Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 14

“Nimbánún dí ma̱ndoo muni̱”

“Nimbánún dí ma̱ndoo muni̱”

Apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ niraʼwi̱i̱ mbá dí ma̱ndoo mambáñún ga̱jma̱a̱ dí mambaxúún itháan a̱ngiu̱lú

Dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Hechos 15:13-35

1, 2. a) Ndiéjuunʼ graxe̱ ndiyóoʼ muriʼña̱a̱ Cuerpo Gobernante bi̱ nikúwá nákha timbá siglo rá. b) Ndiéjuunʼ nimbáñún mu muraʼwi̱i̱ dí muni̱ xá.

 XÚGÍINʼ guáʼthi̱i̱n mu mbuyáá xóo gámbánúu. Apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nigimbíin náa Jerusalén mu xúʼko̱ munimbaníí mbá dí gíʼdoo wéñuuʼ numuu. Ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún niʼni dí magajnúu graxe̱ dí gíʼdoo numuu xóo rígi̱: Lá cristianos ndayóoʼ munimbáníí tsiaki̱i̱ Xtángoo ndrígóo Moisés rá. Lá gíʼmaa mani̱ndxu̱ún mixtiʼkuiin cristianos judíos ga̱jma̱a̱ bi̱ rañájúúnʼ judíos rá’.

2 Índo̱ kúwá rutamíjná a̱ngiu̱lú Cuerpo Gobernante nidxawíín dí kiʼtáriyaʼ dí na̱ʼkha̱ náa Kiʼniraʼmáʼ ma̱ngaa nidxawíín dí nithi a̱ngiu̱lú xóo kaʼnii ikhiin niʼtárúʼún bi̱ na̱nguá nindxúu̱n judíos ga̱jma̱a̱ xóo Jeobá niʼni tsajkurámiinʼ. Nánguá má rígá i̱ʼwáʼ dí ndayóoʼ xóó mbiʼyáá, numuu dí nidxawíín má xúgíʼ dí nijuiʼtá. Espíritu santo ndrígóo Jeobá xtáa raxnúún ikha ndiéjuunʼ dí gíʼmaa muraʼwi̱i̱ muni̱ ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu rígi̱: Lá munimbu̱u̱n ikha dí naxná espíritu santo xáʼ.

3. Ndíjkha dí gíʼdoo numuu mbuʼyáá dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa capítulo 15 ndrígóo Hechos rá.

3 Mu ma̱ndoo munimbu̱u̱n ikha rúʼko̱, apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ndiyóoʼ dí muguáʼdáá fe ga̱jma̱a̱ xámiñún. Náa numuu rá. Numuu dí xa̱bu̱ ede̱ judíos gamíi makiʼníin kuñún itháan xó má tikhuun a̱ngiu̱lú bi̱ nandún dí mambanúu tsiaki̱i̱ Xtángoo ndrígóo Moisés. Índo̱ gúʼnigajma̱a̱ guʼyáá xóo nini̱, ma̱ngaa xkri̱da dí niniña̱a̱nʼ dí ma̱ndoo mbuyaridáá Cuerpo Gobernante bi̱ nuxna ikha náa xuajñuu Jeobá dí mbiʼi xúgi̱. Ikhaa má xkri̱da rúʼko̱ gíʼmaa mbuʼyaridáá xúgiáánʼ ikháánʼlú índo̱ gúʼnimbáníí xkujndu ndrígulú ga̱jma̱a̱ índo̱ gúraʼwíí mbá rí mu̱ʼni̱.

“Rúʼko̱ nambríguii ga̱jma̱a̱ rí nithi Profetas” (Hechos 15:13-21)

4, 5. Ndiéjuunʼ niʼthí Santiago rá.

