Ibuot 19

Ndi Akpana Ntre Ndika N̄wed?

Ekere ke ini ewe ke ekpetre ndika n̄wed? ․․․․․

Ini ewe ke ete ye eka fo ẹyom etre? ․․․․․

NDI ibọrọ fo ke mbụme mbiba emi ẹdi ukem? Idem ọkpọkọm ẹdi ukem, edieke edide afo ke aka n̄wed, ekeme ndidi enyene ndusụk usen emi esitiede fi nte akpana etre n̄wed uken̄. Se m̀mê se ẹtịn̄de ke idak emi akanam ọwọrọ fi.

“Ndusụk ini mmesinen̄ede n̄kop mfịghe tutu etie nte n̄kpadahake nda ke bed. Mmesikere, ‘Ufọn ndika ufọkn̄wed n̄kekpep n̄kpọ emi mîdinyeneke ufọn inọ mi?’”—Rachel.

“Ufọkn̄wed esidorode mi ndusụk ini tutu nyom ndikpọn̄ ufọkn̄wed n̄koyom utom nnam. Esitie nte ufọkn̄wed inyeneke  ufọn inọ mi ndien ke akpana n̄koyom utom man nnyene okụk.”—John.

“N̄kaka ufọkn̄wed sekọndri ke esịt obio ndien n̄kekemeke ndinam mbufa ufan. N̄kenyeneke mfịna ye utom ufọkn̄wed, edi mme owo ikesinyịmeke ndidian idem ye ami, ntre n̄kesiwak ndidu ikpọn̄. Idem mbon oro mme owo mîkonyụn̄ inyịmeke ndidian idem ye mmọ ikosụk imaha ndisinyene nneme ye ami. Mma nsikere ke akpana ntre ndika n̄wed.”—Ryan.

“Ẹma ẹsinọ mi utomufọk emi akanade nda hour inan̄ kpukpru usen nnam! Mme utom oro ẹkesinọde mi nnam ye udomo oro n̄kesitiede—kiet ikụreke-kụre efen adiana—ẹma ẹnen̄ede ẹfịk mi tutu n̄kere ke ndikemeke aba ndien ke ana ntre ndika n̄wed.”—Cindy.

“Ẹma ẹdọhọ ke ẹmọn̄ ẹduọk bọm ini kiet ke ufọkn̄wed nnyịn, owo ita ẹma ẹdomo ndiwot idem, owo kiet ama owot idem, otu mbon ntịme ẹma ẹnyụn̄ ẹsịn ntịme. Mme mfịna emi ẹma ẹsinen̄ede ẹsọn̄ ubọk ndusụk ini tutu nyom nditre n̄wed!”—Rose.

Ndi orụk n̄kpọ emi ẹsitịbe ke ufọkn̄wed mbufo? Ke edide ntre, nso inen̄ede inam oyom nditre n̄wed uken̄?

․․․․․

Ekeme ndidi emenen̄ede ebiere nditre n̄wed uken̄. Edi didie ke ekeme ndifiọk m̀mê ini ekem ndikpọn̄ ufọkn̄wed m̀mê akam oyom nditre n̄wed uken̄ ke ntak oro ufọkn̄wed odororede fi? Man ibọrọ mbụme oro, ana ibem iso ifiọk se owo nditre n̄wed uken̄ ọwọrọde.

Ndikpọn̄ ufọkn̄wed m̀mê nditre n̄wed uken̄?

Didie ke ekeme nditịn̄ ukpụhọde oro odude ke ndikpọn̄ ufọkn̄wed ye nditre n̄wed uken̄?

․․․․․

Ndi ama ọfiọk ke enyene ndusụk idụt emi anade eyenọwọn̄ aka n̄wed isua ition esịm itiaita mbemiso ọkpọn̄de ufọkn̄wed?  Ke mme idụt en̄wen, ẹsidọhọ ke ana ẹka n̄wed ẹsịm isua duop ke nsụhọde n̄kaha. Ntre, idụhe akpan isua emana m̀mê ini emi ẹnịmde ẹte ẹkpọn̄ ufọkn̄wed oro kpukpru owo ke ererimbot ẹnyịmede.

Ke adianade do, ndusụk idụt m̀mê obio ẹsiyak nditọ ufọkn̄wed ẹtie ke ufọk ẹbọ ndusụk m̀mê ofụri ukpep, inyụn̄ ikaha ata ufọkn̄wed ndomokiet. Nditọ emi ẹbọde ukpep ke ufọk​—emi ete ye eka mmọ ẹnyịmede​—itreke n̄wed uken̄.

