1, 2. (a) Enọ eghanghanre vọ yen ẹko rọvwẹrote ukoko rẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ che roro kpahen? (b) Ukẹcha vọ yen iniọvo nana mrẹre ayen se vwo brorhiẹn ro shephiyọ?

 IHWO eje rhẹro rẹ orhiẹn re che bru. Iyinkọn na vẹ ekpako na nẹ ohwohwo ayen vwọ hẹ uwevwin ọvo vwẹ Jerusalẹm, o te ọke rẹ ayen che vwo brorhiẹn ọghanghanre ọvo re. Ota rẹ oyanvwe na nẹrhẹ enọ eghanghanre evo vwomaphia. Inenikristi je hẹ otọ rẹ Urhi ri Mosis? Ofẹnẹ herọ vwẹ uvwre rẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju kugbe e re dia Ihwo rẹ Ikeferi?

² Eshare re vwẹrote na nabọ fuẹrẹn ota nana re. Ayen karophiyọ Ota rẹ Ọghẹnẹ rọ vọnre vẹ aroẹmrẹ kugbe oborẹ ayen rhiẹromrẹ komobọ ro dje ebruphiyọ ri Jihova phia. Ayen ta oborẹ ayen riẹnre vẹ oborẹ ayen rorori kpahen ota na. Emu eje rẹ ayen riẹnre ji nyo kpahen ota nana djerephia nẹ ẹwẹn ọfuanfon ri Jihova yen suẹn ayen. Eshare na che nene odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na?

3. Erere vọ yen a cha mrẹ siẹrẹ a da fuẹrẹn ikuegbe rọhẹ Iruo rẹ Iyinkọn Na uyovwin 15?

³ Ẹdia nana guọnọ uvi rẹ esegbuyota kugbe uduefiogbere ayen se vwo rhiabọreyọ odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na. Ọnana sa nẹrhẹ utuoma rẹ ilori rẹ ẹga rẹ ihwo ri Ju vwo kpahen ayen jovwo na rhoma ganphiyọ. O ji vwo eshare evo vwẹ ukoko na ri ru uyovwin gangan re vwọsua ayen re guọnọ sun ihwo rẹ Ọghẹnẹ rhivwin kpo otọ rẹ Urhi ri Mosis. Die yen ẹko rọvwẹrote na che ru? E jẹ a mrẹ oborẹ ayen ruru? A vwọ fuẹrẹn ikuegbe na yanran na, a cha mrẹ udje rẹ eshare yena phi phiyotọ rẹ Ẹko Rọvwẹrote Iruo rẹ Iseri ri Jihova nonẹna vwẹrokere. O ji fo nẹ avwanre vwẹrokere udje nana ọke re de che brorhiẹn vẹ ọke re de hirharoku egbabọse vwẹ akpeyeren avwanre kerẹ Inenikristi.

4, 5. Eta rẹ aroẹmrẹ vọ yen Jems rionbọra?

⁴ Odibo Jems rọ dia omoni ri Jesu da tuẹn ota ẹta phiyọ. a Ọ sa dianẹ ọyen ochidiagbara rẹ echidiotọ nana. Ọ ghwa họhọ nẹ oborẹ ihwo rehẹ echidiotọ na rhọnvwephiyọ yen ọ tare. Jems da vuẹ eshare ri kokori na nẹ, “Simiọn nabọ gbikun rẹ oborẹ Ọghẹnẹ bru ihwo rẹ ẹgborho na ra vwẹ obọ rẹsosuọ, rọ vwọ reyọ ihwo vwo nẹ ohri rayen rhe rọ cha vwẹ odẹ rọyen se. Ọnana ghwe shephiyọ vẹ oborẹ emraro na tare.”​—Iru 15:​14, 15.