4 Ni̱jkha̱nú má hora dí maʼthí Santiago giʼtio̱o̱ skojo̱o̱ Jesús, bi̱ niyéjkha̱ edxu̱u̱ náa nigimbíin. a Nakujmaa dí ikhaa niʼthí, nindxu̱u̱ dí nithi má xúgíinʼ bi̱ tri̱ʼi̱i̱n ikhí. Ikhaa niʼthí: “A̱ngui̱nʼ gudxawunʼla. [Simón Pedro] niʼthúxu kuduun xú káʼnii timbá aʼphu̱ Dios nitanga̱a̱ ndiʼñún xa̱bu̱ bi̱ raʼkhíin judíos mu maríya̱ʼ mbá xuajen rí mbayá mbiʼyuu. Rúʼko̱ nambríguii ga̱jma̱a̱ rí nithi Profetas” (Hech. 15:13-15).

5 Rí niʼthí Pedro, Bernabé ga̱jma̱a̱ Pablo, niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n Santiago dí naʼthí náa Kiʼnirámáʼ rí mambáñún náa xkujndu dí kúwá rutamíjná (Juan 14:26). Índo̱ niʼthí dí “nithi profetas” nambánii ga̱jma̱a̱ dí kúwá rutamíjná. Santiago niʼthí dí na̱ʼkha̱ náa Amós 9:11, 12. Libro rígi̱ rígá náa na̱ʼkha̱ xúgíʼ rí nithi Profetas dí nindxu̱u̱ Escrituras Hebreas (Mat. 22:40; Hech. 15:16-18). Ajngáa dí niʼthí Santiago nindxu̱u̱ mixtiʼkhu dí xóo naʼthí náa Amós dí mbiʼi xúgi̱, rígi̱ naʼni mbuʼyáá dí ikhaa nijmuu dí nigumarámáʼ náa ajngáa griego dí na̱ʼkha̱ náa Septuaginta.

6. Xú káʼnii nimbáñún dí na̱ʼkha̱ náa kiʼniraʼmáʼ mu muraʼwi̱i̱ ndiéjuunʼ gúni̱ ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún xá.

6 Náa kiʼtáriyaʼ dí niʼnirámáʼ Amós naʼthí dí Dios makujxi̱i̱ mbu̱júu̱ “goʼwóo David”, rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n náa ni̱ʼkha̱ bi̱ maʼtáñajunʼ náa Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios (Eze. 21:26, 27). Lá rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n dí Jeobá magíʼdu̱u̱ mambajxúu mbujuáaʼ gajmíi̱nʼ i̱ndó judíos ráʼ. Na̱nguá, numuu dí náa kiʼtáriyaʼ naʼthí dí “xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajen” makuwá mbóó gajmiún ‹bi̱ najmún mbiʼyuuʼ Dios›. Ma̱ngaa Pedro niʼthí rígi̱, nákha wapháá: ‹Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ numún bi̱ rañájúúnʼ judíos xó má rí niʼni ga̱jma̱a̱ numulúʼ ikháánʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú judío, niʼni kaʼwi̱i̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ numuu fe› (Hech. 15:9). Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n dí Jeobá nandoo dí xúgíinʼ xa̱bu̱ makuwá náa maʼtáñajúnʼ Xa̱bu̱ Ñajuunʼ ndrígóo, tséʼñuu á mu nindxúu̱n judíos o na̱nguá (Rom. 8:17; Efe. 2:17-19). Náa kiʼtáriyaʼ dí ikhiin ndiyáá na̱nguá eʼthí dí ndayóoʼ muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún o murtajximi̱jna̱a̱ judíos.

7, 8. a) Ndiéjuunʼ niʼthúún Santiago xá. b) Xóo gíʼmaa makru̱ʼu̱lú dí ikhaa niʼthí xá.

