KAPITULO 34

Ania ti Pagdaksan ti Nalabes a Panaginum?

Ania ti sungbatmo kadagiti sumaganad a saludsod? Markaam iti ✔ ti abay ti sungbatmo.

Mangnginum kadi ti dadduma a gagayyemmo, addada man iti husto nga edad wenno awan pay?

□ Wen □ Saan

Pilpilitendaka kadi dagiti gagayyemmo nga aginum?

□ Wen □ Saan

Napadasam kadin ti imminum iti nalabes?

□ Wen □ Saan

 ADDA dagiti uminum iti arak tapno agbartek. Maikuna a ti nalabes a panaginum ket “agsasaruno a pananginum iti lima wenno ad-adu pay a tagay para kadagiti lallaki, ken uppat wenno ad-adu pay a tagay para kadagiti babbai.”

No nasulisogkan nga uminum iti nalabes wenno aginum uray no awanka pay iti husto nga edad, saan laeng a sika ti kasta. Adu nga agtutubo ti nalabes ti panagin-inumna. * Ngem isaludsodmo iti bagim, ‘Ania a talaga ti rason no apay a kayatko ti uminum ken ania dagiti epekto ti arak iti salun-atko?’ Kas pagarigan, ania ti sungbatmo kadagitoy a saludsod? Markaam iti ✔ ti abay ti sungbatmo sa usigem no ania ti agpayso maipapan kadagitoy.

a. Umin-inum dagiti agtutubo gapu ta magustuanda ti raman ti arak.

□ Umiso □ Di Umiso

b. Gapu ta kabambanuagan ken nasalsalun-at dagiti agtutubo, basbassit ti dakes nga epekto ti arak kadakuada no idilig kadagiti adulto.

□ Umiso □ Di Umiso

c. Saan a makapapatay ti nalabes a panaginum.

□ Umiso □ Di Umiso

d. Iparit ti Biblia ti panaginum iti arak.

□ Umiso □ Di Umiso

e. Ti nakapuy a salun-at laeng ti dakes nga epekto ti nalabes a panaginum.

□ Umiso □ Di Umiso

a. Umin-inum dagiti agtutubo gapu ta magustuanda ti raman ti arak. Sungbat​—Di Umiso. Iti maysa a surbey idiay Australia maipapan iti arak, 36 porsiento kadagiti napagsaludsodan nga agtutubo ti nagkuna nga umin-inumda tapno laeng mapagustuanda dagiti gagayyemda bayat dagiti sosial a taripnongda. Iti met surbey iti Estados Unidos, 66 porsiento ti nagkuna nga umin-inumda gapu ta pilpiliten ida dagiti gagayyemda. Nupay kasta, nasurok a kagudua ti nagkuna nga umin-inumda tapno malipatanda dagiti problemada.

b. Gapu ta kabambanuagan ken nasalsalun-at dagiti agtutubo, basbassit ti dakes nga epekto ti arak kadakuada no  idilig kadagiti adulto. Sungbat​—Di Umiso. “Ipakita dagiti nabiit pay a panagsukimat a dagiti agtutubo a nalaing nga uminum iti arak ket isagsagmakda laeng ti salun-atda,” kuna ti maysa nga artikulo iti magasin a Discover. Apay? “Dagiti agtutubo a nalabes ti panaginumna ket mabalin a daddadaelenda ti adu a maaramidan ti utekda.”

Maysa pay, ti nalabes a panaginum ket maysa kadagiti pakaigapuan ti iyaadu ti kamuro, nasapa a panagkuretret ti kudil, panaglukmeg, ken pannakaadikto iti arak ken droga. Dadaelenna pay ti sistema ti nerbio, dalem, ken puso.

c. Saan a makapapatay ti nalabes a panaginum. Sungbat​—Di Umiso. No nalabes ti panaginummo, bassit ti oksiheno a sumrek iti utekmo, nga agbanag iti panagpalia wenno saanen a panagandar dagiti napapateg nga organo wenno paset ti bagim. Dagiti sintoma mabalin a ramanenna ti panagsarua, pannakaawan ti puot, ken nabannayat wenno saan a regular a panaganges. Kadagiti dadduma a kasasaad, mabalin a pakaigapuan daytoy iti ipapatay.

d. Iparit ti Biblia ti panaginum iti arak. Sungbat​—Di Umiso. Saan nga iparit ti Biblia ti panaginum iti arak ken saanna met a parparitan dagiti agtutubo nga agragragsak. (Salmo 104:15; Eclesiastes 10:19) Ngem uminumka laeng no addakan iti husto nga edad.​—Roma 13:1.

