KAPITLU 36

Jien Dipendenti Żżejjed mit-Teknoloġija?

“Kemm inħobb nibgħat il-​messaġġi bil-​mowbajl! Naħseb li qatt ma kien hawn invenzjoni daqshekk ġenjali. Kważi kważi nistaʼ ngħid li ma ngħaddix mingħajru.”​—Alan.

META l-​ġenituri tiegħek kienu adoloxxenti, it-​televixin u r-​radju kienu l-​mezzi ewlenin fil-​qasam tat-​teknoloġija. Lura f’dak iż-​żmien, it-​telefon kien sempliċi telefon—kien jittrasmetti biss il-​vuċi u kellu jiġi mqabbad bil-​wajers mal-​ħajt. Tinstemaʼ din bħala xi ħaġa antikwata? Tfajla jisimha Anna hekk taħseb. Fil-​fatt, hi tgħid: “Il-​ġenituri tiegħi trabbew f’perijodu meta t-​teknoloġija kienet għadha fi żmien il-​ħaġar. Għadhom sal-​ġurnata tal-​lum jiskopru kif jużaw xi ftit mill-​affarijiet li kapaċi jagħmel il-​mowbajl tagħhom!”

 Illum il-​ġurnata tistaʼ twieġeb telefonata, tismaʼ l-​mużika, tara xi programm, tilgħab logħba, tibgħat e-​mail lil sħabek, tieħu ritratt, u tidħol fuq l-​Internet—kollox fuq gadget wieħed biss li tistaʼ ġġorru fil-​but. Minħabba li trabbejt f’dinja tal-​Internet, kompjuters, mowbajls, u televixins, forsi għalik ma fiha xejn ħażin li tużahom il-​ħin kollu. Iżda, il-​ġenituri tiegħek għandhom mnejn iħossu li int dipendenti żżejjed mit-​teknoloġija. Jekk juruk li qed jinkwetaw, tinjorax il-​kummenti tagħhom għax taħseb li huma antikwati. Is-​sultan għaref Salamun qal: “Meta xi ħadd iwieġeb qabel ma jismaʼ l-​kwistjoni, dan ikun bluha min-​naħa tiegħu.”​—Proverbji 18:13.

Ġieli ħsibt dwar għala l-​ġenituri tiegħek għandhom mnejn ikunu inkwetati? Wieġeb il-​mistoqsijiet li ġejjin biex tara jekk intix turi sinjali li qed tkun dipendenti żżejjed minn xi tip taʼ teknoloġija.

Eżamina Lilek Innifsek​—‘Jien Dipendenti Żżejjed?’

Enċiklopedija partikulari tiddefinixxi d-​dipendenza żejda bħala “drawwa ripetittiva taʼ mġiba eċċessiva, tant li wieħed ma jkunx jistaʼ jew ma jkunx irid jieqaf—minkejja l-​konsegwenzi taʼ ħsara li ġġib magħha.” Ejja nanalizzaw din id-​definizzjoni biċċa biċċa. Aqra x’qalu xi żgħażagħ u ara jekk qattx għedt jew għamilt xi ħaġa simili. Imbagħad, wieġeb il-​mistoqsijiet.

Imġiba eċċessiva. “Kont inqattaʼ sigħat sħaħ nilgħab logħob elettroniku. Kien jiħodli l-​ħin mill-​irqad u l-​konversazzjonijiet tiegħi m’oħrajn kienu jkunu dwar il-​logħob biss. Inqtajt minn mal-​familja tiegħi u bdejt nintilef fid-​dinja immaġinarja tal-​logħob li kont nilgħab.”​—Andrew.

Fl-​opinjoni tiegħek, x’inhu l-​ammont raġunevoli taʼ ħin kuljum  li għandek tqattaʼ fl-​użu tal-​affarijiet elettroniċi? ․․․․․

Il-​ġenituri tiegħek kemm jaħsbu li għandek tqattaʼ ħin? ․․․․․

Fir-​realtà, x’inhu l-​ammont totali taʼ ħin kuljum li tqattaʼ tibgħat il-​messaġġi minn fuq il-​mowbajl, tara t-​televixin, titfaʼ r-​ritratti u l-​kummenti fuq xi websajt, tilgħab logħob elettroniku, eċċetra? ․․․․․

Agħti daqqa t’għajn lejn it-​tweġibiet tiegħek. Taħseb li qed tuża l-​affarijiet elettroniċi b’mod eċċessiv?

