14-تاراۋ
«ٴبىراۋىزدان شەشتىك»
باسقارۋشى كەڭەس شەشىم قابىلدادى، ٵرى بۇل قاۋىمداردىڭ باسىن بىرىكتىردى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 15:13—35 نەگىزدەلگەن
1، 2. ا) I عاسىرداعى باسقارۋشى كەڭەسكە قانداي ماڭىزدى سۇراقتاردى شەشۋ كەرەك بولدى؟ ٵ) ولارعا دۇرىس شەشىم قابىلداۋعا نە كومەكتەسەر ەدى؟
يەرۋساليمدەگى ەلشىلەر مەن اقساقالدار ماڭىزدى شەشىم قابىلداماق. ولار دەمىن ىشىنە تارتىپ، ٴبىر-بىرىنە قاراستى. سۇندەتتەلۋ ماسەلەسى كۇردەلى سۇراقتار تۋىنداتتى: ماسىحشىلەرگە مۇسا زاڭىن ۇستانۋ كەرەك پە؟ ەحوبا ياھۋدي ماسىحشىلەردى باسقا ۇلت ماسىحشىلەرىنەن ارتىق كورە مە؟
2 جاۋاپتى باۋىرلاستاردىڭ قولىندا شەشىم قابىلداۋعا قاجەتتى مالىمەتتىڭ ٴبارى بار. ولار قۇداي سوزىندەگى پايعامبارلىقتاردى قاراستىردى جانە ەحوبا باسقا ۇلت ماسىحشىلەرىن ماقۇلدايتىنىن كورگەن كۋاگەرلەردىڭ ٴسوزىن تىڭدادى. ٴارقايسىسى ايتقىسى كەلگەنىنىڭ ٴبارىن ورتاعا سالدى. ەندى، مىنە، ەحوبانىڭ وسى ماسەلەگە قاتىستى كوزقاراسى ايدان انىق كورىندى. باۋىرلاستار كيەلى رۋحتىڭ باعىتتاۋىنا ەرە مە ەكەن؟
3. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 15-تاراۋدى قاراستىرعانىمىز قاي جاعىنان پايدالى؟
3 كيەلى رۋحتىڭ باعىتتاۋىمەن ٴجۇرۋ ٷشىن بۇل باۋىرلاستارعا ۇلكەن سەنىم مەن باتىلدىق قاجەت ەدى. سەبەبى شىعارعان شەشىمى ٷشىن ولاردى ياھۋدي ٴدىنباسىلارى جەك كورىپ كەتۋى مۇمكىن. ودان قالسا، قاۋىمداعىلاردى مۇسا زاڭىنا قايتارعىسى كەلىپ جۇرگەن كەيبىر ماسىحشىلەر بۇل شەشىممەن كەلىسپەي قويسا شە؟ باسقارۋشى كەڭەس نە ىستەر ەكەن؟ سونى بىلەيىك. قاراستىرۋ بارىسىندا بۇگىنگى ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ باسقارۋشى كەڭەسى سول جاۋاپتى باۋىرلاستارعا قالاي ەلىكتەيتىنىن كورەيىك. ٴبىز دە قيىندىققا كەزىككەندە يا شەشىم قابىلداعاندا، ولاردىڭ ىزىمەن جۇرە الامىز.
«بۇل سوزدەر پايعامبارلاردىڭ... ايتقاندارىنا ساي كەلەدى» (ەل. ٸس. 15:13—21)
4، 5. جاقىپ قانداي پايعامبارلىق سوزدەردى كەلتىردى؟
4 ٴسوز تىزگىنىن يسانىڭ باۋىرى شاكىرت جاقىپ الادى a. ول وسى كەزدەسۋدە ٴتوراعا بولعان كورىنەدى. بۇكىل توپتىڭ ورتاق شەشىمىن تۇيىندەگەن بولۋ كەرەك، ول بىلاي دەيدى: «قۇداي ٶز اتىمەن اتالاتىن حالىقتى تاڭداپ الۋ ٷشىن باسقا ۇلت ادامدارىنا العاش رەت نازار اۋدارعانىن شيمەون بىزگە ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى. بۇل سوزدەر پايعامبارلاردىڭ... ايتقاندارىنا ساي كەلەدى» (ەل. ٸس. 15:14، 15).
