Apendise

Mga Ginikanan Nangutana

“Unsay akong himoon aron makigsulti nako ang akong anak?”

“Kinahanglan ba nakong takdaag oras ang pagpauli sa akong anak?”

“Unsaon nako pagtabang sa akong anak nga mahimong timbang sa iyang pagdiyeta?”

Kini maoy pipila sa 17 ka pangutana nga gitubag niini nga Apendise. Kini gibahin sa unom ka seksiyon ug dunay cross-reference sa nahiangayng mga kapitulo sa Tomo 1 ug Tomo 2 sa Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on—Mga Tubag nga Mosaler.

Basaha kini nga Apendise ug, kon mahimo, hisgoti uban sa imong kapikas. Dayon gamita ang tambag sa pagtabang sa inyong mga anak. Ang mga tubag niini kasaligan kay kini gipasukad, dili sa kaalam sa tawo, kondili sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya.—2 Timoteo 3:16, 17.

290  Komunikasyon

297  Mga Balaod

302  Kagawasan

307  Sekso ug Pagpakigdeyt

311  Emosyon

315  Espirituwalidad

  KOMUNIKASYON

Duna ba gyoy daotang epekto kon makiglalis ko sa akong kapikas o sa akong anak?

Dili kalikayan nga mag-away ang magtiayon. Apan anaa na kanimo kon unsaon kini pag-atubang. Ang mga anak maapektohan gayod sa panaglalis sa ilang ginikanan. Angay ninyo kining hatagag pagtagad kay ang inyong panagtiayon lagmit sundogon sa inyong mga anak inigkaminyo nila. Busa, kon dili kamo magkasinabot, gamita kini nga higayon aron ipakita ang epektibong mga paagi sa pagsulbad sa panaglalis. Sulayi ang mosunod:

Paminaw. Gisugo kita sa Bibliya nga “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti, magmahinay sa pagkapungot.” (Santiago 1:19) Ayaw padakoa ang problema pinaagi sa ‘pagbalos ug daotan sa daotan.’ (Roma 12:17) Kon ang imong kapikas morag dili gustong maminaw, nan ikaw na lay paminaw.

Paningkamoting ipatin-aw ang imong gibati inay manaway. Sultihi ang imong kapikas sa kalmadong paagi nga nasakitan ka sa iyang gihimo. (“Sakitan ko kon . . . ”) Ayaw pangakusar ug panaway. (“Wala gyod ka maghunahuna nako.” “Di gyod ka mamati.”)

Palabya lang una ang kainit sa ulo. Mas maayong hisgotan ang problema kon kalmado na mo. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang sinugdanan sa panaglalis maoy ingon sa usa nga nagapaagas sa tubig; busa sa dili pa moulbo ang away, biya na.”—Proverbio 17:14.

 Magpinasayloay—ug, kon nahiangay, pangayog pasaylo sa inyong mga anak. Ang 14-anyos nga si Brianne miingon: “Usahay human nilag lalis, ang akong ginikanan mangayog pasaylo nako ug sa akong magulang nga lalaki kay nahibalo sila nga naapektohan mi.” Ang usa sa hinungdanong mga leksiyon nga ikatudlo nimo sa imong mga anak mao ang pagpaubos ug pag-ingong, “Pasayloa ko.”

Apan komosta kon ang imong anak maoy imong gikalalis? Hunahunaa, basig may nahimo ka nga wala nimo mamatikdi nga nakapasamot sa panaglalis. Pananglitan, tan-awa ang kahimtang nga gihisgotan sa Kapitulo 2, panid 15 niining libroha. Unsay gisulti sa inahan ni Rachel nga nakapasamot sa panaglalis? Unsay imong himoon aron dili mo maglalis sa imong anak? Sulayi kini:

● Ayaw pangakusar, sama sa pag-ingon ug “Ingon gyod ka ana kanunay!” o “Kagahi ba nimog ulo!” Ang pagsultig ingon niini makaaghat sa imong anak sa pagtubag-tubag. Gawas pa, lagmit sobra ra ang imong gisulti, ug nahibalo siya niini. Nahibalo usab siya nga nakasulti ka niana tungod sa imong kasuko, dili sa iyang pagka-iresponsable.

● Imbes kasab-an ang imong anak, sultihi siya kon unsay imong gibati sa iyang gihimo. Pananglitan, “Sakitan gyod ko kon . . . ” Motuo kag sa dili, hinungdanon sa imong anak kon unsay imong gibati. Kon imong ipahibalo kaniya nga nasakitan ka, lagmit mamati siya nimo. *

● Bisan lisod kaayo, pugngi ang imong kasuko. (Proverbio 29:22) Kon buluhaton sa balay ang inyong gilalisan, estoryahi ninyo kini. Isulat kon unsa gyoy imong ipahimo kaniya, ug kon gikinahanglan, klaroha kon unsay mahitabo kon dili siya motuman sa imong gisugo. Pamatii ang imong anak, bisan pag sa imong tan-aw dili siya husto. Mas mosunod ang mga anak kon ang ginikanan mamati imbes mangasaba.

 ● Ayaw dayon hukmi ang imong anak nga rebelyoso siya. Hinumdomi nga ang kadaghanan sa imong nakita kaniya maoy normal lang nga bahin sa iyang pagdako. Tingali mangatarongan siya aron lang ipakita nga hamtong na siya. Ayaw pakiglalis. Hinumdomi nga ang imong reaksiyon niini nga situwasyon magtudlo ug leksiyon sa imong anak. Kon mapailobon ka, lagmit sundogon ka niya.—Galacia 5:22, 23.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 2, UG TOMO 2, KAPITULO 24

Angay ba nakong isulti sa akong anak ang tanan kong kagahapon?

Handurawa nga nangaon mo sa imong asawa, anak nga babaye, ug sa pipila ninyo ka higala. Dayon, wala tuyoang nahisgotan sa imong higala ang imong trato kaniadto una pa nimo makaila ang imong asawa. Hapit mabuhii sa imong anak ang iyang tenedor. Siya miingon, “Naa diay kay laing trato sa una, Pa?” Wala nimo ni masulti sa imong anak. Karon gusto niyang mahibalog dugang. Unsay imong himoon?

Kasagaran, mas maayong tubagon ang mga pangutana sa imong anak. Mao na kanay panahon nga magkaestoryahanay mo—nga gitinguha sa daghang ginikanan.

Angay ba nimong isulti sa imong anak ang tanan mong kagahapon? Siyempre, duna tingali mga detalye nga dili nimo gustong isulti. Apan kon makatabang kana kaniya, mahimo nimong isulti ang pipila niana.

Pananglitan, si apostol Pablo kas-a naghisgot sa iyang kaugalingon: “Sa dihang buot nakong buhaton ang maayo, ang daotan ania kanako. . . . Alaot ako nga tawo!” (Roma 7:21-24) Giparekord ni Jehova kining mga pulonga diha sa Bibliya alang sa atong kaayohan. Ug kita nakabenepisyo kay ingon usab niana ang atong gibati.