□ Iva □ Le

Wieħed ma jkunx jistaʼ jew ma jkunx irid jieqaf. “Il-​ġenituri tiegħi jarawni nibgħat il-​messaġġi minn fuq il-​mowbajl il-​ħin kollu u jgħiduli li qed nagħmel dan iżżejjed. Imma meta nqabbel lili nnifsi maʼ dawk tampari bilkemm nibgħat messaġġi. Irrid ngħid, meta nqabbel lili nnifsi mal-​ġenituri tiegħi, ovvjament jien nibgħat iktar messaġġi minnhom. Imma ma jagħmilx sens li tagħmel dan il-​paragun għax huma għandhom 40 sena u jien għandi 15-​il sena.”​—Alan.

Il-​ġenituri tiegħek u sħabek qalulek li qed tqattaʼ wisq ħin tuża xi tip taʼ oġġett elettroniku?

□ Iva □ Le

Ma tridx jew ma tistax tillimita l-​użu taʼ dan l-​oġġett elettroniku?

□ Iva □ Le

Konsegwenzi taʼ ħsara. “Sħabi l-​ħin kollu jibagħtu l-​messaġġi—anki meta jkunu qed isuqu. Kemm jissograw!”—Julie.

 “Meta għall-​ewwel ġibt il-​mowbajl, kont il-​ħin kollu nċempel jew nibgħat xi messaġġ lil xi ħadd. F’hekk biss kien ikun moħħni. Dan kien taʼ ħsara għar-​relazzjoni tiegħi mal-​familja u anki maʼ xi ħbieb. Issa ninnota li meta noħroġ mal-​ħbieb u nkun qed inkellimhom, huma l-​ħin kollu jieqfu u jgħidu: ‘Sekonda waħda. Għandi bżonn nibgħat messaġġ.’ Din hi raġuni waħda għala ma nħossnix daqshekk qrib taʼ dawn il-​ħbieb.”​—Shirley.

Ġieli taqra jew tibgħat xi messaġġ minn fuq il-​mowbajl waqt li tkun qed issuq, matul il-​lezzjonijiet, jew fil-​laqgħat Kristjani?

□ Iva □ Le

Meta tkun qed titkellem maʼ tal-​familja jew mal-​ħbieb, spiss ikollok tieqaf biex twieġeb xi e-​mail, telefonata, jew messaġġ minn fuq il-​mowbajl?

□ Iva □ Le

Qiegħed l-​użu li qed tagħmel mit-​teknoloġija jisraqlek mill-​ħin li għandek bżonn għall-​irqad jew jagħmilhielek diffiċli biex tikkonċentra fuq l-​istudju tiegħek?

□ Iva □ Le

Taħseb li hemm bżonn tagħmel xi tibdil? Jekk iva, ikkunsidra s-​suġġerimenti li ġejjin.

Kif Issib Bilanċ

Jekk tuża xi tip taʼ oġġett elettroniku—sew jekk inhu kompjuter, mowbajl, jew xi oġġett ieħor—staqsi lilek innifsek l-​erbaʼ mistoqsijiet li ġejjin. Applika l-​pariri bbażati fuq il-​Bibbja u segwi dawn il-​ftit linji gwida li ġejjin. Dawn huma sempliċi u se jgħinuk tevita l-​problemi u tkun bilanċjat.

● X’inhu l-​kontenut? “Kulma hu veru, kulma hu serju, kulma hu ġust, kulma hu safi, kulma jqanqal l-​imħabba, kulma hu taʼ  fama tajba, kull virtù, u kull ħaġa li jistħoqqilha tifħir, fuq dawn l-​affarijiet komplu aħsbu.”​—Filippin 4:8.

✔ Żomm kuntatt mal-​familja u mal-​ħbieb tiegħek u aqsam magħhom aħbarijiet u ideat pożittivi.​—Proverbji 25:25; Efesin 4:29.

✘ Ixxerridx seksik dwar ħaddieħor, tibgħatx messaġġi jew stampi immorali minn fuq il-​mowbajl, u tarax vidjos jew programmi immorali.—Kolossin 3:5; 1 Pietru 4:15.

● Meta nużahom l-​affarijiet elettroniċi? “Għal kollox hemm żmien stabbilit.”—Ekkleżjasti 3:1.

✔ Illimita l-​ħin li tqattaʼ f’telefonati u tibgħat u tirċievi messaġġi minn fuq il-​mowbajl, tara programmi tat-​televixin, jew tilgħab logħob elettroniku.

