KAPITULO 2

Apay a Kanayon nga Agapakami?

Iti eksena a nadakamat iti rugi daytoy a kapitulo, adda tallo a naaramid ni Rachel a nakaigapuan ti panagsinnungbatda nga agina. Ammom kadi no ania dagita? Isuratmo dagiti sungbatmo iti baba sa idiligmo dagita iti kahon a “ Sungbat” iti panid 20.

․․․․․

 Mierkoles ti rabii. Makainana met laengen ni Rachel, nga agtawen iti 17, gapu ta naiwakasnan ti trabahona. Linuktanna ti TV sa nagtugawen iti paboritona a tugaw.

Eksakto met a sumangpet ni nanangna a kasla napudot ti ulona. “Rachel! Agbuybuyaka manen iti TV. Dika koma ketdi tulongan ta kabsatmo nga agaramid iti homework-na! Kanayonka la a kasta!”

“Ungetkay la nga unget,” indayamudom ni Rachel, a nangngeg ni nanangna.

Kumita ni nanangna. “Ania ti kunam, sika a babai?”

“Awan!” kuna met ni Rachel sa nagkusilap.

Talaga a makaungeten ni nanangna. “Saan a kasta ti panagsasaom kaniak a!” kunana.

“Ket dakayo ngay? Nasayaat ngarud dayta a panagsasaoyo kaniak?” insungbat ni Rachel.

Imbes nga aginana ni Rachel, agsinsinnungbatdan nga agina.

PAMILIAR kadi kenka ti kasta a situasion? Kanayon kadi nga agsinnungbatkayo kadagiti dadakkelmo? No kasta, panunotem a naimbag ti situasion. Ania kadagitoy ti masansan a pagapaanyo? Markaam iti ✔ ti abay ti sungbatmo​—wenno mangisuratka iti sabali iti abay ti “Dadduma pay.”

□ Kababalin

□ Trabaho iti balay

□ Kawes

□ Curfew

□ Panaglinglingay

□ Gagayyem

□ Saan a kasekso

□ Dadduma pay ․․․․․

Aniaman ti pagapaanyo kadagiti dadakkelmo, agpada a dumagsen ti barukongyo. Siempre, mabalinmo ti agulimek lattan ken wen-ka lattan a wen iti aniaman a sawenda. Ngem kasta kadi ti kayat ti Dios nga aramidem? Saan. Pudno a kuna ti Biblia a “dayawem ni amam ken ni inam.” (Efeso 6:2, 3) Ngem iparparegtana met a patanorem ti ‘pannakabaelmo nga agpanunot’ ken usarem ti ‘pannakabalinmo  nga agrason.’ (Proverbio 1:1-4; Roma 12:1) No aramidem dayta, mabalin nga adda dagiti banag a diyo pagtunosan kadagiti dadakkelmo. Ngem no iyaplikar dagiti pamilia dagiti prinsipio iti Biblia, sumayaat ti panagsarita dagiti nagannak ken annak​—uray adda dagiti dida pagtutunosan.​—Colosas 3:13.

Kasanom nga ibaga ti kayatmo a saankayo nga agap-apa? Nalaka laeng nga ibaga: “Problema daytan dagiti dadakkelko. Uray ta kanayon met nga idikdiktarda ti aramidek!” Ngem panunotem daytoy: Mapagbalbaliwmo kadi dagiti sabsabali, agraman dagiti dadakkelmo? Kinapudnona, ti laeng bagim ti kabaelam a balbaliwan. Nasayaat no ipamuspusam a liklikan ti makisinnungbat kadagiti dadakkelmo ta dakdakkel ti posibilidadna a kalmadodanto a dumngeg kenka.

Kitaentayo no ania ti mabalinmo nga aramiden tapno maliklikan ti apa. Aramidem dagiti sumaganad a singasing ket masdaawto dagiti dadakkelmo​—ken uray sika​—ta kabaelam met gayam ti makisarita a sitatanang.