7 Índo̱ Santiago ni̱jkha̱nú nikro̱ʼo̱o̱ dí naʼthí náa Kiʼnirámáʼ ga̱jma̱a̱ dí nithi, rúʼko̱ nimbáyúu mu maʼthí ajngáa rígi̱: “Ikha jngóo, rí ikhúúnʼ natha̱, rí xúʼni gajmúún xa̱bu̱ bi̱ raʼkhíin judíos bi̱ kúwá ratangi̱ín náa Dios. Itháan májánʼ dí muʼnirámáʼ náa inún rí muni̱ gaʼduunʼ xúgíʼ rí mitsaga rí kuajtuminaʼ náa xándú, rí xúbúúnʼ xkawiʼ kayuuʼ gajmiún eʼwíinʼ, ga̱jma̱a̱ rí xúphu̱u̱n xujkhú bi̱ kaxngáwu̱u̱n ni má eʼdi. Asndu nákhi wájyúuʼ najuiʼtáraʼa Xtángoo ndrígóo Moisés náa mámbá xuajen, numuu rí xúgíʼ sábado nagixnuu ga̱jma̱a̱ aʼwá gakhi̱i̱ náa guʼwá rí bi̱ judíos nuxnáá gamajkhu Dios” (Hech. 15:19-21).

8 Índo̱ Santiago niʼthí mú “natha̱”, lá nindoo gaʼthí dí mambanúu i̱ndó dí nindoo ikhaa ga̱jma̱a̱ numuu dí nayéjkha̱ edxu̱u̱ xáʼ. Na̱nguá, ajngáa “ikhúúnʼ natha̱” dí najuiʼtájuíi náa griego ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n “rí ikhaa nandxaʼwámináʼ” o “naku̱mu̱u̱”. Rígi̱ nandoo gaʼthí dí Santiago na̱nguá niʼthí dí xúgíinʼ bi̱ kajchún ikhí mbaʼyóoʼ muni̱ xó má dí ikhaa gáʼthí. I̱ndó nindoo gáʼthúún dí gúraʼwíí muni̱ ndayóoʼ muni̱ xó má eʼthí náa kiʼnirámáʼ ga̱jma̱a̱ dí nidxawíín dí nithi a̱ngiu̱lú.

9. Xú káʼnii nimbáñún dí niʼthí Santiago xá.

9 Lá májánʼ nindxu̱u̱ dí niʼthí xáʼ. Xúʼko̱, numuu dí apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nimbáñún. Xú káʼnii nimbáñún xá. Timbá xóo nimbáñún, nindxu̱u̱ dí xúni̱ “gajmúún” bi̱ raʼkhíin judíos ga̱jma̱a̱ dí xutsudi̱i̱n munimbaníí dí naʼthí náa Xtángoo ndrígóo Moisés (Hech. 15:19). Ragajma, nimbáñún mu xúni̱ gawúnʼ cristianos bi̱ nindxu̱ún judíos, numuu dí mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ niguwáʼ rudxawíín Xtángoo ndrígóo Moisés náa guʼwá rí bi̱ judíos nuxnáá gamajkhu Dios (Hech. 15:21). b Ragajtsú, nimbáñún mu makuwá mbá jnduʼ judíos ga̱jma̱a̱ bi̱ rañájúúnʼ judíos. Rí itháan gíʼdoo numuu nindxu̱u̱ dí Jeobá ninigu̱u̱ʼ dí niraʼwi̱i̱ muni̱. ¡Ra̱ʼkhá tháan májánʼ dí niʼngu̱u̱n ninimbaníí xkujndu rígi̱! Numuu dí rígi̱ gamíi maʼni dí murkuájimíjná xa̱bi̱i̱ Dios. Nindxu̱u̱ mbá xkri̱da májánʼ dí ma̱ndoo mbuʼyaridáá mangáán dí mbiʼi xúgi̱.

Albert Schroeder náa mbá asamblea internacional nákhá tsiguʼ 1998

10. Xú káʼnii eyaridáá Cuerpo Gobernante xóo nini̱ a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá nákha siglo timbá rá.