Nupay kasta, namakdaar ti Biblia mainaig iti nalabes a panaginum. Kuna ti Proverbio 20:1: “Ti arak ket managuy-uyaw, ti makabartek nga inumen naariwawa, ket ti tunggal maysa a maiwawa babaen iti  dayta saan a masirib.” Ti arak kabaelanna a pukawen ti kinasimbeng ti panunotmo! Pudno a mabalin a makariknaka iti temporario a ragsak, ngem no nalabes, “kumagat dayta a kas iti serpiente,” a mangpataud iti adu a problema.​—Proverbio 23:32.

e. Ti nakapuy a salun-at laeng ti dakes nga epekto ti nalabes a panaginum. Sungbat​—Di Umiso. No mabartekka, isarsarangmo ti bagim iti amin a kita ti peggad​—mabalin a marameska pay ketdi. Mabalin met a sika ti mangdangran kadagiti dadduma gapu ta agsabalin ti ugalim. Kuna ti Biblia a no malabsam ti uminum, “saan a nalawag ti panagpanunotmo ken panagsaom.” (Proverbio 23:33, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Iti ababa a pannao, ibabainmo laeng ta bagim! Malaksid iti dayta, ti nalabes a panaginum  kabaelanna a dadaelen ti panaggagayyem, apektaranna ti panageskuela ken panagtrabahom, iduronnaka nga agaramid iti krimen, ken ilumlomnaka iti rigat.​—Proverbio 23:21.

Kangrunaan iti amin, usigem ti dakes nga epektona iti espiritualidadmo ti nalabes a panaginum. Kayat ni Jehova a Dios nga agserbika kenkuana buyogen “ti intero a panunotmo”​—saan a ti panunot a dinadael ti arak. (Mateo 22:37) Saan laeng a “dagiti panaglablabes iti arak” ti kondenaren ti Sao ti Dios no di ket uray “dagiti salisal iti panaginum.” (1 Pedro 4:3) No kasta, ti nalabes a panaginum ket maikontra iti pagayatan ti Namarsua kadatayo ken saanka nga agbalin a nasinged a gayyem ti Dios.

Ania ti Piliem?

Tuladem kadi lattan dagiti gagayyemmo a nalabes ti panaginumna? Kuna ti Biblia: “Dikay aya ammo a no itultuloyyo nga iparang ti bagbagiyo iti asinoman kas ad-adipen tapno agtulnog kenkuana, ad-adipennakayo agsipud ta agtulnogkayo kenkuana?” (Roma 6:16) Talaga kadi a kayatmo ti agpaadipen kadagiti gagayyemmo wenno iti arak?

 Ania ti rumbeng nga aramidem no nayugalimon ti nalabes a panaginum? Agpatulongka a dagus babaen ti pannakisaritam iti nagannak kenka wenno iti nataengan ti panagpampanunotna a gayyem. Agkararagka ken Jehova a Dios ket kiddawem a tulongannaka. Ngamin, isu ket “maysa a saranay a sisasagana a masarakan bayat dagiti riribuk.” (Salmo 46:1) Yantangay ti nalabes a panaginum ken ti panaginum dagiti menor de edad ket masansan a maigapu iti panangpilit dagiti kapatadan, nalabit nasken a mangaramidka iti dakkel a panagbalbaliw no iti panagpilim kadagiti gagayyem. * Saan a nalaka nga aramiden dayta ngem agballigika babaen ti tulong ni Jehova.

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Kabaelam nga isardeng ti agdroga. Ammuem no kasano.

[Footnotes]

NAPAPATEG A TEKSTO

“Ti managbarbartek . . . kumurapaydanto.”​—Proverbio 23:21.

BALAKAD

Ammuem no apay a kayatmo ti uminum iti arak. Kalpasanna, mangpanunotka iti sabali a nasaysayaat nga aramidem tapno mayaw-awanmo dagiti pakaburiboram.

AMMOM KADI . . . ?

Sigun iti maysa a panagadal iti U.S., “dagiti masansan nga aginum iti nalabes ket walo a daras a dakdakkel ti posibilidadna nga aglangan iti klase, makaala iti nababa a grado, maaksidente, ken makadadael iti sanikua no idilig kadagiti saan nga agin-inum.”

DAGITI ARAMIDEK!

No awisendak dagiti gagayyemko nga aginum iti nalabes, ibagak nga ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Apay a kayat dagiti gagayyemmo nga adda kaduada nga aginum iti nalabes?

● Ti kadi nalabes a panaginum pagbalinennaka a makaay-ayo iti saanmo a kasekso? Apay a kasta ti sungbatmo?

[Blurb iti panid 250]

No awisendak dagiti kaeskuelaak nga uminum iti arak, ibagak kadakuada a saan a kasapulan nga uminumak tapno makapagragragsakak.’’​—Mark

[Kahon iti panid 249]

 Siasino ti Mangar-aramid iti Daytoy?

Sigun iti maysa a surbey kadagiti estudiante iti haiskul idiay England, Scotland, ken Wales, agingga iti kakapat kadagiti agtawen iti 13 ken 14 ti “nagkuna a di kumurang a lima a tagay ti kabaelanda a pagsasarunuen nga inumen.” Kasta met laeng ti kuna ti agarup kagudua kadagiti agtawen iti 15 ken 16. Sigun iti U.S. Department of Health and Human Services, “agarup 10.4 milion nga agtutubo nga agtawen iti 12 agingga iti 20 ti umin-inum iti arak. Ti 5.1 milion kadagita ket nalabes ti panaginumna, a pakairamanan ti 2.3 milion a di kumurang a lima a daras iti kada bulan ti panaginumda iti nalabes.” Ipakita met ti maysa a surbey idiay Australia nga ad-adu ti babbai a nalabes ti panaginumna no idilig kadagiti lallaki. Kabaelanda nga inumen ti 13 agingga iti 30 a tagay!

[Ladawan iti panid 251]

Ti arak ket tumukkaw a kas iti serpiente