⁵ Ọ sa dianẹ eta ri Simiọn yẹrẹ Saimọn Pita tare na kugbe odjephia ri Banabas vẹ Pọl vwọphia, yen nẹrhẹ Jems karophiyọ ẹkpo ri Baibol evo kiriguo re ta ota kpahen uyovwinrota nana. (Jọ 14:26) Jems vwọ tanẹ, “oborẹ emraro na tare” rhọnvwephiyọ ohwohwo nu, o de ji djunute obo re si phiyọ Emọs 9:​11, 12. Ọbe rẹ Emọs na, ọyen ọvo usun rẹ ẹbe re se “Emraro na” vwẹ ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Baibol na. (Mt 22:40; Iru 15:​16-18) Wo che noso nẹ eta ri Jems rionbọra na fẹnẹ obo rehẹ ọbe rẹ Emọs nonẹna. Ọ sa dianẹ Septuagint yen Jems rionbọra, rọ dia Ẹbẹre ra Vwẹ Hibru si Vwẹ Isiesi Ọfuanfon Na ra fan kpo Grik.

6. Ukẹcha vọ yen Isiesi Ọfuanfon na vwọphia kpahen ota nana?

⁶ Womarẹ ọmraro Emọs, Jihova tarọ phiyotọ nẹ ọke cha Ọ cha vwọ kpare “utughẹ ri Devid” rọ dia urhiẹ rẹ ivie ri che sun kpo Uvie ri Mesaya na. (Izi 21:​26, 27) Jihova cha rhoma nene ẹgborho rẹ ihwo ri Ju yerin vwẹ idjerhe rẹ oghẹresan? Ẹjo. Aroẹmrẹ na tare nẹ “ihwo rẹ ẹgborho na eje” yen e che koko rere ayen vwọ dia “ihwo ra vwẹ odẹ [rẹ Ọghẹnẹ] se.” Karophiyọ nẹ, Pita ghwa ta phephẹn nẹ Ọghẹnẹ “phi ofẹnẹ vuọvo phiyọ uvwre rẹ avwanre [Inenikristi re dia ihwo ri Ju] vẹ aye-en [Inenikristi re dia Ihwo rẹ Ikeferi], ẹkẹvuọvo o ru ubiudu rayen fon womarẹ esegbuyota.” (Iru 15:9) Kọyen a sa tanẹ, ọyen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ ihwo ri Ju vẹ Ihwo rẹ Ikeferi na vwọ dia iriuku rẹ Uvie na. (Ro 8:17; Ẹf 2:​17-19) O vwo aroẹmrẹ vuọvo ro djerephia nẹ Ihwo rẹ Ikeferi ri kurhẹriẹ na cha yanvwe yẹrẹ kurhẹriẹ kpo ẹga ri ihwo ri Ju tavwen ayen ke dia iriuku rẹ Uvie na-a.

7, 8. (a) Iroroẹjẹ vọ yen Jems vwọphia? (b) Mavọ yen avwanre vwo ẹruọ rẹ eta ri Jems na wan?

⁷ Obo ri muẹro ri Jems mrẹvughe vwẹ Isiesi Ọfuanfon na kugbe obo ro nyori de muo vwọ ta eta re roro kpahen: “Ọtiọyena vwọ kẹ vwẹ, mi niro nẹ o rhe fo nẹ e kpokpo ihwo rẹ ẹgborho na ri kuẹrhẹriẹ brẹ Ọghẹnẹ cha na-a, ẹkẹvuọvo e si rhe ayen nẹ ayen kẹnoma kẹ erọnvwọn re vwo ze izobo kẹ edjọ, ọfanrhiẹn, eranvwe ra chahen ohọre rayen, kugbe ọbara. Kidie vwo nẹ ọke awanre rhe yen a vwọ mrẹ ihwo ri ghwoghwo Mosis vwo nẹ orere kpo orere, kidie kẹdurovwoma kẹdurovwoma yen e vwo se ẹbe rọyen phia gorigori vwevunrẹ sinagọg na.”​—Iru 15:​19-21.

