SURA YA 36

Ninatumia Vifaa vya Elektroniki Kupita Kiasi?

“Ninapenda sana, sana, sana, kutuma jumbe kupitia simu. Hakuna kitu kinachonifurahisha kama kufanya hivyo. Waweza kusema kwamba simu inatawala maisha yangu.”—Alan.

WAZAZI wako walipokuwa vijana, vifaa vya elektroniki vilikuwa hasa televisheni na redio. Nyakati hizo, simu zilikuwa simu tu, yaani zilitumiwa kupashana habari, nazo zilikuwa zikiunganishwa kwenye ukuta. Hayo yasikika kuwa mambo ya kale, sivyo? Msichana mmoja anayeitwa Anna anaona hivyo. Anasema: “Wazazi wangu walilelewa katika enzi za giza kiteknolojia. Sasa ndio wanajaribu kujifunza jinsi ya kutumia simu ya mkononi!”

 Leo, unaweza kuongea, kusikiliza muziki, kutazama sinema, kucheza michezo, kutuma barua-pepe, kupiga picha, na kuvinjari Intaneti, kwa kutumia kifaa kimoja tu kinachotoshea mfukoni. Kwa kuwa umelelewa katika kizazi cha kompyuta, simu za mkononi, televisheni, na Intaneti, huenda isiwe vigumu kwako kutumia vifaa hivyo kila wakati. Hata hivyo, huenda wazazi wako wakaona kwamba umekuwa mraibu. Wakikueleza wasiwasi wao, usipuuze maoni yao na kuyaona kuwa yamepitwa na wakati. Mfalme Sulemani mwenye hekima alisema: “Yeyote anapojibu jambo kabla ya kulisikia, huo ni upumbavu na aibu kwake.”—Methali 18:13.

Ungependa kujua ni kwa nini huenda wazazi wako wakawa na wasiwasi? Jichunguze ukitumia habari iliyo hapa chini uone ikiwa una dalili zozote za uraibu?

Jiulize—‘Nimekuwa Mraibu?’

Ensaiklopedia moja inafafanua uraibu kuwa “zoea linalorudiwa mara nyingi sana hivi kwamba mtu anashindwa au hataki kuliacha, ingawa linasababisha madhara.” Ona maelezo kuhusu sehemu mbalimbali za ufafanuzi huo. Soma manukuu ya vijana wengine, na ufikirie ikiwa umewahi kusema au kufanya mambo kama hayo. Kisha uyajibu maswali yanayofuata.

Mazoea yanayopita kiasi. “Nilikuwa nikitumia muda mwingi sana kucheza michezo ya kompyuta. Sikuwa nikilala na mazungumzo yangu yote yalikuwa kuhusu michezo hiyo. Nilijitenga na familia yetu na kuanza kuishi katika ulimwengu wangu mwenyewe wa kuwaziwa wa michezo hiyo.”—Andrew.

Kwa maoni yako, ni kiasi gani cha wakati kinachotosha kwa ajili ya matumizi ya vifaa vya elektroniki kila siku? ․․․․․

 Wazazi wako wanafikiri ni kiasi gani cha wakati kinachotosha? ․․․․․

Unatumia jumla ya saa ngapi kila siku kutuma ujumbe, kutazama televisheni, kupakia picha na ujumbe kwenye Tovuti, kucheza michezo ya kompyuta, na kadhalika? ․․․․․

Unapoangalia majibu yako, unaweza kusema kwamba matumizi yako ya vifaa vya elektroniki yanapita kiasi?

□ Ndiyo □ Hapana

Siwezi au sitaki kuacha. “Wazazi huona nikituma jumbe kila wakati na kuniambia nimezidi. Lakini kwa kulinganishwa na vijana wengine wa rika langu, ni kana kwamba hata situmi ujumbe wowote. Ni kweli kwamba kwa kulinganishwa na wazazi wangu, ninatuma jumbe kuliko wao. Hata hiyo, kujilinganisha nao ni kama kulinganisha matofaa na machungwa—wana umri wa miaka 40 na mimi nina umri wa miaka 15.”—Alan.

Je, wazazi au marafiki wako wamesema kwamba unatumia vifaa vya elektroniki kwa saa nyingi sana?

□ Ndiyo □ Hapana

Inawezekana kwamba hutaki au huwezi kupunguza matumizi yako ya vifaa vya elektroniki?

□ Ndiyo □ Hapana

Madhara. “Marafiki wangu wana mazoea ya kutuma jumbe kila wakati, hata wanapoendesha gari. Kufanya hivyo ni hatari sana!”—Julie.

“Mwanzoni nilipopata simu ya mkononi, nilikuwa nikipiga simu au kumtuma jumbe saa zote. Hayo ndiyo yaliyokuwa maisha yangu. Kufanya hivyo kuliharibu uhusiano wangu na familia yetu na hata na baadhi  ya marafiki wangu. Siku hizi naona kwamba ninapoenda matembezi na marafiki wangu au ninapozungumza nao, kila mara wao hunikatiza na kusema: ‘Subiri kidogo. Nahitaji kujibu ujumbe huu.’ Hiyo ni mojawapo ya sababu zinazofanya nisiwe na uhusiano wa karibu na marafiki hao.”—Shirley.

Je, wewe husoma au kutuma jumbe unapoendesha gari, unapokuwa darasani, au mikutano ya Kikristo inapoendelea?