 Sa susama, kon isulti nimo sa imong anak ang imong maayong mga desisyon ug ang imong mga sayop, siya mas makasabot nimo. Tinuod, nausab na ang panahon karon kon itandi sa imong panahon. Apan ang kinaiyahan sa tawo wala mausab; ni ang mga prinsipyo sa Bibliya. (Salmo 119:144) Kon inyong estoryahan ang imong mga problema kaniadto—ug kon giunsa nimo kini pagsulbad—makatabang kini sa imong anak sa pagsulbad sa iyang mga problema. “Kon mahibalo ka nga ang imong ginikanan nakaagi sab ug problema nga sama sa imoha, mas makasalig ka nila,” miingon ang batan-ong si Cameron. Siya midugang, “Kon may problema na pod ka, tingali makaingon ka: ‘Nakaagi sab seguro niini ang akong ginikanan niadto.’”

Pahinumdom: Dili kinahanglang tambagan nimo ang imong anak matag higayon nga mag-asoy ka sa imong kaagi. Tinuod, basin nabalaka ka nga masaypan kag sabot sa imong anak o sundogon niya ang imong sayop. Apan imbes isulti kon unsay gusto nimong makat-onan niya sa inyong panagsultihay (“Busa ayaw gyod . . . ”), isulti lang kon unsay imong gibati. (“Nagbasol ko nga nahimo ko kadto kay . . . ”) Pinaagi niana ang imong anak makakat-on ug bililhong leksiyon gikan sa imong kasinatian nga dili siya mobating gisermonan.—Efeso 6:4.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 1

Unsay akong himoon aron makigsulti nako ang akong anak?

Sa gagmay pa ang imong mga anak, halos tanan ilang iestorya nimo. Kon mangutana ka, motubag dayon sila. Gani, sagad dili ka na kinahanglang mangutana pa kay sila na dayoy moestorya. Apan karon nga tin-edyer na sila, morag lisod na kaayo silang ikaestorya. Makaingon tingali ka, ‘Nganong adto man hinuon sila makig-estorya sa ilang mga higala ug dili nako?’

 Kon dili sila makig-estorya nimo, ayaw paghunahuna nga ila ka nang gisalikway o dili nila gustong manghilabot ka sa ilang kinabuhi. Ang tinuod, mas gikinahanglan ka nila karon. Ug gipakita sa panukiduki nga importante gihapon sa kadaghanang tin-edyer ang tambag sa ilang ginikanan kay sa tambag sa ilang mga higala o sa media.

Nan nganong dili na man kaayo sila makig-estorya nimo? Tagda kon unsay giingon sa pipila ka batan-on kon nganong magpanuko silang makigsulti sa ilang ginikanan. Dayon pangutan-a ang imong kaugalingon sa nagsunod nga mga pangutana ug basaha ang mga teksto.

“Maglisod kog duol kang Papa kay puliki kaayo siya sa trabaho ug sa kongregasyon. Morag wala siyay panahong makig-estorya.”—Andrew.

‘Naghatag ba kog impresyon nga wala koy panahong makig-estorya sa akong mga anak? Kon mao, unsay akong himoon aron mas sayon kong duolon? Unsa kahay maayong eskedyul aron regular nakong maestorya ang akong mga anak?’—Deuteronomio 6:7.

“Kas-a giduol nako si Mama. Naghilak ko niadto kay nakakita kog away sa eskuylahan. Abi nakog labanan ko niya, iya man hinuon kong gikasab-an. Sukad niadto, dili na ko makig-estorya niya bahin sa hinungdanong mga butang.”—Kenji.

‘Unsay akong ginahimo dihang magpatabang nako ang akong mga anak sa ilang problema? Bisag kinahanglan silang tul-iron, ako ba maminaw una sa dili pa motambag?’—Santiago 1:19.

“Kon ang ginikanan moingon nga dili sila masuko kon dunay isulti nila ang ilang anak unya masuko ra gihapon, mawad-ag pagsalig kanila ang ilang anak.” —Rachel.

 ‘Kon may isulti nako ang akong anak nga makapasuko nako, unsaon nako pagkontrol sa akong reaksiyon?’—Proverbio 10:19.

“Kapila na gyod gipanabi ni Mama sa iyang mga amiga ang mga sekreto nga akong gisulti niya. Taud-taod gyod kong nawad-ag pagsalig niya.”—Chantelle.

‘Nagpakita ba kog konsiderasyon sa pagbati sa akong anak pinaagi sa dili pagpanabi sa iyang mga sekreto?’—Proverbio 25:9.

“Daghan kaayo kog gustong ipakig-estorya sa akong ginikanan. Maayo untag silay mounag duol nako.”—Courtney.

‘Maayo kaha kon akoy mangitag paagi nga magkaestorya mi sa akong anak? Kanus-a kaha ang labing maayong panahon para niini?’—Ecclesiastes 3:7.

Ingong ginikanan, dako kaayog kaayohan kon kamoy mangitag paagi sa pagpakigsulti sa inyong anak. Tagda ang kasinatian sa 17-anyos nga babaye sa Japan nga si Junko. Siya miingon, “Kas-a, gisultihan nako si Mama nga mas ganahan kong makig-uban sa akong mga eskolmet kay sa mga isigka-Saksi. Pagkasunod adlaw, dihay sulat si Mama sa akong lamesa. Siya miingon nga wala sab kaayo siyay higala kaniadto nga isigkamagtutuo. Gihisgotan niya ang pipila ka indibiduwal sa Bibliya nga nag-alagad sa Diyos bisag wala silay higala nga makadasig nila. Gidayeg sab niya ang akong paningkamot sa pagpangitag maayong mga higala. Abi nakog ako ray may problema nga sama niini, si Mama sab diay. Nakahilak ko sa kalipay sa pagkahibalo niini. Tungod sa iyang gisulti, nadasig ko sa pagbuhat kon unsay husto.”

Sama sa nakita sa inahan ni Junko, ang mga batan-on andam mopadayag sa ilang hunahuna ug pagbati basta dili lang dayon sila sermonan o kasab-an. Apan unsay imong himoon kon ang imong anak motubag-tubag sa dihang makigsulti nimo? Ayawg kasuko. (Roma 12:21; 1 Pedro 2:23)  Bisag lisod himoon, ipakita ang sinultihan ug pamatasan nga gusto nimong maugmad sa imong anak.

Hinumdomi kini: Samtang sila magdako, sila magkausab. Ang mga eksperto miingon nga niining yugtoa, ang batasan sa mga batan-on mag-usab-usab—may panahon nga molihok sila nga morag hamtong ug usahay magbinata. Kon ingon niini ang imong anak, unsay imong himoon—ilabina sa panahon nga siya magbinata?