Edi edieke aduakde nditre n̄wed mbemiso nnennen isua oro akpabiatde ke ufọkn̄wed ekemde​—edide ata ufọkn̄wed m̀mê enye oro ẹnịmde ke ufọk​—ekpenyene ndikere mban̄a mme mbụme oro ẹtienede mi:

Ibet ọdọhọ ẹka n̄wed isua ifan̄? Nte ima iketetịn̄, nsio nsio idụt ẹnịm nsio nsio isua emi ẹdọhọde eyenọwọn̄ abiat ke ufọkn̄wed. Ibet idụt mbufo ọdọhọ ẹbiat isua ifan̄ ke ufọkn̄wed? Ndi amaka n̄wed esịm ibat isua oro? Edieke ofụmide item Bible emi ọdọhọde “ẹsụk ibuot ẹnọ odudu oro okponde akan” onyụn̄ ọkpọn̄de ufọkn̄wed mbemiso esịmde isua oro ukara ẹnịmde, ọwọrọ etre n̄wed uken̄.​—Rome 13:1.

Ndi mmenyene se ikanamde n̄ka n̄wed? Nso ikanam aka ufọkn̄wed? Ndi ufiọkke? Akpana ọfiọk! Edieke mûfiọkke, afo ebiet owo emi odụkde tren edi ifiọkke ebiet emi enye akade. Ntre sụhọde tetie ye ete ye eka fo bọrọ mme mbụme oro ẹdude ke ekebe oro  “Se Inamde N̄ka N̄wed,” ke page 139. Ndinam emi ayan̄wam fi esịn idem ekpep n̄kpọ oyonyụn̄ an̄wam fi ye ete ye eka fo ẹbiere m̀mê edika n̄wed ebịghi adan̄a didie.​—Mme N̄ke 21:5.

Eyịghe idụhe ke mme andikpep ye mbon en̄wen ẹyeteme fi adan̄a nte akpakade n̄wed eketre. Edi ete ye eka fo ẹnyene ndibiere n̄kpọ emi. (Mme N̄ke 1:8; Colossae 3:20) Edieke ọkpọn̄de ufọkn̄wed mbemiso enyenede se ikakam inamde aka n̄wed, oro edi, se afo ye ete ye eka fo ẹkebierede, ọwọrọ etre n̄wed uken̄.

 Ntak emi nyomde nditre n̄wed? Kpeme mbak esịt edibian̄a fi. (Jeremiah 17:9) Mme owo ẹsiwak ndiyom ntak nnọ man ẹnam ibụk ibụk uduak mmọ.​—James 1:22.

Ke ufan̄ oro ẹnịmde mi, wet nti ntak emi ẹnamde oyom nditre n̄wed mbemiso ini emi ekpetrede.

․․․․․

Ke ufan̄ oro ẹnịmde mi, wet idiọk ntak emi ẹkpenamde owo oyom nditre n̄wed uken̄.

․․․․․

Nti ntak ewe ke ekewet? Ekeme ndidi ekewet ke iyom nditre n̄wed man an̄wam ubon mbufo ke okụk m̀mê man anam utom unyịmesịt. Idiọk ntak ẹkeme ndidi mbak udutie udomo udunyụn̄ unam utomufọk. Ata akpan n̄kpọ edi ndibiere se ikam inamde oyom nditre n̄wed, ndinyụn̄ mfiọk m̀mê edi eti ntak m̀mê idiọk.

Fiak se se ekewetde ke enyọn̄ emi, ndien wet ntak ition emi oyomde nditre n̄wed nyụn̄ tịn̄ ofụri akpanikọ m̀mê ntak oro ọnọde ẹnen̄ede ẹdot (akpa ntak ekpedi n̄kpọ oro mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ, ọyọhọ ntak ition ekpedi enye oro enen̄erede edi akpan n̄kpọ). Edieke etrede n̄wed man ọbọhọ mfịna, ekeme ndidi se iditịbede ayakpa fi idem.

Ntak Emi Mîfọnke Etre N̄wed Uken̄?

