HOOFDSTUK 16

Is het normaal dat ik zo veel verdriet heb?

Hoewel dit hoofdstuk specifiek over de dood van een vader of moeder gaat, gelden de principes die erin besproken worden ook voor het overlijden van een ander familielid of een goede vriend.

„Toen mijn moeder overleed, voelde ik me leeg en verloren. Zij was degene die ons gezin bij elkaar hield.” — Karyn.

ER ZIJN maar weinig dingen die meer invloed op je leven hebben dan de dood van je vader of moeder. Er kunnen allerlei emoties in je opkomen die je nog nooit eerder hebt gehad. Brian, die dertien was toen zijn vader aan een hartaanval overleed, weet nog: „De avond dat we het hoorden, hebben we alleen maar gehuild en elkaar vastgehouden.” Natalie was tien toen haar vader  aan kanker stierf. Ze vertelt: „Ik wist niet wat ik eigenlijk moest voelen, dus voelde ik niks. Ik was helemaal verdoofd.”

Iedereen reageert anders op een sterfgeval. De Bijbel zegt dat iedereen „zijn eigen plaag en zijn eigen smart” heeft (2 Kronieken 6:29). Denk er daarom eens over na welke uitwerking de dood van jouw vader of moeder op jou gehad heeft. Schrijf hieronder op (1) hoe je je voelde toen je hoorde dat hij of zij dood was en (2) hoe je je nu voelt. *

1 ․․․․․

2 ․․․․․

Misschien blijkt uit je antwoorden dat je emoties iets minder heftig worden. Dat is normaal. Het betekent niet dat je je vader of moeder vergeten bent. Maar het kan ook zijn dat je emoties nog even heftig of zelfs nog intenser zijn. Misschien is je verdriet te vergelijken met golven die komen en gaan, met zo nu en dan  een onverwacht hoge golf. Ook dat is normaal, zelfs als je vader of moeder al jaren dood is. De vraag is: hoe kun je je verdriet verwerken, in welke vorm het ook komt?

Houd je tranen niet in! Huilen helpt de pijn en het verdriet te verzachten. Toch kan het zijn dat je je net zo voelt als Alicia, die negentien was toen haar moeder overleed: „Ik had het idee dat anderen zouden denken dat ik niet genoeg geloof had als ik te veel emoties zou tonen.” Maar denk eens na over het volgende: Jezus Christus was volmaakt en had een sterk geloof in God. Toch huilde hij toen hij na de dood van zijn goede vriend Lazarus het verdriet zag van Lazarus’ familie en vrienden (Johannes 11:35). Wees dus niet bang om te huilen. Het wil niet zeggen dat je geen geloof hebt! Alicia zegt: „Later heb ik veel gehuild, zelfs elke dag.” *

Doe iets tegen schuldgevoelens. „Voor ik naar bed ging, ging ik altijd even naar mijn moeder toe om haar een zoen te geven”, vertelt Karyn, die dertien was toen haar moeder overleed.  „Eén keer deed ik dat niet. De volgende ochtend overleed mijn moeder. Hoe onrealistisch het ook klinkt, ik voelde me schuldig dat ik die avond niet naar haar toe was gegaan — en ook voor alles wat er de volgende ochtend gebeurde. Mijn vader ging op zakenreis en wilde dat mijn zus en ik even bij Ma gingen kijken. Maar we bleven lang op bed liggen. Toen ik de slaapkamer binnenkwam, ademde mijn moeder niet meer. Ik voelde me afschuwelijk, omdat er nog niks aan de hand was toen mijn vader de deur uitging!”

Net als Karyn voel je je misschien schuldig over dingen die je niet gedaan hebt. Misschien kwel je jezelf wel door te denken: ’Had ik maar tegen mijn vader gezegd dat hij naar de dokter moest gaan.’ ’Was ik maar eerder bij mijn moeder gaan kijken.’ Als je zulke gedachten niet van je af kunt zetten, is het goed te bedenken dat het normaal is spijt te hebben van dingen die je achteraf anders had willen doen. Je zou die dingen ook anders aangepakt hebben als je had geweten wat er zou gebeuren. Maar dat wist je niet. Daarom zijn je schuldgevoelens niet terecht. Je bent niet verantwoordelijk voor de dood van je vader of moeder! *

Praat over je gevoelens. Spreuken 12:25 zegt: ’Een hartelijk woord beurt een mens op’ (NBV). Als je je gevoelens opkropt, kan het moeilijker worden je verdriet te verwerken. Maar  door over je gevoelens te praten met iemand die je vertrouwt, zul je ’hartelijke woorden’ te horen krijgen die je opbeuren op momenten dat je het hard nodig hebt.

Praat met God. Waarschijnlijk zul je je een stuk beter voelen nadat je je hart bij God hebt uitgestort (Psalm 62:8). Gebed is niet gewoon een soort therapie. Als je bidt, praat je tot „de God van alle vertroosting, die ons vertroost in al onze verdrukking” (2 Korinthiërs 1:3, 4). Eén manier waarop Jehovah ons troost is door middel van zijn Woord, de Bijbel (Romeinen 15:4). Je kunt bijvoorbeeld een lijstje bij de hand houden van Bijbelteksten waar je veel troost in vindt. *

Het kost tijd om de dood van je vader of moeder te verwerken. Maar de Bijbel kan je troosten, want daarin wordt over de nieuwe wereld die God belooft gezegd: „De dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn” (Openbaring 21:3, 4). Waarschijnlijk zul jij ook merken dat mediteren over die beloften je helpt het verlies van je vader of moeder te verwerken.