Ayaw dayon panaway o pakiglalis. Hinunoa, pakigsultihi ang imong anak sa hinamtong nga paagi. (1 Corinto 13:11) Pananglitan, kon moingon siya, “Nganong sige man ko nimong kasab-an?” basig masuko ka. Kon ingon niini ang imong reaksiyon, dili na mo magkaestoryag tarong ug posibleng maglalis na mo. Mas maayo tingaling kini ang imong isulti: “Morag dili man maayo ang imong buot karon. Unya na lang ta mag-estorya ha?” Niining paagiha, dili mo magkalalis. Dayon, paglabay ug pipila ka gutlo, magkaestoryahanay na pod mo.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 1 UG 2

  MGA BALAOD

Kinahanglan ba nakong takdaag oras ang pagpauli sa akong anak?

Aron matubag kana, handurawa kini: Milapas nag 30 minutos ang imong anak sa oras nga imong gitakda kaniya sa pagpauli, ug imong nadungog nga hinayhinayng mibukas ang pultahan. ‘Abi tingali niyag natulog na ko,’ moingon ka. Siyempre nagmata ka pa. Gani, tunga sa oras ka nang naglingkod duol sa pultahan nga naghulat kaniya. Dayon pagsulod niya, nagkatinan-away mo. Unsay imong isulti ug buhaton?

Duna kay kapilian. Mahimong dili na lang nimo tagdon ang iyang paglapas ug mangatarongan nga ingon gyod niana ang mga lalaki, magpabadlong usahay. O kaha mangasaba ka, “Sukad karon dili na gyod ka makalakwatsa!” Imbes mangasaba dayon, pamati una, kay basig may katarongan nga naatrasar siya. Dayon gamita kini nga situwasyon sa pagtudlo kaniyag importanteng leksiyon. Sa unsang paagi?

Sugyot: Sultihi ang imong anak nga estoryahan ninyo kini pagkaugma. Dayon sa nahiangayng panahon, hisgoti ninyo kon unsay maayong himoon. Kini ang gihimo sa ubang ginikanan: Kon ang ilang anak miuli lapas sa gikasabotang oras, sa sunod menosan nilag 30 minutos ang iyang pagpauli. Sa laing bahin, kon kanunayng untop sa panahon ang imong anak ug kasaligan na, mahimong hatagan nimo siyag  igo-igong kagawasan, tingali panagsa patas-an nimog gamay ang oras sa iyang pagpauli. Hinungdanon nga klarohon nimo kon unsang orasa siya kinahanglang mouli ug kon unsay silot kon lapason niya ang gitakdang oras. Dayon ipatuman gayod kana.

Apan matikdi nga ang Bibliya nag-ingon: “Ipaila ang inyong pagkamakataronganon sa tanang tawo.” (Filipos 4:5) Busa sa dili ka pa magtakdag oras, hisgoti kini uban sa imong anak ug pangutan-a siya kon unsang orasa siya mouli ug kon ngano. Timbang-timbanga ang iyang sugyot. Kon imong nakita nga makataronganon kini ug kasaligan na siya, mahimo nimo siyang tugtan.

Ang pagkauntop sa panahon hinungdanon. Busa ang pagtakda nimog oras sa pagpauli sa imong anak dili lang magpanalipod kaniya, kondili nagtudlo pod kag hiyas nga iyang mapuslan kon magkinaugalingon na siya.—Proverbio 22:6.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 3, UG TOMO 2, KAPITULO 22

Unsay akong himoon aron dili kami maglalis bahin sa pamesti?

Basaha ang situwasyon sa panid 77 niining libroha. Hunahunaa nga imong anak si Heather. Imong namatikdan nga seksi kaayo ang iyang sinina. Kini dayon ang imong giingon, “Hala, balik sa kuwarto ug pag-ilis kay kon dili ka mag-ilis, di ka makalakaw!” Tingali mapugos lang siya pag-ilis kay wala man siyay mahimo. Apan sa unsang paagi nimo siya matabangan, dili lang sa pag-ilis ug sinina, kondili sa pagbag-o sa iyang tinamdan?

● Una, hinumdomi kini: Ang pagsul-ob ug dili desenteng sinina mas makaapektar sa imong anak kay kanimo. Sa pagkatinuod dili gusto sa imong anak nga kataw-an siya o mabastos. Busa pahinumdomi siya kanunay nga dili maayo  ang dili desenteng sinina, ug isaysay kon ngano. * Pagsugyot kon unsay maayong isul-ob.

● Ikaduha, magmakataronganon. Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘May malapas ba nga prinsipyo sa Bibliya ang sinina nga iyang isul-ob, o wala lang ko ganahi?’ (2 Corinto 1:24; 1 Timoteo 2:9, 10) Kon wala lang ka ganahi, basin pwede nimo siyang tugtan sa pagsul-ob niana.

● Ikatulo, dili igo ang pagsulti lang sa imong anak kon unsay dili pwede niyang isul-ob. Tabangi siya sa pagpangitag sinina nga pwede niyang isul-ob. Makatabang ang worksheet sa panid 82 ug 83 niining libroha. Makalaom ka nga dili mausik ang imong panahon ug paningkamot!

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 11

Tugotan ba nako ang akong anak sa pagdulag mga video game?

Ang mga video game karon lahi na kaayo. Sa unsang paagi nimo matabangan ang imong anak sa pagkakita sa mga kapeligrohan ug sa paglikay niana?

Dili makataronganon ang pag-ingon nga pag-usik lag panahon ang pagdulag mga video game. Hinumdomi, dili tanan nga video game daotan. Apan kini makaadik. Busa susiha kon pila ka oras ang magugol sa imong anak sa pagdula niini. Susiha usab ang matang sa dula nga gusto niya. Mahimo nimo siyang pangutan-on:

● Unsay kasagarang gidulaan sa imong mga klasmet?

● Unsa kining matanga sa dula?

● Nganong ganahan man kaayo sila niini?

Basig makurat ka nga daghan nag nahibaloan ang imong anak bahin sa mga video game. Tingali nakadula na  siyag mga dula nga sa imong tan-aw dili maayo. Kon mao, ayaw dayog kasuko. Higayon na nimo kini sa pagtabang kaniya sa pag-ugmad sa iyang katakos sa pagsabot.—Hebreohanon 5:14.

Tabangi ang imong anak sa pagsabot kon nganong maengganyo siyag kuwestiyonableng mga video game. Pananglitan, mahimo nimo siyang pangutan-on:

● Mibati ka ba nga nabiyaan sa uso kay gidid-an ka sa pagdula niana?

Ang ubang batan-on tingali magdulag usa ka matang sa video game aron duna lang silay ikaestorya sa ilang mga higala. Kon kini ang rason sa imong anak, estoryahi siya bahin lang niini. Hinumdomi nga dili kini sama ka bug-at sa pagdulag mapintas o malaw-ay nga mga video game.—Colosas 4:6.

