Ibuot 9

Didie ke N̄keme Ndikan Idomo?

Iyọhọke kan̄a minit duop tọn̄ọ Karen ekedisịm itie usọrọ, ndien enye okụt nte n̄kparawa iba ẹkamade ikpọ ẹkpat ẹdụk ẹdi. Enye ọfiọk se idọn̄ọde ke ekpat oro. Enye ama okop ke inọ utọn̄ nte n̄kparawa oro ẹdọhọde ke “ẹyen̄wọn̄ n̄kpọ eti eti” ke itie usọrọ oro.

Etise, Karen okop uyo owo emi enye ọdiọn̄ọde ke edem esie. “Edisana Mary, adada ntre anam nso?” Karen ọwọn̄ọde iso okụt Jessica ufan esie akamade ekpeme beer iba oro mîbịghike ẹkefahade. Jessica anyan ekpeme kiet ọnọ Karen onyụn̄ ọdọhọ enye ete, “Bọ do, kûdọhọ ke emekpri akaha nditiene ndia uwem.”

Karen oyom ndisịn. Edi imemke utom ndisịn nte enye ekekerede. Jessica edi ufan esie, ndien Karen iyomke ndinam enye ekere ke imọ idi . . . “Edisana Mary” nte Jessica okokotde enye. Idem n̄kpọ, n̄kọ Jessica idiọkke nte nditọiban eken. Ntem, edieke enye ọn̄wọn̄de mmịn, nso idiọk ke ami nditiene n̄n̄wọn̄? Karen ekere ke esịt esie ete, ‘N̄kọ beer kpọt ke edi. Owo idọhọke nda ọkpọsọn̄ ibọk m̀mê nnam idan̄.’

 MME uyen ẹsisobo nsio nsio idomo. Mme idomo emi ẹsiwak ndito owo isio uduot. Ramon emi edide isua 17 ọdọhọ ete: “Nditọiban ke ufọkn̄wed nnyịn ẹsiyịre owo ẹkakaha. Mmọ ẹsima nditụk erenowo ẹnyụn̄ ẹkama enyịn ẹse m̀mê enye ayayak mmimọ ika anyan ikan oro. Mmọ isinyịmeke nditre idem edieke ọdọhọde mmọ ẹtre!” Deanna emi edide isua 17 n̄ko ama okụt ke se ẹtịn̄de emi edi akpanikọ. Enye ọdọhọ ete: “Akparawa kiet ama asan̄a edi edidori mi ubọk ke afara. Mma nnen̄ede ntọ enye ubọk oro nnyụn̄ ndọhọ enye nte: ‘Nso mbre idi oro? Ndiọn̄ọke fi akanam!’”

Afo n̄ko emekeme ndisobo idomo, ndien ekeme nditie fi nte idomo emi idisụhọkede ubọk. Uyịre uyịre idomo etie nte owo ndiyịre n̄kọn̄ usụn̄ ufọk fo okposụkedi mûmaha ndiberede. Ndi omosobo idomo akan nte ekekerede? Ke uwụtn̄kpọ, ndi ẹsidomo fi mîdịghe ndi esidọn̄ fi ndinam ekededi ke otu mme n̄kpọ oro ẹsiakde mi?

□ Edin̄wọn̄ sika

□ Edise ndise idan̄

□ Edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn

□ Edinam idan̄

□ Edida n̄kpọsọn̄ ibọk

□ N̄kpọ en̄wen ․․․․․

Edieke esịnde idiọn̄ọ emi ✔ ekpere ekededi ke otu n̄kpọ oro ẹsiakde ke enyọn̄ emi, kûkere ke imọ idikemeke ndidi Christian. Afo emekeme ndikpep ndikara ndiọi udọn̄ nnyụn̄ n̄kan idomo. Didie ke akpanam oro? Ọfọn ọdiọn̄ọ se isinamde owo anam idiọkn̄kpọ. Kere ban̄a n̄kpọ ita.

