Icipandwa 22

Ni Ntambi Nshi Mfwile Ukulakonka?

Bushe bawiso nelyo banoko baafumine ku calo cimbi?

□ Ee □ Awe

Bushe pa sukulu usambilila balanda ululimi lumbi nelyo bushe ifyo bacita fyalipusana ne fyo mucita pa ng’anda?

□ Ee □ Awe

 “Ine na bafyashi bandi tuli bena Italy, kabili tulalanga sana ifyo twatemwana pa cintubwingi. Pali nomba twikala mu Britain. Kuno abantu tabatemwa sana ukulanga ifyo batemwana pa cintubwingi. Cilankosela ukucita ifyo bonse bengatemwa, pantu nga nacita ificita abafyashi bandi, abena Britain tabafitemwa kabili nga nacita ifyo abena Britain bacita abafyashi bandi nabo tabatemwa.”—E fyalandile Giosuè, uwikala mu England.

“Pa sukulu nsambilila bakafundisha bandi banjebele ukuti mfwile ukulabalolesha ilyo balelanda. Lelo ilyo natendeke ukulolesha batata mu menso ilyo balelanda, banjebele ati nshakwata umucinshi. Nshaishibe ifya kucita.”—E fyasosele Patrick uwafyalilwe mu France, uo abafyashi bakwe bena Algeria.

ILYO fye abafyashi bobe bakuukiile ku calo cimbi, balikwete amafya ayakalamba. Batendeke ukwikala na bantu abashalelanda ululimi balelanda, abakwete intambi shimbi, kabili abalefwala ifyapusanako. Nalimo ici calengele belabapeela umucinshi no kulabapatulula.

Bushe na iwe e mafya ukwata? Pe samba pali amafya yamo ayo abaice banobe na bo bakwata. Conga ✔ ubwafya ubo wasanga ukutila e bukucusha sana.

□ Ukusekwa. Noor aali fye umwaice ilyo ulupwa lwakwe lwakuukiile ku North America ukufuma ku Jordan. Atile, “Abantu baletuseka pantu twalefwala ifyapusanako. Kabili abena America nga balanda ifya kusekesha, ifwe tafyaletusekesha.”

□ Ukukankambwa. Nadia umukashana atile, “Nafyalilwe mu Germany. Apo abafyashi bandi bena Italy, nshalelanda bwino iciGerman, kabili abana be sukulu banandi balenjita ati ‘ici ci mwina fyalo.’ Nga naya ku Italy, nanda icina Italy kwati ciGerman. Nomba ninshi ndi wa kwi? Konse uko naya, bamona kwati ndi mwina fyalo.”

□ Abafyashi. Ilyo abafyashi ba kwa Ana bakuukiile ku England aali fye ne myaka 8. Atile, “Ine na ndume yandi calitwangukile ukwikala mu musumba wa London. Lelo abafyashi bandi bena calibakosele, pantu baikele imyaka iingi sana pa cishi cinono ica Madeira, icaba mu calo ca Portugal.”

Voeun aali fye ne myaka iitatu ilyo abafyashi bakwe abena Cambodia bakuukiile ku Australia. Atile, “Abafyashi bandi balifilwa ukubelela bwino imikalile ya muli cino calo. Ilingi line nga nacita fimo batata balafulwa sana pantu nshumfwikisha ifyo baletontonkanya.”

□ Ululimi lwa kulanda pa ng’anda. Ian aali ne myaka 8 ilyo abafyashi bakwe bakuukiile ku musumba wa New York ukufuma ku calo ca Ecuador. Pa numa ya kwikala mu United States pa myaka 6, atile: “Nomba iciNgeleshi e co nanda sana ukucila iciSpanishi. Bakafundisha bandi pa sukulu balanda iciNgeleshi, abanandi nabo balanda iciNgeleshi, kabili nanda no mwaice wandi mu ciNgeleshi. Apo iciNgeleshi e co nanda sana, ndeya ndelaba iciSpanishi.”

Lee uo abafyashi bakwe bena Cambodia kabili uwafyalilwe mu Australia, atile: “Nga ndelanda na bafyashi bandi kabili ndefwaya ukubalondolwela ifyo ndeyumfwa pa fintu fimo, ndafilwa ukulanda bwino bwino ululimi lwabo.”