10 Xó má ndiʼyáá náa capítulo rí ninújngoo, Cuerpo Gobernante bi̱ nikúwi̱i̱n nákha siglo timbá ninimíjna̱ dí mbuyáʼ ikha ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesucristo bi̱ nayéjkha̱ Edxu̱u̱ náa congregación (1 Cor. 11:3). c Xú káʼnii endrigú ikha xá. Ndxájulú Albert Schroeder bi̱ ninindxu̱u̱ Cuerpo Gobernante nákha tsiguʼ 1974 asndu índo̱ niguámbóo ñajunʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ gi̱i̱ nákha marzo tsiguʼ 2006, niʼthí xú káʼnii e̱ni̱ mambá miércoles índo̱ nagímbíin mu mutámijna: “Nugíʼdi̱i̱xu̱ ga̱jma̱a̱ oración ma̱ngaa nunda̱ʼa̱a̱xu̱ Jeobá dí maxnúxu̱ ikha espíritu santo ndrígóo. Nunimíjnaxu̱ dí xúgíʼ dí gútamíjná ga̱jma̱a̱ dí gúraʼwi̱i̱ munixu̱ʼ maguma xó má eʼthí náa Biblia”. Xúʼko̱ má niʼthí i̱mba̱a̱ Cuerpo Gobernante bi̱ mbiʼyuu Milton Henschel, bi̱ niguámbóo ñajunʼ rígi̱ nákhá marzo tsiguʼ 2003, ikhaa niʼni mbá graxe̱ rí gíʼdoo wéñuuʼ numuu náa clase 101 ndrígóo Galaad: “Lá rígá i̱mba̱ organización náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ dí nduyáʼ consejo dí naʼthí náa Biblia nákha xóó tséraʼwi̱i̱ mbá rí gíʼdoo wéñuuʼ numuu muni̱ ráʼ.” Na̱nguá.

“Niri̱ya̱ʼ awan rí muraʼwi̱i̱n tikhuun mu muxuʼmiin magún” (Hechos 15:22-29)

11. Xú káʼnii nini̱ mu muthún xúgíinʼ a̱ngiu̱lú dí nimbánúún xá.

11 Nimbánúún ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún. Niri̱ya̱ʼ awan dí muthún xúgíinʼ a̱ngiu̱lú mu maxnún tsiaki̱i̱. Xú káʼnii nini̱ xá. Náa Biblia naʼthí dí: “Apóstoles ma̱ngaa bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ nagimbíi̱n niri̱ya̱ʼ awan rí muraʼwi̱i̱n tikhuun xa̱bu̱ náa ikhiin mu muxuʼmiin magún náa Antioquía gajmiún Pablo ma̱ngaa Bernabé. Nixuʼmaa maʼga Judas, bi̱ ma̱ngaa mbiʼyuu Barsabás, ga̱jma̱a̱ Silas, xa̱bu̱ bugi̱ ma̱ngaa nuxnún ikha a̱ngiu̱xu”. Ga̱jma̱a̱ nixnúún mbá i̱yi̱i̱ʼ dí ma̱ndoo muraxnuu náa Antioquía, Siria ga̱jma̱a̱ Cilicia (Hech. 15:22-26).

12, 13. a) Ndiéjuunʼ niguguambáá dí ni̱jkha̱ Judas ga̱jma̱a̱ Silas rá. b) Ndiéjuunʼ nimbáñún carta rí nikuʼma Cuerpo Gobernante xá.

12 Numuu dí Judas ga̱jma̱a̱ Silas mangiin nindxu̱ún bi̱ “nuxnún ikha” a̱ngiu̱lú. Ikhiin ma̱ndoo magún ga̱jma̱a̱ numún Cuerpo Gobernante. Ga̱jma̱a̱ numuu dí a̱jkhui̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ niguwáʼ ku̱ñu̱u̱n ajngáa rígi̱, raʼkháa i̱ndó maxtiʼña̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún, nandoo gaʼthí dí Cuerpo Gobernante nixná imbo̱o̱ ikha. Dí ni̱jkha̱ Judas ga̱jma̱a̱ Silas niguguambáá mu makuwá mbá jnduʼ a̱ngiu̱lú bi̱ nindxúu̱n judío bi̱ kúwá Jerusalén ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa i̱ʼwáʼ xuajin. ¡Ra̱ʼkhá tháan májánʼ awan dí niri̱ya̱ʼ a̱ngiu̱lú! Rúʼko̱ niʼni dí makuwá tsímáá ga̱jma̱a̱ mbá jnduʼ náa xuajñuu Dios.