 ⁸ Eta ri Jems tare na “ọtiọyena vwọ kẹ vwẹ, mi niro nẹ,” mudiaphiyọ nẹ ọ reyọ ogangan rọyen kerẹ ochidiagbara rẹ echidiotọ na vwọ tanẹ ọna yen obo ro fori nẹ e ru ukperẹ ọ rẹ iniọvo ichekọ na? Ẹjo, kakaka! Eta ri Jems na “mi niro nẹ” djerephia nẹ ọ dia ọ davwẹngba o vwo gbobọnyẹ iniọvo ichekọ na-a, ẹkẹvuọvo ọ vwẹ iroroẹjẹ phia vwọ kpahen oborẹ ayen nyori vẹ oborẹ Baibol na ta kpahen ota na.

9. Erere vọ yen che no iroroẹjẹ ri Jems na rhe?

⁹ Iroroẹjẹ ri Jems na ọ rẹ oshephiyọ? E, kidie iyinkọn na vẹ ekpako na rhoma rhe rhọnvwephiyọ. Erere vọ yen che no rhe? Erere ọvo yen, oborẹ ayen rhọnvwephiyọ na che “kpokpo” Inenikristi re dia Ihwo rẹ Ikeferi na-a, kidie ọ cha gba ayen mu oborẹ Urhi ri Mosis na guọnọre-e. (Iru 15:19) Ọrivẹ yen, orhiẹn nana che muọghọ kẹ ẹwẹn obrorhiẹn rẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju, rhi nyo eta ri “Mosis . . . kidie kẹdurovwoma kẹdurovwoma yen e vwo se ẹbe rọyen phia gorigori vwevunrẹ sinagọg na” vwẹ ikpe buebun rhire na. b (Iru 15:21) Orhiẹn nana rẹ ayen bruru na cha nẹrhẹ oyerinkugbe rọ herọ uvwre rẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju vẹ e re dia Ihwo rẹ Ikeferi na ganphiyọ. Ọ rọ ma kenu, ọ cha nẹrhẹ oma vwerhen Jihova, kidie orhiẹn na shephiyọ vẹ ọhọre rọyen. Idjerhe ra wan rhuẹrẹ ebẹnbẹn ro dino gbowọphiyọ oyerinkugbe rọhẹ ukoko rẹ ihwo Ọghẹnẹ na shephiyọ dẹn! Ọnana ghini uvi rẹ udje vwọ kẹ ukoko rẹ Inenikristi nonẹna!

10. Idjerhe vọ yen Ẹko Rọvwẹrote nonẹna vwo nene udje rẹ ẹko rọvwẹrote vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ?

¹⁰ Kirobo ra mrẹre vwẹ uyovwinrota rọ wanre na, kerẹ Ẹko Rọvwẹrote vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ye, ọtiọyen yen Ẹko Rọvwẹrote Iruo rẹ Iseri ri Jihova nonẹna je guọnọ odjekẹ mie Jihova rọ dia Osun rẹ akpọ vẹ odjuvwu kugbe Jesu Kristi rọ dia Ọgbuyovwin rẹ ukoko na. c (1Kọ 11:3) Mavọ yen ayen ruo wan? Albert D. Schroeder, rọ gare kerẹ ọvo vwẹ Ẹko Rọvwẹrote na vwo nẹ 1974 re te ọke ro vwo ku iruo rọyen phiyọ vwẹ otọrakpọ na vwẹ March 2006, tare nẹ: “Vwẹ Wednesday rẹ kudughwrẹn kudughwrẹn yen Ẹko Rọvwẹrote na vwọ  vwoma, ayen tuẹn omẹvwa na phiyọ vẹ ẹrhovwo rẹ ayen vwọ nokpẹn rẹ odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon ri Jihova. Ayen davwẹngba mamọ rere kota kota rẹ ayen cha ta yẹrẹ korhiẹn korhiẹn rẹ ayen che bru vwo shephiyọ vẹ oborẹ Baibol na tare.” Vwẹ idjerhe vuọvo na, Milton G. Henschel, rọ gare krekri kerẹ ọvo vwẹ Ẹko Rọvwẹrote na ro ku iruo rọyen phiyọ vwẹ otọrakpọ na vwẹ March 2003, nọ emọ rẹ iklasi 101 rẹ Isikuru ri Gilead ri wontọ onọ ọvo nẹ, “o vwo ukoko ọfa vwẹ otọrakpọ na rẹ ihwo re kobaro rẹ iruo rayen da fuẹrẹn Ota rẹ Ọghẹnẹ rọ dia Baibol na tavwen ayen ki brorhiẹn re pha ghanghanre?” Ẹkpahọnphiyọ rọyen phẹnre dẹn.