 ✘ Tħallix l-​affarijiet elettroniċi jisirqulek mill-​ħin li tkun warrabt biex tqattgħu mal-​familja jew mal-​ħbieb, biex tistudja, jew biex tieħu sehem f’attivitajiet spiritwali.—Efesin 5:15-​17; Filippin 2:4.

● Maʼ min qed nassoċja? “Titqarrqux. Kumpanija ħażina tħassar id-​drawwiet siewja.”​—1 Korintin 15:33.

✔ Agħmel użu mit-​teknoloġija biex issaħħaħ ir-​relazzjonijiet tiegħek maʼ wħud li jħeġġuk tiżviluppa drawwiet tajbin.​—Proverbji 22:17.

✘ Titqarraqx—int se timita l-​livelli, il-​lingwaġġ, u l-​mod taʼ kif jaħsbuha dawk li tagħżel li tassoċja magħhom permezz taʼ e-​mails, messaġġi minn fuq il-​mowbajl, vidjos, it-​televixin, jew l-​Internet.​—Proverbji 13:20.

● Kemm qed inqattaʼ ħin? ‘Aċċertaw ruħkom minn dak li hu iktar importanti.’​—Filippin 1:10.

✔ Ħu nota taʼ kemm tqattaʼ ħin tuża oġġetti elettroniċi.

✘ Tinjorax il-​kummenti tal-​ħbieb tiegħek jew il-​pariri tal-​ġenituri tiegħek jekk jgħidulek li qed tqattaʼ wisq ħin tuża xi tip taʼ teknoloġija.—Proverbji 26:12.

Andrew, li ġie kwotat iktar kmieni, jiddeskrivi sew l-​użu bilanċjat tat-​teknoloġija b’dan il-​kliem: “Bil-​gadgets elettroniċi tgħaddi siegħa żmien—jekk tużahom bil-​moderazzjoni. Tgħallimt ma nħallix it-​teknoloġija ttellaʼ ħajt li jifridni mill-​familja u mill-​ħbieb tiegħi.”

AQRA IKTAR DWAR DAN IS-​SUĠĠETT F’KAPITLU 30 TAʼ VOLUME 2

FIL-​KAPITLU LI JMISS

Kif tistaʼ tikkonvinċi lill-​ġenituri tiegħek biex iħalluk tiddeverti xi ftit?

SKRITTURA PRINĊIPALI

“Issirx għaref f’għajnejk stess. Ibżaʼ minn Ġeħova u warrab mill-​ħażen.”​—Proverbji 3:7.

SUĠĠERIMENT

Sabiex tikkontrolla l-​użu tiegħek tat-​telefon, għid lil sħabek li f’ċerti ħinijiet partikulari int mhux se twieġeb fil-​pront il-​messaġġi minn fuq il-​mowbajl, l-​e-​mails, jew it-​telefonati.

KONT TAF . . . ?

Ir-​ritratti tiegħek jew il-​kummenti dwarek innifsek li titfaʼ fuq xi websajt jibqgħu hemm għal snin sħaħ u għandhom mnejn ikunu aċċessibbli għal dawk li fil-​futur jistgħu jkunu l-​imgħallmin tiegħek tax-​xogħol u għal nies oħrajn.

L-​AZZJONI LI SE NIEĦU

Jekk ikolli problema biex nikkontrolla l-​użu tal-​ ․․․․․, nagħmilha mira li nqattaʼ biss ․․․․․ fil-​ġimgħa nuża dan l-​oġġett elettroniku.

Dak li nixtieq nistaqsi lill-​ġenitur(i) tiegħi dwar dan is-​suġġett hu ․․․․․

INT X’TAĦSEB?

● Għala għandu mnejn ikun diffiċli li tirrealizza li int dipendenti żżejjed mit-​teknoloġija?

● X’jistaʼ jiġri jekk ma tikkontrollax l-​użu tiegħek tal-​affarijiet elettroniċi?

[Kumment f’paġna 262]

“Diversi affarijiet għenuni negħleb il-​vizzju li nara wisq televixin. Ġegħelt lili nnifsi nillimita l-​ħin li nqattaʼ quddiem it-​televixin. Spiss tkellimt m’ommi dwar il-​problema. U tlabt ħafna wkoll.”​—Kathleen

[Stampa f’paġna 263]

Min jikkmanda? Int jew l-​oġġett elettroniku li għandek?