Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD 14

“Kiht Koaros Eri Pwungkidahr”

“Kiht Koaros Eri Pwungkidahr”

Ia duwen pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon ar wiahda pilipil ehu oh ia duwen met eh kaminiminpene mwomwohdiso

Poahsoankihda Wiewia 15:13-35

1, 2. (a) Peidek kesempwal dah kei me pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon ni mwehin tepin Kristian ko anahne sapengala? (b) Dahme sewese irail en wiahda koasoandi pwung?

 KOAROS me kohpene kasikasik duwen koasoandi me irail pahn wiahda. Wahnpoaron ko oh sounapwalih ko mi nan pereo nan Serusalem oh kilikilang emenemen. Irail wehwehkihda me met wia koasoandi kesempwal ehu. Ohl Kristian pwukat anahne sapengala peidek kesempwal kan duwen sirkumsais. Ia duwe, Kristian akan anahne peikiong Kosonned en Moseso? Mie wekpeseng nanpwungen mehn Suhs akan me wiahla Kristian oh mehn liki kan me wiahla Kristian?

2 Ohl akan me kin tiengla mwowe tehkpeneier mehn kadehde tohto. Irail koasoiapenehr duwen kokohp kan nan Mahsen en Koht oh pil mehn kadehde kehlail kan me kadehdehda me Siohwa ketin kupwurki mehn liki kan me wiahla Kristian. Irail koaros koasoiaier soahng koaros me irail ese duwen ireo. Re alehdi mehn kadehde koaros me irail anahne pwehn wiahda koasoandio. Irail kak uhdahn kilang ni sansal soangen koasoandi dah me Siohwa ketin kupwurki irail en wiahda. Ia duwe, ohl pwukat pahn idawehn kaweid sang sapwellimen Koht manaman?

3. Dahme kitail pahn sukuhlkihsang nan Wiewia irelaud 15?

3 Nan soangen irair wet, ohl Kristian kan anahne pwoson laud oh eimah pwe ren idawehn kaweidpen sapwellimen Koht manaman. Kaunen pelien lamalam en mehn Suhs kan ele pahn ahpwte kailongkinirailla pwehki koasoandi wet. Ekei nan mwomwohdiso me men kahrehiong sapwellimen Koht aramas akan ren momour nin duwen Kosonned en Moseso ele sohte pahn pil pwungki koasoandi me pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon wiahdao. Eri dahme pwihn wet pahn wia? Kitail pahn kilang ia duwen ohl pwukat ar wiahda mehn kahlemeng ehu me Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon rahnpwukat kin alasang. Nin duwen Kristian kei, ih soangen mehn kahlemeng me kitail pil anahne idawehn ni atail kin wiahda pilipil kan de ni atail kin lelohng kahpwal akan nan atail mour. 

“Mahsen en Soukohp ako Pil Pwungki Met” (Wiewia 15:13-21)

4, 5. Iretikitik dah kan sang nan sapwellimen Koht Mahsen en kokohp kan me Seims doadoahngki?

4 Tohnpadahk Seims, rien Siseso, eri tepida koasoi. a Ni ahnsowo, ih me mwomwen apwalih mihtingo. E mwomwen me eh koasoi kan oaralapihada koasoandi me pwihno wiahda. Seims eri ndaiong pwihn me pokonpeneo: “Semion kawehwehda mwahu duwen Koht eh tepin sohpeiong mehn liki kan pwe en ketikihsang nanpwungarail aramas ekei ong mware. Oh mahsen en Soukohp ako pil pwungki met.”—Wiewia 15:14, 15.

5 Seims rongehr en Semion, de Saimon Piter, eh kapahreko oh mehn kadehde kan sang Parnapas oh Pohl. Mepwukat ele sewese ih en medewehda ekei iren Paipel kan me sewese ohl Kristian ko ren wehwehki sapwellimen Siohwa kaweid. (Sohn 14:26) Mwurin eh nda me “mahsen en Soukohp ako pil pwungki met,” e ndahla lepin lokaia ko me kileldi nan Eimwos 9:11, 12. Pwuhk wet iang kisehn pwuhk kan en Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru, me adaneki pwuhken “Soukohp ako.” (Mad. 22:40; Wiewia 15:16-18) Ni ahnsou me Seims ndahla lepin lokaia ko me kileldi nan Eimwos 9:11, 12, e doadoahngki lepin lokaia kan me weksang dahme kitail kin wadek nan pwuhken Eimwos rahnpwukat. Seims kakete doadoahngki Septuagint, kawehwehn lokaiahn Krihs en Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru. 