Apan komosta kon ang nagustohan sa imong anak bahin sa usa ka dula mao ang kapintasan o imoralidad? Ang ubang batan-on mangatarongan tingali nga wala ra sila maapektohi sa ilang ginadula. Sila moingon, ‘Dula ra man ni, dili man gyod ni nako buhaton.’ Kon mao kanay iyang isulti, ipabasa ang Salmo 11:5. Sumala sa teksto, dili lang ang paghimog kapintasan ang gidumtan sa Diyos kondili ang paghigugma usab niana. Kini nga prinsipyo mapadapat usab sa imoralidad o sa bisan unsang bisyo nga gihukman sa Pulong sa Diyos.—Salmo 97:10.

Kon makahatag ug problema sa imong anak ang mga video game, sulayi kini:

● Ayaw siyag padulaa sa lugar nga walay makakita niya, sama sa kuwarto.

● Paghatag ug mga balaod—pananglitan, dili siya makadula kon dili pa siya makapanihapon, kon dili pa mahuman ang iyang homwork o ang ubang hinungdanong buluhaton.

 ● Sultihi siya nga hinungdanon usab ang mga buluhaton nga makapaugnat sa kusog.

● Bantayi ang imong mga anak dihang magdulag video game, ug kon mahimo, pakigdula usahay nila.

Siyempre, aron epektibo ang imong tambag, kinahanglang maayo kang sulondan. Busa pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsang matanga sa pelikula ug salida sa TV ang akong ginatan-aw?’ Hinumdomi nga mamatikdan sa imong mga anak kon kutob lang ka sa sulti—wala sa buhat.

TAN-AWA ANG TOMO 2, KAPITULO 30

Komosta kon ang akong anak naadik na sa cellphone, kompiyuter, o ubang elektronikong mga gadyet?

Ang imo bang anak magsige lag Internet, text, o mas ganahang maminaw sa iyang MP3 kay sa makigsulti kanimo? Kon mao, unsay imong himoon?

Pwede nimong embargohon ang iyang gadyet. Apan ayawg isipa nga daotan ang tanang gadyet. Lagmit nakagamit ka nag mga gadyet nga wala pa mauso sa panahon sa imong ginikanan. Busa imbes embargohon kana—gawas kon kinahanglan gyod—gamita kining higayona sa pagtabang kaniya sa paggamit niini sa maalamong paagi. Unsaon nimo kana paghimo?

Pakig-estorya sa imong anak. Una, sultihi siya kon nganong nabalaka ka. Ikaduha, pamati sa iyang isulti. (Proverbio 18:13) Ikatulo, pangitag praktikal nga solusyon. Pagtakdag mga limitasyon, apan magmakataronganon. Ang batan-ong si Ellen miingon, “Sa nagkaproblema ko bahin sa pag-text, wala embargoha sa akong ginikanan ang akong cellphone. Pero nagtakda silag mga limitasyon. Busa nakakat-on ko nga magmabalanse sa paggamit ug cellphone bisag dili na ko nila bantayan.”

 Apan komosta kon mangatarongan gihapon ang imong anak? Ayaw hunahunaa nga gipalapos lang niya sa pikas dalunggan ang imong tambag. Hinunoa, pailob lang ug hatagi siyag panahon sa pagpalandong niini. Basig mituo na siya nimo ug mohimo rag kausaban. Daghang batan-on ang sama kang Hailey nga miingon: “Sa primero, nasuko ko sa dihang giingnan ko sa akong ginikanan nga naadik ko sa akong kompiyuter. Apan sa gihunahuna ko kinig maayo, nakita nako nga husto sila.”

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 36

 KAGAWASAN

Hatagan ba nakog dugang kagawasan ang akong anak?

Kining pangutanaha morag lisod tubagon tungod sa isyu sa pribasiya. Pananglitan, unsay imong himoon kon nanirado ang imong ulitawo sa iyang kuwarto? Mosulod ka ba dayon  nga dili manuktok? O unsay imong himoon kon nabiyaan sa imong dalaga ang iyang cellphone kay nagdali pag-adto sa eskuylahan? Basahon ba nimo ang iyang mga text?

Lisod tuod tubagon kining mga pangutanaha. Siyempre, may katungod kang mahibalo sa nagakahitabo sa kinabuhi sa imong anak ug obligasyon nimo nga panalipdan siya. Apan dili usab pwede nga dudahan na lang nimo kanunay ang imong anak ug bantayan ang tanan niyang lihok. Unsay imong himoon aron dili ka maghinobra?

Una, hinumdomi nga kon gustog pribasiya ang imong anak, wala kana magpasabot nga mohimo siyag daotan. Normal lang kana samtang siya nagdako. Ang pribasiya makatabang sa mga batan-on sa paggamit sa ilang “gahom sa pagpangatarongan” sa pagpilig mga higala ug sa pagsulbad sa ilang mga problema. (Roma 12:1, 2) Kini makatabang sa pag-ugmad sa ilang katakos sa panghunahuna—usa ka hiyas nga gikinahanglan inigkahamtong. Makahatag usab kini kanilag higayon sa pagpamalandong sa dili pa mohimog mga desisyon o sa pagtubag sa lisod nga mga pangutana.—Proverbio 15:28.

Ikaduha, hinumdomi nga kon imong bantayan ang tanang lihok sa imong tin-edyer, basig masuko hinuon siya ug morebelde. (Efeso 6:4; Colosas 3:21) Nagpasabot ba kana nga pasagdan na lang nimo siya? Wala, kay ikaw god ang ginikanan. Apan himoang tumong ang pagbansay sa iyang konsensiya. (Deuteronomio 6:6, 7; Proverbio 22:6) Mas maayo nga giyahan siya imbes bantayan ang tanan niyang lihok.

Ikatulo, pakigsultihi ang imong tin-edyer bahin niini. Pamati sa iyang mga gikabalak-an. May mga panahon ba nga pwede ra nimo siyang tugtan sa iyang gusto? Sultihi ang imong anak nga hatagan nimo siyag dugang pribasiya basta dili niya daoton ang imong pagsalig kaniya. Hisgoti kon unsay silot kon lapason niya ang imong gibaod, ug ipatuman kini kon gikinahanglan. Busa, pwede nimong hatagag dugang pribasiya ang imong tin-edyer nga dili ra mapasagdan ang imong responsibilidad ingong mahigugmaong ginikanan.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 3 UG 15

 Asa kutob nako paeskuylahon ang akong anak?

“Laay kaayo ang akong mga titser!” “Daghan kaayo kog homwork!” “Lugos kong makapasar—nganong moeskuyla pa man ko?” Tungod niini, ang ubang batan-on gusto nang moundag eskuyla bisag wala pay igong kahanas aron makatrabaho. Kon ang imong anak gusto nang moundag eskuyla, unsay imong buhaton? Sulayi kini:

● Susiha kon unsay imong tinamdan sa edukasyon. Giisip ba nimo nga pag-usik lag panahon ang pag-eskuyla—nga morag sentensiya nga kinahanglang antoson hangtod moabot ang adlaw nga magamit na nimo ang imong panahon sa mas hinungdanon mga butang? Kon mao, basin naimpluwensiyahan niana ang imong anak. Sa pagkatinuod, ang igong edukasyon makatabang kaniya sa pagbatog “praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna”—mga hiyas nga gikinahanglan niya sa pagkab-ot sa iyang mga tumong.—Proverbio 3:21.

