KAPITULO 14

Panagpakamatay Kadi ti Solusion?

 “NAIM-IMBAG laengen a matayak ngem ti sibibiagak.” Siasino ti nangibaga iti daytoy? Maysa a saan a mamati iti Dios? Maysa a nangtallikud iti Dios? Maysa a binaybay-an ti Dios? Saan no di ket ni Jonas, a maysa a nadiosan a lalaki ngem malmaldaangan unay.​—Jonas 4:3, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Saan met nga ibagbaga ti Biblia a kayat ni Jonas ti agpakamatay. Ngem ti panangidawatna iti kasta ket pakakitaan nga uray dagiti adipen ti Dios ket malapunos met no dadduma iti nakaro a liday.​—Salmo 34:19.

Adda dagiti agtutubo a malmaldaangan iti kasta unay isu nga awanen ti ganasda nga agbiag. Mabalin a mariknada ti kas iti narikna ti agtawen iti 16 a ni Laura, a nangikuna: “Adun a tawen a masansan a makariknaak iti nakaro a leddaang. Sangkapanunotko pay ketdin ti agpakamatay.” No adda am-ammom a nakaibaga a kayatnan ti matay​—wenno uray sika a mismo ket napampanunotmon dayta​—ania ti mabalinmo nga aramiden? Ammuentayo no apay a mapanunot dayta ti maysa.

Ti Makagapu iti Pannakaupay

Apay a mapanunot ti maysa a gibusanna laengen ti biagna? Adda sumagmamano a makagapu. Ti maysa ket agbibiagtayon kadagiti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan,” ket adu nga agtutubo ti nalaka a maapektaran kadagiti pakarigatan iti biag. (2 Timoteo 3:1) Sa gapu iti kinaimperpekto, mabalin a ti laeng negatibo a banag ti mapampanunot dagiti dadduma maipapan iti bagida ken iti situasionda iti biag. (Roma 7:22-24) No dadduma, mabalin a maigapu dayta iti pannakamaltrato. Ti sabali pay a makagapu ket mabalin a ti pisikal a sakit. Nakadkadlaw ta iti maysa a pagilian, napattapatta a nasurok a 90 porsiento kadagiti nagpakamatay ket agsagsagaba iti dadduma a kita ti sakit iti isip. *

Siempre apektadotayo amin iti rigat. Kinapudnona, kuna ti Biblia a “ti intero a sangaparsuaan agtultuloy nga agas-asug  a sangsangkamaysa ken agpapaut-ot a sangsangkamaysa.” (Roma 8:22) Karaman iti dayta dagiti agtutubo. Kinapudnona, mabalin a maapektaran unay dagiti agtutubo kadagiti negatibo a pasamak a kas iti sumaganad:

● Ipapatay ti kabagian, gayyem, wenno taraken

● Di pagkikinnaawatan iti pamilia

● Di pannakapasa iti eskuelaan

● Pannakisina iti kaayan-ayat

● Pannakamaltrato (a pakairamanan ti pannakaabuso iti pisikal wenno seksual)

Kinapudnona, mabalin a maipasango ti kaaduan nga agtutubo iti maysa wenno ad-adu pay kadagiti nadakamat a kasasaad.  Ngem apay a ti dadduma ket nalaklakada a sanguen dagita a kasasaad idinto ta marigatan dagiti sabsabali? Kuna dagiti eksperto a dagiti agtutubo a kayatdan ti sumuko ket mariknada nga awanen ti makatulong kadakuada ken awanen ti solusion kadagiti parikutda. Iti sabali a pannao, pampanunotenda nga awanen ti maaramidanda. Saanda a kayat ti matay; kayatda laeng a pagpatinggaen ti saem a marikriknada.

Awan ti Solusion?

Nalabit adda am-ammom a kayatnan a pagpatinggaen ti saem a marikriknana, ken naibagana pay ketdin a kayatnan ti matay. No kasta, ania ti mabalinmo nga aramiden?