6. Ia duwen Paipel eh sewese ohl Kristian ko ren ese dahme Koht ketin kupwurki?

6 Siohwa ketin doadoahngki soukohp Eimwos pwehn kohpada duwen ahnsou ieu me pahn kohdo ni Eh pahn ketin kauwada “impwal en Depit,” me iei, kadaudok en nanmwarki kan me Wehin Mesaia kohsang ie. (Esek. 21:26, 27) Ia duwe, Siohwa pahn ketin pwurehng kupwurehte wehin Israel? Soh. Kokohpo pousehlahte mahsanih me “tohnwehi koaros” pahn kohpene nin duwen “aramas akan me kin adaneki [mwaren Koht].” Tamataman me Piter ahpwtehn kawehwehda me Koht “sohte ketin wiahki me mie wekpeseng nanpwungen kitail [mehn Suhs akan me wiahla Kristian] oh irail [mehn liki kan me wiahla Kristian], ahpw e ketin kamwakelehda arail mohngiong pwehki arail pwoson.” (Wiewia 15:9) Kahrehda kupwuren Koht iei me irail mehn Suhs oh mehn liki kan koaros pahn sohsohkihla Wehin Koht. (Rom 8:17; Ep. 2:17-19) Kokohp en Paipel kan sohte mwahn kasalehda me mehn liki kan me wiahla Kristian anahne sirkumsaisla de iangala pelien lamalam en mehn Suhs mwohn ar kak sohsohkihla Wehin Koht.

7, 8. (a) Iren kaweid dah me Seims kihda? (b) Menlau kawehwehda ia wehwehn en Seims koasoi ko.

7 Sang mehn kadehde sansal en kokohp kan oh sang dahme Piter, Parnapas oh Pohl koasoia, Seims nda: “Eri, ei lamalam iei kitail en dehr kedirepwe irail kan me kohsang mehn liki kan me sohpeiongehr Koht, ahpw en ntingkiwohng irail en liksang soahng kan me saminkihla dikedik kan, tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud, soahng kan me mwopwula oh nta. Pwe sangete mahs, nan kahnimw koaros, mie irail kan me kin kalohki pwuhken Moses, pwehki re kin wadek ni ngihl laud pwuhk pwukat nan sinakoke kan rahnen sapad koaros.”—Wiewia 15:19-21.  

8 Seims me katanga mihtingo, nda: “Eri, ei lamalam iei.” Ia duwe, e ngihtehtehki me e ahneki manaman en ndaiong brother teiko koasoandi dah me re pahn wiahda? Soh douluhl! Lepin lokaiahn Krihs kan me kawehwehdiong “ei lamalam iei” ele pil kin wehwehki “I medewe” de “I kihda madamadau ehu.” Seims sohte song en wiahda koasoandi ong pwihno pwon. Ahpw, e kin kihda iren kaweid me poahsoankihda mehn kadehde kan me re rong oh dahme Paipel mahsaniheki duwen ireo.

9. Soangen kamwahu dah kan me en Seims iren kaweido kihda?

9 Iren kaweid me Seims kihdao mwahu? E sansal me e mwahu pwe wahnpoaron ko oh sounapwalih ko pwungki. Ia kamwahupe kan? Keieun kamwahupe iei me koasoandi me Seims kihdao sohte pahn “kedirepwe” de “kahrehda en apwal ong” mehn liki kan me wiahla Kristian pwe ren dehr anahne peikiong Kosonned en Moseso. (Wiewia 15:19) Pil ehu kamwahupe iei me koasoandi wet kin wauneki kadeikpen loalen mehn Suhs akan me wiahla Kristian, me erein sounpar tohto kin rong “Moses, pwehki re kin wadek ni ngihl laud . . . nan sinakoke kan rahnen sapad koaros.” b (Wiewia 15:21) Iren kaweid me Seims kihdao uhdahn pahn sewese mehn Suhs akan me wiahla Kristian oh mehn liki kan me wiahla Kristian ren karanihala emenemen. Ahpw me keieu kesempwal, met pahn kaperenda kupwuren Siohwa Koht, pwehki koasoandio kin pahrekiong kupwure. Ia uwen eh wia ahl keieu mwahu en apwalihala kahpwal ehu me kakete irehdi popohl oh miniminpenehn mwomwohdiso pwon en sapwellimen Koht aramas akan! Oh ia uwen met eh wia mehn kahlemeng mwahu ong mwomwohdisohn Kristian akan rahnpwukat!