13 Carta rí ni̱jkha̱ inún a̱ngiu̱lú bi̱ na̱nguá nindxu̱ún judíos raʼkháa i̱ndó naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún, ma̱ngaa naʼthí ndiéjuunʼ gáʼyóoʼ muni̱ mu Jeobá magruiguíin ga̱jma̱a̱ dí maʼni tsajkurámíinʼ. Dí itháan gíʼdoo numuu dí na̱ʼkha̱ náa carta naʼthí: “Numuu rí espíritu santo ga̱jma̱a̱ ikháanʼxu ndiya̱a̱ rí tséyóoʼ má muxnala itháán ñajunʼ, i̱ndó rígi̱ rí ndayóoʼ mu̱nila: Rí mu̱ni̱ gaʼduunʼ xúgíʼ rí mitsaga rí kuajtuminaʼ náa xándú, rí xúphula eʼdi, rí xúphúún xujkhúʼ bi̱ kaxngáwu̱u̱n, rí xúbala xkawiʼ kayuuʼ gajmiála eʼwíinʼ. Á mu nu̱ni̱ gaʼduunʼ xúgíʼ rígi̱ makuwáanʼla májánʼ. ¡Mba̱ya̱la rá!” (Hech. 15:28, 29).

14. Náá numuu dí bi̱ ni̱ndxu̱lú Testigos de Jeobá nandoo nakuwáánʼ jnduʼ náa numbaaʼ dí tsíñún kuyamijná rígi̱ xá.

14 Rí mbiʼi xúgi̱ náa itháan dí 8 millones Testigos de Jeobá bi̱ nuruguambáá náa itháan dí 100,000 mil congregaciones dí rígá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, mbóó dí enimbu̱ún ga̱jma̱a̱ dí kúwá mbá kambájxu̱u̱n. Náá numuu dí nandoo nakúwá mbá jnduʼ náa numbaaʼ dí mixtiʼkhu xóo e̱ndxa̱ʼwa̱míjna̱ xa̱bu̱ rá. Nakuwáánʼ jnduʼ numuu dí Jesucristo naxnúlú ikha ga̱jma̱a̱ ikhaa nayéjkha̱ edxu̱u̱ náa congregación. Ma̱ngaa najmiuu “ñumbáá jmbii bi̱ májánʼ endxa̱ʼwáminaʼ” (Mat. 24:45-47). Nandoo nakuwáánʼ mbá jnduʼ numuu dí xúgíinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ numbaaʼ nunimbu̱ún ikha rí naxná Cuerpo Gobernante.

“Nikúwá gagi ga̱jma̱a̱ ajngáa tsiakii rí nidxawíín” (Hechos 15:30-35)

15, 16. Xú káʼnii nimbánúu xkujndu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún ga̱jma̱a̱ ndiéjuunʼ niguguambáá mu makuwá gagi xá.

15 Náa Biblia naʼthí rí índo̱ niguánú náa Antioquía, “nigimbíin mbá xúgíinʼ bi̱ kúwá ikhí ga̱jma̱a̱ nixnajxu̱u̱n i̱yi̱i̱ʼ” rí nixná Cuerpo Gobernante bi̱ xtáa náa Jerusalén. Ndiéjuunʼ nini̱ índo̱ nigixnuu carta xá. “Ikhú ikhiin nikúwá gagi ga̱jma̱a̱ ajngáa tsiakii rí nidxawíín” (Hech. 15:30, 31). Judas ga̱jma̱a̱ Silas “nixna mbaʼa discurso ga̱jma̱a̱ nixnúún tsiakii” a̱ngiu̱lú. A̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ bugi̱ nini̱ ikhaa kayuuʼ xó má niʼni Bernabé ga̱jma̱a̱ Pablo, mangiin eʼwíinʼ xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ ninindxu̱ún “profetas” o bi̱ nithi rí nandoo maguma Dios (Hech. 13:1; 15:32; Éxo. 7:1, 2).