5 شيمەوننىڭ، ياعني شيمون پەتىردىڭ ٴسوزىن جانە بارنابا مەن پاۋىلدىڭ ايتىپ بەرگەن وقيعالارىن تىڭداعان سوڭ، جاقىپتىڭ ويىنا ەحوبانىڭ وسى ماسەلەگە قاتىستى كوزقاراسىن بىلدىرەتىن جازبا ورىندارى تۇسكەن بولار (جوح. 14:26). ول «بۇل سوزدەر پايعامبارلاردىڭ... ايتقاندارىنا ساي كەلەدى» دەگەننەن كەيىن، اموس 9:11، 12 ٴنى كەلتىردى. بۇل كىتاپ ەۆرەي جازبالارىنىڭ ٴبىر بولىگى بولعان ٵرى «پايعامبارلار جازبالارى» رەتىندە بەلگىلى ەدى (مات. 22:40؛ ەل. ٸس. 15:16—18). بايقاساڭىز، ونىڭ كەلتىرگەن سوزدەرى بۇگىنگى اموس كىتابىنان كىشكەنە ەرەكشەلەنەدى. مۇنىڭ سەبەبى، ٴسىرا، ول بۇل سوزدەردى سەپتۋاگينتتەن، ياعني ەۆرەي جازبالارىنىڭ گرەكشە اۋدارماسىنان ايتقان بولار.
6. باۋىرلاستارعا قۇدايدىڭ ەركىن بىلۋگە جازبالار قالاي كومەكتەستى؟
6 ەحوبا اموس پايعامبار ارقىلى «ٴداۋىتتىڭ ٷيىن» قايتا تۇرعىزاتىن، ياعني ونىڭ ۇرپاعىنان پاتشا شىعارىپ، ٴماسىحتىڭ پاتشالىعىن ورناتاتىن كەز جايلى ايتقان (ەزەك. 21:26، 27). سوندا ەحوبا قايتادان تەك ياھۋدي حالقىنا عانا ىقىلاسىن تۇسىرە مە؟ جوق. ويتكەنى ٵرى قاراي سول پايعامبارلىقتا ەحوبا «باسقا ۇلت ادامدارىن» جيناپ، «ٶز اتىمەن اتالاتىن حالىق» ەتەتىنىن ايتقان. وسىنىڭ الدىندا پەتىر دە «قۇداي ٴبىزدىڭ [ٴماسىحشى ياھۋديلەردىڭ] ولاردان [باسقا ۇلتتان شىققان سەنۋشىلەردەن] ەش ايىرماشىلىعىمىز جوق ەكەنىن كورسەتتى» دەگەن بولاتىن (ەل. ٸس. 15:9). دەمەك، قۇدايدىڭ ەركى — ياھۋديلەر مەن باسقا ۇلت ادامدارىن بىردەي پاتشالىقتىڭ مۇراگەرلەرى ەتۋ (ريم. 8:17؛ ەفەس. 2:17—19). بىراق بۇل ٷشىن باسقا ۇلتتان شىققان سەنۋشىلەر الدىمەن سۇندەتتەلۋى نەمەسە ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداۋى كەرەك دەپ ەشبىر پايعامبارلىقتا ايتىلماعان.