Albert Schroeder kapahrek ni mihting tohrohr laud ehu nan pahr 1998

10. Ia duwen Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon rahnpwukat ar kin kahlemengih pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon ni mwehin tepin Kristian kan?

10 Irelaud en mwoweo koasoia me duwehte pwihno ni mwehin tepin Kristian ko, Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon en Sounkadehdehn Siohwa kan rahnpwukat kin kilangwohng Siohwa, Wasa Lapalahpie en Nanleng oh Sampah, oh Sises Krais, Tapwin mwomwohdiso, en ketikihda kaweid kan ong ire koaros. c (1 Kor. 11:3) Ia duwen arail kin wia met? Albert D. Schroeder me wia kisehn pwihn wet sang pahr 1974 lao eh mour nin sampah imwisekla nan March 2006, kawehwehda: “Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon kin wia arail mihting kan Niesil kan, oh re kin tepikihda kapakap oh peki kaweid sang sapwellimen Siohwa manaman. Pwihn wet kin tehk pwe soahng koaros me irail kin koasoiapene oh koasoandi koaros me re kin wiahda, en kin pahrekiong Mahsen en Koht, Paipel.” Pil duwehte, Milton G. Henschel, me wia kisehn pwihn wet ahnsou reirei lao eh mour nin sampah imwisekla nan March 2003, wia iren kalelapek ehu rehn tohnsukuhl en Watchtower Sukuhl en Paipel en Kilead 101. E idek, “Mie pwihn tohrohr ehu nin sampah me arail sounapwalih kan kin ale kaweid sang Mahsen en Koht Paipel, mwohn ar pahn wiahda koasoandi kesempwal kan?” Kitail ese ia pasapengo.

“Kadarala Ohl Ekei me Re Piladahr” (Wiewia 15:22-29)

11. Ia duwen koasoandi me pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon wiahdao eh pekederpeseng ni mwomwohdiso kan?

11 Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon nan Serusalem pwungkipenehr koasoandio me irail wiahda duwen sirkumsais. Ni arail kairehki mwomwohdiso kan duwen koasoandio, irail anahne wia soangen koasoi me pahn sansal oh kangoang pwe Kristian akan en miniminpene. Ia duwen arail kak wia met? Iren Paipelo kawehwehda: “Wahnpoaron ko oh sounapwalih ko, oh pil mwomwohdiso pwon eri koasoanehdi ren kadarala ohl ekei me re piladahr sang nanpwungarail ong Andiok pwe ren iang Pohl oh Parnapas; re kadarala Sudas me pil adaneki Parsapas oh Sailas, me ahneki pwukoa laud nanpwungen riatail kan.” Patehng met, irail pil kihong ohl pwukat kisinlikou ehu me kak wadawad ong mwomwohdiso koaros en Andiok, Siria oh Silisia.—Wiewia 15:22-29.

12, 13. Soangen kamwahu dah me pweida sang arail kadarala (a) Sudas oh Sailas? (b) kisinlikou ehu sang pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon?

12 Nin duwen ohl ekei me “ahneki pwukoa laud nanpwungen riatail kan,” Sudas oh Sailas uhdahn kak wia wiliepen pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon. Wiliepe pahmen pwukat pahn kasalehda ni sansal me rohng me re wao pahn sapengala iren kalelapak me pid sirkumsais, oh e pahn pil kasalehda kaweid kapw sang pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon. Ohl ‘pilipilda’ pwukat pahn kohla sewese mehn liki kan me wiahla Kristian nan mwomwohdiso ren kalaudehla arail miniminiong mehn Suhs akan me wiahla Kristian nan Serusalem. E wia elen loalokong oh limpoak en kadarala ohl pwukat! Met uhdahn kalaudehla popohl oh miniminpenehn sapwellimen Koht aramas akan.

13 Kisinlikowo kihda kaweid sansal ong mehn liki kan me wiahla Kristian duwen sirkumsais oh pil duwen dahme re anahne wia pwehn alehdi sapwellimen Siohwa kupwuramwahu oh kapai. Ahpw me keieu kesempwal nan kisinlikowo koasoia: “Sapwellimen Koht manaman sewesehkin kiht en pwungkipenehr me se sohte pahn katautauwihkin kumwail mehkot likin soahng kesempwal pwukat: kumwail en kin liksang soahng kan me meirongalahr ong dikedik kan, nta, soahng kan me mwopwula oh tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud. Ma kumwail kanahieng pwe kumwail en liksang mepwukat, kumwail pahn pweida. Rahn kaselel ong kumwail!”—Wiewia 15:28, 29.

14. Ia duwen sapwellimen Siohwa aramas akan ar kin miniminpene doadoahk rahnpwukat nan sampah liaktohrohr wet?

14 Rahnpwukat, Sounkadehdehn Siohwa kan kin miniminpene ni mehlel. Irail kin kamehlele soangen padahk teieu oh irail kin wia soangen doadoahk teieu mendahki Sounkadehdehn Siohwa kan tohtohsang aramas 8,000,000 oh mi nan mwomwohdiso daulih 100,000 nan sampah pwon. Ia duwen miniminpene wet eh kak wiawi rahnpwukat nan sampah ehu me liaktohrohr oh liseliping kin rekla? Kahrepe keieu me kitail kin miniminpene iei pwehki kitail kin alehdi kaweid mwahu oh sansal kan me “ladu lelepek oh loalokong,” Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon, kin kihda sang rehn Sises Krais, Tapwin mwomwohdiso. (Mad. 24:45-47) Kitail pil kin miniminpene pwehki riatail Kristian kan nan sampah pwon kin perenki peikiong kaweid kan me kohsang rehn Pwihn wet.

“Irail Ahpw Perenkihda Kowahlap Mehn Kangoango” (Wiewia 15:30-35)

15, 16. Ia duwen mwomwohdiso kan ar mwekidki kaweid me kohsang pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon, oh dahme kahrehda?

15 Nan pwuhken Wiewia padahkihong kitail me ni ahnsou me ohl pahmeno me kohsang Serusalem lella Andiok, re “kapokonepene pwihno pwon oh kihong irail kisinlikowo.” Ia duwen Kristian akan wasao ar mwekidki kaweid me kohsang pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon? “Mwurin arail wadekehr kisinlikowo, irail ahpw perenkihda kowahlap mehn kangoango.” (Wiewia 15:30, 31) Patehng met, Sudas oh Sailas “kangoangehki riatail ko padahk tohto oh kakehlakahda irail.” Ih kahrepe wet me Paipel kin ekerki ohl riemeno “soukohp kei” duwehte Parnapas, Pohl oh meteikan me kin wia soukohp kei, me wehwehki irail akan me kin kalohki de kadehdehda duwen kupwuren Koht.—Wiewia 13:1; 15:32; Eks. 7:1, 2.

16 Ni sansal Siohwa ketin kapaiahda koasoandio me kohsang pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon. Imwilahn met, en mwomwohdiso ko koaros ngoang laudla. Dahme kahrehda? Pwehki pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon kin kihda kaweid me sansal ni ahnsou me konehng, oh kaweido kin poahsoankihda Mahsen en Koht oh kin kohsang ni sawasepen sapwellimen Koht manaman. Oh pil met pwehki pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon kadarala ohl Kristian kei en koasoiaiong mwomwohdiso kan duwen koasoandio ni limpoak oh kadek.

17. Ia duwen sounapwalih kan me kin seiloak ar kin duwehte Pohl, Parnapas, Sudas oh Sailas?

17 Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso en Sounkadehdehn Siohwa kan pil kin idawehn soangen koasoandiohte rahnpwukat ni arail kin kihda kaweid ong riatail Kristian kan nan sampah pwon. Ni pwihn wet ar kin wiahda koasoandi kan, irail kin kihda kaweid sansal oh inen kan ong mwomwohdiso kan. Pwihn wet kin kadar sounapwalih kan me kin seiloak pwe ren wahla kaweid pwukat ong mwomwohdiso kan. Ohl pwukat kin wiahda tounmetei kan ni ar kin seiloak sang ehu mwomwohdiso kolahng ni ehu, ni ar walahng mwomwohdiso kan kaweid sansal oh kangoang limpoak kan. Duwehte Pohl oh Parnapas, irail kin doadoahngki ahnsou laud nan kalohk ni arail kin “padapadahk oh lohlohkiseli rongamwahu duwen mahsen en Siohwa, iangahki me tohto.” (Wiewia 15:35) Duwehte Sudas oh Sailas, irail kin kangoangehki “riatail ko padahk tohto” oh kakehlakahda irail.

18. Dahme sapwellimen Koht aramas akan anahne wia pwe Siohwa en ketin kapaiairailda?

18 A ia duwen mwomwohdiso kan? Dahme kahrehiong mwomwohdiso kan nan sampah pwon ar kak pousehlahte ahneki popohl oh miniminpene nan sampah wet me liaktohrohr? Tamataman me tohnpadahko Seims mwuhr ntingihedi: “Erpit sang powe, mwohn mehkoaros me mwakelekel, a mwuri popohl, toupahrek, kin men peik . . . Patehng met, irail kan me kin wiahda popohl pahn kamwarak nan irair en popohl oh dolung wahn pwung.” (Seims 3:17, 18) Kitail sehse ma Seims medemedewe duwen mihting me wiawi Serusalem ni eh ntingihedi lepin lokaia pwukat. Ahpw sohte lipilipil dahme Seims medemedewe, kitail sukuhlki sang nan Wiewia irelaud 15 me kitail kin ale sapwellimen Siohwa kapai ihte ma kitail kin ehupene oh peikiong kaweid kan sang rehn irail kan me kin tiengla mwowe.

19, 20. (a) Dahme kasalehda me mwomwohdisou nan Andiok ahneki popohl oh miniminpene? (b) Dahme Pohl oh Parnapas met kakehr wia?

19 Mwurin Kristian ko nan Andiok ar esehda duwen en pwihn me kin apwalih mwomwohdiso pwon ar koasoandio, mwomwohdisou nan Andiok eri kin popohl oh miniminpene. Kristian ko nan Andiok sohte uhwongada ohl ko me kohsang Serusalem. Ahpw re uhdahn kalahnganki me Sudas oh Sailas mwemweitla rehrail. Iren Paipelo mahsanih: “Mwurin ara mihmihki erein ahnsou kis, riatail ko eri kamwurirahla ni popohl, ira eri pwuralahng rehn me kadarirahla ko,” me wehwehki, ira pwurala Serusalem. d (Wiewia 15:33) Kitail kak kamehlele me Kristian ko nan Serusalem pil perenda ni arail rongada dahme ohl riemeno koasoiahki duwen ara seiloako. Pwehki sapwellimen Siohwa kadek sapan, ara wia ara pwukoau uhdahn pweida!

20 Mwurin ire me pid sirkumsaiso eh epwella, Pohl oh Parnapas mihmihte Andiok. Eri met ira kak ni saledek wia ara doadoahk en tiengla mwowe nan kalohk. Rahnpwukat, sounapwalih kan me kin seiloak pil kin wia soahngohte ni ar kin mwemweitla ni mwomwohdiso kan. (Wiewia 13:2, 3) Met wia kapai laud ong sapwellimen Siohwa aramas akan rahnpwukat! Ahpw ia duwen Siohwa eh ketin pousehlahte doadoahngki oh kapaia sounkalohk ngoang riemen pwukat? Kitail pahn koasoiapene nan irelaud en mwurin met.

Kristian kan rahnwet kin paiekihda kaweid kan sang Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon oh wilieperail kan

a Menlau kilang koakon “ Seims—‘Rien Kauno Pwutak,’” nan pali 126.

b Ni loalokong, kaweid me Seims kihdao kin dokedoke nting kan me Moses ntingihada. En Moses nting ko kin iangahki Kosonned en Moseso, oh ire kan me kasalehda ia kupwuren Koht ong aramas akan pil mwohn Kosonned en Moseso eh miehla. Karasepe, sapwellimen Koht madamadau me pid nta, kamwahl oh pwongih dikedik kak uhdahn sansalda sang nan pwuhken Senesis. (Sen. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4) Eri Siohwa ketin kasaledahr ire mehlel kan me aramas koaros anahne peikiong, mehnda ma irail mehn Suhs de mehn liki kan.

c Menlau kilang koakon “ Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon Rahnwet” nan pali 124.

d Nan iretikitik 34, ekei kawehwehn Paipel kapatahiong lepin lokaia kan me kasalehda me Sailas pilada en mihmihte nan Andiok. (King James Version) Ahpw e mwomwen me lepin lokaia pwukat kapatapatohng mwurin pwuhken Wiewia eh ntingda.