1. Unana mfọnmma. Esidọn̄ kpukpru mme anana-mfọnmma owo ndinam idiọkn̄kpọ. Idem owo nte apostle Paul, emi ekedide Christian oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha, ama etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ke ini nyomde ndinam se inende, se idiọkde odu ye ami.” (Rome 7:21) Ke ini ke ini, “se idọn̄de obụkidem ye se idọn̄de enyịn” akam ekeme ndifịna ata eti owo. (1 John 2:16) Edi ndika iso ntie n̄kere nte akpanamde idiọkn̄kpọ oro ọdọn̄de fi edikam ananam enen̄ede ọsọn̄ fi ndikan idomo, koro Bible ọdọhọ ete: “Ke ini udọn̄ emi oyomode, aman idiọkn̄kpọ.”—James 1:15.

2. Mme n̄kpọ etabi. Idomo ẹkakan fi ẹkụk. Trudy ọdọhọ ete: “Ke ufọkn̄wed ye ke itieutom, mme owo ẹsineme nneme ẹban̄a  idan̄ kpukpru ini. Ke TV ye ke fim, ẹsinam enye etie nte eti n̄kpọ, nte n̄kpọ emi enemde etieti. Owo isiwakke ndiwụt ndiọi utịp esie!” Se iketịbede inọ Trudy ke idemesie ama anam enye ọfiọk adan̄a nte udọn̄ edikpebe ubọkn̄ka ye ndutịm usuanetop ẹnyenede odudu. Enye eti se iketịbede ete: “Ke ini n̄kedide isua 16, ami ye akparawa kiet ikekere ke imenen̄ede ima idem nnyịn. Eka mi ama odụri mi utọn̄ ke edieke mmen̄kpemeke idem ye akparawa oro, ke nyoyomo. Ama anam mi ndịk ndikop nte eka mi etịn̄de utọ ikọ oro ye ami! Edi ke ọfiọn̄ iba ẹma ẹkebe, mma nyomo.”

3. “Mme udọn̄ ini uyen.” (2 Timothy 2:22) Udọn̄ ini uyen ekeme ndisịne udọn̄ ekededi oro n̄kparawa owo ẹsinyenede, utọ nte ndiyom mbon en̄wen ẹma mmọ m̀mê ndiyom mbon en̄wen ẹda mmọ nte ikpọ owo. Mme udọn̄ oro idiọkke, edi edieke owo mîkpemeke idem, mmọ ẹkeme ndinam enen̄ede ọsọn̄ ndikan idomo. Ke uwụtn̄kpọ, edieke oyomde ndinam mme owo ẹda fi nte akwa owo, oro ekeme ndinam fi ọkpọn̄ nti ido oro ẹkekpepde fi ke ufọk. Se Steve akanamde edi oro ke ini enye ekedide isua 17. Enye ọdọhọ ete, “Mma nsọn̄ ibuot ye ete ye eka mi nnyụn̄ nnam kpukpru n̄kpọ oro mmọ ẹkedọhọde n̄kûnam—n̄kanam kpukpru emi esisịt ini ke mma n̄kana baptism.”

Nte Akpakande Idomo

Imọfiọk ke mme n̄kpọ oro ẹtịn̄de ke enyọn̄ emi ẹnyene odudu etieti. Kpa ye oro, afo emekeme ndikan idomo. Didie ke ekeme ndinam oro?

● Akpa kan̄a, diọn̄ọ idomo oro esinen̄erede ọsọn̄ fi ndikan. (Eyedi emesesịn idiọn̄ọ ekpere kiet ke otu mme idomo oro ẹkesiakde ke page 65.)