16 Nakujmaa gajkhun dí Jeobá niʼni tsajkurámuuʼ awan dí niri̱ya̱ʼ, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí nini̱ mu mambanúu májánʼ xkujndu rígi̱. Náá numuu dí nigájnúu májánʼ awan rígi̱ rá. Numuu dí Cuerpo Gobernante nijmún Ajngá rawuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ nixná ikhúún espíritu santo ma̱ngaa dí a̱ngiu̱lú bi̱ nigún kuñu̱u̱ ajngáa rígi̱ nindxu̱ún a̱ngiu̱lú nisngajma dí ninga̱ju̱u̱n kuñún. Rígi̱ niʼni dí a̱ngiu̱lú bi̱ nagimbúun xáʼniún gakhi̱i̱ mudrigú.

17. Tsíin ñajúúnʼ eyaridúún a̱ngiu̱lú circuito índo̱ nuni̱ ñajunʼ ndrígu̱ún rá.

17 Xúʼko̱ má dí mbiʼi xúgi̱ ma̱ngaa, Cuerpo Gobernante nuxnún ikha a̱ngiu̱lú mbiʼi rí kaʼyoo bi̱ kúwá náa xúgíʼ numbaaʼ. Índo̱ nuraʼwi̱i̱ mbá rí muni̱ nuthúún mbájmbu ga̱jma̱a̱ kaʼwu bi̱ kúwíin náa xúgíʼ congregación. Nguáná narígá rígi̱ índo̱ naguwáʼ gúraxiwáánʼ a̱ngiu̱lú circuito, bi̱ nuniña̱a̱nʼ guʼwún mu magún náa mambá congregación mu muxnún tsiakii ga̱jma̱a̱ ikha a̱ngiu̱lú. A̱ngiu̱lú bugi̱ nduyaridáá Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé índo̱ nanújngúún mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi gajmiún a̱ngiu̱lú mu mutaraʼa ga̱jma̱a̱ ‹musngáa Ajngáa rawuunʼ Jeobá› (Hech. 15:35). Ma̱ngaa nduyaridáá Judas ga̱jma̱a̱ Silas, ‹índo̱ nuxna mbaʼa discurso ga̱jma̱a̱ nuxnún tsiaki̱i̱ a̱ngiu̱lú›.

18. Ndiéjuunʼ eguguambáá mu Dios maʼni tsajkurámuuʼ xuajñuu rá.

18 Guʼyáá ndiéjuunʼ eni̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ numbaaʼ. Ndiéjuunʼ embáñún mu makuwíin mbá jnduʼ ga̱jma̱a̱ tsímáá náa numbaaʼ dí tsíñún kuyamijná xá. Giʼtio̱o̱ skojo̱o̱ Jesús naʼthí ndiéjuunʼ dí nambáyulú: “Ku̱ma̱ dí na̱ʼkha̱ rijma̱a̱, ginii kayuuʼ naʼni rí xa̱bu̱ mani̱ndxu̱u̱ kaʼwii, nda̱wa̱á tséyáʼ xkujndu, gua̱ba̱ʼ a̱jkiu̱u̱n, xtáa xawii mu maʼnimbo̱o̱ [...]. Bi̱ nuni̱ marigá rí tsímáá nudu tsigaʼ índo̱ narígá rí tsímáá ga̱jma̱a̱ naguánú nurajxi̱i̱ rí nindxu̱u̱ jmbu” (Sant. 3:17, 18). Índo̱ niʼnirámáʼ ajngáa rígi̱ Santiago. Lá ndiʼyoo ndiéjuunʼ nirígá índo̱ nigímbíin náa Jerusalén nákhá tsiguʼ wapháá rá. Tséʼyáálú, mú dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Hechos capítulo 15 naʼni mbuʼyáá á mu dí kuwáánʼlú jnduʼ ga̱jma̱a̱ numbayúmíjná, i̱ndó xúʼko̱ maʼni tsajkurámáánʼlú Jeobá.