7، 8. ا) جاقىپ قانداي ۇسىنىس تاستادى؟ ٵ) جاقىپتىڭ «توقتامعا كەلدىم» دەگەن ٴسوزىن قالاي ٴتۇسىنۋىمىز كەرەك؟
7 جازبالارداعى وسىنداي انىق دالەلدەرگە جانە پەتىردىڭ، بارنابا مەن پاۋىلدىڭ ايتقان سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، جاقىپ باۋىرلاستارعا مىناداي ۇسىنىس تاستادى: «سوندىقتان مەن قۇدايعا بەت بۇرىپ جاتقان باسقا ۇلت ادامدارىنا اۋىرتپالىق سالماۋ كەرەك دەگەن توقتامعا كەلدىم. بىراق ولارعا حات جازىپ، پۇتتارمەن ارامدالعان نارسەلەردەن، ازعىندىقتان، ارام ولگەن مالدىڭ ەتىنەن جانە قاننان اۋلاق بولۋدى ەسكەرتەيىك. ويتكەنى ەجەلدەن بەرى ٵربىر قالادا وسى زاڭدار جازىلعان مۇسا جازبالارى ۋاعىزدالىپ، ٵر دەمالىس كۇنى ٴماجىلىسحانالاردا داۋىستاپ وقىلىپ كەلەدى» (ەل. ٸس. 15:19—21).
8 جاقىپتىڭ «توقتامعا كەلدىم» دەگەنى ٴتوراعا رەتىندەگى بيلىگىن پايدالانىپ، نە ىستەۋ كەرەكتىگىن ٶزى شەشتى دەگەندى بىلدىرە مە؟ مۇلدەم ولاي ەمەس! گرەكتىڭ «توقتامعا كەلدىم» دەگەن تىركەسى «مەنىڭ ويىمشا»، «مەنىڭ ەسەپتەۋىمشە» دەگەندى دە بىلدىرەدى. بۇكىل توپتىڭ اتىنان شەشىم شىعارۋ ونىڭ ويىندا دا بولعان جوق. جاقىپ جاي عانا جوعارىداعى ەكى دالەلگە نەگىزدەپ، نە ىستەۋگە بولاتىنىن ۇسىندى.
9. جاقىپتىڭ ايتقان ۇسىنىسى قاي جاعىنان پايدالى ەدى؟
9 جاقىپتىڭ ايتقانى جاقسى ۇسىنىس بولدى ما؟ البەتتە، سەبەبى ەلشىلەر مەن اقساقالدار بۇل ۇسىنىسپەن كەلىستى. بۇنداي شەشىم قاي جاعىنان پايدالى ەدى؟ ٴبىر پايداسى، «باسقا ۇلت ادامدارىنا اۋىرتپالىق سالىنبادى»، ويتكەنى ولارعا مۇسا زاڭىن ۇستانۋدىڭ قاجەتى جوق ەدى (ەل. ٸس. 15:19). تاعى ٴبىر پايداسى، وسى شەشىممەن ياھۋدي ماسىحشىلەردىڭ ار-وجدانىنا قۇرمەت كورسەتىلدى. قانشا دەگەنمەن، ولار جىلدار بويى «مۇسا جازبالارى... ٵر دەمالىس كۇنى ٴماجىلىسحانالاردا داۋىستاپ وقىلعانىن» تىڭداپ كەلگەن ەدى عوي b (ەل. ٸس. 15:21). بۇل ۇسىنىس ياھۋدي جانە باسقا ۇلت ماسىحشىلەرىنىڭ باسىن، ٴسوز جوق، بىرىكتىرمەك ەدى. ال ەڭ باستىسى، ول ەحوبانىڭ وي-نيەتىنە ساي بولعاندىقتان، ونىڭ كوڭىلىنەن شىعار ەدى. بۇل — قۇداي حالقىنىڭ اۋىزبىرشىلىگىن بۇزاتىن ماسەلەنى شەشۋدىڭ نەتكەن كەرەمەت جولى! بۇگىندەگى ماسىحشىلەر قاۋىمى ٷشىن دە عاجاپ ۇلگى!