● Agpanunotka sakbay a sumungbatka. Saanka nga agdarasudos a sumungbat no iti panagriknam ket ung-ungtandaka. Kas pagarigan, ipapantayon nga ibaga ni nanangmo: “Apay a dika pay la nakainnaw? Kanayonka la a kasta!” Ti dinadarasudos a sungbat ket, “Ungetkay la nga unget!” Ngem nasayaat no agpanunotka nga umuna. Ikagumaam a tarusan no apay a naisawang dayta ni nanangmo. Saan koma a sakiten ti nakemmo no kunana, “kanayonka la a kasta” wenno “pulos a dimo” gapu ta saan a kasta ti talaga a kayatna a sawen. Kadawyanna a nayebkasna laeng  dayta gapu iti pungtotna. Ania ngarud ti kayat a sawen dayta?

Baka nabambannog la unay ni nanangmo gapu iti kaadu ti trabahona iti balay. Nalabit kayatna laeng a tulongam. Kumaro laeng ti kasasaad no sidadarasudos nga ibagam, “Ungetkay la nga unget!” Gapuna, apay a dimo ay-aywen ni nanangmo? Kas pagarigan, mabalinmo nga ibaga: “Wen nanang, aginnawakon. Aginanakayon.” Ngem saan koma a makaparurod ti panangibagam. Sumungbatka a siaalumamay. Mabalin a daytoy ti mangpabaaw iti ulo ni nanangmo ket ilawlawagna no apay a naibagana ti kasta. *

Isuratmo ti nalabit maibaga ni tatang wenno ni nanangmo a mamagpungtot kenka​—no ipalubosmo.

․․․․․

Mangpanunotka iti naalumamay a sungbat a mangipakita a maawatam dagiti dadakkelmo.

․․․․․

● Sumungbatka a sidadayaw. Nasursuro ni Michelle iti mismo a kapadasanna ti kinapateg ti wagas a pannakisaritana ken nanangna. Kinunana: “Aniaman ti dimi pagkinnaawatan, ti kanayon a saan a magustuan ni nanangko ket ti tonada ti panagsungsungbatko.” No kasta met ti problemam, ikagumaam ti agsao a siaalumamay ken saanmo nga iparikna a  masursuronka kas iti panagmisuot wenno panagkusilap. (Proverbio 30:17) No saankan a makapagteppel, siuulimek nga agkararagka iti apagbiit. (Nehemias 2:4) Siempre, saanmo a dawaten iti Dios a sardengandaka koman dagiti dadakkelmo no di ket makapagteppelka koma tapno saanen a marubroban ti situasion.​—Santiago 1:26.

Isuratmo ti sumagmamano a sasao ken tigtignay a nasayaat a liklikam.

Ti panagsasaom:

․․․․․

Ti tigtignay ken ekspresion ti rupam:

․․․․․

● Dumngegka. Kuna ti Biblia: “No saoka la a sao, dakdakkel ti gundawaymo nga agbasol.” (Proverbio 10:19, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Gapuna, bay-am nga agsao ni tatang wenno ni nanangmo ket dumngegka a naimbag kadakuada. Dika sumampitaw nga agikalintegan. Basta dumngegka laeng. Inton maibagada aminen a kayatda a sawen, nawayakan nga agsaludsod wenno agilawlawag. Iti sabali a bangir, no makipinnatangken ken ipapilitmo ti kapanunotam iti dayta a gundaway, kumaro laeng ti kasasaad. Uray no adu ti kayatmo nga ibaga, nasaysayaat no ‘agulimekka’ pay laeng.​—Eclesiastes 3:7.