No kasta la unay ti saem a marikrikna ti gayyemmo nga uray la kaykayatnan ti matay, kombinsirem nga agpatulong. Ken uray no indawatna a saanmo nga ibagbaga dayta iti siasinoman, makisaritaka iti mapagtalkan nga adulto. Saanka a madanagan nga amangan no madadael ti panaggayyemyo. No ibagam dayta iti sabali, mabalin a maispalmo ti biag ti gayyemmo!

Ngem no ngay sika a mismo ti kayatnan ti agpakamatay? Saanmo nga ilimlimed dayta a kaririknam. Makisaritaka iti nagannak, gayyem, wenno iti siasinoman a maseknan ken makaawat iti sasaadem ken sidadaan a dumngeg kadagiti problemam. Saanmo a pagdaksan​—no di ket pagimbagam​—no adda pangibagaam kadagiti problemam. *

Pudno a saan nga agpukaw dagiti problemam gapu laeng ta adda nangibagaam iti dayta. Ngem ti pannakisaritam iti maysa a tao a pagtalkam matulongannaka a makapagpanunot a naimbag. Mabalin a matulongannaka pay ketdi a mangbirok iti posible a solusion ti problemam.

 Agbalbaliw Dagiti Kasasaad

No nakaro ti saem a marikriknam, laglagipem daytoy: Uray no kasla awanen ti maaramidam, agbalbaliwto met laeng dagiti kasasaad. Ti salmista a ni David, a nakapasar met iti adu a rigat, inkararagna idi iti Dios: “Ti panagleddaangko binaliwam iti panagsala maipaay kaniak.”​—Salmo 30:11.

Sigurado a saan a namnamaen ni David nga agpatpatuloy ti kasta a kinaragsakna. Sigun iti kapadasanna, ammona nga addanto manen ti dumteng a problema. Kasta met laeng no maipapan kadagiti problemam, saan kadi? Ti dadduma kadagita ket kasla saanmo a maibturan iti agdama. Ngem agan-anuska. Masansan a sumayaatto met laeng dagiti bambanag. Adda dagiti problema a mabalin a lumag-an iti wagas a saanmo a ninamnama. No dadduma, mabalin nga adda maduktalam a solusion a saanmo a napanunot idi. Ti punto ket, saan nga agtalinaed iti agnanayon dagiti nakaro a parikut.​—2 Corinto 4:17.

Ti Maaramidan ti Kararag

Ti kapatgan a kita ti komunikasion ket ti panagkararag. Kas ken David, mabalinmo nga ikararag:  “Sukisokennak, O Dios, ket ammuem ti pusok. Sukimatennak, ket ammuem ti mangrirriribuk a pampanunotko, ket kitaem no adda kaniak ti aniaman a nasaem a dana, ket iturongnak iti dalan ti tiempo a di nakedngan.”​—Salmo 139:23, 24.

Ti panagkararag ket saan laeng a basta pamay-an tapno masolbar ti problemam. Maysa daytoy a pudpudno a pannakikomunikar iti nailangitan nga Amam. Kayatna nga ‘iparukpokmo ti pusom’ kenkuana. (Salmo 62:8) Usigem dagiti sumaganad nga agkakapateg a kinapudno maipapan iti Dios:

● Ammona dagiti makagapu iti panagleddaangmo.​—Salmo 103:14.

● Ad-adda nga am-ammonaka ngem iti pannakaammom iti bagim.​—1 Juan 3:20.

● ‘Maseknan kenka.’​—1 Pedro 5:7.

● Iti baro a lubong ti Dios, “punasennanto ti amin a lua” kadagiti matam.​—Apocalipsis 21:4.