□ Ndiyo □ Hapana

Unapozungumza na familia au marafiki, unawakatiza mara kwa mara ili kujibu barua-pepe, simu, au kutuma jumbe za simu?

□ Ndiyo □ Hapana

Je, matumizi yako ya vifaa vya elektroniki yanakunyima wakati wa kulala au kukukengeusha usijifunze?

□ Ndiyo □ Hapana

Kuna uhitaji wowote wa kufanya marekebisho? Ikiwa upo, fikiria mapendekezo yafuatayo.

Jinsi ya Kuwa na Usawaziko

Ikiwa unatumia kifaa fulani cha elektroniki, iwe ni kompyuta, simu, au kifaa kingine, jiulize maswali manne yaliyo hapa chini. Kutumia mashauri ya Biblia na vilevile kujua mambo kadhaa kuhusu jinsi ya kutumia na pia mambo unayoweza kuepuka kufanya kutakusaidia kuwa salama na kujiwekea mipaka kuhusiana na matumizi ya vifaa hivyo.

● Vina habari gani? “Zingatieni mambo mema na yanayostahili kusifiwa; mambo ya kweli na bora; mambo ya haki, safi, ya kupendeza na ya heshima.”—Wafilipi 4:8, Biblia Habari Njema.

 ✔ Tumia vifaa vya elektroniki kuwasiliana na marafiki na watu wa familia kuhusu habari na maoni yenye kujenga.—Methali 25:25; Waefeso 4:29.

X Epuka kueneza porojo zenye kuumiza, kutuma ujumbe au picha chafu, au kutazama video au programu chafu.—Wakolosai 3:5; 1 Petro 4:15.

● Ninavitumia wakati gani? “Kuna wakati uliowekwa wa kila kitu.”—Mhubiri 3:1.

✔ Tumia vifaa vya elektroniki kwa mipaka unapopiga au kupokea simu na ujumbe, kutazama programu mbalimbali, au kucheza michezo.

X Epuka kutumia vifaa hivyo wakati ambao umetenga kuwa pamoja na marafiki na watu wa familia, kujifunza, au kutumia katika utendaji wa kiroho.—Waefeso 5:15-17; Wafilipi 2:4.

 ● Ninashirikiana na nani? “Msipotoshwe. Mashirika mabaya huharibu tabia nzuri.”—1 Wakorintho 15:33.

✔ Tumia vifaa vya elektroniki kuimarisha urafiki wako pamoja na watu wanaokutia moyo kukuza mazoea mazuri.—Methali 22:17.

X Epuka kujidanganya—utaiga viwango, lugha, na njia ya kufikiri ya wale unaochagua kushirikiana nao kupitia barua-pepe, ujumbe, televisheni, video, au Intaneti.—Methali 13:20.

● Ninatumia muda gani? ‘Hakikisha mambo yaliyo ya maana zaidi.’—Wafilipi 1:10.

✔ Tumia rekodi ili kuona muda unaotumia kutumia vifaa vya elektroniki.

X Epuka kupuuza maoni ya marafiki wako au mwongozo wa wazazi wako wanapokueleza kwamba unatumia kifaa fulani kwa muda mrefu sana.—Methali 26:12.

Akizungumza kuhusu kutumia vifaa vya elektroniki kwa usawaziko, Andrew aliyetajwa mapema, anasema: “Inafurahisha kutumia vifaa vya elektroniki kwa muda mfupi. Hata hivyo nimejifunza kutoruhusu teknolojia initenganishe na watu wa familia na marafiki.”

PATA HABARI ZAIDI KATIKA BUKU LA 2, SURA YA 30

KATIKA SURA INAYOFUATA

Unaweza kuwasadikisha wazazi wako jinsi gani wakuruhusu kuwa na wakati wa kujifurahisha?

ANDIKO MUHIMU

“Usiwe mwenye hekima machoni pako mwenyewe. Mwogope Yehova na ujiepushe na ubaya.”—Methali 3:7.

PENDEKEZO

Ili kudhibiti matumizi yako ya simu, wajulishe marafiki wako kwamba kuna nyakati ambazo huwezi kujibu ujumbe, barua-pepe, au simu.

JE, WAJUA . . . ?

Picha au habari zozote kuhusu mambo unayofanya ambazo unaweka kwenye Mtandao leo huenda zikapatikana miaka mingi ijayo na wafanyakazi na watu wengine.

HATUA ZA KUCHUKUA!

Nikiwa na tatizo la kudhibiti matumizi yangu ya ․․․․․, nitaazimia kutumia saa ․․․․․ pekee kwa juma kukitumia kifaa hicho.

Mambo ambayo ningependa kuuliza mzazi (wazazi) wangu kuhusu habari hii ni ․․․․․

UNA MAONI GANI?

● Kwa nini huenda ikawa vigumu kwako kujua kwamba umekuwa mraibu wa vifaa fulani vya elektroniki?

● Huenda ikawaje usipodhibiti matumizi yako ya vifaa vya elektroniki?

[Blabu katika ukurasa wa 262]

“Vitu kadhaa vilinisaidia kushinda uraibu wa kutazama televisheni. Nilijilazimisha kupunguza wakati niliotumia. Sikuzote nilizungumza na mama yangu kuhusu tatizo hilo. Na nilisali mara nyingi.”—Kathleen

[Picha katika ukurasa wa 263]

Vifaa vya elektroniki vinakutawala au unavitawala?