Icipandwa 18

Kuti Nacita Shani pa Kuti Ifya ku Sukulu Filantitikisha Sana?

“Ifya ku sukulu fyalentitikisha sana, ica kuti ilingi naleumfwa kwati ndefwaya ukulila no kupunda pa nshita imo ine.”—E fyalandile Sharon.

“Ukutitikishiwa takupwa nampo nga uli pa sukulu nelyo walipwa isukulu.”—E fyasosele James.

 BUSHE utontonkanya ukuti abafyashi bobe tabaishiba bwino ifyo ifya ku sukulu fikutitikisha? Nalimo kuti bakweba ati, iwe tawakwata incito ya kusonkela ing’anda, ukusakamana ulupwa, nelyo taubombesha pa kutila usekeshe abakalamba ba ncito. Nalimo na iwe uyumfwa ukuti ulakwata sana ifya kucita ku sukulu, limbi ukucila na pa milimo abafyashi bobe bakwata.

Ukuya fye ku sukulu no kubwela, limo kulomfwisha ububi sana. Tara uwikala ku United States atile: “Ilingi line abana be sukulu balelwa, ica kuti namutekenya aleiminika basi no kutweba bonse ukufumina pa nse. Limo twalecelwa amamineti 30 no kucilapo fye.”

Bushe ubwafya bulapwa nga wafika ku sukulu? Awe nakalya! Nalimo ifi twalalandapo e fikucitikila:

● Bakafundisha nga e bakukoselepo.

Sandra atile, “Bakafundisha balafwaya ukuti nkapase bwino sana, ici cilanenga ndebelengesha pa kuti mbasekeshe.”

April na o atile, “Bakafundisha balapatikisha abana be sukulu ukubelengesha maka maka nga ca kutila umwana we sukulu alemoneka ukukwata amano.”

Naomi ena atile, “Kuti limbi ulatontonkanya pa ncito iisuma iyo ufwaya ukuti ukalebomba, lelo bakafundisha bamo balalenga walayumfwa kwati tapali ico ulecita nga taubika amano ku fisambililo ifyo bamona ukuti e fyo ufwile ukucita pa kuti ukakwate incito iisuma.” *

Bushe ifyo bakafundisha bakweba ukucita filenga waumfwa shani?

․․․․․

● Abanobe nga e balekupatikisha.

Kevin atile, “Ku sekondari abana be sukulu balakwata sana ubuntungwa ica ukuti balaba fye icibebebe. Nga taulecita ifyo balecita, tabatemwa ukula-angala na iwe.”

 Aaron na o atile, “Cila bushiku balampatikisha ukunwa no kucita ubulalelale. Inshita shimo ndakumbwa ukucitako ifyo balecita.”

Alexandria ena atile, “Apo nomba ndi ne myaka 12, ubwafya nkwata sana bwa kuti abanandi balampatikisha ukukwata umulumendo uwa kwenda nankwe. Bonse pa sukulu banjeba ati, ‘Ni lilali ukakwata umulumendo wa kwenda nankwe?’”

Christa atile, “Abanandi balimpatikishe ukutendeka ukulaenda no mulumendo. Ilyo nakene, batampile ukunjeba ati mfwile ndaala na banakashi banandi. Nali fye ne myaka 10 ilyo balenjeba ifyo!”

Bushe ifyo abanobe bakupatikisha ukucita filenga waumfwa shani?

․․․․․

● Fimbi. Conga ✔ ifyo ulemona ukuti e fikutitikisha, pali ifi nga tapali lemba ifikutitikisha.

□ Amashindano

□ Ukubombesha sana pa kuti ukacite ifyo wapanga ukucita

□ Ifya ku sukulu ifyo ufwile ukucita ku ng’anda

□ Ukukucusha nelyo ukukupatikisha ukucita ubulalelale

□ Ukufwaya ukusekesha abafyashi

□ Fimbi ․․․․․

Ifintu 4 Ifingakwafwa Ukukanatitikishiwa Sana

Ukuba kwena, te kuti wenekele ukupwisha isukulu ukwabula ukutitikishiwapo. Ukutitikishiwa sana takwawama. Imfumu ya mano Solomone yatile, “Umutitikisha kuti walenga uwa mano ukucita ifintu ngo wapena.” (Lukala Milandu 7:7) Lelo  taufwile ukuleka ica musango uyo ukukucitikila. Icingakwafwa kwishiba ifyakucita nga watitikishiwa.

Ifyo wingacita pa kuti wilatitikishiwa sana kuti twafipashanya kuficita umuntu uuleimya inshimbi. Pa kuti aleimya bwino, afwile ukuipekanya bwino sana. Tafwile ukwimya ifyafina sana ifyo ashingakumanisha ukwimya kabili afwile no kufimya bwino bwino. Nga acita ifi te kuti onaule umubili wakwe kabili imicincili yakwe kuti yakoselako. Lelo nga afilwa ukucita ifi kuti aonaula imicincili kabili kuti aifuna no kuifuna.

Na iwe ufwile ukucitapo fimo pa kuti ifya ku sukulu filakutitikisha sana. Kuti wacita shani? Ifi e fyo wingacita:

1. Ishiba ifilelenga. Baibolo itila: “Uwasalapuka nga amona ububi alabelama, lelo imbulwa mano shena shiya fye no kukandwa.” (Amapinda 22:3) Kanshi pa kuti wilatitikishiwa ufwile intanshi waishiba icilelenga. Nomba lolesha pali filya waciconga ✔. Cinshi icikutitikisha sana?