19, 20. a) Ndiéjuunʼ nisngájma dí a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Antioquía nitangi̱i̱n nikúwá mbá jnduʼ ga̱jma̱a̱ tsímáá rá. b) Ndiéjuunʼ nitanga̱a̱ niʼni Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé rá.

19 Náa Hechos naʼthí dí nitangiín nikúwá tsímáá ga̱jma̱a̱ mbá jnduʼ a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá náa Antioquía. A̱ngiu̱lú túgi̱ʼdu̱u̱n gajmiún Judas ga̱jma̱a̱ Silas. Rí phú nini̱ nixníin núma̱aʼ dí nigún gúñún. A̱giu̱lú Antioquía asndu nithúún dí ‹maguanún nguáthá mbiʼi ikhí› nda̱wa̱á “nitangawúún ga̱jma̱a̱ nixuʼmiin magúun Jerusalén” (Hech. 15:33). d Ma̱ndoo muʼthá dí a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Jerusalén mangiin nidxún índo̱ nidxawíín rí nithi a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú bugi̱. ¡Núma̱aʼ má ga̱jma̱a̱ numuu dí májáanʼ a̱jkiu̱u̱n Jeobá, xúgíʼ awan dí niri̱ya̱ʼ nigájnuu májánʼ!

20 Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé niguanún náa Antioquía. Índo̱ nimbánuu xkujndu, ikhiin nindoo nitangi̱i̱n nitaraʼa mbu̱júu̱ xó má eni̱ a̱ngiu̱lú circuito bi̱ nagún náa mámbá congregación mu maxnún tsiaki̱i̱ a̱ngiu̱lú (Hech. 13:2, 3). ¡Ra̱ʼkhá tháan májánʼ dí kúwíin náa xuajñuu Dios a̱ngiu̱lú xóo bugi̱! Xú káʼnii nijmiuu má xúʼko̱ a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú bugi̱ Jeobá bi̱ nanigu̱u̱nʼ mutaraʼa rá. Ikhaa rúʼko̱ gúʼyáá náa imbo̱o̱ capítulo.

Rí mbiʼi xúgi̱ Cuerpo Gobernante ga̱jma̱a̱ bi̱ numbañún nuxnulú ikha.

a Atayáá náa kúgumaʼá “ Santiago, giʼtio̱o̱ Tátá”.

b Santiago niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí niʼnirámáʼ Moisés. Mú dí niʼnirámáʼ Moisés raʼkháa i̱ndó naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Xtángoo dí ndayóoʼ munimbaníí. Ma̱ngaa naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu xóo niʼni Dios gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xóo nimbánuu dí ikhaa nindoo. Mbá xkri̱da, náa libro ndrígóo Génesis naʼthí xú káʼnii Jeobá eʼyoo eʼdi, ma̱ngaa índo̱ nuni̱ nduwamijná xa̱bu̱ gajmii ga̱jma̱a̱ índo̱ xa̱bu̱ nduyamajkhún xándú (Gén. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4). Rígi̱ dí ndayóoʼ munimbaníí xúgíinʼ xa̱bu̱ numbaaʼ tséʼñuu á mu nindxúu̱n judíos o na̱nguá.

c Atayáá náa kúgumaʼá “ Xú káʼnii eñajunʼ Cuerpo Gobernante rá”.

d Náa Hechos 15:34 mbaʼa Biblia xóo Reina-Valera naʼthí dí Silas niraʼwíí maguanúu náa Antioquía. Nakujmaa dí ajngáa rígi̱ nigumaraʼmáʼ nda̱wa̱á dí nijuiʼniraʼmáʼ Hechos.