 No ti Problema ket Mainaig iti Salun-at

Kas nadakamaten, ti rikna nga agpakamatay ket masansan a maigapu iti dadduma a kita ti sakit. No kasta ti kasasaadmo, saanka a mabain nga agpatulong. Kinuna ni Jesus a dagiti masakit kasapulanda ti mangngagas. (Mateo 9:12) Makaparagsak ta adu a sakit ti mabalin a maagasan. Ket makatulong ti panagpaagas tapno sumayaat ti riknam! *

Makaliwliwa ti kari ti Biblia nga iti baro a lubong ti Dios, “awanto ti agtataeng nga agkuna: ‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Kinuna ti Dios maipapan iti dayta a tiempo, “dagiti immun-una a banag saandanto a maipalagip, saandanto met a tumpuar iti puso.” (Isaias 65:17) Kabayatanna, aramidem ti amin a kabaelam a mangsaranget kadagiti karit iti biag, nga agtalekka iti tiempo nga intuding ti Dios, awanton ti makarikna iti nakaro a leddaang.​—Apocalipsis 21:1-4.

ADU PAY TI MABASAM MAIPAPAN ITI DAYTOY A TOPIKO ITI TOMO 2, KAPITULO 9

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Kayat a maammuan dagiti dadakkelmo ti amin nga ar-aramidem​—uray dagiti banag a kayatmo nga ilimed. Magun-odmo kadi ti kalkalikagumam a privacy?

[Footnotes]

NAPAPATEG A TEKSTO

“Maipakaammo koma dagiti dawatyo iti Dios; ket ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto dagiti pusoyo ken dagiti pannakabalin ti isipyo.”​—Filipos 4:6, 7.

BALAKAD

Agpagnapagnaka no malmaldaanganka. Sumayaat ti riknam no saanka nga agpuppupok ken no agehersisioka.

AMMOM KADI . . . ?

Dagiti agsagaba gapu iti panagpakamatay ket saan laeng a dagidiay mangkettel iti biagda no di ket uray dagiti patpatgenda iti biag a mapanawanda.

DAGITI ARAMIDEK!

No iti panagriknak ket awan serserbik ken awan mangipatpateg kaniak, makisaritaak ken ni (isuratmo ti nagan ti tao a kayatmo a kasarita) ․․․․․

Ti maysa a bendision a mabalinko a pampanunoten ken pagyamyamanan ket ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Uray dagiti nakaro a problema ket temporario laeng. Kasano a makatulong ti panangutobmo iti daytoy?

● Iti ania a wagas a ti panagpakamatay iyallatiwna laeng dagiti problemam iti sabali a tao?

[Blurb iti panid 104]

No dadduma, nagkaro ti leddaang a marikriknak isu a kayatkon ti matay. Ngem gapu iti agtultuloy a panagkararag ken panagpaagasko, saanko itan a mapampanunot dayta.’’​—Heidi

[Kahon iti panid 100]

No Kasla Saanmon a Maibturan

Uray dagiti matalek a lallaki ken babbai idi panawen ti Biblia, nakapasarda met sagpaminsan kadagiti nakaro a problema iti biag. Usigem dagiti sumagmamano a pagarigan.

Rebeca: “No kastoy ti mapaspasamak, apay pay laeng a sibibiagak?”​—Genesis 25:22.

Moises: “Pangngaasim ta pukawennak a naan-anay, . . . ket saanmo nga ipalubos a makitak ti didigrak.”​—Numeros 11:15.

Elias: “O Jehova, alaem ti kararuak, ta saanak a naim-imbag ngem kadagidi ammak.”​—1 Ar-ari 19:4.

Job: “O italimengnak koma iti Sheol, . . . tapno itudingannak iti naikeddeng a tiempo ket lagipennak!”​—Job 14:13.

Dagiti tattao a nadakamat ket agpapada a simmayaat met laeng ti kasasaadda idi agangay​—ken iti wagas a saanda a ninamnama. Manamnamam a kasta met laeng ti mapasamak kadagiti problemam!

[Ladawan iti panid 102]

Ti pannakarikna iti leddaang ket mayarig iti ulep ti bagyo, a lumabasto met laeng