قالاي ويلايسىز،‏ ٶمىردىڭ ماعىناسى بار ما؟‏ ە‌ۆوليۋسيونيست ۋيليام پروۆاين بىلاي دە‌يدى:‏ «ە‌ۆوليۋسيا ىلىمىنە‌ن ۇ‌يرە‌نگە‌ندە‌رىمىز ٶمىردىڭ ماعىناسىنا قاتىستى كوزقاراسىمىزعا قاتتى اسە‌ر ە‌تتى».‏ قالايشا؟‏ ۋيليام:‏ «مە‌ن ٶمىردىڭ ناقتى ماقساتى جوق دە‌گە‌ن ويعا كە‌لدىم»،‏—‏ دە‌پ ٴ‌تۇ‌سىندىردى³²‏.‏

وسى سوزدە‌ردىڭ مانىنە ۇ‌ڭىلە‌يىكشى.‏ ٶمىردىڭ تۇ‌پكى ماقساتى شىنىمە‌ن بولماسا،‏ ادام بالاسىنىڭ نە‌بارى يگى ىستە‌ر جاساپ،‏ ۇ‌رپاقتارىنا ٶز گە‌نە‌تيكالىق ە‌رە‌كشە‌لىكتە‌رىن قالدىرۋ ٷشىن عانا ٶمىر سۇ‌رگە‌نى.‏ ال ولگە‌ن سوڭ،‏ ول تىرشىلىك ە‌تۋىن ماڭگىگە دوعارماق.‏ ونىڭ ٶمىردىڭ ٴ‌مان-‏ماعىناسى جايلى ويلانۋعا تالپىندىراتىن وي-‏ساناسى نە‌بارى تابيعاتتاعى سوقىر كە‌زدە‌يسوقتىقتىڭ سالدارى بولعانى.‏

تاعى ٴ‌بىر جايتقا نازار اۋدارايىق.‏ ە‌ۆوليۋسياعا سە‌نە‌تىن كوپ ادامدار:‏ «قۇ‌داي جوق نە‌مە‌سە ول بار بولسا،‏ ادام بالاسىنىڭ ىستە‌رىنە ارالاسپايدى»،‏—‏ دە‌پ ويلايدى.‏ ولاي بولسا،‏ ٴ‌بىزدىڭ بولاشاعىمىز ساياسي قايراتكە‌رلە‌ر،‏ عالىمدار مە‌ن ٴ‌دىنباسىلاردىڭ قولىندا بولعانى.‏ ال ولاردىڭ جاساعان شارالارى،‏ تاريح كورسە‌تكە‌ندە‌ي،‏ ايتارلىقتاي جە‌ڭىلدىك اكە‌لمە‌دى.‏ دە‌مە‌ك،‏ ادامزات قوعامىندا تارتىپسىزدىك،‏ قاقتىعىستار مە‌ن جە‌مقورلىق ٵرى قاراي دا جالعاسا بە‌رمە‌ك.‏ سونداي-‏اق ە‌ۆوليۋسيا ٸلىمى راس بولسا،‏ بىزدە «بۇ‌گىن ٸشىپ-‏جە‌پ تويىپ الايىق،‏ ە‌رتە‌ڭ ٴ‌بارىبىر ولە‌مىز» دە‌گە‌ن قاعيدانى مويىنداۋدان باسقا امال قالماس ە‌دى (‏قورىنتتىقتارعا 1-‏حات 15:‏32‏)‏.‏

الايدا كيە‌لى كىتاپ كە‌رىسىنشە ۇ‌يرە‌تە‌دى.‏ وندا جاراتۋشى قۇ‌داي «ٶمىردىڭ قاينارى» دە‌پ اتالعان (‏زابۋر 35:‏10‏)‏.‏ وسى سوزدە‌ردىڭ استارىندا تە‌رە‌ڭ ٴ‌مان جاتىر.‏

كيە‌لى كىتاپتىڭ سوزدە‌رىنە سە‌نسە‌ك،‏ ٶمىردىڭ شىن ماعىناسى بار دە‌ۋگە تولىق نە‌گىز بولادى.‏ سۇ‌يىسپە‌نشىلىگى مول جاراتۋشىمىز ە‌ركىن ورىنداعىسى كە‌لە‌تىن بارلىق ادامدارعا كە‌رە‌مە‌ت ٶمىر بە‌رۋدى ۋادە ە‌تە‌دى (‏ە‌ككلە‌سياست 12:‏13‏)‏.‏ سول كە‌ز كە‌لگە‌ندە جە‌ر بە‌تىندە تارتىپسىزدىك،‏ قاقتىعىستار مە‌ن جە‌مقورلىق تۇ‌پتامىرىمە‌ن جويىلىپ،‏ ٴ‌تىپتى ٶلىم دە بولمايدى (‏يشايا 11:‏9؛‏ ايان 21:‏4‏)‏.‏

دۇ‌نيە‌جۇ‌زىندە‌گى ميلليونداعان ادام قۇ‌داي جايلى ٴ‌بىلىم الىپ،‏ وعان مويىنسۇ‌نۋ ومىرگە ناعىز ٴ‌مان-‏ماعىنا بە‌رە‌تىنىنە كامىل سە‌نە‌دى (‏جوحان 17:‏3‏)‏.‏ بۇ‌ل جاي قالاۋدان تۋعان سە‌نىم ە‌مە‌س.‏ ونىڭ بە‌رىك نە‌گىزى بار:‏ بۇ‌كىل دۇ‌نيە‌نى قۇ‌داي جاراتقانى انىق.‏