Noor, uo tulandilepo kale atile: “Batata baletupatikisha ukulanda ululimi lwabo ulwa ciArabic pa ng’anda, lelo tatwalefwaya. Twalemona kwati ukusambilila iciArabic kuicusha fye. Abanensu balelanda iciNgeleshi e lyo na maprogramu ya pa TV twaletamba yonse yali mu ciNgeleshi. Kanshi twamwene ukuti tapali umulandu wa kusambilila iciArabic.”

Finshi Wingacita?

Nga fintu waumfwa ku banobe, te iwe weka wakwata aya mafya. Limbi uletontonkanya ukutila ukulabako ku ntambi sha bafyashi no kutendeka ukukonka intambi sha ku calo nelyo incende mwikala e kwingapwisha aya mafya. Lelo nga wacita ifi  limbi kuti wakalifya abafyashi bobe kabili kuti cakubipila. Kanshi kuti cawama waishiba ifya kupwisha aya mafya e lyo ne fyo winganonkelamo mu kwishiba intambi sha bantu bambi. Natulandepo fimo ifyo wingacita:

Nga balekuseka. Nangu ucite shani, te bantu bonse abengakutemwa. Abatemwa ukuseka abanabo lyonse balakwata imilandu ya kusekelapo bambi. (Amapinda 18:24) E co wiesha no konaula amaka yobe ukufwaya ukulungika umuntu wa musobolola. Imfumu ya mano Solomone yatile umuntu wa musango uyu: “Tatemwa uulemulungika.” (Amapinda 15:12) Ifyo umuntu wa musobolola alanda tafilanga ukuti uo ale-eba eulufyenye lelo filanga fye ukuti taishibapo nangu fimo pa ntambi sha bambi.

Nga balekukankamba. Ca cifyalilwa ukukwata ulupwa nelyo intambi. Lelo taulingile ukulatontonkanya ukuti icingalenga wacindama musango wa lupwa wafumako nelyo ntambi ukonka. Abantu kuti balekupatulula pa mulandu no ko wafuma, lelo Lesa ena te fyo aba. Petro atile: “Lesa taba na kapaatulula, lelo umuntu uwa mu luko lonse uutiina Lesa no kucita icalungama alapokelelwa kuli ena.” (Imilimo 10:34, 35) Nga ule-esha na maka ukucita ifyo Yehova Lesa afwaya, akalakumona ukuti uli mwana wakwe. (Esaya 43:10; Marko 10:29, 30) Kanshi ukuba mu lupwa lwa kwa Lesa e cacindama sana!

Pa kuti muleumfwana pa ng’anda. Abafyashi na bana mu ndupwa fye shonse balapusana mu fyo bamona ifintu. Limbi iwe kuti ulemona ukuti ulingile  ukusambilila intambi sha ku calo mwakuukila nelyo isha ku ncende mwakuukila lelo abafyashi bobe bena balefwaya ulekonka intambi sha calo mwafumako. Ici kuti calenga mwalapusana sana mu fyo mulemona ifintu. Nomba nga caba ifyo, icingakwafwa fye ‘kucindika bawiso na banoko.’—Abena Efese 6:2, 3.

Ukucila ukukaana ukukonka intambi sha bafyashi bobe pa mulandu wa kuti taushitemenwe, esha ukwiluka umulandu abafyashi bobe bacindikila isho ntambi. (Amapinda 2:10, 11) Tontonkanya pali aya mepusho: ‘Bushe ishi ntambi shilapusana ne fyo Baibolo ilanda? Nga tashipusana ne fyo ilanda, finshi maka maka ifyo nshatemwa muli ishi ntambi? Bushe kuti naeba shani abafyashi bandi mu mucinshi ifyo ndetontonkanyapo?’ (Imilimo 5:29) Kwena, kuti cayanguka ukucindika abafyashi bobe, ukwishiba bwino ifyo baletontonkanya no kubeba ifyo na iwe uletontonkanya nga walishiba ukulanda bwino ululimi lwabo.

Pa kuti mwilapusanina pa lulimi lwa kulanda. Bamo basanga ukuti nga balelanda pa ng’anda ululimi lwa ku calo bafuma nelyo ulwa ku ncende bafumako, abana kuti basambilila indimi shonse shibili. Bushe na imwe te kuti muciteko ifi? Na kabili kuti waipushako abafyashi bobe ukukwafwa ukusambilila ifyo balemba ulo lulimi. Stelios umwina Greece lelo uwakuliile ku Germany, atile: “Abafyashi bandi balembelengela ilembo lya mu Baibolo limo cila bushiku. Pa kubelenga baleikatisha ishiwi kabili nalelemba ifyo balebelenga. Pali ino nshita ndabelenga no kulemba iciGreek e lyo ne ciGerman.”