11. Mavọ yen a sa vwọ vuẹ ikoko na kpahen orhiẹn rẹ ẹko rọvwẹrote na bruru?

¹¹ Ẹko rọvwẹrote rọhẹ Jerusalẹm de ku evun gbe brorhiẹn ro shekpahen oyanvwe na. Iniọvo rehẹ ukoko na se vwo vwo oyerinkugbe, ko fori nẹ a nabọ vuẹ ayen kpahen orhiẹn re bruru na vwẹ idjerhe abavo vẹ ẹguọnọ. Ọrhọ yen idjerhe ro me shephiyọ re se vwo ruo? Ikuegbe na de dje obo re ruro wan: “Iyinkọn na kugbe ekpako na kugbe ukoko na eje de brorhiẹn rẹ ayen vwo ji eshare ra sanere vwo nẹ ohri rayen nene Pọl vẹ Banabas vwo kpo Antiọk; ayen de ji Judas re se Basabas kugbe Sailas, re dia ihwo re kobaro vwẹ ohri rẹ iniọvo na.” Vwọba, ayen de si ileta je vwọ kẹ eshare nana rere ayen se kẹ ikoko rehẹ Antiọk, Siria, kugbe Silisha eje.​—Iru 15:​22-26.

12, 13. Erhuvwu vọ yen nuro rhe re vwo (a) ji Judas kugbe Sailas yanran? (b) se ileta ro nẹ obọ rẹ ẹko rọvwẹrote na rhe vwọ kẹ ayen?

¹² Judas kugbe Sailas eyen “ihwo re kobaro vwẹ ohri rẹ iniọvo na,” ayen nabọ muwan kerẹ ihwo ri se mudia kẹ ẹko rọvwẹrote na. Eshare ẹne rẹ ayen jiri na che djephia nẹ ovuẹ rẹ ayen ghwa rhe na dia a vwọ kpahenphiyọ ota rẹ oyanvwe na ọvo-o, ẹkẹvuọvo ọyen odjekẹ kpokpọ ro nẹ obọ rẹ ẹko rọvwẹrote na rhe. “Eshare ra sanere” re ji rhe na che ru oyerinkugbe rọhẹ uvwre rẹ Inenikristi re dia ihwo ri Ju rehẹ Jerusalẹm kugbe e re dia Ihwo rẹ Ikeferi ganphiyọ. Ọnana ghene ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ aghwanre vẹ ẹguọnọ! Aphro herọ-ọ nẹ, ọnana toroba ufuoma vẹ okugbe rọhẹ uvwre rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ.

¹³ Ọ dia odjekẹ ro shekpahen ota rẹ oyanvwe ọvo yen ileta na vwọphia vwọ kẹ Inenikristi re dia Ihwo rẹ Ikeferi-i, ẹkẹvuọvo ọ je vuẹ ayen oborẹ ayen che ru ayen da guọnọ ẹroesiri vẹ ebruphiyọ ri Jihova. Ẹbẹre ọvo kiriguo vwẹ ileta na de se: “Ẹwẹn ọfuanfon na vẹ avwanre guọnọ krun eghwa efa nyẹ ovwa-an, jokparẹ erọnvwọn nana ri fori na: nẹ ovwan rha kẹnoma kẹ erọnvwọn re vwo ze izobo kẹ edjọ, ọbara, eranvwe ra chahen ohọre rayen, kugbe ọfanrhiẹn. Ovwan da jomaotọ kẹnoma kẹ erọnvwọn nana, ko yovwin kẹ ovwan. Kẹsiẹfao!”​—Iru 15:​28, 29.