البەرت شرەدەر 1998-جىلى حالىقارالىق كونگرەستە بايانداما ايتىپ تۇر
10. بۇگىنگى باسقارۋشى كەڭەس ەرتەدەگى باسقارۋشى كەڭەسكە قالاي ەلىكتەيدى؟
10 الدىڭعى تاراۋدان بىلگەنىمىزدەي، بۇگىندەگى باسقارۋشى كەڭەس تە I عاسىرداعى باسقارۋشى كەڭەستىڭ ىزىمەن جۇرەدى c. كەز كەلگەن ماسەلەنى تالقىلاعاندا، سولار سياقتى الەمنىڭ ٵمىرشىسى ەحوباعا جانە قاۋىمنىڭ باسى يسا ماسىحكە جۇگىنەدى (قور. 1-ح. 11:3). ولار مۇنى قالاي ىستەيدى؟ باسقارۋشى كەڭەستىڭ مۇشەسى بولعان البەرت شرەدەر باۋىرلاس (1974-جىلى باسقارۋشى كەڭەستىڭ مۇشەسى بولىپ، 2006-جىلى ناۋرىزدا جەردەگى ٶمىرىن اياقتاعان) بىلاي دەگەن: «باسقارۋشى كەڭەس ٵر سارسەنبى جينالعاندا، كەزدەسۋدى دۇعامەن باستاپ، ەحوبادان كيەلى رۋحىمەن جەتەلەۋىن سۇرايدى. قانداي ماسەلەنى تالقىلاسا دا، قانداي شەشىم شىعارسا دا، ٴبارىن قۇداي سوزىنە ساي كەلتىرۋگە تىرىسادى». باسقارۋشى كەڭەستە ۇزاق جىل قىزمەت ەتكەن ميلتون حەنشەل باۋىرلاس تا ٴبىر قىزىقتى وي ايتتى (2003-جىلى ناۋرىزدا جەردەگى ٶمىرىن اياقتاعان). ول 101 ٸنشى عالاقاد مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرىنە مىناداي سالماقتى سۇراق قويدى: «جەر بەتىندەگى قانداي ۇيىمنىڭ جەتەكشىلەرى شەشىم قابىلداعاندا قۇداي ٴسوزى كيەلى كىتاپقا جۇگىنەدى؟» بۇنىڭ جاۋابى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
«باۋىرلاستاردى تاڭداپ،.. جونەلتتى» (ەل. ٸس. 15:22—29)
11. باسقارۋشى كەڭەس شەشىمىن قاۋىمدارعا قالاي جەتكىزدى؟
11 يەرۋساليمدەگى باسقارۋشى كەڭەس «ٴبىر جەڭنەن قول، ٴبىر جاعادان باس شىعارىپ»، شەشىمدى ٴبىراۋىزدان قابىلدادى. ەندى وسى شەشىمدى قاۋىمداردا بىرلىك ساقتالۋ ٷشىن ولارعا انىق تا قانىق، جىلۋلىقپەن، جىگەر بەرەتىندەي ەتىپ جەتكىزۋ كەرەك ەدى. بۇل ٷشىن باسقارۋشى كەڭەس نە ىستەدى؟ بىلاي دەپ وقيمىز: «ەلشىلەر جانە اقساقالدار بۇكىل قاۋىممەن بىرگە وزدەرىنىڭ اراسىنان جەتەكشىلىك ەتەتىن باۋىرلاستاردى تاڭداپ، پاۋىل مەن بارناباعا قوسىپ انتيوحياعا جونەلتۋدى شەشتى. ولار بارسابا دەپ تە اتالاتىن ياھۋدا مەن سيلاستى تاڭدادى». بۇعان قوسا، وسى باۋىرلاستار ارقىلى حات جىبەردى. بۇل حات انتيوحيا، سيريا مەن كيليكياداعى قاۋىمداردا وقىلماق (ەل. ٸس. 15:22—26).
