Icipandwa 31

Kuti Nacita Shani nga Fyapwa?

Rachel atile, “Naishibene no mulumendo pa myaka isano kabili twaishishenye pa myeshi 6. Nomba ilyo afwaile ukuti tuleke ukwishishanya, alifililwe ukunjeba. Alekele fye ukulanda na ine. Nshaishibe ne fya kucita. Ifyo ancitile fyalimpeseshe amano. Inshita yonse naleipusha ati, ‘Cinshi nalufyenye?’”

 UMULUMENDO no mukashana nga baleka ukumfwana tababa ne nsansa. Lekeni tulande pa fyacitikile Jeff na Susan abaleishishanya pa myaka ibili. Balitemwanene nga nshi. Jeff aletumina Susan utuma meseji twa kumweba ifyo amutemenwe akasuba konse. Kabili mu nshita mu nshita Jeff alepeela Susan ifya bupe ifya kumulanga ukuti alemutontonkanyapo. Susan atile, “Jeff alembikako sana amano kabili alekutika sana ifyo nalemweba. Alenenga ndeimona ukuti nalicindama.”

Tapapitile ne nshita, Jeff na Susan batampile ukulanda pa kuupana kabili balelanda na pa cifulo bali no kulaikalako. Jeff afikile fye na pa kwipusha Susan inindaminwe iingalinga ukumufwika. Lelo, Jeff alilekele ukumfwana na Susan. Susan alyumfwile ububi sana. Pa mulandu wa kuti icamucitikile calimupeseshe sana amano, fyonse ifyo alecita cila bushiku aleficitila fye ico cine. Susan atile, “Naletontonkanya sana kabili naleyumfwa uwanaka.” *

Umulandu Cikalipila

Nga ca kuti icacitikile Susan calikucitikilapo, nalimo utontonkanya ukuti, ‘Bushe nkabapo ne nsansa na kabili?’ Ca nsambu kuti wasakamikwa. Imfumu Solomone yalembele ukuti: “Ukutemwa kwakosa nge mfwa.” (Ulwimbo lwa Nyimbo 8:6) Kanshi, pa fikulu fikulu ifyabipa ifyakucitikilapo, paliba ne ci ica kukukaana. Na kuba, bamo balanda ukuti nga bakukaana, amano yalapwa ica kuti limbi kuti wafwaya no kufwa. Kuti walaumfwa ifi twalalandapo na pamo ne fyacila na pali ifi:

Ukufilwa ukusumina. ‘Awe te kuti fipwe. Nga papita fye ubushiku bumo nelyo shibili akaibwelamo.’

Ukukalipwa. ‘Kuti ancita shani ifi? Nshilefwaya no kumumona!’

Ukumfwa ububi. ‘Ine abantu  tabantemwa. Takuli uukantemwa.’

Ukusumina. ‘Nkaba fye bwino. Nangu ca kuti tacumfwika bwino, lelo ndeya ndelabako.’

Icisuma fye ca kutila, kuti wasuka walabako no kusumina ukuti calipwa. Fingi fingalenga walabako bwangu nelyo ukukanalabako bwangu. Ifintu pamo nga inshita yapitilepo ukutula apo mwaishibanine, na po mwafikile mu citemwiko. Pali ino nshita, kuti wacita shani pa kuti tauleba sana no bulanda?

Ukulabako

Nalimo walyumfwapo abantu bamo baletila, ni nshita fye, uli no kulabako. Nga e lyo fye bakukaana nalimo ayo mashiwi te kuti yakusansamushe. Pantu te nshita fye yeka ingalenga walabako. Natulangilile: Nga waicena mu kupita kwa nshita icilonda cikapola, lelo ino nshita cilekalipa. Kanshi ico ufwile ukucita kulesha umulopa ukufuma no kucefyako ubukali. Na kabili ufwile ukubikapo bandeji nelyo ukukakapo. Ifyapalako e fyo ufwile ukucita na lintu uli no bulanda pa fyo bakukeene. Ino nshita uleumfwa ububi. Lelo kwaliba fimo ifyo wingacita  pa kuti wacefyako ukumfwa ububi na pa kuti wilaba sana ne cikonko. Mu kupita kwa nshita ukatendeka ukumfwako bwino, lelo na iwe ufwile ukucitapo fimo. Esha ukucita ifyakonkapo.

● Ulelila nga waumfwa icikonko. Tacalubana ukulila. Na kuba Baibolo itila kwaliba ‘‘inshita ya kulila” ne “nshita ya kuloosha.” (Lukala Milandu 3:1, 4) Umuntu nga alila no kulukusha ifilamba te kutila ninshi takosa. Nangu fye ni Davidi uwali umushilika uwakosa, ilyo aculile na malangulushi atile: “Ubushiku bonse nenga ica kulaalapo candi ukubomba; ku filamba fyandi nenga ubusanshi bwandi ukubomba.”—Amalumbo 6:6.

● Uleisunga bwino. Ukutukusha umubili e lyo no kulya ifya kulya ifisuma kulaafwa ukubweseshamo amaka yafuma pa mulandu wa kutontonkanya sana ilyo mwaleka ukwishishanya. Baibolo itila: ‘Ukutukusha umubili kulaafwa.’—1 Timote 4:8.