● Itagana ang iyang gikinahanglan. Ang uban nga makakuha untag taas-taas nga grado wala lang mahibalo kon unsaon pagtuon—o wala silay komportableng lugar nga katun-an. Makatuon silag maayo kon hapsay ang lamesa nga dunay igong kahayag ug mga gamit sa pag-research. Imong matabangan ang imong anak nga mouswag—sa eskuylahan man o sa kongregasyon—pinaagi sa pagtaganag maayong dapit diin siya makapamalandong.—Itandi ang 1 Timoteo 4:15.

● Ipakita nga interesado ka. Isipa ang mga titser ug guidance counselor ingong mga higala, dili mga kaaway. Ila-ilaha sila. Isulti kanila ang mga tumong ug mga problema sa imong anak. Kon mugbo siyag grado, susiha kon ngano. Pananglitan, nahadlok ba siya nga initan sa ubang estudyante kon mohawod siya sa klase? Duna ba siyay problema sa  iyang titser? Interesado ba siya sa iyang mga subject o nalisdan siya? Basig may lain pang problema sama sa hanap nga panan-aw, o naglisod siya sa pagkat-on.

Kon interesado ka sa edukasyon sa imong anak, sa eskuylahan man o sa kongregasyon, dakog purohan nga molampos siya.—Salmo 127:4, 5.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 19

Unsaon nako pagkahibalo nga andam nang magkinaugalingon ang akong anak?

Si Serena nga gihisgotan sa Kapitulo 7 niining libroha, mahadlok nga magkinaugalingon. Ngano? Siya miingon: “Bisag gusto nako nga akoy mobayad sa akong gipalit, dili mosugot si Papa. Siya ra konoy bayad. Busa wala ko maanad sa pagbayad sa akong mga galastohan.” Maayo ug tuyo ang Papa ni Serena, apan sa imong hunahuna, giandam ba niya ang iyang anak sa pagdumala unya sa kaugalingon niyang pamilya?—Proverbio 31:10, 18, 27.

Gianad ba nimo ang imong mga anak nga magsalig kanunay nimo mao nga dili pa sila andam magkinaugalingon? Unsaon nimo pagkahibalo kon andam na sila o dili pa? Isip ginikanan, tagda ang mosunod nga upat ka punto, nga gihisgotan usab sa Kapitulo 7 sa sub-ulohang “Andam na ba Ko?”

Pagbadyet sa kuwarta. Nahibalo ba ang imong mga anak kon pilay presyo sa pagkaon, pilay abang sa balay, ug uban pa? Responsable ba sila kon bahin sa pagpangutang? (Proverbio 22:7) Makamao ba silang mobadyet sa ilang kita? (Lucas 14:28-30) Nakasulay ba silag palit ug butang gamit ang kuwarta nga ilang hinagoan? Nasinati ba nila ang dakong kalipay sa paghatag sa ilang panahon ug mga nabatonan sa pagtabang sa uban?—Buhat 20:35.

 Mga buluhaton sa balay. Makamao bang moluto ang imong mga anak—bisan ang mga lalaki? Imo ba silang gitudloan sa paglaba ug pagplansa? Kon makamao silang modrayb, kaya ba nila ang simpleng pagmentinar sa sakyanan, sama sa pag-change oil, pag-ilis ug fuse o plat nga ligid?

Relasyon sa uban. Kon maglalis ang imong mga anak, ikaw ba kanunay ang mosulbad? O gibansay nimo sila sa pagsulbad niana nga sila-sila ra ug dayon isulti kanimo kon giunsa nila kana pagsulbad?—Mateo 5:23-25.

Personal nga kalihokan sa pagsimba. Imo bang but-an ang imong mga anak kon unsay ilang tuohan, o imo silang kombinsihon? (2 Timoteo 3:14, 15) Imbes tubagon kanunay ang ilang mga pangutana bahin sa relihiyon ug kon unsay husto o sayop, imo ba silang gibansay sa paggamit sa ilang “katakos sa panghunahuna”? (Proverbio 1:4) Naghatag ka bag maayong panig-ingnan kanila sa personal nga pagtuon sa Bibliya? *

Nagkinahanglan gayod ug panahon ug paningkamot aron mabansay ang imong mga anak sa gihisgotang mga punto. Apan dili makawang kanang tanan inig-abot sa adlaw nga kinahanglan na nilang magkinaugalingon.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 7

  SEKSO UG PAGPAKIGDEYT

Angay ba nakong hisgotan sa akong anak ang bahin sa sekso?

Ang mga bata karon sayo kaayong nahibalo bahin sa sekso. Ang Bibliya dugay nang nagtagna nga ang ‘kataposang mga adlaw makuyaw ug lisod sagubangon’ diin ang mga tawo unya “walay pagpugong-sa-kaugalingon” ug “mga mahigugmaon sa kalipayan inay nga mga mahigugmaon sa Diyos.” (2 Timoteo 3:1, 3, 4) Ang lingaw-lingaw nga pagpakigsekso maoy usa sa mga timailhan nga natuman na kining tagnaa.

Ang kalibotan karon lahi na kaayo kon itandi niadtong bata ka pa. Apan ang mga problema kaniadto ug karon halos pareho ra. Busa imbes mabalaka pag-ayo sa daotang impluwensiya nga giatubang sa imong mga anak, magmadeterminado sa pagtabang kanila nga buhaton ang giawhag ni apostol Pablo sa mga Kristohanon, mga 2,000 ka tuig na kanhi. “Isul-ob ang kompletong armadura gikan sa Diyos aron kamo makabarog nga malig-on batok sa mga malipatlipatong kaugdahan sa Yawa.” (Efeso 6:11) Sa pagkatinuod, daghang batan-ong Kristohanon karon ang nakigbisog sa paghimog matarong, bisan pa sa dili maayong mga impluwensiya. Sa unsang paagi nimo matabangan ang imong mga anak sa paghimo usab niana?

Ang usa ka paagi mao ang pagpakig-estorya kanila gamit ang piniling mga kapitulo sa Seksiyon 4 niining libroha ug sa  Seksiyon 1 ug 7 sa Tomo 2. Kining mga kapituloha naundag mga teksto nga nagpasiugda sa tinuod nga mga kasinatian niadtong nagbuhat ug matarong ug gipanalanginan, ug niadtong milapas sa mga balaod sa Diyos ug nag-antos sa mga sangpotanan. Ang ubang teksto dunay mga prinsipyo nga makatabang sa imong mga anak—ug kanimo—nga mapabilhan ang dakong pribilehiyo sa pagkinabuhi subay sa mga balaod sa Diyos. Busa hisgoti dayon kini uban kanila!