12، 13. ا) باسقارۋشى كەڭەستىڭ ياھۋدا مەن سيلاستى جىبەرگەنى نەلىكتەن دۇرىس بولدى؟ ٵ) ولاردىڭ حات جازىپ جىبەرگەنى نەگە جاقسى بولدى؟
12 «جەتەكشىلىك ەتەتىن باۋىرلاستار» رەتىندە ياھۋدا مەن سيلاس باسقارۋشى كەڭەستىڭ وكىلى بولۋعا ابدەن لايىق ەدى. قاۋىمدارعا ٴتورت كىسىنىڭ جىبەرىلگەنى وسى شەشىمنىڭ جاي سۇندەتتەلۋ ماسەلەسىنە جاۋاپ قانا ەمەس، باسقارۋشى كەڭەستەن كەلگەن جاڭا نۇسقاۋ ەكەنىن دالەلدەگەن. ياھۋدا مەن سيلاستىڭ جىبەرىلگەنى يەرۋساليمدەگى ياھۋدي ماسىحشىلەر مەن وزگە قاۋىمدارداعى باسقا ۇلت ماسىحشىلەرىنىڭ اراسىنداعى ىنتىماقتى نىعايتار ەدى. شىنىندا دا، باسقارۋشى كەڭەستىڭ وسى ەكەۋىن جىبەرگەنى وتە دانا شەشىم بولدى. بۇل قۇداي حالقىنىڭ اراسىنداعى بىرلىك-بەرەكەگە ىقپال ەتكەنى انىق.
13 باسقارۋشى كەڭەستىڭ حاتىندا سۇندەتتەلۋ ماسەلەسىنە قاتىستى نۇسقاۋ عانا ەمەس، باسقا ۇلت ماسىحشىلەرى قۇدايدىڭ ىقىلاسى مەن باتاسىنا يە بولۋلارى ٷشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگى دە ايتىلدى. حاتتىڭ وزەكتى بولىگى مىناۋ ەدى: «كيەلى رۋح سەندەرگە مىنا ماڭىزدى نارسەلەردەن باسقا ەش اۋىرتپالىق سالماۋىمىز كەرەك دەگەن شەشىمگە كەلۋگە كومەكتەستى: پۇتتارعا شالىنعان قۇرباندىقتاردان، قاننان، ارام ولگەن مالدىڭ ەتىنەن جانە ازعىندىقتان اۋلاق بولىڭدار. بۇلاردان بارىنشا ساقتانىپ جۇرسەڭدەر، يگىلىگىن كورەسىڭدەر. ساۋ بولىڭدار!» (ەل. ٸس. 15:28، 29).
14. جىككە بولىنگەن دۇنيەدە ەحوبانىڭ حالقى نەنىڭ ارقاسىندا ۇيىعان ايرانداي؟
14 بۇگىنگى كۇنى ەحوبا كۋاگەرلەرى ۇيىعان ايرانداي بىرلىكتە. 100000 نان استام قاۋىمدا 8000000 نان كوپ ەحوبا كۋاگەرى بولسا دا، ولاردىڭ ىلىمدەرى دە، اتقاراتىن ىستەرى دە ٴبىر. مىنا جىككە بولىنگەن دۇلەي زاماندا بۇل قالايشا مۇمكىن بولىپ وتىر؟ مۇنىڭ باستى سەبەبى — قاۋىمنىڭ باسى يسا ٴماسىح «ادال دا اقىلدى قۇل»، ياعني باسقارۋشى كەڭەس ارقىلى انىق تا قانىق نۇسقاۋلار بەرۋدە (مات. 24:45—47). بىرلىگىمىزدىڭ تاعى ٴبىر سەبەبى — دۇنيەجۇزىندەگى باۋىرلاستاردىڭ باسقارۋشى كەڭەسپەن قىزمەتتەسۋگە دەگەن ىنتا-ىقىلاسى ەرەكشە.
«ولار حاتتاعى جىگەر بەرەتىن سوزدەردى وقىپ، قۋانىپ قالدى» (ەل. ٸس. 15:30—35)
15، 16. قاۋىمدار باسقارۋشى كەڭەستىڭ نۇسقاۋىن قالاي قابىلدادى جانە نە سەبەپتەن؟
15 ەلشىلەردىڭ ىستەرىندە ٵرى قاراي باياندالعانداي، يەرۋساليمنەن جىبەرىلگەن باۋىرلاستار انتيوحياعا كەلگەن سوڭ، «بۇكىل شاكىرتتەردى جيناپ، اكەلگەن حاتتارىن ۇسىندى». ونداعى باۋىرلاستار باسقارۋشى كەڭەستىڭ نۇسقاۋىن قالاي قابىلدادى؟ «ولار حاتتاعى جىگەر بەرەتىن سوزدەردى وقىپ، قۋانىپ قالدى» (ەل. ٸس. 15:30، 31). بۇعان قوسا، ياھۋدا مەن سيلاس «كوپتەگەن جىگەرلەندىرەتىن باياندامالار ايتىپ، باۋىرلاستاردى نىعايتتى». بۇل ەكەۋى قۇدايدىڭ ەركىن جاريالاعاندىقتان، پاۋىل مەن بارنابا جانە وزگەلەر سياقتى، «پايعامبار» دەپ اتالدى (ەل. ٸس. 13:1؛ 15:32؛ مۇس. 2-ج. 7:1، 2).