2. Belengelapo. Nga ca kuti ifya ku sukulu ifyo ulecitila ku ng’anda e filekutitikisha, belenga ifyo wingacita mu Cipandwa 13 mwi Buuku 2. Nga ulepatikishiwa ukucita ubulalelale no mwana we sukulu munobe, kuti cawama wabelenga ifyebo ifyaba mu   Nga ulepatikishiwa ukucita ubulalelale no mwana we sukulu munobe, kuti cawama wabelenga ifyebo ifyaba mu   Nga ulepatikishiwa ukucita ubulalelale no mwana we sukulu munobe, kuti cawama wabelenga ifyebo ifyaba mu Cipandwa 2 na 5 e lyo na 15 mwi Buuku 2.

3. Wilalalikisha. Amafya ayengi tayapwa nga tauyabombelepo. Lelo yalacilamo ukubipa, ne ci kuti calenga walatitikishiwa sana. Nga waishiba ifyo wingapwisha ubwafya,  ufwile ukubombelapo apo pene fye. Ku ca kumwenako, nga uli Nte ya kwa Yehova kabili ulafwaya ukulakonka amafunde ya mu Baibolo, wi-ikata na ku cani ukuishibisha ukuti uli Nte. Nga wacita ifyo abanobe tabakalekupatikisha sana ukucita ifyo ushifwile ukucita. Marchet uuli ne myaka 20 atile: “Cila mwaka nga twaisula fye isukulu, nalesanga inshila ya kulanda na bantu pa malyashi yamo ayo naishibe ukuti kuti bafwaya nabalondolwela ifyo nasambilila mu Baibolo. Nasangile ukuti nga nshibebele bwangu ukuti ndi Nte, ninshi cikankosela ukubeba. Nga na eba bambi pa fyo nasambilila mu Baibolo e lyo na ine wine ndefikonka no kufikonka calengafwa sana.

4. Fwaya abengakwafwa. Umuntu uwimya inshimbi nangu akose shani, te nshimbi shonse engemya. Na iwe te kuti ucite fyonse, nga pali ifilekutitikisha ulekabila abakukwafwa. (Abena  Galatia 6:2) Kuti cawama waebako abafyashi bobe nelyo Umwina Kristu umbi uwakosoka uwingakwafwa. Balange ifyo wacilemba ukuti e filekutitikisha kabili bepushe ukuti bakwafwe.

Bushe Kwaliba Ukutitikishiwa Ukusuma?

Icacindama ico ufwile ukwishiba ca kuti te kutitikishiwa konse ukwabipa. Mulandu nshi twalandila ifyo? Nga uletitikishiwa ninshi cilelanga fye ukuti ulabombesha e lyo kampingu yobe na yo yaliba fye bwino. Umfwa ifyo Baibolo ilondolola umuntu ushaleumfwa ukutitikishiwa. “We munang’ani we, ukasendama ukufika lilali? Ukabuuka lilali mu tulo? Ndaaleko panono, nshipuleko panono, njikumbateko panono no kusendama, e lyo ubupiina bukakwishila nge cipondo, no kubulwa kukakwishila ngo muntu uwaipangasha ne fyanso.”—Amapinda 6:9-11.

Ukukuma kuli ili lyashi Heidi uuli ne myaka 16, atile: “Cimoneka kwati ku sukulu kwaliba sana amafya, lelo ifi fine utitikishiwa pa sukulu e fyo ukalatitikishiwa na ku ncito.” Kwena tacayanguka ukushipikisha lelo nga waishiba fye ifyakucita te kuti uletitikishiwa sana. Na kuba kuti wakoselako.

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Bushe nga waleka isukulu e lyo amafya yengapwa?

[Futunoti]

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“Mulepoosa amasakamika yenu yonse pali [Lesa], pantu asakamana imwe.”—1 Petro 5:7.

IFYO WINGACITA

Tontonkanya pa mafya ayakutitikisha sana. Lemba amafya ayo wingacitapo fimo e lyo na yo ushingacitapo ifili fyonse. Intanshi bombela pa mafya ayo wingacitapo fimo. Pa numa nga wayapwisha, nga cine cine kuti wayapwisha, e lyo nomba wingatendeka ukutontonkanya pa mafya ayo ushingacitapo ifili fyonse.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Nga ulelaala ama-awala nalimo 8 cila bushiku, tawakalenaka sana kabili tawakalelaba sana ifintu.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Pa kuti nilatitikishiwa sana, nkalacita ifi nkalalaala iyi nshita ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Mulandu nshi ukufwaya ukucita ifintu ukwabula ukulufyanya kwingalengela ukuti wilaumfwa bwino?

● Ni bani wingebako nga watitikishiwa sana?

[Amashiwi pe bula 132]

“Cila bushiku batata balepepa na ine ilyo bashilantwala ku sukulu. Ici calenenga ukukanasakamikwa sana.”—E fyasosele Liz

[Icikope pe bula 131]

Filya fine ukwimya inshimbi bwino bwino kulenga umuntu ukukoselako, e fyo no kwishiba bwino ifyakucita nga kuli ifilekutitikisha kwingalenga wakosa mu matontonkanyo