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 23, 25, UG 32, UG  , UG  , UG  , UG TOMO 2, KAPITULO 4-6, 28, UG 29

Tugtan ba nako ang akong anak nga makigdeyt?

Sa dili madugay, mangutana na ang imong anak bahin sa pagpakigdeyt. “Mga babaye nay manghagad karon,” miingon si Phillip. “Unya lisod ra ba kaayong mobalibad kay ang uban pwerteng gwapaha!”

Ang labing maayo nimong mahimo mao ang pagpakig-estorya sa imong tin-edyer bahin sa pagpakigdeyt, tingali gamit ang Kapitulo 1 sa Tomo 2. Pangutan-a siya bahin sa iyang mga problema sa eskuylahan ug sa kongregasyon. Mahimo ninyo kining estoryahan samtang ‘naglingkod kamo sa inyong balay ug naglakaw sa dalan.’ (Deuteronomio 6:6, 7) Bisag asa pa mo mag-estorya, hinumdomi nga angay kang “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti.”—Santiago 1:19.

Kon moingon ang imong anak nga duna na siyay nagustohan, relaks lang. “Pagkahibalo ni Papa nga duna na koy trato, pwerte niyang sukoa!” miingon ang usa ka dalagita. “Gisukit-sukit ko niya aron mahadlok ko ug ipakita nga dili pa ko andam magminyo. Gusto na hinuon nakong ipadayon ang among relasyon aron pamatud-an nga sayop si Papa!”

Kon makita sa imong anak nga dili ka gustong makighisgot bahin sa pagpakigdeyt, lagmit dili maayo ang resulta—mahimong itago niya ang relasyon ug sekretong magkigdeyt. Usa ka dalaga miingon: “Kon masuko ang mga ginikanan, isekreto  na hinuon sa mga anak ang ilang relasyon ug magkawat-kawat sa pagpakigdeyt.”

Mas maayo ang resulta kon prangka kamong mag-estoryahay. Ang 20-anyos nga si Brittany miingon: “Ang akong ginikanan kanunayng makig-estorya nako bahin sa pagpakigdeyt. Gusto silang mahibalo kon kinsay akong nagustohan, ug para nako wala ray kaso! Estoryahon siya ni Papa. Kon may makita silang problema, ila kong sultihan. Sagad mawala ra pod ang akong interes sa dili pa siya makapanghagad nga makigdeyt.”

Human mabasa ang Kapitulo 2 sa Tomo 2, tingali makapangutana ka, ‘Magkawat-kawat kaha sa pagpakigdeyt ang akong anak?’ Matikdi ang giingon sa pipila ka batan-on kon nganong ang uban magkawat-kawat sa pagpakigdeyt, ug dayon palandonga ang mga pangutana:

“Ang ubang batan-on wala hatagig atensiyon sa pamilya, mao nga manarato na lang sila.”—Wendy.

Ingong ginikanan, unsaon nimo pagseguro nga ang imong mga anak mobati nga imo silang gimahal? Duna ka bay angayng pauswagon niining bahina? Kon oo, unsa kana?

“Sa 14 anyos pa ko, dunay nangulitawo nako ug ako siyang gisugot. Sa akong tan-aw, morag nindot nga dunay lalaking moagbay nako.”—Diane.

Kon anak nimo si Diane, unsay imong himoon?

“Tungod sa cellphone, dali na kaayong makigdeyt nga kinawat-kawat. Wa gyod intawoy kalibotan ang mga ginikanan!”—Annette.

Unsay imong mahimo aron imong mamonitor ang paggamit ug cellphone sa imong anak?

“Mas sayon ang pagpakigdeyt nga kinawat-kawat kon ang ginikanan dili ra kaayo magtagad kon unsay gihimo ug kon kinsay kauban sa ilang mga anak.”—Thomas.

 Unsay imong mahimo aron mahibalo ka sa nagakahitabo sa kinabuhi sa imong anak nga dili ra pod siya mobati nga gibantayan ang tanan niyang lihok?

“Sagad, kon naa sa balay ang mga anak, wala diha ang mga ginikanan. O mosugot ra sila bisag kinsay kauban sa ilang mga anak sa pagpanuroy.”—Nicholas.

Kinsay kanunayng kauban sa imong anak? Nahibalo ka ba kon unsay ilang ginahimo?

“Kon sobra ka estrikto ang ginikanan, magkawat-kawat sa pagpakigdeyt ang mga anak.”—Paul.

Sa unsang paagi nimo ikapakita ang imong “pagkamakataronganon” nga dili makompromiso ang mga balaod ug prinsipyo sa Bibliya?—Filipos 4:5.

“Niadtong dalagita pa ko, ubos kaayo kog tan-aw sa akong kaugalingon ug gusto kog atensiyon. Nakig-e-mail ko sa usa ka lalaki sa silingang kongregasyon ug nahulog ang akong pagbati niya. Gipabati ko niya nga espesyal ko.”—Linda.

Unsa untay mahimo sa pamilya ni Linda aron mahatagan siyag igong atensiyon?

Nganong dili nimo hisgotan uban sa imong anak ang Kapitulo 2 sa Tomo 2 ug kini nga seksiyon sa Apendise? Ang labing maayong himoon aron walay isekreto kanimo ang imong anak mao ang kinasingkasing ug prangka nga komunikasyon.—Proverbio 20:5.

TAN-AWA ANG TOMO 2, KAPITULO 1-3

  EMOSYON

Unsay akong himoon kon ang akong anak moingon nga gusto siyang maghikog?

Sa ubang dapit sa kalibotan, daghan kaayong batan-on ang naghikog. Pananglitan, sa United States, ang paghikog mao ang ikatulong hinungdan sa kamatayon sa mga batan-ong nag-edad ug 15 ngadto sa 25, ug sa milabayng duha ka dekada, ang gidaghanon sa naghikog nga nag-edad ug 10 ngadto sa 14 midoble. Kadaghanan sa gustong maghikog mao kadtong dunay sakit sa pangisip, may membro sa pamilya nga naghikog, ug kadtong misulay paghikog kaniadto. Kini ang mga ilhanan nga ang usa ka batan-on gusto tingaling maghikog:

● Magpalain sa iyang pamilya ug mga higala

● May problema sa pagkaon ug pagkatulog

● Nawad-ag gana sa mga hilig niya kaniadto

● Dakong kausaban sa kinaiya

● Pag-abuso sa droga ug makahubog nga ilimnon

● Ipanghatag ang bililhong mga butang

● Magsigeg estorya bahin sa kamatayon o sa mga butang may kalabotan niana

Usa sa dakong sayop sa mga ginikanan mao ang pagbalewala niini nga mga ilhanan. Seryosoha kini. Ayawg  hunahunaa nga normal lang kini nga kausaban sa mga batan-on.