 ● Ekem bụp idemfo ete, ‘Ini ewe ke nsisobo idomo emi?’ Sịn idiọn̄ọ emi ✔ kpere kiet ke otu mme ini oro ẹwụtde ke idak emi:

□ Ke ini ndude ke ufọkn̄wed

□ Ke ini ndude ikpọn̄

□ Ke ini ndude ke itieutom

□ Ini en̄wen ․․․․․

Ndidiọn̄ọ ini emi ekemede ndisobo idomo ekeme ndin̄wam fi efep enye ofụri ofụri. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a se iketịbede inọ Karen ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuotikọ emi. Nso ikpakanam Karen ọfiọk ke imekeme ndisobo idomo ke itie usọrọ oro imọ iyomde ndika?

․․․․․

Didie ke enye ekpekefep idomo oro ofụri ofụri?

․․․․․

 ● Ke emi ama ọkọfiọk idomo oro esinen̄erede ọsọn̄ fi ndikan onyụn̄ ọfiọk ini emi ekemede ndisobo enye, afo emeben̄e idem ndinam n̄kpọ man akan idomo oro. Se ekpebemde iso anam ekpedi ndiyom usụn̄ nte akpanamde idomo oro osụhọde ubọk m̀mê nte ekpefepde enye ofụri ofụri. Wet se akpanamde ke idak emi.

․․․․․

(Mme uwụtn̄kpọ: Edieke edide emesiwak ndisobo ye nditọ ufọkn̄wed mbufo emi ẹsidọhọde fi etiene mmimọ ọn̄wọn̄ sika ke n̄wed ama akasuana, emekeme ndisan̄a usụn̄ en̄wen nnyọn̄ mbak udusobo mmọ. Edieke edide ẹsiwak ndinọ ndise idan̄ ẹsọk fi ke Intanet okposụkedi emi mûyomke, emekeme ndisịn ndutịm kọmputa oro edinamde kọmputa fo etre ndibọ etop nto owo oro esinọde fi orụk etop oro onyụn̄ etre ndibọ nto mme ikpehe Intanet eken oro ẹsinọde utọ etop oro. N̄ko-n̄ko, ekeme ndiyom enen̄ede etịn̄ enyịn ke ini emekde mme ikọ oro adade oyom n̄kpọ ke Intanet.)

Nte ededi, udukemeke ndifep kpukpru idomo. Ebebịghi awawara, akamba idomo eyesịm fi—eyedi ke ini emi mûdorike enyịn. Nso ke ekeme ndinam mban̄a oro?

 Du ke Mben̄eidem

Jesus ama ọsọsọp asua ọnọ Satan ke ini Satan okodomode enye. (Mark 1:13) Ntak-a? Koro Jesus ama ọfọfiọk owo emi enye adade ọnọ. Enye ama ebebiere ndikop uyo nnọ Ete esie kpukpru ini. (John 8:28, 29) Enye ikanamke mbubru ke ini enye ọkọdọhọde ete: “N̄koto heaven nsụhọde ndi, idịghe man ndinam uduak idemmi, edi man ndinam uduak enye emi ọkọdọn̄de mi.”—John 6:38.

Ke ufan̄ oro ẹnịmde ke page oro etienede, wet ntak iba oro afo ọkpọbiọn̄ọde idomo oro esiwakde ndisobo ye n̄kpọ iba emi akpanamde man an̄wam fi akan idomo oro.

 Ntak emi afo ọkpọbiọn̄ọde idomo:

1 ․․․․․

2 ․․․․․

Mme n̄kpọ oro afo edinamde man an̄wam fi akan idomo oro:

1 ․․․․․

2 ․․․․․

Ti ete ke edieke ayakde idem ọnọ idomo, ke omodụk ufụn ọnọ mme udọn̄ fo. (Titus 3:3) Ntak emi akpayakde mme udọn̄ fo ẹkara fi? Wụt ke omokpon ekem ndikara mme udọn̄ fo utu ke ndiyak mmọ ẹkara fi. (Colossae 3:5) N̄ko, bọn̄ akam man ekeme ndika iso nnam ntre.—Matthew 6:13. a

KOT N̄KPỌ EFEN EFEN BAN̄A IBUOTIKỌ EMI KE IBUOT 15 KE ỌYỌHỌ EBOHO 2

KE IBUOTIKỌ ORO ETIENEDE

Ndi editie fi mba mba ke idem? Dụn̄ọde fiọk nte ekemede ndinam idem enen̄ede ọsọn̄ fi ye se akpanamde man afiak okop odudu.