[Voetnoten]

SLEUTELTEKST

„Hij [God] zal elke traan uit hun ogen wegwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn. De vroegere dingen zijn voorbijgegaan.” — Openbaring 21:4.

TIP

Houd een dagboek bij. Je gedachten opschrijven over de ouder die je verloren hebt, kan een grote hulp zijn om je verdriet te verwerken.

WEETJE

Huilen is geen teken van zwakte. Zelfs sterke mannen als Abraham, Jozef en David huilden toen ze iemand in de dood verloren hadden (Genesis 23:2; 50:1; 2 Samuël 1:11, 12; 18:33).

ACTIEPUNTEN

Als het verdriet me te veel wordt, zal ik ․․․․․

Wat ik mijn vader of moeder over dit onderwerp wil vragen: ․․․․․

WAT DENK JIJ?

● Waarom is het goed om stil te staan bij fijne herinneringen die je aan je overleden vader of moeder hebt?

● Hoe kan het opschrijven van je gedachten een hulp zijn om je verdriet te verwerken?

[Inzet op blz. 112]

„Ik kropte al mijn gevoelens op. Het zou veel beter voor me zijn geweest als ik er meer over had gepraat. Dan had ik het beter kunnen verwerken.” — David

 [Kader/Illustratie op blz. 113]

CHANTELLE

„Mijn vader was al vijf jaar ziek en zijn gezondheid ging steeds verder achteruit. Ik was zestien toen hij een eind aan zijn leven maakte. Daarna hield mijn moeder mij en mijn broer op de hoogte van alles wat er gebeurde. We mochten zelfs meebeslissen over de uitvaart. Dat maakte het makkelijker voor ons. Ik denk dat kinderen niet graag het gevoel willen hebben dat er dingen voor ze worden achtergehouden, vooral als het om zoiets belangrijks gaat. Na een tijdje kon ik makkelijker over de dood van mijn vader praten. Als ik wilde huilen, ging ik ergens heen of zocht ik een vriendin op om uit te huilen. Mijn advies: als je erover moet praten, ga dan naar familie of vrienden. Doe alles wat nodig is om je verdriet te verwerken.”

[Kader/Illustratie op blz. 113, 114]

LEAH

„Mijn moeder kreeg een zware beroerte toen ik negentien was, en drie jaar later overleed ze. Na haar dood had ik het gevoel dat ik sterk moest zijn. Het laatste wat mijn vader kon gebruiken, was dat ik instortte. Toen ik klein was, was mijn moeder er altijd voor me als ik ziek was of me niet lekker voelde. Ik kan me nog herinneren hoe haar handen  aanvoelden als ze controleerde of ik koorts had. Vaak word ik er op een pijnlijke manier aan herinnerd dat ze er niet meer is. Ik heb de neiging mijn gevoelens weg te stoppen, en dat is niet goed. Daarom kijk ik soms naar foto’s om mezelf aan het huilen te maken. Het helpt ook om met vrienden te praten. De Bijbel belooft dat overleden mensen een opstanding zullen krijgen in een paradijs op aarde (Johannes 5:28, 29). Als ik me concentreer op de hoop dat ik mijn moeder weer terug zal zien en op wat ik moet doen om dat mee te maken, wordt de pijn van het verdriet minder.”

[Kader/Illustratie op blz. 114]

BETHANY

„Ik wou dat ik me kon herinneren dat ik tegen mijn vader gezegd heb: ’Ik hou van je.’ Ik zal dat vast wel hebben gezegd, maar ik herinner het me niet en dat zou ik graag willen. Ik was pas vijf toen hij overleed. Mijn vader heeft in zijn slaap een beroerte gekregen en hij werd snel naar het ziekenhuis gebracht. Toen ik de volgende dag wakker werd, hoorde ik dat hij overleden was. Ik vond het daarna vervelend om over mijn vader te praten, maar later luisterde ik graag naar verhalen over hem omdat ik hem op die manier beter leerde kennen. Mijn advies aan jongeren die hun vader of moeder hebben verloren, is ieder moment dat jullie samen hebben doorgebracht te koesteren en je herinneringen op te schrijven zodat je ze niet vergeet. Doe dan wat je kunt om je geloof te versterken zodat je erbij bent als je vader of moeder in Gods nieuwe wereld een opstanding krijgt.”

 [Kader op blz. 116]

Werkblad

Schrijf je gedachten op

Maak een lijst van mooie herinneringen aan je vader of moeder. ․․․․․

Schrijf op wat je nog tegen je vader of moeder had willen zeggen. ․․․․․

Stel je voor dat je een jonger broertje of zusje hebt dat schuldgevoelens heeft over de dood van je vader of moeder. Schrijf op wat je zou zeggen om hem of haar te troosten. (Dat kan jou ook helpen anders tegen je eigen schuldgevoel aan te kijken.) ․․․․․

Schrijf twee of drie dingen op die je altijd al over je overleden vader of moeder had willen weten, en vraag dan aan de ouder die nog leeft of hij of zij je daarover wil vertellen. ․․․․․

Lees Handelingen 24:15. Hoe helpt de hoop in die tekst je om het verlies van je vader of moeder aan te kunnen? ․․․․․

[Illustratie op blz. 115]

Verdriet kan zijn als golven die je af en toe overvallen