Ayaw sab kaulaw sa pagpangayog tabang kon ang imong anak may grabeng depresyon o may lain pang sakit sa pangisip. Ug kon nagduda ka nga naghunahuna siya sa paghikog, pangutan-a siya bahin niini. Dili tinuod nga mas makahunahunag hikog ang mga batan-on kon maghisgot ka bahin niini. Daghang batan-on ang nahupayan sa dihang maestoryahan kini. Busa kon ang imong anak motug-an nga naghunahuna siya sa paghikog, tinoa kon kini ba nakaplano na. Kon nakaplano na, sayra ang mga detalye. Kon detalyado na ang iyang plano, kinahanglang molihok ka dayon.

Ayaw paghunahuna nga mawala ra ang iyang depresyon. Ug kon morag mawala man kini, ayaw paghunahuna nga wala nay problema. Ang tinuod, mas delikado na kanang panahona. Ngano? Kay samtang grabe pa ang iyang depresyon, tingali wala siyay kusog sa paghimo sa iyang plano. Pero kon mawala na ang iyang depresyon ug mobalik na ang iyang kusog, posibleng mahimo na niya kana.

Makapasubo gayod nga ang ubang batan-on makahunahunag hikog tungod sa grabeng depresyon. Kon ang ginikanan ug ang ubang mahangawaong mga hamtong alisto sa mga ilhanan ug molihok dayon, sila ‘makahupay sa magul-anong mga kalag’ ug mahimong dalangpanan sa mga batan-on.—1 Tesalonica 5:14.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 13 UG 14, UG TOMO 2, KAPITULO 26

Maayo kaha kon dili nako ipakita sa akong mga anak nga naguol ko?

Sakit kaayo nga mamatyag kapikas. Apan ang imong anak nagkinahanglan usab sa imong tabang. Unsay imong mahimo aron makasagubang siya sa iyang kaguol, nga dili  usab nimo mapasagdan ang imong kaugalingon? Sulayi ang mosunod:

● Ayaw iluom ang imong gibati. Ang imong anak daghag nakat-onan sa kinabuhi tungod sa iyang napanid-an kanimo. Makakat-on usab siya kon giunsa nimo pagsagubang ang kaguol. Busa ayaw pagpakaaron-ingnon nga lig-on ka pinaagi sa pagluom sa imong kaguol kay basin sundogon ka niya. Hinunoa, kon imong ipakita o isulti ang imong kaguol, makakat-on siya nga mas maayong ipadayag ang pagbati kay sa iluom kini, ug nga normal lang nga maguol, mahigawad, o masuko pa gani.

● Dasiga ang imong anak sa pagpahungaw sa iyang gibati. Dasiga siya sa pagsulti sa iyang gibati, pero ayaw siyag pugsa. Kon magpanuko siya, hisgoti ninyo ang Kapitulo 16 niining libroha. Estoryahi siya sa malipayon ninyong kagahapon sa imong namatayng kapikas. Isulti usab nga nalisdan ka sa pagsagubang niini. Ang paghimo niini makatabang kaniya sa pagpahungaw usab sa iyang gibati.

● Ilha ang imong mga limitasyon. Siyempre, gusto nimong tabangan ang imong anak niining malisod nga panahon. Apan hinumdomi nga naapektohan ka na kaayo sa kamatayon sa imong kapikas. May panahon nga maluya ang imong emosyon, hunahuna, ug lawas. (Proverbio 24:10) Busa, basin gikinahanglan nimo ang tabang sa ubang hamtong nga membro sa pamilya ug mga higala. Ang pagpangayog tabang nagpaila nga ikaw hamtong. Ang Proverbio 11:2 nag-ingon: “Ang kaalam anaa sa mga makasaranganon.”

Ang kinamaayohang tabang naggikan kang Jehova, kinsa misaad sa iyang mga magsisimba: “Ako, si Jehova nga imong Diyos, nagahawid sa imong tuong kamot, ang Usa nga nag-ingon kanimo, ‘Ayaw kahadlok. Ako magatabang kanimo.’”—Isaias 41:13.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 16

 Unsaon nako pagtabang sa akong anak nga mahimong timbang sa iyang pagdiyeta?

Kon ang imong anak dunay abnormalidad sa pagkaon, unsay pwede nimong himoon? Una, sayra kon unsay hinungdan niini.

Kasagaran niadtong may abnormalidad sa pagkaon ubos ug pagtan-aw sa kaugalingon ug perpeksiyonista, nga taas kaayog gidahom sa kaugalingon. Pag-amping nga dili nimo mapasamot kini nga mentalidad. Palig-ona ang imong anak.—1 Tesalonica 5:11.

Susiha usab ang imong tinamdan sa pagkaon ug sa imong timbang. Mabalak-on ka ba kaayo niini? Basig wala ka makamatikod nga kini ang kanunayng madunggan o makita sa imong anak. Hinumdomi nga ang mga batan-on mabalak-on kaayo sa ilang panagway. Bisag komedyahan lang nimo silag “tambokikay,” dili na sila mahimutang.

Kon napamalandong na nimog maayo kon nganong ingon niana ang imong anak, pakigsultihi siya. Aron imong mahimo kini, sulayi ang mosunod:

● Hunahunaag maayo kon unsay imong isulti ug kon kanus-a kini isulti.

● Ipahayag ang imong kabalaka ug tinguha sa pagtabang kaniya.

● Ayawg katingala kon sa primero mangatarongan siya.

● Magmapailobon sa pagpaminaw.

Labaw sa tanan, tabangi ang imong anak sa iyang paningkamot nga mabuntog ang iyang problema. Pagtinabangay kamo ingong pamilya!

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 10, UG TOMO 2, KAPITULO 7

   ESPIRITUWALIDAD

Sa unsang paagi padayon nakong matudloan sa Bibliya ang akong mga anak kon matin-edyer na sila?

Ang Bibliya nag-ingon nga si Timoteo gitudloan bahin sa Diyos “sukad pa sa pagkamasuso.” Tingali kana usab ang imong gihimo sa imong mga anak. (2 Timoteo 3:15) Apan kon motin-edyer na sila, angay nimong ipasibo ang imong pagtudlo sa ilang panginahanglan. Inanay na nilang masabtan ang lisod nga mga butang nga wala kaayo nila hisabti sa bata pa sila. Busa karon na ang panahon nga tabangan nimo sila sa paggamit sa ilang ‘katakos sa pagpangatarongan.’—Roma 12:1.

Sa sulat ni Pablo kang Timoteo, iyang gihisgotan ang mga butang diin si Timoteo ‘nakakat-on ug nakombinsir sa pagtuo.’ (2 Timoteo 3:14) Ang imong mga anak kinahanglan nang ‘makombinsir sa pagtuo’ sa mga kamatuoran sa Bibliya nga ilang nahibaloan sukad sa pagkamasuso. Aron maabot ang ilang kasingkasing, dili igo nga imo lang silang diktahan kon unsay himoon o tuohan. Kinahanglang sila mismo ang kombinsido sa ilang nakat-onan. Unsaon nimo sila pagtabang? Dasiga sila sa pagpangatarongan ug sa pagkomento sa mosunod nga mga pangutana:

● Unsay nakapakombinsir nako nga dunay Diyos?—Roma 1:20.

 ● Unsaon nako pagtino nga ang gitudlo kanako sa akong ginikanan bahin sa Bibliya mao ang kamatuoran?—Buhat 17:11.

● Unsay nakapakombinsir nako nga ang mga sukdanan sa Bibliya maoy para sa akong kaayohan?—Isaias 48:17, 18.

● Unsaon nako pagtino nga matuman ang mga tagna sa Bibliya?—Josue 23:14.

● Unsay nakapakombinsir nako nga ‘mas labaw ug bili ang kahibalo ni Kristo Jesus’ kay sa bisan unsang butang sa kalibotan?—Filipos 3:8.

● Unsay kahulogan sa halad lukat ni Kristo para nako?—2 Corinto 5:14, 15; Galacia 2:20.

Tingali magpanuko ka sa pagpangutana niini sa imong mga anak kay basig dili sila makatubag. Kon ingon ka niana, mora kag drayber nga nagpanuko sa pagtan-aw sa fuel gauge kay nahadlok kang makakita nga gamay na ang gasolina. Busa mas maayong imo kanang susihon samtang may mahimo ka pa! Samtang anaa pa sa imong poder ang imong mga anak, higayon na nimo kini sa pagtabang kanila sa pagsusi sa mga tubag sa ilang mga pangutana sa Bibliya aron ‘makombinsir sila sa pagtuo.’ *

Hinumdomi, dili sayop kon mangutana ang imong anak, “Nganong nagtuo man ko niini?” Mao kanay gihimo sa 22-anyos nga si Diane sa tin-edyer pa siya. “Gusto kong makaseguro sa akong gituohan,” siya miingon. “Kay nakombinsir man ko, gusto kong mahimong Saksi ni Jehova! Kon pangutan-on ko kon nganong dili ko mobuhat sa usa ka butang, dili ko moingon nga ‘Gidili na sa among relihiyon.’ Ang akong isulti, ‘Nahibalo ko nga sayop kana.’ Sa laing pagkasulti, kon unsay giingon sa Bibliya, mao nay akong sundon.”

Sugyot: Kon may motunghang problema, sulayi ang katakos sa imong anak sa pagpangatarongan bahin sa mga sukdanan  sa Bibliya. Pananglitan, ibutang ta nga nananghid siyang moadto ug parti nga nahibalo ka (ug lagmit siya) nga kuwestiyonable kana. Imbes mobalibad dayon, makaingon ka, ‘Ibutang ta nga ikaw ang ginikanan. Hunahunaa ang parti nga gusto nimong tambongan, panukiduki (tingali sa Kapitulo 37 niining libroha ug sa Kapitulo 32 sa Tomo 2), ug dayon pakigsulti nako ugma. Ako konohay ang anak ug mananghid ko nga moadto niana nga parti. Dayon sultihi ko kon maayo bang motambong o dili.’

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 38, UG  , UG  , UG TOMO 2, KAPITULO 34-36

Ang among tin-edyer nawad-ag gana sa pag-alagad sa Diyos. Unsay among himoon?

Una, ayaw dayon paghunahuna nga dili siya interesado sa inyong relihiyon. Kasagaran, dunay laing rason niana. Pananglitan:

● Basin gipit-os siya sa iyang mga isigkabatan-on ug nahadlok nga malahi tungod sa iyang pagsunod sa mga prinsipyo sa Bibliya

● Nakita niya nga ang ubang batan-on (o ang iyang mga igsoon) miuswag sa espirituwal ug nagtuo siya nga dili siya makahimo niana

● Gusto siyang makabaton ug mga higala, apan dili siya malipayon o dili siya ganahan kon kauban sa iyang mga isigkamagtutuo

● Nakakita siyag mga batan-ong “Kristohanon” nga dobleg kinabuhi

● Gusto niyang pamatud-an nga makahimo na siyag kaugalingong desisyon mao nga kuwestiyonon niya ang inyong mga sukdanan

● Nakita niya ang iyang mga klasmet nga naghimog daotan pero wala ra maunsa

● Gusto niyang pahimut-an ang iyang dili magtutuong ginikanan

 Sumala sa nahisgotang mga rason, nalisdan lang siya sa iyang situwasyon karon, apan wala kana magpasabot nga dili siya interesado sa inyong relihiyon. Busa unsaon ninyo pagtabang sa inyong anak?

Paghimog kausaban pero ayaw pagkompromiso. Sayra kon nganong nawad-ag interes ang inyong anak, ug paghimog kausaban aron mouswag siya sa espirituwal. (Proverbio 16:20) Pananglitan, ang seksiyong “Kon Unsay Himoon Kon Pit-oson” sa panid 132 ug 133 sa Tomo 2 makatabang aron makabatog kompiyansa ang inyong anak sa pag-atubang sa pagpit-os sa iyang mga eskolmet. O kon ang inyong anak masulub-on, tabangi siya nga makakitag maayong mga higala.

Pangitai siyag hamtong nga higala. Usahay makatabang sa mga batan-on kon dunay hamtong nga dili membro sa pamilya nga modasig kanila. Duna ba kamoy kaila nga hamtong sa espirituwal nga makadasig sa inyong anak? Hangyoa siya sa pagpakig-uban kaniya. Wala kini magpasabot nga inyong gitugyan kaniya ang inyong responsibilidad. Gusto lang ninyong madasig siya sama kang Timoteo. Siya nakabenepisyo sa panig-ingnan ni apostol Pablo, ug si Pablo nakabenepisyo usab sa pagpakig-uban kang Timoteo.—Filipos 2:20, 22.

Kon ang inyong anak anaa pa sa inyong poder, may katungod kamo sa pagpasunod kaniya sa inyong espirituwal nga kalihokan. Pero ang inyong tumong mao ang pagtabang kaniya nga maugmad ang iyang gugma sa Diyos—dili ang pagsunod-sunod lang kaninyo. Aron dawaton sa inyong anak ang matuod nga relihiyon, magpakita kamog maayong panig-ingnan. Magmakataronganon sa inyong gidahom kaniya. Pangitai siyag hamtong ug maayong mga higala. Basin moabot ra ang panahon nga ang inyong anak makaingon usab sama sa giingon sa salmista, “Si Jehova mao ang akong dakong bato ug ang akong salipdanan ug ang akong Magtatagana ug kaikyasan.”—Salmo 18:2.

TAN-AWA ANG TOMO 1, KAPITULO 39, UG  , UG TOMO 2, KAPITULO 37 UG 38

[Mga footnote]