16 ەحوبا باسقارۋشى كەڭەستىڭ وسى شەشىمىن جارىلقاعانى شامداي جارىق، ايداي انىق ەدى. بۇل شەشىمگە بارلىق قاۋىمداردىڭ كوڭىلى كوتەرىلىپ قالدى. نەگە دەسەڭىز، باسقارۋشى كەڭەس قۇداي ٴسوزى مەن كيەلى رۋحتىڭ باسشىلىعىنا سۇيەنىپ، اپ-ايقىن ٵرى ۋاقتىلى نۇسقاۋ بەردى. بۇدان بولەك، باسقارۋشى كەڭەس جىبەرگەن باۋىرلاستار قاۋىمدارعا شەشىمدى جىلۋلىقپەن ٵرى سۇيىسپەنشىلىكپەن جەتكىزدى.
17. بۇگىندە اۋداندىق باقىلاۋشىلار پاۋىل مەن بارناباعا جانە ياھۋدا مەن سيلاسقا قالاي ەلىكتەيدى؟
17 بۇگىندە دە باسقارۋشى كەڭەس جەرجۇزىندەگى باۋىرلاستارعا ۋاقىتىلى نۇسقاۋلار بەرەدى. شەشىمدەر قابىلداعان سوڭ، ولاردى قاۋىمدارعا انىق تا تۇسىنىكتى ەتىپ جەتكىزەدى. بۇل ٷشىن ولار اۋداندىق باقىلاۋشىلاردى قولدانىپ جاتادى. وسى جانكەشتى باۋىرلاستار قاۋىمداردى ارالاپ، ناقتى نۇسقاۋلار بەرەدى، ارقالارىنان قاعىپ، جىگەرلەندىرەدى. پاۋىل مەن بارنابا سياقتى ولار كوپ ۋاقىتىن قىزمەتكە ارناپ، «وزگەلەرمەن بىرگە ٴتالىم بەرىپ، ەحوبانىڭ ٴسوزى تۋرالى ىزگى حاباردى جاريالايدى» (ەل. ٸس. 15:35). سونداي-اق ياھۋدا مەن سيلاسقا ۇقساپ، «كوپتەگەن جىگەرلەندىرەتىن باياندامالار ايتىپ»، باۋىرلاستاردى نىعايتادى.
18. ەحوبانىڭ باتاسىن الۋ ٷشىن قۇدايدىڭ حالقى نە ىستەۋ كەرەك؟
18 ال شارتاراپتاعى قاۋىمدار جىك-جىككە بولىنگەن دۇنيەدە ىنتىماق-بىرلىكتەرىنىڭ شىرقىن بۇزباس ٷشىن نە ىستەي الادى؟ شاكىرت جاقىپتىڭ كەيىنىرەك نە دەگەنىن كورەيىكشى: «كوكتەن كەلگەن دانالىق ەڭ الدىمەن تازا، سوسىن تاتۋ، يلىككىش، مويىنسۇنۋعا دايىن... ونىڭ ۇستىنە، ادىلدىكتىڭ جەمىسىن اكەلەتىن تۇقىم تاتۋلاستىرۋشىلار ٷشىن تاتۋلىق ورناعان جەردە سەبىلەدى» (جاق. 3:17، 18). بۇل جەردە جاقىپ يەرۋساليمدە وتكەن كەزدەسۋ جايلى ايتقان-ايتپاعانى بەلگىسىز. بىراق ەلشىلەردىڭ ىستەرى 15 تاراۋدى قاراستىرا كەلە، ٴبىر بەلگىلىسى — بىرلىك پەن قىزمەتتەستىك بار جەردە عانا ەحوبانىڭ باتاسى بار.
