɔnɔ, ɛbɛ sɩɣnɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ agbaa se awolo pɩ-yɔɔ nɛ awɛɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa paa ɛjaɖɛ ɛfɛyɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ? Tɔzɩ se tɔmkpɛlɩkɩyʋ Yakubu manɩ pʋwayɩ se: «Lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩlɩnɩ hayo yɔ, kajalaɣ lɛ, ɖɩwɛ kele kele, pʋwayɩ lɛ ɖɩkɔŋnɩ laŋhɛzɩyɛ, ɖɩnɩɣ tɔm taa, ɖitisiɣ faaa nɛ ɖɩñaŋ . . . Pɩtasɩ lɛ, poɖuu siɣsiɣ wɛtʋ piye laŋhɛzɩyɛ taa, mba palakɩ laŋhɛzɩyɛ yɔ pɔ-yɔɔ.» (Yak. 3: 17, 18) Ðɩɩsɩŋ se kediɣzaɣ ŋga paalabɩ  Yeruzalɛm yɔ kɔ-yɔɔ Yakubu maɣzaɣ nɛ ɛma tɔm ndʋ yaa pɩtɩkɛ kɔ-yɔɔ. Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, ɖɩkpɛlɩkɩ Tʋma Labʋ ñʋʋ 15 taa se ye ɖiyeba nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa nɛ ɖɩñaŋ mba peɖiyiɣ-ɖʋ yɔ, mbʋ yekina nɛ Yehowa wazɩ-ɖʋ.

19, 20. (a) Ɛbɛ wɩlaɣ se laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ kaawɛ Antɩyɔɔsɩ ɛgbɛyɛ taa? (b) Ɛbɛ Pɔɔlɩ nɛ Barnaabaasɩ papɩzaɣ se pala lɛɛlɛɛyɔ?

¹⁹ Antɩyɔɔsɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya nɩ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ kpaɣaa yɔ lɛ, piyeba nɛ pɛwɛɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Antɩyɔɔsɩ koobiya taakaɖɩnɩ koobiya mba palɩnɩ Yeruzalɛm nɛ pɔkɔɔ yɔ, ɛlɛ pa-taa kaalabɩ leleŋ siŋŋ se Yudaasɩ nɛ Silaasɩ pɔkɔma nɛ pana-wɛ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Pacaɣ pɔ-cɔlɔ alɩwaatʋ cabɩ lɛ, koobiya yele-wɛ nɛ papɩsɩnɩ laŋhɛzɩyɛ mba paatiyi-wɛ yɔ pɔ-cɔlɔ» Yeruzalɛm. d (Tʋma 15:33) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yeruzalɛm koobiya taa kaalabɩ leleŋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ Yudaasɩ nɛ Silaasɩ pɛkɛdɩ-wɛ mbʋ pɩlɩ pa-nʋmɔʋ ɖɔm taa yɔ. Yehowa lootiye yɔɔ lɛ, patalɩ pa-kaɖʋwa.

²⁰ Pɔcɔnɩ pɛlɩtʋ tɔm ɖeɖe nɛ pɩtɛ lɛ, Pɔɔlɩ nɛ Barnaabaasɩ pacaɣ Antɩyɔɔsɩ. Lɛɛlɛɛyɔ lɛ papɩzaɣ se paka ñʋʋ nɛ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ pɛɖɛɛ koobiya nɔɔ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ. Sɔnɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ageeta yɔɔ cɔnɩyaa lakɩ alɩwaatʋ ndʋ pekilimiɣ agbaa yɔɔ yɔ. (Tʋma 13:2, 3) Pɛkɛ Yehowa samaɣ wazaɣ sɔsɔɔ kpem. Ɛlɛ ɛzɩma Yehowa kaɣ tasʋʋ tɩŋnʋʋ tɔm susuyaa mba pɔ-yɔɔ nɛ eyele nɛ ɛ-tʋmɩyɛ ɖɛɛnɩ ɛsɩndaa? Nɛ ɛzɩma ɛkaɣ-wɛ wazʋʋ? Ðɩkaɣ yɔɔdʋʋ pɩ-tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa.