Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 14

“Tunalivwasana Tuvosena”

“Tunalivwasana Tuvosena”

Vyuma lyakukulwile lizavu lyakutwaminyina nomu vyakafwile vikungulwilo vipwenga vyakulinunga

Chishina chinazame hali Vilinga 15:13-35

1, 2. (a) Vihula muka vyavilemu vize lizavu lyakutwaminyina muYelusalema lyatalileho? (b) Vyuma muka vyakafwile vaze vandumbwetu mangana vakukulule kanawa chihande?

 ACHISHINGANYEKENU omwo vapwile nakwivwa vaposetolo navakulwane omu valikungulwilile mukapete muYelusalema mangana vawane mwakuvatwila chihande chachilemu. Chihande chakujihana chakatwile vihula vino vyavilemu. Kutala Jishimbi vahanyine Mose vatelelele kujikavangiza nakuli vaka-Kulishitu tahi? Uno vaYuleya vatelelele kulikata navatu vakumafuchi eka vaze valumukile nakupwa vaka-Kulishitu tahi?

2 Malunga vaze vapwile nakutetekela vakekesele unjiho wauvulu chikuma. Vatachikijile upolofweto wamuMazu aKalunga, kaha nawa vapwile naunjiho wakusolola omwo Yehova akiswile vaka-mafuchi eka. Mutu himutu ahanjikile nakukasunuka. Kaha kwapwile unjiho wamwenemwene uze wasolwele nge Yehova apwile nakuvatwaminyina hakutala hachihande kana. Kutala ava malunga vetavililile shipilitu yajila yivatwaminyine tahi?

3. Tunahase kunganyala ngachilihi hakukekesa mujimbu wahali Vilinga kapetulu 15?

3 Chasakiwile kupwa nalufwelelo nakumika numba vakavangize vyuma yavatwaminyinyine shipilitu yajila hachihande kana. Kaha kukavangiza vyuma kana kachi chalingishile vatwamina vamukwitava chavaYuleya vavafumbukile chikuma. Kwapwile nawa malunga vamwe muchikungulwilo vaze vapwile nakushinjila vatu jaKalunga vatwaleho lika kukavangiza Jishimbi jize Kalunga ahanyine Mose. Uno lizavu lyakutwaminyina lyalingile vyuma muka? Manenu tutale. Omu natushimutwila mujimbu kana, natumona omwo Lizavu lyaKutwaminyina lyaVinjiho jaYehova makumbi ano lili nakukavangiza vyuma valingile ava malunga. Nayetu nawa twatela kukavangiza vyuma kana kachi nge tuli nakusakula vyakulinga chipwe nge tuli nakumona ukalu hakupwa tuvaka-Kulishitu.

“Omu Mukiko Vene Mwaya naMazu aVapolofweto” (Vili. 15:13-21)

4, 5. Mazu muka ahanjikile Yakova amuupolofweto wamuMazu aKalunga?

4 Kambaji Yakova ndumbwaYesu aputukile kuhanjika. a Chasoloka nge halikumbi kana ikiye apwile nakutwaminyina kuliwana kana. Mazu ahanjikile asolwele nge alumbunwine vyuma valikashile vakwavo vosena. Yakova ahanjikile kulizavu ngwenyi: “Shimeyone nahichimo lyehi mwosena omu Kalunga alakanyine vaka-mafuchi eka lwola lwatete mangana ambatemo vamwe muli vakiko vapwenga vatu navavulukilanga lijina lyenyi. Omu mukiko vene mwaya naMazu aVapolofweto.”—Vili. 15:14, 15.

5 Mazu ahanjikile Shimeyone chipwe ngwetu Shimona Petulu, naunjiho ahanyine Mbalanape naPaulu pamo wanukishile Yakova visoneka vyavilemu vize vyahanjikile hachihande chize vapwile nakushimutwilaho. (Yowa. 14:26) Omu Yakova akumishile kuhanjika ngwenyi “omu mukiko vene mwaya naMazu aVapolofweto,” ahanjikile nawa mazu ahali Amose 9:11, 12. Ou mukanda wapwile hamukana waVisoneka VyachiHepeleu vavulukilenga kakavulu ngwavo “Mazu aVapolofweto.” (Mateu 22:40; Vili. 15:16-18) Nge namukekesa kanawa mazu ahanjikile Yakova ahali Amose 9:11, 12, namuwana nge alihandununako chindende namazu tweji kutanganga hamukanda waAmose makumbi ano. Chasoloka nge Yakova ahanjikile mazu akufuma muVisoneka vyaSeptuagint, kulumbununa Visoneka vyachiHepeleu vize Valumwine muchiHelase.

6. Uno Visoneka vyakafwile ngachilihi vandumbwetu vatachikize mwayile muchima waKalunga?

6 Yehova ahanjikile kuhichila muli kapolofweto Amose ngwenyi lwola nalukeza omwo mwakatunga cheka “chisakila chaNdavichi,” kulumbununa chisaka chavamyangana kuze nakukafuminyina Wangana wauMeshiya. (Ezeke. 21:26, 27) Uno echi chalumbunwine nge Yehova mwazachisa cheka kaha muyachi wavaYuleya vachisemwa tahi? Nduma. Upolofweto wahanjikile nawa ngwawo “vatu vakumafuchi osena” navakavakungulwila hamwe kupwa “vatu vaze vavulukila lijina [lyaKalunga].” Anukenu ngwenu Petulu ahanyine unjiho hakwamba ngwenyi, Kalunga ‘kasolwele chihandwa mukachi kayetu’ [vaka-Kulishitu vavaYuleya] “navakikoko [vatu vakumafuchi eka vaze valumukile nakupwa vaka-Kulishitu], oloze atomesele michima yavo mwomwo yalufwelelo.” (Vili. 15:9) Mujila yikwavo tunahase kwamba ngwetu, omu mukiko mwayile muchima waKalunga ngwenyi, vaYuleya navatu vakumafuchi eka vapwenga vaswana vaWangana. (Loma 8:17; Efwe. 2:17-19) Upolofweto kawahanjikile ngwawo vatu vakumafuchi eka vaze valumukile nakupwa vaka-Kulishitu vatelelele kuvajihana kumujimba chipwe kwalumuka nakupwa vaYuleya numba vapwenga vaswana vaWanganako.

7, 8. (a) Vyuma muka ahanjikile Yakova? (b) Uno mazu ahanjikile Yakova atalikishile mulihi?

7 Hakuwana nge Yakova akunyukile naunjiho wamuVisoneka navyuma evwile, ambile jino ngwenyi: “Shikaho ami ngunamono ngwami vatu vakumafuchi eka vaze vali nakwalumukila kuli Kalunga, kavatela kuvayanjisako, oloze tuvasonekelenu mangana valihendenga kuvyuma vinapihi mwomwo yakuvikombelela kumakombelo, nakulihenda kuujila, nakuvyuma vyakunyotolola, nakumanyinga. Mwomwo kufuma kumyaka yakushikulu, Mazu aMose vanawambululanga munganda hinganda, kaha vanawatangilanga helu mujisunangonga hasambata hasambata.”—Vili. 15:19-21.

8 Yakova hakuhanjika ngwenyi “ami ngunamono ngwami,” uno chasolwele nge apwile nakuzachisa ngolo jenyi pamo mwomwo ikiye apwile nakutwaminyina kuliwana kana, mangana ashinyinyike vandumbwenyi vakavangize vyuma ajinyine ikiye tahi? Nduma. Mazu achiHelase valumuna ngwavo “ami ngunamono ngwami,” anahase kulumbununa nawa ngwavo “ngunajinyi ngwami” chipwe “ngunashinganyeka ngwami.” Yakova kapwile nakulweza vakwavo vyakulingako, oloze apwile nakuvalweza vyuma vize ashinganyekele ngwenyi vanahase kulinga kweseka naunjiho evwile navyuma vyahanjika Visoneka hachihande kana.

9. Uno vishinganyeka vyaYakova vyanehele kuwaha muka?

9 Uno vishinganyeka vyaYakova vyapwile vyakwoloka tahi? Eyo vyolokele, mwomwo vaposetolo navakulwane vavitavilile. Kuwaha muka chafuminemo? Chatete, chakafwile vatu vakumafuchi eka vaze valumukile nakupwa vaka-Kulishitu vahone ‘kuvayanjisa’ hakuvashinyinyika vakavangize Jishimbi jize Kalunga ahanyine Mose. (Vili. 15:19) Chamuchivali, vyuma ahanjikile vyavumbikile vivezu vyavaka-Kulishitu vavaYuleya, vaze vevwilenga ‘mazu aMose kufuma kumyaka yakushikulu navawatangila helu mujisunangonga hasambata hasambata.’ b (Vili. 15:21) Evi vyuma valikashile vyalingishile vaka-Kulishitu vavaYuleya valikate chikuma navaka-Kulishitu vakumafuchi eka. Chachilemu chikumanyi vyuma valikashile vyevwishile Yehova kuwaha, mwomwo vyayile mwayile kujina chenyi. Eyi hijila yamwaza yakukumishilamo ukalu uze wasakile kuhonesa vatu muchikungulwilo kutwama mukuunda nakulinunga. Echi hichakutalilaho chamwaza vatela kukavangiza vaka-Kulishitu muvikungulwilo makumbi ano.

Ndumbwetu Albert Schroeder ali nakuhanjika hakukunguluka chamafuchi chapwileko mu 1998

10. Uno Lizavu lyaKutwaminyina lyamakumbi ano lyeji kulondezezanga ngachilihi lizavu lyakutwaminyina lyamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga?

10 Ngana muze twashimutwilanga mukapetulu nafumuho, Lizavu lyaKutwaminyina lyaVinjiho jaYehova lyamakumbi ano lyeji kulondezezanga lizavu lyakutwaminyina lyamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga, hakupendaminanga hali Yehova uze apwa Mwata Wakulitulaho Mwilu naHamavu, naYesu Kulishitu uze apwa Mutwe wachikungulwilo mangana vavatwaminyine muvyuma vyosena navalinga. c (Koli. 1, 11:3) Uno veji kulinganga ngachilihi ngocho? Ndumbwetu Albert D. Schroeder uze apwile muLizavu lyaKutwaminyina kufuma mu 1974 swi nomu akumishile kuyoya chenyi chahano hamavu muMarch 2006, ambile ngwenyi: ‘Vandumbwetu vamuLizavu lyaKutwaminyina veji kuliwananga lyaChitatu, kaha veji kuputukanga kuliwana kana nakulomba mangana shipilitu yaYehova yivakafwe. Veji kuzatanga nangolo mangana vyuma vyosena navalikasa vilitombole naMazu aKalunga.’ Kaha nawa nandumbwetu Milton G. Henschel uze apwile muLizavu lyaKutwaminyina hamyaka yayivulu uze nawa akumishile kuyoya chenyi chahano hamavu muMarch 2003, ahulishile vaka-shikola yaNgileyate yakusokesa 101 chihula chachilemu ngwenyi: “Kutala kuli liuka lyeka hano hamavu likwechi Lizavu lyaKutwaminyina lize lyeji kuvangilanga kukekesa Mazu aKalunga, Mbimbiliya, shimbu kanda lisakule kulinga vyuma vimwe vyavilemu tahi?” Kukumbulula ngwetu lyauchi.

‘Kusakula Malunga Vamwe naKuvatuma’ (Vili. 15:22-29)

11. Uno vikungulwilo vyatachikijile ngachilihi chuma lyalikashile lizavu lyakutwaminyina?

11 Lizavu lyakutwaminyina muYelusalema lyavatwile jino chihande chakujihana. Oloze hakusaka vandumbwavo vapwenga vakulinunga, vatelele kuvalumbunwina kanawa vyuma valikashile mujila yize nayivakolezeza. Uno valingile ngachilihi ngocho? Luka asonekele ngwenyi: “Jino vaposetolo navakulwane hohamwe nachikungulwilo chosena vachimwene kupwa chakutamo kusakula malunga vamwe muli vakiko nakuvatuma kuAndeyoka hamwe naPaulu naMbalanape. Vatumine Yuta uze vavulukilenga nawa ngwavo Mbalasava, naShilase, malunga vaze vapwile vaka-kutwaminyina muli vandumbwetu.” Kaha nawa vasonekele mukanda nakuuhana ava malunga mangana vakautange muvikungulwilo vyamuAndeyoka, namuSulya namuShilisha.—Vili. 15:22-26.

12, 13. Vyuma muka vyamwaza vyafumine hakutuma (a) Yuta naShilase? (b) mukanda wakufuma kulizavu lyakutwaminyina?

12 Hakuwana nge Yuta naShilase vapwile ‘malunga vaze vapwile vaka-kutwaminyina vandumbwavo,’ ngocho vatelemo kwimanyinako lizavu lyakutwaminyina. Kutuma malunga vawana chasolwele hatoma nge kavatwalile kaha kukumbulula hachihande chavoko, oloze chasolwele nge vatwalile lundongi lwaluhya lwalulemu lwakufuma kulizavu lyakutwaminyina. Kuya chavava ‘malunga vasakwile’ chakafwile vaka-Kulishitu vavaYuleya muYelusalema valikate chikuma navaka-Kulishitu vakumafuchi eka. Kutuma ava malunga chapwile hichuma chamwaza, mwomwo chalingishile vatu jaKalunga vatwame mukuunda nakulinunga.

13 Uze mukanda wafumine kulizavu lyakutwaminyina wakafwile vaka-Kulishitu vakumafuchi eka vatachikize lundongi lwakutalisa kuchihande chakujihana, kaha nawa vasonekelemo vyuma vatelelele kulinga numba Yehova avevwile uselewa nakuvakisula. Mumukanda kana mwapwile mazu amalemu chikuma akwamba ngwavo: “Shipilitu yajila nayetu tunachimono kupwa chakutamo kuhona kumiwezelako chiteli cheka, shina vyumevi vyavilemu kaha: lihendenunga kuvyuma vyakuvatwila kumakombelo, nakumanyinga, nakuvyuma vyakunyotolola, nakuujila. Kachi nge namulilamanga kanawa kuvyumevi, kaha namufukilanga. Twamenunga kanawa!”—Vili. 15:28, 29.

14. Vyuma muka vyeji kukafwanga vatu jaYehova vapwenga vakulinunga numba tuhu vali nakutwama mukaye muze muli vihandwa?

14 Makumbi ano Vinjiho jaYehova vakuheta kafwe ku 8,000,000 muvikungulwilo vyakuzomboka 100,000 vafwelela vyuma vyovimwe kaha nawa vapwa vakulinunga. Vyuma muka vyeji kuvakafwanga vapwenga vakulinunga chamokomoko nakutwama mukaye muze munalisale vikokojola navihandwa? Vapwa vakulinunga mwomwo yakukavangiza jindongi jize Yesu Kulishitu uze apwa mutwe wachikungulwilo eji kuvahananga kuhichila muli “ndungo wakushishika wakuzangama.” (Mateu 24:45-47) Twapwa nawa vakulinunga mukaye kosena mwomwo yakukavangiza jindongi jakufuma Kulizavu lyaKutwaminyina.

“Vawahililile haMazu Akuvakolezeza” (Vili. 15:30-35)

15, 16. Uno vatu muvikungulwilo vevwile ngachilihi halundongi lwakufuma kulizavu lyakutwaminyina, kaha mwomwo ika?

15 Ou mujimbu vasoneka mumukanda waVilinga watulweza nawa ngwawo omu vaze malunga vahetele kuAndeyoka “vakungulwilile hamwe lizavu lyosena nakuvahana [uze] mukanda.” Uno vandumbwavo muchikungulwilo vevwile ngachilihi hakutanga lundongi lwakufuma kulizavu lyakutwaminyina? Mbimbiliya ngwayo: “Kahomu vakumishile [kutanga uze mukanda], vawahililile hamazu akuvakolezeza.” (Vili. 15:30, 31) Kaha nawa Yuta naShilase “vakolezezele [vandumbwavo] navihande vyavivulu nakuvazamikisa.” Hakuwana nge vambulwile vyuma ajinyine Kalunga, ava malunga vavali vapwile “vapolofweto” ngana muze vavulukilenga Mbalanape naPaulu naveka ngwavo “vapolofweto,” lizu lize lyatalikisa kuvatu vaze navavilika vyuma ajina Kalunga.—Vili. 13:1; 15:32; Kulo. 7:1, 2.

16 Yehova ikiye avatwaminyinyine valongese kanawa vyuma mujila yize yalingishile vatu jenyi vawahilile. Mwomwo ika vatu muvikungulwilo vevwilile kuwaha? Chakuzeneka kuhuhwasana, vawahililile mwomwo vatambwile lundongi lwakufuma kulizavu lyakutwaminyina halwola lwakutamo, luze lyakashile hakupendamina haMazu aKalunga nahakuvatwaminyina nashipilitu yajila. Chuma chikwavo nawa shina jila vatambwilililemo jindongi kana.

17. Uno tulama vakujinguluka makumbi ano, vavasela chakutalilaho muka chize veji kukavangizanga nge vanatambukila vikungulwilo?

17 Lizavu lyaKutwaminyina lyaVinjiho jaYehova makumbi ano lyeji kulinganga mwomumwe hakuhana jindongi vandumbwetu vamukaye kosena halwola lwakutamo. Kachi nge vanalikase vyuma vimwe, veji kuvitumanga kuvikungulwilo mujila yayashi. Jila yimwe vikungulwilo vyeji kutambwilangamo jindongi kana, shina kuhichila mutulama vakujinguluka. Ava vandumbwetu vakulisuula, veji kutambukilanga vikungulwilo nakuvihana jindongi nakuvikolezeza. Ngana mwaPaulu naMbalanape, navakiko veji kuzatanga lwola lwaluvulu mumulimo wakwambulula “nakunangula vatu nakuvilika mujimbu wamwaza wamazu aYehova, hohamwe navakwavo veka vavavulu.” (Vili. 15:35) Kaha ngana mwaYuta naShilase, navakiko veji ‘kukolezezanga vandumbwavo navihande vyavivulu nakuvazamikisa.’

18. Vyuma muka vatela kulinga vatu jaKalunga mangana Yehova atwaleho lika kuvakisula?

18 Nyi ngachilihi muvikungulwilo? Vyuma muka vyeji kukafwanga vikungulwilo mukaye kosena vitwaleho lika kulivwisa kuwaha kutwama mukuunda nakulinunga mukaye kano kavihandwa? Anukenu ngwenu kambaji Yakova asonekele ngwenyi: “Mangana akufuma mwilu chatete apwa atoma, kaha akuunda, akwashiwisa muchima, akulyononona washi . . . Kaha nawa, mihako yakwoloka veji kuyikuvanga mukuunda kuli vaze vali nakuneha kuunda.” (Yako. 3:17, 18) Katweshi naunjiho wakusolola numba nge Yakova hakuhanjika mazu kana, anukile kuliwana vapwile nacho muYelusalema chipwe chikuko. Oloze omu tunakekesa mujimbu wamumukanda waVilinga kapetulu 15, tunamono hatoma ngwetu kulinunga nakukavangiza jindongi jamuliuka vyeji kulingisanga Yehova atukisule.

19, 20. (a) Uno vyuma muka vyasolola nge muchikungulwilo chamuAndeyoka mwapwile kuunda nakulinunga? (b) Uno Paulu naMbalanape valingile vyuma muka vikwavo?

19 Omu vandumbwetu muchikungulwilo chamuAndeyoka vatachikijile vyuma lyakashile lizavu lyakutwaminyina, muchikungulwilo chosena mwapwile jino kuunda nakulinunga. Ava vandumbwetu kavakokojwesele Yuta naShilase vaze vafumine kuYelusalemako, oloze vawahililile hakuvatambukila kuli ava vandumbwavo vavali. Mbimbiliya ngwayo: “Omu valingile hivanashimbulako lyehi, [vandumbwavo vamuAndeyoka] vavasuwile mukuunda mangana vakinduluke kuli vaze vavatumine,” kulumbununa kukinduluka kuYelusalema. d (Vili. 15:33) Twafwelela chikupu ngwetu vandumbwavo muYelusalema vevwile kuwaha chikuma hamujimbu vambulwile ava malunga vavali wakuvuluka omu wapwile ungeji wavo. Chikupu vene Yehova avasolwelelele likoji lyalinene, mwomwo mulimo vakatukilile vauteselemo chikupu.

20 Paulu naMbalanape vaze vasalile muAndeyoka vatwalileho lika kutwaminyina mulimo wakwambulula, ngana muze veji kulinganga tulama vakujinguluka makumbi ano omu veji kutambukilanga vikungulwilo. (Vili. 13:2, 3) Echi chapwile hikutokwa chachinene kuvatu jaYehova. Uno Yehova atwalileho ngachilihi kuzachisa ava vaka-kwambulula vavali vatwima nakuvakisula? Kapetulu nakavangizaho mwakumbulula chihula kana.

Vaka-Kulishitu vamakumbi ano veji kunganyalanga kuvyuma vyakushipilitu vyeji kufumanga kuLizavu lyaKutwaminyina navaka-kuvemanyinako

a Talenu lipwata lyakwamba ngwavo, “ Yakova ‘Ndumbu yaMwata.’

b Yakova enyikilile kumazu asonekele Mose. Mumazu kana mwapwile Jishimbi, namijimbu yavyuma alingilenga Kalunga namijimbu yakusolola vyuma ajinyine shimbu kanda vahakeko naJishimbi. Chakutalilaho, jila yize Kalunga amwenamo manyinga, naujila, nakulemesa makombelo tweji kuyimonanga hatoma mumukanda waKuputuka. (Kupu. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4) Yehova asolwele hatoma jindongi jize najizata kuvatu vosena numba vapwa vaYuleya chipwe vatu vakumafuchi eka.

c Talenu lipwata lyakwamba ngwavo, “ Omwo Valongesa Lizavu lyaKutwaminyina.”

d MujiMbimbiliya jimwe muvesi 34, vasonekamo mazu akusolola nge Shilase asakwile kusala muAndeyoka. (King James Version) Chipwe ngocho, chasoloka nge mazu kana vawahakilileko kaha.