Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 14

“Tukuyniyku uj yuyayllaman chayayku”

“Tukuyniyku uj yuyayllaman chayayku”

Ñaupa tiempomanta Diospa llajtanta kamachejkunaj ajllasqanku, hermanosta astawan ujchaykorqa

Orqhosqa kashan Hechos 15:13-35 versiculosmanta

1, 2. 1) Circuncisión problema kasqanrayku, ¿ima tapuykunataj rikhurerqa? 2) Diospa llajtanta kamachejkunata, ¿imataj yanaparqa allinta ajllanankupaj?

 ÑAUPA tiempopi apostoleswan ancianoswanqa kusisqas, tumpa mancharisqastaj kasharqanku uj imata ajllananku kasqanta yachaspa. Paykunaqa Jerusalenpi uj salapi tantasqa kasharqanku, purajmantataj qhawarinakusharqanku. Paykunaqa niraj jaykʼajpis chay jinata ajllarqankurajchu. Circuncisionmanta problema kasqanrayku kay tapuykuna rikhurerqa: ¿Cristianos Moisespa Leyninta kasukunankuchu karqa? Judío cristianoswan, mana judío cristianoswan, ¿uj rejllapajchu qhawasqa kananku karqa?

2 Niraj chayta ajllashaspa paykunaqa ashkha imasta qhawaykorqanku. Paykunaqa parlarerqanku Diospa Palabranpi kaj profeciasmanta, wakin hermanospa experienciasninkumanta ima. Chay experienciasqa rikucherqa Jehová mana circuncidasqa kajkunata allinpaj qhawasqanta. Paykunaqa imatachus yuyasqankuta nerqankuña. Imachus Diospa munaynin kasqanqa sutʼi karqa, Diospa espiritunpis sutʼita paykunaman rikuchisharqa imatachus ajllananku kasqanta. Jinapis, ¿Jehovaj espiritunwan pusachikunkumanchu karqa?

3. Hechos 15 capitulomanta yachakuy, ¿imaynatá yanapawasunman?

3 Apostoleswan ancianoswanqa espíritu santowan pusachikunankupaj mana manchachikojkuna, creeyniyojtaj kananku karqa. ¿Imarayku? Imaraykuchus imatachus ajllasqankoqa judiospa religionninkuta kamachejkunata astawan phiñachinman karqa. Chantapis congregacionpi wakin hermanos nisharqanku cristianos Moisespa Leyninta kasukunallankupuni kasqanta. Chayrayku Diospa llajtanta kamachejkuna, ¿imatá ruwankuman karqa? Imatachus paykuna ruwasqankuta qhawarispaqa, yachakusunchej kay tiempopipis Diospa Llajtanta Kamachejkuna paykuna jinallataj ruwasqankuta. Chantapis tukuy cristianos paykuna jina ruwallasunmantaj imatapis ajllananchej kajtin, uj problemapi rikukojtinchej ima.

“Profetaspa qhelqasqankupi nisqanman jina kashan” (Hechos 15:13-21)

4, 5. ¿Imataj hermanosta yanaparqa imachus Jehovaj munaynin kasqanta sutʼita reparanankupaj?

4 Jesuspa hermanon Santiagoñataj parlayta qallarerqa. a Paysina chay tantakuymanta presidente karqa. Paypa nisqantaj imatachus chay tantakuypi kajkuna ajllasqankutasina rikuchin. Santiago kayta nispa parlayta qallarerqa: “Symeonqa sutʼita willawanchej imaynatachus Diosqa nacionesmanta kajkunatapis khuyakusqanta, paykuna ukhumantataj uj llajtata ajllakusqanta, paypa sutinta apanankupaj. Chaytaj Profetaspa qhelqasqankupi nisqanman jina kashan”, nispa (Hech. 15:14, 15).

5 Symeonpa nisqan, nisunman Simón Pedroj nisqan, Bernabej nisqan, Pabloj nisqanpis, ichá Santiagota yuyaricherqa Diosmanta qhelqasqasmanta wakin partesta. Chaytaj imachus Diospa munaynin kasqanta aswan sutʼita reparanankupaj hermanosta yanaparqa (Juan 14:26). Santiagoqa sutʼincharqa chay nisqanku “Profetaspa qhelqasqankupi nisqanman jina” kasqanta. Chantá Amós 9:11, 12 imatachus nisqanta oqharerqa. Amós libroqa Hebreo Qhelqasqaspi kashan, ‘Profetaspa qhelqasqanku’ sutiwan rejsikun chay cheqapi (Mat. 22:40; Hech. 15:16-18). Santiagoj nisqanqa mana Amospa nisqanwan kikisitunpunichu. Chaytaj ajina, imaraykuchus Santiagoqa, ichapis Septuagintapi imatachus nisqanta oqharisharqa, Septuagintaqa Hebreopi Qhelqasqasmanta griegoman traducisqa qhelqasqas.

6. ¿Imaynatá Diosmanta qhelqasqas ñaupa tiempomanta cristianosta yanaparqa circuncisionmanta problemata allinchanankupaj?

6 Profeta Amosnejta Jehovaqa nerqa “Davidpa urmasqa chʼujllanta” watejmanta sayarichinanta, nisunman Davidpa mirayninmanta uj kamachejta watej rikhurichinanta (Eze. 21:26, 27). Chaywan, ¿Jehová nisharqachu Israel nacionllata watejmanta allinpaj qhawananta? Mana. Imaraykuchus Amospa profecianpi nerqa, ‘tukuy nacionesmanta’ uj grupo runas Diospa sutinta apanankuta. Chantapis Pedro nerqaña: “Payqa [nisunman Jehová] noqanchejta [nisunman judío cristianosta], mana judío kajkunatapis [nisunman mana circuncidasqa cristianosta] uj rejllata qhawawarqanchej. Paykuna creesqankuraykutaj sonqosninkuta chʼuwacharqa”, nispa (Hech. 15:9). Arí, Diosqa munarqa judiospis, mana judiospis Gobiernonta japʼinankuta (Rom. 8:17; Efe. 2:17-19). Diospa Palabranpi kaj profeciasqa, mana jaykʼajpis entiendecherqachu mana circuncidasqa kajkuna Diospa Gobiernonman yaykunankupaj circuncidakunanku kasqanta, chayri judiospa yachachiyninta qhatinanku kasqanta.

7, 8. 1) ¿Imata nispataj Santiago parlayta tukucharqa? 2) ¿Imaraykutaj nisunman Santiago mana munasqantachu hermanosta ruwachisqanta?

7 Diospa Palabranpi kaj profecías, hermanospa nisqankupis sutʼi kasqanrayku, Santiago parlayta tukuchananpaj nerqa: “Chayrayku kayta nini: Nacionesmanta kajkunataqa ama pantachinachu Diosman kutirikushajtinkoqa. Astawanqa uj cartata qhelqanachej, qhesachanankupaj santosman jaywasqa imasta, khuchichakuy juchata, sipisqa animalesta, yawartapis. Chayta qhelqana, imaraykuchus unaymantapacha sapa llajtapi Moisespa qhelqasqasninmanta willajkuna tiyan, sapa samarikuna pʼunchaytaj sinagogaspi jatunmanta chay qhelqasqasta leenku”, nispa (Hech. 15:19-21).

8 ¿Presidente kasqanmanta valekuspachu Santiago munayninta ruwachisharqa? Mana. Pay nerqa: “Kayta nini”, nispa. Chaywanqa pay mana nisharqachu: “Kaypeqa noqaj nisqay ruwakunan tiyan”, nispa. Astawanpis payqa yuyaychasharqa imatachus ruwayta atisqankuta hermanospa nisqankuta uyariytawan, Diosmanta Qhelqasqastapis qhawaykuytawan.  

9. ¿Imaraykutaj Santiagoj nisqan allin karqa?

9 Santiago imatachus nisqanqa sumajpuni karqa. Apostoleswan ancianoswantaj chay nisqanta japʼikorqanku. ¿Imajtintaj Santiagoj nisqan allin karqa? Uj kaj, Santiagoj nisqanqa nacionesmanta creejkunata mana pantachinanpaj jinachu karqa, imaraykuchus mana obligarqachu mana circuncidasqa cristianosta Moisespa Leyninta kasukunankupaj (Hech. 15:19). Iskay kaj, Santiagoj nisqanqa judío cristianosta mana pisipajchu qhawacherqa, pikunachus may chhika watastaña “sapa samarikuna” pʼunchay uyarerqanku Moisespa Leyninta “sinagogaspi jatunmanta” leekusqanta chaykunata (Hech. 15:21). b Kinsa kaj, Santiagoj nisqanqa judío cristianosta, mana judío cristianostawan ujchaykunanpaj yanapanman karqa. Chantapis Santiagoj nisqanqa Jehovaj munayninman jina karqa, Jehovataj chayta allinpaj qhawarqa. Circuncisionmanta problemata ajinata allinchasqankoqa may sumajpuni karqa. Imaraykuchus chay problemaqa Diospa llajtanta tʼaqanachisharqa, Diospa llajtanpi allin kausaytapis chinkachisharqa. Paykunamantaqa mayta yachakusunman.

Hermano Albert Schroeder 1998 watapi ashkha suyuspaj uj jatun tantakuypi kashan.

10. ¿Imaynatá Diospa Llajtanta Kamachejkuna ñaupa tiempomanta apóstoles, ancianos jina ruwanku?

10 13 capitulopi yachakorqanchej jina, kay tiempopi Diospa Llajtanta Kamachejkunapis ñaupa tiempomanta apóstoles, ancianos jinallataj ruwanku. Paykunaqa Tukuyta Kamachej Jehovaj yuyaychayninta, chantá congregacionpa uman Jesucristoj yuyaychayninta maskʼanku (1 Cor. 11:3). c ¿Imaynatá chayta ruwanku? Hermanonchej Albert Schroeder imatachus nisqanta qhawarina. Payqa Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta karqa, 1974 watamantapacha, marzo de 2006 watapi kay jallpʼapi wañupunankama. Pay nerqa: “Diospa Llajtanta Kamachejkunaqa miercolesta tantakunku. Qallarinankupaj Jehová espiritunwan paykunata yanapananta mañakunku. Chay tantakuypeqa kallpachakunku, tukuy imamanta parlakusqan, tukuy imata ajllakusqanpis Diospa Palabran nisqanman jinapuni kananpaj”, nispa. Chayman rijchʼakojllatataj hermano Milton Henschel nerqa. Payqa ashkha watasta Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta karqa, marzo de 2003 watapi kay jallpʼapi wañupunankama. Payqa Galaad Escuelamanta clase 101 nisqapi kajkunata tapurerqa: “Kay jallpʼapi mayqen organizacionta kamachejkunataj, ¿niraj imatapis ajllashaspa Diospa Palabranta ñaupajta qhawaykunku?”, nispa. Yachanchej jinataj, ni mayqen organizacionpis chayta ruwanchu.

“Hermanosta ajllanankuta nerqanku [...] kachanankupaj” (Hechos 15:22-29)

11. ¿Imaynatataj apostoleswan ancianoswan imatachus ajllasqankuta congregacionesman willacherqanku?

11 Jerusalenpi kaj apostoleswan ancianoswanqa, uj yuyaylla kaspa imaynatachus circuncisionmanta problemata allinchanankuta ajllarqanku. Jinapis chay ajllasqankuta congregacionesmanta hermanosman willananku karqa ujchasqallapuni kanankupaj. Chay willasqankutaj sutʼi kanan karqa, kallpachananpaj jinataj. ¿Imaynatá chayta ruwarqanku? Biblia nin: “Apostoleswan, ancianoswan, tukuy congregacionwan ima, paykuna ukhumanta hermanosta ajllanankuta nerqanku, chay hermanosta Pablotawan Bernabetawan khuska Antioquiaman kachanankupaj. Kacharqankutaj Barsabás nisqa Judasta, Silastawan. Chay iskay hermanosqa ñaupajman apajkuna karqanku hermanos ukhupi”, nispa. Chantapis uj cartata qhelqarqanku paykuna Antioquiapi, Siriapi, Ciliciapi kaj congregacionespi leenankupaj (Hech. 15:22-26).

12, 13. 1) ¿Imaraykutaj allin karqa Diospa llajtanta kamachejkuna Judastawan Silastawan kachasqanku? 2) Apostoleswan ancianoswan apachisqanku carta, ¿imaynatá Diospa llajtanta yanaparqa?

12 Judaswan Silaswanqa hermanos ukhupi “ñaupajman apajkuna karqanku”. Chayrayku Diospa llajtanta kamachejkunaj sutinpi parlayta aterqanku. Diospa llajtanta kamachejkunaqa tawa hermanosta kachaspa rikucherqanku mana uj tapuyllamanchu kutichishasqankuta, manachayqa uj kamachiyta paykunaman qoshasqankuta. Judaswan Silaswan risqankoqa Jerusalenpi kaj judío cristianosta, congregacionespi kaj mana judío cristianostawan ujchaykorqa. Diospa llajtanta kamachejkunaqa chay hermanosta kachanankupaj sumaj yachaywan munakuywantaj ajllarqanku. Chaytaj Diospa llajtanta yanaparqa allinta kausakunanpaj, ujchasqallapunitaj kananpaj.

13 Diospa llajtanta kamachejkunaj cartankoqa sutʼita nerqa mana circuncidasqa cristianosqa mana circuncidakunankuchu kasqanta Jehová paykunata allinpaj qhawananpaj, bendecinanpaj ima. Chay cartamanta uj parte nin: “Espíritu santo yanapawarqayku uj yuyayllaman chayanaykupaj, chayrayku mana astawan llasa qʼepita qankunaman churayta munaykuchu, manachayqa kay imasllata kasukuychej: Qhesachallaychejpuni santosman jaywasqa imasta, yawarta, sipisqa animalesta, khuchichakuy juchata ima. Chaykunatachus kasukunkichej chayqa, allin risonqachej. Walejllata kakushaychej”, nispa (Hech. 15:28, 29).

14. Kay mundopi runas tʼaqanasqa kajtinkupis, ¿imaraykutaj Diospa kamachisnin ujchasqa kashanchej?

14 Kay tiempopeqa 8 millonesmanta astawanña Jehovaj testigosnin kanchej, 100 mil kuraj congregacionespitaj kashanchej. Ajinapis tukuyninchej kikin imaspi creenchej, sumaj ujchasqastaj kanchej. Chanta, ¿imaraykutaj ajina ujchasqa kanchej kay mundo chʼajwaswan juntʼa kajtinpis, tʼaqanasqa kajtinpis? Astawanqa congregacionpa uman Jesucristo pusashawasqanchejrayku. Payqa ‘allin kamachi yuyayniyojnejta’ pusawanchej, nisunman Diospa Llajtanta Kamachejkunanejta (Mat. 24:45-47). Noqanchejtaj may kusiywan paywan pusachikunchej.

“Maytapuni kusikorqanku, chay carta mayta kallpachasqanmanta” (Hechos 15:30-35)

15, 16. Diospa llajtanta kamachejkunaj cartankuta leespa, ¿imaynataj hermanos kasharqanku, chanta imaraykutaj ajina kasharqanku?

15 Hechos libro nin jina, Jerusalenmanta kachasqa karqanku chay tawa hermanos Antioquiaman chayaytawan “tukuy creejkunata” tantaykorqanku. Chantataj Diospa llajtanta kamachejkuna apacherqanku “chay cartata” jaywarqanku. ¿Imaynataj kasharqanku hermanos chay cartata leeytawan? Paykunaqa “chay cartata leeytawan maytapuni kusikorqanku, chay carta mayta kallpachasqanmanta” (Hech. 15:30, 31). Chantapis Judaswan Silaswanqa “hermanosta ashkha discursoswan sonqocharqanku, kallpacharqanku ima”. Paykuna Diospa sutinpi willasqankuraykutaj “profetas” kasqankuta nikun. Profetas nispa nikullantaj Bernabeta, Pablota, Jehovaj waj kamachisnintawan (Hech. 13:1; 15:32, sutʼinchaynin; Éxo. 7:1, 2).

16 Jehovaqa llajtanta kamachejkunaj ajllasqankuta bendicerqa, congregacionestaj aswan kallpachasqas karqanku. Chaytaj ajina karqa, imaraykuchus Diospa llajtanta kamachejkunaqa sutʼita nerqanku imatachus ruwanankuta, maychus tiemponpi chayta nerqanku, Diospa Palabran nisqanman jina, espíritu santowantaj pusachikusqankurayku. Chantapis Diospa llajtanta kamachejkunaqa wakin hermanosta ajllarqanku chay ajllasqankuta munakuywan willamunankupaj, hermanosta khuyakuspataj.

17. Congregacionesta waturejkuna, ¿imapitaj rijchʼakunku Bernabeman, Pabloman, Judasman, Silasman ima?

17 Kay tiempopipis, ñaupa tiempopi jinallataj Diospa Llajtanta Kamachejkunaqa, maychus tiemponpi kamachiykunata qonku mundontinpi kaj congregacionesman. Paykunaqa imata ajllaspapis sutʼita willawanchej imatachus ruwanata. Kamachiykunatataj cheqanta congregacionesman apachimunku. Wakin kutistaj imatachus ajllasqankuta congregacionesta waturej hermanosnejta willawanchej. Waturej hermanostaj chayta willashaspa munakuywan hermanosta kallpachanku. Paykunaqa mayta llankʼanku congregacionesta waturispa, imaynatachus Pablowan Bernabewan ruwarqanku ajinata. Pablowan Bernabewanqa ashkha tiempota hermanoswan khuska karqanku “yachachispa, Jehová Diospa palabranmanta sumaj willaykunata […] willaspa ima” (Hech. 15:35). Chantapis waturej hermanosqa Judaswan Silaswan jinallataj ruwanku, pikunachus hermanosta ashkha discursoswan sonqocharqanku, kallpacharqanku ima chaykuna jina.

18. ¿Imatataj ruwana tiyan Jehová bendecinawanchejpaj?

18 ¿Ima nisunmantaj mundontinpi kaj congregacionesmanta? Kay mundo tʼaqanasqa kajtinpis, ¿imaraykutaj paykuna allinta kausakushanku, ujchasqataj kashanku? Imatachus Santiago aswan qhepaman nisqanta yuyarikuna. Pay nerqa: “Patamanta jamoj yachayqa, ñaupajta llimphu, chantataj allin kausayta apamun, mana nisqantapuni valechiyta munajchu, kasukunanpaj wakichisqa […]. Chantapis cheqan kajpa poqoynenqa allin kausay kajtillan tarpukun, allin kausayta maskʼajkunaj allinninkupaj”, nispa (Sant. 3:17, 18). Santiagoqa chay palabrasta qhelqaspa ichapis Jerusalenpi tantakusqankupi piensarisharqa. Jinapis mana chayta yachanchejchu. Imayna kajtinpis, Hechos 15 capitulomanta yachakunchej Jehová bendecinawanchejpajqa wajkunawan allinta kausakuyta maskʼana kasqanta, ujchasqa kana kasqanta, ñaupajman apajkuna kamachiwasqanchejtataj kasukuna kasqanta.

19, 20. 1) ¿Imaraykutaj ninchej Antioquiamanta hermanos watejmanta ujchasqas kasqankuta, allintataj kausakusqankuta? 2) Pablowan Bernabewan, ¿imatataj ruwarqanku?

19 Antioquiapi kaj congregacionmanta hermanosqa, imatachus Diospa llajtanta kamachejkuna ajllasqankuta yachaytawan, watejmanta ujchasqa karqanku, allintataj kausakorqanku. Paykunaqa Jerusalenmanta jamoj hermanoswan mana siminakorqankuchu. Astawanpis mayta agradecekorqanku Judaswan Silaswan paykunata waturikoj risqankumanta. Bibliaqa niwanchej paykuna ‘uj tiempota chaypi qhepakusqankuta’. Chaymantataj hermanosqa paykunata “Jerusalenman kutipunankupaj” kachapusqankuta (Hech. 15:33). d Judaswan Silaswan viajenkupi imaynachus risqanmanta willajtinku, Jerusalenpi kaj hermanosqa maytachá kusikorqanku. Jehovaj jatun khuyakuyninrayku tukuy ima may allin llojserqa.

20 Pablowan Bernabewanqa Antioquiapi qhepakorqanku, chaypitaj astawan willakunanpaj yanapakorqanku (Hech. 13:2, 3). Kay tiempopipis congregacionesta waturej hermanosqa ajinallatataj ruwanku congregacionesta waturispa. Chay hermanosqa Diospa llajtanpaj uj sumaj bendicionpuni kanku. Chanta, ¿imaynatá Jehová bendecillarqapuni Pablotawan Bernabetawan mana saykʼuspa willasqankurayku? Chayta qhepan capitulopi yachakusun.

Kay tiempopi cristianosqa mayta yanapachikunchej Diospa Llajtanta Kamachejkuna, paykunaj sutinkupi kachasqa hermanos ima yachachiwasqanchejwan.

a ‘Señorpa hermanon’ Santiago” nisqa recuadrota leeriy.

b Santiagoqa Moisespa qhelqasqasninmanta parlaspa allinta ruwarqa. Imaraykuchus chay qhelqasqaspi Moisespa Leynin kasharqa, chantá waj imaspiwan. Chaykunataj rikucherqa imachus Diospa munaynin runaspaj kasqanta, niraj Moisespa Leynin kashajtin. Génesis libropeqa sutʼita reparanchej imatachus Jehová yuyasqanta yawarmanta, qhenchachakuymanta, santosta yupaychaymanta ima (Gén. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4). Ajinamanta Jehová yuyaychaykunata qowarqanchej judiospis, mana judiospis kasukunanchejpaj.

d Hechos 15:34 versiculopi, Diosmanta Qhelqasqa Bibliapi jinallataj wakin Bibliaspipis nin, Silas Antioquiapi quedakusqanta. Chaytataj Hechos libro qhelqakusqanmanta aswan qhepataraj yapaykusqanku.