Kapitulo 15

Sayop ba Kon Gusto Kong Duna Koy Gamayng Pribasiya?

 Butangig ✔ kon unsay sagad nimong reaksiyon sa mosunod nga mga situwasyon:

1. Diha ka sa imong kuwarto ug ang imong igsoon kalit lang misulod nga wala manuktok.

□ ‘Okey lang. Ingon ana man pod ko usahay.’

□ ‘Way batasan! Unsa na lang kon nag-ilis ko?’

2. Mao pay imong pag-abot sa balay, ug gisukit-sukit ka dayon sa imong ginikanan. “Diin man ka? Nag-unsa ka didto? Kinsay imong kauban?”

□ ‘Okey lang. Total wala bitaw koy gitago.’

□ ‘Makalagot kaayo kay wala silay salig nako!’

SA BATA ka pa, tingali dili kaayo importante nimo ang pribasiya. Dili ka masuko kon mokalit lag sulod sa imong kuwarto ang imong manghod. Kon dunay ipangutana ang imong ginikanan, motubag ka dayon. Kaniadto, dili ra ka magtagad kon mahibalo ang uban bahin sa imong kinabuhi, apan karon gusto ka nga duna kay pribasiya. “Dunay mga butang nga dili ko gustong mahibalo ang uban,” miingon ang 14-anyos nga si Corey. Atong tan-awon ang duha ka kahimtang diin lisod ang pagbaton ug pribasiya.

Dihang Gusto Kang Mag-inusara

Daghang maayong rason kon nganong gusto kang mag-inusara. Tingali gusto ka lang ‘mopahulay kadiyot.’ (Marcos 6:31) O kaha gusto kang mag-ampo nga mag-inusara sa imong kuwarto, sama sa gitambag ni Jesus sa iyang mga tinun-an. (Mateo 6:6; Marcos 1:35) Ugaling lang, kon manira ka sa imong kuwarto, ang imong ginikanan tingali dili makahunahuna nga nag-ampo ka! Ug ang imong  mga igsoon tingali dili makasabot kon nganong gusto kang mag-inusara.

Kon unsay imong mahimo. Imbes makiglalis bahin sa pribasiya, himoa ang mosunod:

● Kon bahin sa imong mga igsoon, paghimo mo ug kasabotan aron duna kay panahon sa imong kaugalingon. Kon gikinahanglan, pangayog tabang sa imong ginikanan niining bahina. *

● Kon bahin sa imong ginikanan, sabta ang ilang panglantaw. “Usahay magsusi-susi nako ang akong ginikanan,” miingon ang 16-anyos nga si Rebekah. “Apan sa tinuod lang, mao sab nay akong himoon kon duna koy anak nga tin-edyer—ilabina kay daghag tentasyon karon sa mga batan-on!” Sama kang Rebekah, makasabot ka ba kon nganong nabalaka ang imong ginikanan?—Proverbio 19:11.

● Pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Duna ba koy gihimong dili maayo nga makapaduda sa akong ginikanan kon manira kog kuwarto? Daghan ba kog gisekreto mao nga mangespiya sila nako?’ Kon “wala” ang imong tubag nianang mga pangutanaha ug daw wala gihapon silay salig nimo, nan isulti kanila ang imong gibati sa kalma ug matinahorong paagi. Pamati  pag-ayo sa ilang mga kabalaka ug pasaligi sila nga wala kay gihimong daotan.—Santiago 1:19.

Dihang Magpilig Higala

Kon batan-on ka, normal lang nga mangita kag higala. Normal usab nga mabalaka ang imong ginikanan kon kinsay imong mga higala ug kon unsay inyong ginahimo. Apan tingali mobati ka usahay nga morag wala sa lugar ang ilang kabalaka. “Dili ko gustong pangutan-on ko kanunay sa akong ginikanan kon kinsay akong kaestorya sa cellphone ug ka-e-mail,” miingon ang 16-anyos nga si Amy.

Kon unsay imong mahimo. Imbes lalisan ang bahin sa imong mga higala, sulayi ang mosunod:

● Ipailaila sa imong ginikanan ang imong mga higala. Dili ka gustong mangespiya sila nimo, apan unsa may ilang mahimo kon sila wala makaila sa imong mga higala? Hinumdomi nga kon nakaila sila sa imong gikauban-uban, dili na kaayo sila mabalaka bahin sa imong pagpilig mga higala.

● Pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Unsa man gyoy isyu, gusto ba gyod kog pribasiya, o duna koy gisekreto?’ Ang 22-anyos nga si Brittany miingon: “Kon naa ka pa sa poder sa imong ginikanan ug mabalaka sila nimo, kini ang angay nimong hunahunaon, ‘Wala koy gihimong daotan, busa wala koy angayng itago.’ Pero kon  may gitago ka, nan basig duna kay gihimong dili maayo.”

Ikaw ug ang Imong Pribasiya

Paghunahunag mga solusyon bahin sa imong problema sa pribasiya. Isulat ang imong tubag sa mga pangutana ubos sa mosunod nga mga lakang.

Lakang 1: Sayra ang isyu. Unsang mga situwasyona nga gusto kag dugang pribasiya?

․․․․․

 Lakang 2: Tagda ang panglantaw sa imong ginikanan. Unsa gyod kahay ilang gikabalak-an?

․․․․․

Lakang 3: Pangitag solusyon. Unsay imong nahimo nga wala tuyoa nga nakapasamot sa problema? Unsang kausaban ang imong mahimo labot sa imong tubag sa ibabaw? Unsay gusto nimong itabang kanimo sa imong ginikanan?

․․․․․

Lakang 4: Ipakigsulti kana. Isaysay kon sa unsang paagi nimo sugdan ang pagpakigsulti sa imong ginikanan bahin sa pribasiya.

․․․․․

SA SUNOD NGA KAPITULO

Namatyan ka na bag ginikanan? Kon mao, asa ka makakitag kahupayan?

[Footnote]

TEKSTO

“Buhata ang kutob sa imong maarangan nga itanyag ang imong kaugalingon sa Diyos ingong inuyonan, usa ka mamumuo nga walay angayng ikaulaw.”—2 Timoteo 2:15.

SUGYOT

Kon makigsulti ka sa imong ginikanan bahin sa imong pribasiya, hisgoti ang imong gikabalak-an imbes ang imong gihunahunang sayop nga ginahimo nila.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Kon wala kay gitago sa imong ginikanan, sila dili magduda nimo.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon aron makuha (o mobalik pag-usab) ang pagsalig sa akong ginikanan: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong may katungod ang imong ginikanan sa pagsukit-sukit bahin sa imong kinabuhi?

● Sa unsang paagi ang imong pagpauswag sa pagpakigsulti sa imong ginikanan makatabang nimo sa pagpakigsulti sa ubang tawo inigkahamtong nimo?

[Blurb sa panid 108]

“Ang imong ginikanan dili gustong may mahitabo nimo, ug usahay morag manghilabot sila sa imong kinabuhi. Daw dili kana makataronganon. Apan sa tinuod lang, kon akoy ginikanan, tingali mao pod nay akong himoon.”—Alana

[Hulagway sa panid 109]

Ang pagsalig nahisamag suweldo—kini kinahanglang hagoan