14. Mavọ yen ihwo ri Jihova se vwo yerẹn kuẹgbe vwẹ akpọ nana rẹ ohẹriẹ da vwẹ owọ muotọ na?

¹⁴ Nonẹna, Iseri ri Jihova re vrẹ 8,000,000 rehẹ ikoko rẹ vrẹ 100,000 vwẹ  akpọneje yono uyono vuọvo ji yerẹn kuẹgbe. Mavọ yen ayen se vwo yerẹn kuẹgbe vwẹ akpọ nana rẹ ohẹriẹ vẹ ozighi da vwẹ owọ muotọ na? Orọnvwọn ọvo kiriguo rọ nẹrhẹ ayen se yerẹn kuẹgbe yen uvi rẹ odjekẹ ri Jesu Kristi rọ dia Ọgbuyovwin rẹ ukoko na vwọphia womarẹ “odibo rọ fuevun rọ je ghwanre na,” kọyen Ẹko Rọvwẹrote na. (Mt 24:​45-47) Orọnvwọn ọfa rọ je nẹrhẹ Iseri ri Jihova yerẹn kuẹgbe yen odjekẹ rẹ Ẹko Rọvwẹrote na rẹ ayen eje nene.

15, 16. Die yen nẹ obuko rẹ ota rẹ oyanvwe na rhe, kẹ erhọ yen erọnvwọn evo re sorọ rẹ oma vwọ vwerhen ayen?

¹⁵ Ikuegbe rẹ ọbe rẹ Iruo rẹ Iyinkọn Na tare nẹ ọke rẹ eshare ra sanere vwẹ Jerusalẹm vwo te Antiọk, “ayen de se ẹko na ejobi koko, ayen da vwẹ ọbe na vwọ kẹ ayen.” Mavọ yen oma ru iniọvo na kpahen odjekẹ ro nẹ obọ rẹ ẹko rọvwẹrote na rhe? “Ọke rẹ ayen vwo se [ileta na] nu, ayen da ghọghọ fikirẹ uduephiophiyawọ na.” (Iru 15:​30, 31) Vwọba, Judas kugbe Sailas “da vwẹ eta buebun vwo phiuduphiyọ iniọvo na awọ je bọn ayen gan.” Vwẹ idjerhe ọtiọyena, eshare ivẹ nana “emraro,” kirobo re ji se Pọl, Banabas vẹ ihwo efa emraro rọ dia odẹ re vwo se ihwo ri ghwoghwo ovuẹ rẹ Ọghẹnẹ kẹ ihwo.​—Iru 13:1; 15:32; Ey 7:​1, 2.

¹⁶ Jihova bruba ọrhuẹrẹphiyotọ na eje, ọnana da nẹrhẹ ayen sa rhuẹrẹ ota na phiyọ vẹ omavwerhovwẹn. Ọrhọ yen emu ọvo kiriguo rọ nẹrhẹ ayen sa rhuẹrẹ ota na phiyọ? Ọyehẹ odjekẹ ro fo aruọke re mu kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ rẹ ẹko rọvwẹrote na vwọphia womarẹ ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon na. Vwọba, idjerhe ra wan vwẹ orhiẹn re bruru na vwọphia kẹ iniọvo na dje ẹguọnọ phia.

17. Udje vọ yen iniruo ri kiẹn nonẹna yan nene ro shekpahen ẹbẹre evo vwẹ iruo rẹ ẹga rayen?

¹⁷ Vwẹ idjerhe vuọvo na, Ẹko Rọvwẹrote iruo rẹ Iseri ri Jihova je vwẹ odjekẹ ro fo aruọke vwo rhe iniọvo rehẹ akpọeje nonẹna. Ọke rẹ ayen de brorhiẹn, kẹ ayen vuẹ iniọvo na kpahọn vwẹ idjerhe ro phẹnre. Idjerhe ọvo rẹ ayen vwo ruo, yen womarẹ ekion rẹ iniruo okinriariẹ. Iniọvo nana re vwẹ oma vwo ze na nẹ ukoko ọvo kpo ọfa ra vwẹ odjekẹ vẹ ota rẹ ọbọngan vwọphia vwọ kẹ ayen. Kerẹ Pọl kugbe Banabas, ayen ghwọrọ ọke buebun vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na rẹ ayen vwo “yono ji ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ ota ri Jihova na.” (Iru 15:35) Kerẹ Judas vẹ Sailas, ayen “vwẹ eta buebun vwo phiuduphiyọ iniọvo na awọ je bọn ayen gan.”