Busuma nshi na bumbi ubwaba mu kusambilila ululimi lwa bafyashi bobe? Giosuè uo tulandilepo kale, atile, “Umulandu nasambilile ululimi lwa bafyashi bandi wa kuti nalefwaya ukupalama kuli bena, ukwishiba bwino ifyo batontonkanya pa fintu, e lyo ne cacindama sana ukwishiba ifyo batemwa Yehova. Ukwishiba  ululimi lwabo kwalilenga nabeshiba bwino sana na bo banjishiba bwino.”

Kuti Wanonkelamo nga Waishiba Intambi sha Bantu Bambi

Bushe ulingile ukulamona intambi sha ku calo mwafuma kwati kuti shalenga wafilwa ukupalama ku bantu bambi nelyo kuti shalenga wapalama kuli bena? Abena Kristu bacaice abengi baliluka ukuti kwaliba umulandu na umbi uwa kwishibila intambi shimbi nelyo ululimi lumbi. Balafwaya ukwebako bambi abaisa muli ico calo imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Salomão, uwakuukiile ku musumba wa London ilyo ali fye ne myaka 5 atile, “Ukushimikila mu ndimi shibili kulomfwika bwino! Kwashele fye kwempe nga naalilabile ululimi lwa ku mwesu, lelo pali ino nshita apo naba mu cilonganino ca ciPortuguese, ndalanda bwino iciNgeleshi ne ciPortuguese.”

 Noor uo tulandilepo kale, alimwene ukutila aba kushimikila abantu mu ciArabic balekabilwa sana. Atile: “Pali ino nshita ndesambilila iciArabic kabili nde-esha ukwibukisha ifyo nalaba. Pali nomba ndafwaya aba kunungika nga ndelanda iciArabic pantu ndafwaisha ukusambilila.”

Kanshi nga waishiba intambi shonse shibili kabili wasambilila ne ndimi shibili nelyo ukucilapo, kuti wanonkelamo sana. Nga waishiba intambi shibili kuti calenga waishiba bwino ifyo abantu bakonka isho ntambi batontonkanya kabili kuti uleasuka bwino ifipusho bengakwipusha pali Lesa. (Amapinda 15:23) Preeti, uo abafyashi bakwe bena India lelo uwafyalilwe mu England atile, “Pa mulandu wa kuti nalishiba ifyo aba ku India na ba ku England bacita ifintu, tacingafya ukushimikila. Ndeshiba bwino ifyo bonse bacita, ifyo basuminamo e lyo ne fyo baba.”

Ukucila ukumona kwati ukusambilila indimi ne ntambi sha bantu bambi kuicusha fye, kuti cawama na iwe wabomfya ili shuko ukulasambilishako bambi ifya kwa Lesa. Uleibukisha ukutila Yehova alikutemwa pa mulandu ne fyo waba, te pa mulandu wa lupwa wafumamo nelyo pa mulandu wa calo nelyo incende wikalako. Nge fyo abaice banobe abo tulandilepo muli cino cipandwa balandile, na iwe kuti wabomfya ululimi ne ntambi usambilile ukwafwa bambi abafuma ku fyalo fimbi ukusambilila pali Yehova Lesa wesu uwatutemwa kabili uushakwata akapatulula. Nga ulecita ifyo kuti waba ne nsansa sha cine cine!—Imilimo 20:35.

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“Lesa taba na kapaatulula.”—Imilimo 10:34.

IFYO WINGACITA

Abanobe nga balekuseka pa mulandu wa kuti ukonka intambi sha ku calo wafuma nelyo isha ku ncende wafuma, wilafulwa. Nga taulefulwa, kuti baleka ukukuseka.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Nga waishiba indimi shibili, kuti wakwata ishuko lya kusanga bwangu incito.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Pa kuti njishibe bwino ululimi lwa bafyashi bandi, nkalacita ifi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Bushe ukwishiba intambi sha bafyashi bobe kuti kwakwafwa shani ukuishiba bwino?

● Ukupusanako na baice banobe abashaishiba intambi sha bantu bambi, kuti wanonkelamo shani mu kushishiba?

[Amashiwi pe bula 160]

“Ndatemwa ukwafwa bambi ukusambilila Baibolo. Mbashimikila mu lulimi lwa ku Russia, na mu lulimi lwa ku Moldova nelyo mu ciFrench.”—E fyalandile Oleg

[Icikope pe bula 161]

Ukwishiba intambi sha bantu bambi kwaba kwati bulalo