[Ikọ Idakisọn̄]

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Abasi edi anam-akpanikọ, idinyụn̄ iyakke ẹdomo mbufo ẹbe se mbufo ẹkemede ndiyọ, edi enye oyosio usụn̄ ubọhọ ọnọ mbufo ke ini idomo man mbufo ẹkeme ndiyọ enye.”—1 Corinth 10:13.

ITEM

Da ikpehe emi ẹkotde “Peer-Pressure Planner” (Se Ndinamde ke Ini Mme Uke Mi Ẹyomde Nnam Se Mîfọnke) oro odude ke page 132 ye 133 ke Mme Mbụme Oro N̄kparawa Owo Ẹbụpde—Mme Ibọrọ Oro Ẹnyenede Ufọn, Eboho 2, tịm se editịn̄de ke ini owo odomode ndinụk fi anam idiọkn̄kpọ.

NDI AMA ỌFIỌK . . . ?

Abasi ama ebem iso etịn̄ ke Jesus ayanam akpanikọ, edi oro iwọrọke ke Jesus eketie nte owo ukwak emi mme andibot ẹbierede kpukpru se enye edinamde. Utu ke oro, Jesus ama enyene ifụre ndimek se enye edinamde. Enye ekemek ndinam akpanikọ—idịghe nte ke ẹma ẹbebem iso ẹbiere se enye edinamde. Emi edi kiet ke otu ntak oro enye ekesibọn̄de akam ifịk ifịk ke ini idomo.—Mme Hebrew 5:7.

SE NDINAMDE

Man n̄keme ndinen̄ede mbiọn̄ọ idomo, se ndinamde edi ․․․․․

Mme owo, ebiet, ye idaha oro anade mfep ẹdi ․․․․․

Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Ndi ẹkeme ndidomo mfọnmma owo? —Genesis 6:1-3; John 8:44.

● Ke ini akande idomo, didie ke mbon en̄wen ẹbọ ufọn ẹto edinam akpanikọ fo? —Mme N̄ke 27:11; 1 Timothy 4:12.

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 68]

“Se in̄wamde mi n̄kan idomo edi ndifiọk ke Owo emi okopde odudu akan ke ofụri ekondo odu ye ami ye nte ke mmekeme ndiben̄e enye an̄wam mi ini ekededi!”​—Christopher

[Ekebe/​Ndise ke page 67]

Nam N̄kpọ Emi Se Ise

Men ekanem mbakara m̀mê se ẹkotde compass nịm nyụn̄ nam ubọk esie ese edem edere. Ndien, men maknet nịm kpere ekanem mbakara oro. Nso itịbe? Ubọk esie esịk ọkpọn̄ nnennen itie oro enye okpodude, ediwọn̄ọde ese maknet oro.

Ubieresịt fo etie nte ekanem mbakara oro. Edieke etịmde ọnọ enye ukpep, enye ọyọnọ fi nnennen ndausụn̄ onyụn̄ an̄wam fi anam nti ubiere. Edi idiọk nsan̄a etie nte maknet emi esidụride n̄kpọ ada; enye ekeme nditịmede fi tutu ukemeke aba ndifiọk se ifọnde ye se idiọkde. Nso ke ekpep oto emi? Domo ndifep mme owo ye mme idaha oro ẹkemede ndinam fi etre ndinam se inende.—Mme N̄ke 13:20.

[Ndise ke page 69]

Edieke ayakde idem ọnọ idomo, omodụk ufụn ọnọ mme udọn̄ fo