18. Die yen ihwo rẹ Ọghẹnẹ che ru ayen se vwo vwo ebruphiyọ ri Jihova ọkieje?

¹⁸ Kẹ iniọvo rẹ ukoko na vwo? Die yen cha vwẹ ukẹcha vwọ kẹ iniọvo rehẹ akpọeje vwo vwo ufuoma ji yerinkugbe vwẹ akpọ nana rẹ ohẹriẹ da vwẹ owọ muotọ na? Karophiyọ nẹ odibo Jems yen rhoma si ukuko na nẹ: “Aghwanre  ro nẹ obenu rhe ka dia fuanfon tavwen, ọ ke rha vọn vẹ ufuoma, ọ nuẹ, ọ fobọ nyẹme . . . Vwọba, asan rẹ ufuoma hepha ọyen a kọn omamọ rẹ ọvwata phiyọ vwọ kẹ ihwo re guọnọ ufuoma.” (Jem 3:​17, 18) Avwanre ghwa riẹn sẹ Jems vwo echidiotọ nana vwẹ ẹwẹ-ẹn. Ẹkẹvuọvo, vwo nene obo re phiare rẹ avwanre fuẹrẹnre vwẹ Iruo rẹ Iyinkọn Na uyovwin 15, e ki se vwo ebruphiyọ ri Jihova, kẹ ofori nẹ avwanre yerinkugbe.

19, 20. (a) Die yen djerephia nẹ iniọvo rehẹ ukoko rẹ Antiọk vwo ufuoma, ji yerinkugbe? (b) Die yen Pọl vẹ Banabas se ru enẹna?

¹⁹ O phẹnre nẹ ufuoma vẹ oyerinkugbe yena hẹ ukoko rọhẹ Antiọk enẹna. Ukperẹ ayen vwo nene iniọvo ri nẹ Jerusalẹm rhe na phraphro, iniọvo rehẹ Antiọk de ni ẹcha ri Judas vẹ Sailas na ghanghanre, kidie Baibol na tare nẹ “ayen vwọ ghwọrọ ọmọke vwẹ etiyin nu, iniọvo na de ji ayen rhivwin vwọrẹ ufuoma vwo bru ihwo ri ji ayen rhe na,” kọyen ayen de rhivwin kpo Jerusalẹm. d (Iru 15:33) Avwanre se vwo imuẹro nẹ oma je vwerhen iniọvo rehẹ Jerusalẹm ayen vwo nyo iyẹnrẹn rẹ iniọvo ivẹ na nẹre kpahen oyan rẹ ayen rare na. A kpẹvwẹ Jihova vwọ kẹ ẹserọphẹ rọyen kidie ayen se ru oborẹ ayen re ru na wiẹn!

²⁰ Enẹna, Pọl vẹ Banabas re daji Antiọk ke sa nabọ tẹnrovi iruo rẹ aghwoghwo na kirobo rẹ iniruo ri kiẹn ruẹ nonẹna siẹrẹ ayen de re kin ikoko ra ghare kẹ ayen. (Iru 13:​2, 3) Ọnana ghini ebruphiyọ vwọ kẹ ihwo ri Jihova! Idjerhe vọ yen Jihova vwọ rhoma reyọ eshare ivẹ nana ri vwo oruru na vwo ruiruo, ji bruba kẹ ayen? Avwanre cha mrẹ ọnana vwẹ uyono rọ vwọ kpahọn.