Nditre n̄wed uken̄ etie nte ndifrọ n̄wọrọ ke tren mbemiso esịmde ebiet emi akade. Ekeme ndidi umaha nte n̄kpọ etiede ke esịt tren oro, onyụn̄ ekeme ndidi mbon oro ẹsịnede ye afo imaha fi. Edi edieke ọfrọde ọwọrọ ke tren, udusịmke ebiet emi akade, omonyụn̄ ekeme ndinen̄ede nda unan. Ukem ntre, edieke  etrede n̄wed uken̄, etie nte udûnyeneke mme n̄kpọ oro akakam anamde aka n̄wed, omonyụn̄ ekeme ndida ediwak mfịna nnọ idem​—mfịna oro edinyenede ke mîbịghike ye mbon oro edinyenede ke ini iso​—utọ nte se itienede emi:

Mme mfịna oro edinyenede ke mîbịghike: Ekeme ndidi udûsọpke unyene utom. Idem edieke enyenede, ekeme ndidi owo idikpehe fi ọfọn nte emi ẹkpekpede edieke okpokokụrede n̄wed. Man ekeme ndinyene se adade odu uwem, ekeme ndidi oyoyom anam utom ediwak hour ke ebiet emi mîkam ifọnke-fọn nte ufọkn̄wed mbufo.

Mme mfịna oro edinyenede ke ini iso: Ndụn̄ọde owụt ke mbon oro ẹtrede n̄wed uken̄ ẹsiwak ndidọn̄ọ, ndika n̄kpọkọbi, ẹsinyụn̄ ẹtak ke ndiyom un̄wam oro ẹnamde ẹnọ utọ mbon oro.

Nte ededi, owo ndikụre n̄wed iwọrọke ke enye ikemeke-keme ndinyene mme mfịna oro itịn̄de mi. Edi ufọn idụhe ndikokoi nnam n̄kpọ emi edinamde enyene mme mfịna emi.

Ufọn Edikụre N̄wed

Edieke mûbehe udomo, mîdịghe edieke enyenede mfịna ke ufọkn̄wed, emekeme ndikere ke akpana etre n̄wed​—mfịna ekededi oro ubiere emi edidade edi ididụkke fi ibuot kan̄a, se ikam inade fi ke iso edi ndibọhọ se iwọrọde fi ke ufọkn̄wed. Edi  mbemiso anamde se isịnede fi ke esịt, kere ban̄a se nditọ ufọkn̄wed emi ikasiakde ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuotikọ emi ẹtịn̄de ẹban̄a ufọn oro mmimọ ibọde ke ntak emi mmimọ mîketreke n̄wed uken̄.

“Mmekpep ndime ime, ndiyọ n̄kpọ. Mmekpep n̄ko ke edieke oyomde ndima se afo anamde, ana esịn idem ekpep n̄kpọ oro. Ndika n̄wed n̄kụre ama anam n̄keme ndinyene utom.”—Rachel.

“Mmọfiọk ndien ke mmekeme ndinyene se nyomde edieke nsịnde idem n̄kpep n̄kpọ. Ke mbọ ukpep ke ufọkn̄wed sekọndri emi ẹkpepde ubọkutom sia nyom ndidi ọdiọn̄ ukwak umịn̄n̄wed.”—John.

“Sia n̄kọsọn̄ọde nsịne ke ufọkn̄wed, mmekeme ndikot n̄wed  nnyụn̄ n̄wet n̄kpọ. Ufọkn̄wed anam mi mbọ ufọn nto nnen̄ede oro mbon en̄wen ẹnọde mi nnyụn̄ n̄keme nditịn̄ ikọ ke usụn̄ emi an̄wan̄ade onyụn̄ esịnede ifiọk, ndien emi an̄wam mi ke utom ukwọrọikọ mi.”—Ryan.

“Ufọkn̄wed anam n̄keme ndinen̄ede n̄kọk mfịna, edide ke ufọkn̄wed m̀mê ke ebiet en̄wen. Ndifiọk nte n̄kpanamde n̄kpọ ke ufọkn̄wed, nte n̄kpanamde n̄kpọ ye mme ufan mi, ndinyụn̄ mfiọk se n̄kpanamde nnọ idem mi anam n̄keme ndinam n̄kpọ nte akwa owo.”—Cindy.

“Ufọkn̄wed an̄wam mi mben̄e idem nnọ mme mfịna oro ndisobode ke itieutom. N̄ko, ediwak n̄kpọ emi ẹsitịbede ke ufọkn̄wed ẹsinam mfiak ndụn̄ọde ntak emi nnịmde se ẹkpepde ke ido ukpono nnyịn ke akpanikọ, ntre ndika n̄wed akam ananam n̄ka iso nnịm se ẹkpepde ke ido ukpono mi.”—Rose.

Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: “Utịt n̄kpọ ọfọn akan editọn̄ọ. Owo eke emede ime ọfọn akan owo eke eseride iseri.” (Ecclesiastes 7:8) Mmọdo, utu ke nditre n̄wed uken̄, nyene ime nyụn̄ se ban̄a mme mfịna oro osobode ke ufọkn̄wed. Edieke anamde emi, oyokụt ke utịt n̄kpọ emi eyenen̄ede ọfọn ye afo.

KE IBUOTIKỌ ORO ETIENEDE

Nso ke akpanam edieke andikpep ọsọn̄de ido ye afo onyụn̄ anamde ufọkn̄wed odorode fi?

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Kpukpru owo eke ẹnamde n̄kpọ ke ibụmede iditreke ndidu ke unana.”​—Mme N̄ke 21:5.

ITEM

Edieke ọsọn̄de fi ndiyọ se itịbede ke ufọkn̄wed mbufo, emekeme ndisịn enyịn̄ ke ufọkn̄wed emi ẹsisọpde-sọp ẹkpep owo n̄kpọ man ekeme ndikụre n̄wed mbemiso isua oro akpanade okụre.

NDI AMA ỌFIỌK . . . ?

Nditọwọn̄ emi mîsikaha n̄wed kpukpru usen ẹsiwak nditre n̄wed uken̄.

SE NDINAMDE

Edieke edide enyene ukpepn̄kpọ emi mîsitịmke in̄wan̄a mi, utu ke nditre n̄wed uken̄, se ndinamde edi ․․․․․

Edieke ufọkn̄wed efekde mi tutu nyom nditre n̄wed uken̄, se ndinamde man n̄keme ndiyọ edi ․․․․․

Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Ntak emi oyomde ọfiọk ndikot n̄wed, ndiwet n̄kpọ, onyụn̄ enen̄ede ọdiọn̄ọ ibat?

● Mme ufọn ewe ke edinyene mme utịtmbuba ibio ini ekeme ndinam nnọ fi ke adan̄aemi odude ke ufọkn̄wed?

● Ntak emi ọfọnde ọfiọk orụk utom emi akpamade ndinam ke ama okokụre n̄wed?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 140]

“Ukemeke ndifehe n̄kpọn̄ mfịna fo. Ndika n̄wed ayan̄wam fi ekeme nditịn̄ ikọ idemfo, ndien emi eyenyene ufọn ọnọ fi ke itieutom ye ke ebiet en̄wen.”​—Ramona

 [Ekebe ke page 139]

 Utomufọk

Se Inamde N̄ka N̄wed

Kiet ke otu akpan ntak oro anamde aka n̄wed edi man enyene utom emi edidade ese aban̄a idemfo ye ubon fo. (2 Thessalonica 3:10, 12) Ndi emebiere orụk utom emi akpamade ndinam, ndien didie ke akpada ini oro odude ke ufọkn̄wed eben̄e idem ọnọ oro? Man ọfiọk m̀mê se ekpepde ke ufọkn̄wed ayanam enyene se ikanamde aka n̄wed, bọrọ mme mbụme oro ẹtienede mi:

Nso ke n̄keme ndinam? (Ke uwụtn̄kpọ, ndi emesidian idem ye mbon en̄wen? Ndi emesida ubọk fo anam utom m̀mê ndida ifiọk ibuot fo nsio mbufa n̄kpọ ndi? Ndi emekeme ndidiọn̄ n̄kpọ? Edieke n̄kpọ etịbede, ndi ekpekeme ndidụn̄ọde se iketịbede oro nnyụn̄ ntịn̄ nte ẹkpekọkde mfịna oro?)

Utom ewe ediyak nnam mme n̄kpọ emi n̄kemede ndinam mi?

M̀mọ̀n̄ ke n̄keme ndinyene utom ke edem nnyịn?

Nso ke n̄kpep idahaemi man n̄kpenyene utom oro nyomde?

Nso n̄kpọ en̄wen ke n̄kpekpep man nnyene se nyomde uforo uforo?

Ti ke aka n̄wed man ọbọ ukpep oro edinyenede ufọn ọnọ fi ke ama okokụre n̄wed. Ntre kûka n̄wed ke nsinsi! Emi ekpetie nte owo ndidụk tren ndien inyịmeke ndiwọrọ sia mîyomke ndikanam utom ke ufọk. a

[Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 138, 139]

Nditre n̄wed uken̄ etie nte ndifrọ n̄wọrọ ke tren mbemiso esịmde ebiet emi akade