19، 20. ا) انتيوحيا قاۋىمىندا بىرلىك پەن تاتۋلىق بولعانى نەدەن كورىندى؟ ٵ) پاۋىل مەن بارنابا نازارلارىن نە نارسەگە اۋدارا الدى؟
19 وسىنداي بىرلىك پەن تاتۋلىق انتيوحيا قاۋىمىندا دا ورنادى. وسى قاۋىمداعىلار يەرۋساليمنەن كەلگەن باۋىرلاستارمەن داۋلاسپاي، قايتا، ياھۋدا مەن سيلاستىڭ كەلگەنىنە ريزا بولدى. ونى مىنادان بىلەمىز: «ەكەۋى سوندا ٴبىراز ۋاقىت بولعان سوڭ، باۋىرلاستار ولارعا اماندىق تىلەپ، يەرۋساليمگە قايتاردى» d (ەل. ٸس. 15:33). يەرۋساليمدەگى باۋىرلاستار دا ياھۋدا مەن سيلاس ساپارلارى جايلى ايتىپ بەرگەندە، ٴماز بوپ قالدى. ەحوبا راقىمىن توگىپ، ەكەۋىنىڭ ساپارلارى ٴساتتى ٶتتى.
20 ال پاۋىل مەن بارنابا انتيوحيادا قالىپ، بار نازارلارىن ۋاعىز ىسىنە جەتەكشىلىك ەتۋگە اۋدارا الدى. بۇگىندە دە اۋداندىق باقىلاۋشىلار قاۋىمدارعا ساپار جاساعاندا وسىلاي ىستەيدى (ەل. ٸس. 13:2، 3). ولار ەحوبا بەرە سالعان التىن باۋىرلاستار! ەحوبا وتتاي جالىنداعان پاۋىل مەن بارنابانى قالاي ارمەن قاراي ۋاعىز ىسىندە قولدانىپ، باتاسىن بەردى؟ ونى كەلەسى تاراۋ ايتىپ بەرسىن.
بۇگىندە ماسىحشىلەر باسقارۋشى كەڭەس پەن ونىڭ وكىلدەرى بەرىپ جاتقان رۋحاني اس-سۋدىڭ راقاتىن كورۋدە
a «جاقىپ — «يەمىزدىڭ باۋىرى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
b جاقىپتىڭ مۇسانىڭ جازبالارىن كەلتىرگەنى وتە ورىندى بولدى. وندا مۇسانىڭ زاڭى عانا ەمەس، ٴتىپتى مۇسانىڭ زاڭىنا دەيىن ەحوبانىڭ قالاۋى قانداي بولعانىن كورسەتەتىن باسقا دا وقيعالار بار ەدى. مىسالى، مۇسانىڭ 1-جازباسىنان قۇدايدىڭ قانعا، ازعىندىققا، پۇتقا تابىنۋشىلىققا قاتىستى كوزقاراسىن انىق كورەمىز (مۇس. 1-ج. 9:3، 4؛ 20:2—9؛ 35:2، 4). وسىلاي ەحوبا بارلىق ادامزات — مەيلى، ياھۋدي يا باسقا ۇلت ادامى بولسىن — ۇستانۋى كەرەك پرينسيپتەردى ايان ەتتى.
c «بۇگىنگى باسقارۋشى كەڭەس قالاي قۇرىلعان؟» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
d 34-تارماققا كەيبىر كيەلى كىتاپ اۋدارمالارىندا «سيلاس انتيوحيادا قالۋدى ۇيعاردى» دەگەن سوزدەر قوسىلعان («جاڭا ٶمىر» باسپاسى). بىراق بۇل سوزدەر ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابى جازىلىپ قويىلعاننان كەيىن قوسىلعانعا ۇقسايدى.