Finshi ufwile ukulacita pa kuti waba no bumi ubusuma?

․․․․․

● Ulebombesha. Wileka ukucita ifintu ifyo watemwa. Ino e nshita ushifwile ukuitalusha kuli bambi. (Amapinda 18:1) Ukulasangwa na bantu abakubikako amano kukalenga uletontonkanya pa fintu ifisuma.

Finshi wingapanga ukucita?

․․․․․

● Ule-eba Lesa ifyo uleyumfwa. Ukweba Lesa ifyo uleyumfwa kuti nalimo cayafya. Bunkobekela nga bwapwa  ba+mo bamona kwati Lesa abalekelesha. Batila, ‘Nalepepa sana ukuti ningasanga uwa kwishishanya nankwe, nomba moneni ifyacitika!’ (Amalumbo 10:1) Bushe kuti cawama ukulamona Lesa kwati e usala uo ufwile ukuupana nankwe? Awe nakalya; kabili te ulenga ukuti uo uleishishanya nankwe akukaane. Lelo twaishiba ukuti Yehova: ‘Asakamana iwe.’ (1 Petro 5:7) E co pepa kuli Lesa no kumulondolwela ifyo uleyumfwa. Baibolo itila: “Lekeni ifyo mulelomba fishibikwe kuli Lesa mu kupepa no kupapaata pamo no kutootela; no mutende wa kwa Lesa uwacila amatontonkanyo yonse ukalinda imitima yenu na matontonkanyo yenu muli Kristu Yesu.”—Abena Filipi 4:6, 7.

Finshi wingafwaya Yehova ukukwafwa ilyo uleshipikisha ubwafya ulimo?

․․․․․

 Kwata Isubilo

Pa numa ya kuti waumfwako bwino, nalimo kuti wafwaya ukwishiba ifyalecitika ilyo mwaleishishanya. Nga waipekanya ukucita ifyo nalimo kuti cakwafwa ukulemba ifyasuko ku fipusho fili mu kabokoshi kali pe bula 224 akaleti “Finshi Ningasambililako Icitemwiko nga Capwa?”

Ifyo walefwaya ukuti bucibusa bwenu bube te fyo buli. Lelo ufwile ukwibukisha ukuti: Nga naukwata amafya calyanguka ukulatontonkanya fye pa mafya. Lelo mu kupita kwa nshita yakapwa. Abaice abo tulandilepo muli cino cipandwa basangile ukuti mu kupita kwa nshita balilabileko ku fyacitike. Ifi fine e fikacitika na kuli iwe.

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Finshi wingacita pa kuti uicingilile ku bacenda abantu?

[Futunoti]

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“[Yehova] ondapa aba nkumbabulili, no kubakakila pa filonda fyabo.”—Amalumbo 147:3.

IFYO WINGACITA

Susan uo tulandilepo pa ntendekelo ya cino cipandwa alilembele amalembo kabili ale-enda na yo pa kutila ilyo aumfwa sana ububi abelengapo. Nalimo na iwe kuti wacita cimo cine ukubomfya amalembo yamo ayali muli cino cipandwa.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Abalumendo na bakashana abengi abatendeka ukwishishanya bwaice bwaice tabopana, no kuti abengi pali abo abopana ifyupo filesa mu kupwa.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Nga ca kuti bunkobekela bwapwa, ifikangafwa ukulabako ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukubombelapo pa kutila nkaleumfwana bwino no muntu nkafwaya ukukobekela ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Bushe ifyo wapitilemo na cibusa obe fyasokolola ukuti waba shani?

● Finshi wasambililako pa baume nelyo pa banakashi?

[Amashiwi pe bula 227]

“Nga papita inshita e lyo wingamona bwino ifyo ifintu fili. Kabili pa mulandu wa kuti napapita inshita ubukali wakwete bukacepako, ne co cikalenga ukuti ukaletontonkanya bwino no kwishiba ukuti ubwafya wakwete nabupwa. Kabili, kuti waishiba bwino ifyo waba no musango wa mwaume wingafwaya ukuupwako, kuti waishiba ne fyo ushifwile ukucita pa kuti ifya musango uyu tafikucitikile na kabili.”—Corrina

 [Akabokoshi pe bula 224]

Finshi Ningasambililako Icitemwiko nga Capwa?

Bushe cibusa obe alikwebele ico akulekeele? Nga alikwebele, lemba uyo wine mulandu pe samba, nangu ca kutila uleumona kwati te mulandu wine wine. ․․․․․

Milandu nshi imbi, ulemona ukuti e yalengele? ․․․․․

Nga watontonkanya pa cacitike, bushe kuliko ifyo wali no kucita ifyali no kulenga ifintu ukuwama? Nga eko fyali, finshi ifyo fine? ․․․․․

Bushe ifi wapitamo nafilenga wamona umo ufwile ukubombela pa kutila waba Umwina Kristu umusuma kabili uwakula mu mano? ․․․․․

Bushe kuliko fimo ifyo wingafwaya ukwalukamo nga wakwata cibusa umbi? ․․․․․

[Icikope pe bula 223]

Nga bakukaana cikalipa kwati cilonda, lelo cilasuka caleka ukukalipa