 ● Agpadispensarka. Kanayon a maitutop no ibagam ti “sorry” gapu iti naaramidmo a nakaigapuan ti panagsinnungbatyo. (Roma 14:19) Agpadispensarka pay ketdi kadagiti dadakkelmo gapu iti pannakisinnungbatmo kadakuada. No marigatanka a mangibaga iti personal, mabalinmo nga isurat dayta. Kalpasanna, balbaliwam ti kababalinmo a nakaigapuan ti panagapayo. (Mateo 5:41) Kas pagarigan, no  naungtanka gapu ta saanmo a naaramid ti maysa a trabaho, apay a dimo aramiden a dagus dayta tapno maay-ayo dagiti dadakkelmo? Uray no saanmo a kayat dayta a trabaho, saan kadi a nasaysayaat no aramidem lattan ngem ‘tay maungtankanto manen no makitada a saanmo pay laeng a nairingpas dayta? (Mateo 21:28-31) Panunotem no ania dagiti pagsayaatanna no ikagumaam a pagmawmawen ti pungtot dagiti dadakkelmo.

Uray dagiti naragsak a pamilia ket addaan met kadagiti problema, ngem ammoda a risuten dagita iti nasayaat a pamay-an. Padasem nga aramiden dagiti naisingasing iti daytoy a kapitulo ket makitamto a kabaelam met gayam ti makisarita kadagiti dadakkelmo uray no maipapan kadagiti sensitibo a banag​—a dikay agap-apa!

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Iti panagkunam, rumbeng kadi nga ikkandaka dagiti dadakkelmo iti ad-adu a wayawaya? No kasta, ania ti mabalinmo nga aramiden?

[Footnote]

NAPAPATEG A TEKSTO

“Agpanunot nga umuna ti nalinteg a tao sakbay a sumungbat.”​—Proverbio 15:28, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

BALAKAD

No kasarsaritadaka dagiti dadakkelmo, isardengmo pay laeng ti dumngeg iti musika, isardengmo pay laeng ti agbasa, sa kumitaka kadakuada.

AMMOM KADI . . . ?

Naragragsakka no ikagumaam a risuten ti problema wenno liklikan ti makisinnungbat. Kinapudnona, kuna ti Biblia a ti tao “nga addaan naayat a kinamanangngaasi mangipapaay iti gunggona iti bukodna a kararua.”​—Proverbio 11:17.

DAGITI ARAMIDEK!

Ti singasing iti daytoy a kapitulo a nangnangruna a parang-ayek ket ․․․․․

Irugik nga iyaplikar daytoy a singasing inton (isuratmo ti petsa) ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Apay nga ibilang ti dadduma a kapatadam a nasayaat no dika agpaabak kadagiti dadakkelmo?

● Apay nga ibilang ni Jehova a Dios a maag ti maysa a tao a mannakiapa?​—Proverbio 20:3.

● Ania dagiti pagsayaatanna no ikagumaam a liklikan ti makisinnungbat kadagiti dadakkelmo?

[Blurb iti panid 18]

No dadduma, arakupennak ni nanangko sa ibagana, ‘sorry.’ Nagsayaat dayta. Kalpasanna, lipatenminton ti napasamak. Ikagkagumaak met nga aramiden dayta. Dakkel ti maitulongna no tilmonek pay laeng ti pride-ko sa sipapasnek nga ibagak, ti ‘sorry’ nupay saan a nalaka nga aramiden dayta.’’​—Lauren

 [Kahon iti panid 20]

Sungbat

1. Narubroban ti pungtot ni nanangna gapu iti sarkastiko nga isusungbatna (“Ungetkay la nga unget”).

2. Ad-adda a narurod ni nanangna gapu iti ekspresion ti rupa (nagkusilap) ni Rachel.

3. Kanayon a saan a nasayaat ti resulta ti saan a nadayaw nga isusungbat (“Ket dakayo ngay? Nasayaat ngarud dayta a panagsasaoyo kaniak?”)

[Ladawan iti panid 19]

Ti pannakisinnungbat kadagiti dadakkelmo ket mayarig iti panagtaray iti treadmill​—adu a pigsa ti busbosem ngem saanka a makaak-akar