INFORMASIÓN OĨVÉVA

Tuvakuéra oñeporandúva

“Mbaʼéichapa che raʼy ikatu oñeʼẽve chendive?”

“Ha ndorrespetaséiramo pe óra amoĩva chupe?”

“Mbaʼépa ikatu ajapo che membykuña itarovaitéramo ipoʼisevégui?”

Koʼápe oñembohováita koʼãichagua porandu. Ko informasión ojedividi seis hendápe, ha káda únope oñemoĩ mbaʼe kapítulopepa oñeñeʼẽve upe témare. Umíva oĩta hína ko lívrope ha avei Volúmen 2-pe, oĩva kastellánope.

Ehesaʼỹijo porãkena koʼã mbaʼe, ikatu voi ne ména térã ne rembirekóndi. Upe rire pehecha mbaʼéichapa ikatu peiporu peipytyvõ hag̃ua pene famíliape. a Umi konsého oñemoĩva koʼápe ndoúi peteĩ yvypóragui, síno Ñandejára Ñeʼẽgui, upévare ikatu rejerovia katuete ou porãtaha peẽme (2 Timoteo 3:16, 17).

290  Peñemongetave hag̃ua

297  Peipotáva ojapo

302  Osẽvéma pende pepoguýgui

307  Jegusta ha sexo

311  Umi mbaʼe oñandúva

315  Oñemoag̃ui hag̃ua Ñandejárare

  PEÑEMONGETAVE HAG̃UA

Mbaʼérepa añehaʼãvaʼerã pono aiko vai che famíliandi?

Umi omendáva katuete ojoavy, péro ikatu osolusiona iprovlemakuéra oiko vaiʼỹre hikuái. Mbaʼérepa iñimportánte ojapo upéicha? Umi mitã ojesarekoiterei ituvakuéra ojapóvare, ha ohecháramo manterei ojodiskutiha, ojapo vaíta hesekuéra ha ág̃a omenda vove upéichata avei haʼekuéra. Upévare tuvakuéra ohechaukavaʼerã ikatuha pyʼaguapýpe oñesolusiona umi provléma. Koʼã konsého nepytyvõta rejoavy jave ne ména térã ne rembirekóndi:

Ehendu. La Biblia heʼi: ‘Pehendukuaákena, anitéi pendepyʼatarova peñeʼẽ hag̃ua ha ani pyaʼeterei pendepochy’ (Santiago 1:19, JMP). ‘Remyengoviáramo ivaíva ivaívape’ jey, rembyaivéta pe káva raity. Upéicharõ, reñehaʼãvaʼerã rehendu ne ména térã ne rembirekópe, rehechakuaáramo jepe haʼe nanerenduseiha (Romanos 12:17).

Ani rehovaʼapi chupe. Reiko rangue rejeplagea ha ere: “La che haʼévango ndovaléi voi”, térã “Ndéngo nacherendúi voi”, iporãvéta remombeʼúramo pyʼaguapýpe oguapyetereiha nderehe oñeʼẽ térã ndetrata lája. Ikatu ere: “Upe erevaʼekue chéve ningo chereja vaieterei”.

Ehaʼarõ tanetrankílo raẽ. Oiméramo hakúma la yvy ha rehechakuaa reñepyrũmaha rerrenega, ikuentave reho upégui  ha peñeʼẽ ag̃amieve. Ñandejára Ñeʼẽ heʼi voi: “Ejeíke pe ñorairõgui, rejasuru mboyve ipype” (Proverbios 17:14, ÑÑB).

Ejediskulpa ne ména térã ne rembirekóndi, ha tekotevẽramo ne famíliandi. Mbaʼérepa iporã vaʼerã rejediskulpa? Ejesarekomi Brenda, orekóva 14 áño heʼívare: “Che tuvakuéra oikuaa ojapo vaiha cherehe ha che ermánore rohecháramo ojodiskutiha. Upévare sapyʼánte oiko vaírõ, ojediskulpa jepi orendive”. Ne família ohecháramo reñemomirĩ ha rejediskulpaha arakaʼeve ndahesaraimoʼãi. Ha upéva omomýita chupe ojapo hag̃ua avei upéicha.

Ha mbaʼépa ikatu rejapo rejoavy jave ne família ndive? Ñepyrũrã, reñehaʼãvaʼerã reñatende umi erévare, ani hag̃ua ipochyverei nendive. Eleemína upe oikóva oñepyrũnguévo páhina 15 ko lívrope. Epensami mbaʼe mbaʼépa heʼíraʼe Raquel sy ha upévare ojodiskuti imembykuñándi. Koʼág̃a jahecháta umi konsého nepytyvõtava pono oiko avei nderehe upéva:

● Reñemongeta jave ne famíliandi, eñehaʼã pono pyaʼeterei ndepochy ha ere “Ndéngo nderejapói voi la ojeʼéva ndéve” térã “Ñañeʼẽ reipa ningo ndéve, arakaʼe piko repenamíta cherehe!”. Upéicha eréramo nde raʼy ohechakuaáta ndepochyeterei rupínte rembotuichaha upe oikóva. Ha upépe koʼýte peiko vaíta ha nopenamoʼãi nderehe.

● Reiko rangue rembohysýi ne famíliape umi mbaʼe ojapo vaíva, ikuentave remombeʼu chupe mbaʼéichapa reñeñandu. Ikatu ere: “Che ningo añeñandu vaieterei rejapo jave péicha”. Mitãrusukuéra ndoipotái isy ha itúva oñeñandu vai ikáusare, ha nde raʼy ohechakuaáramo ikatuha oiko upéva, ikatu oñehaʼã okambia. b

● Ijetuʼúramo jepe, reñehaʼãvaʼerã reñetrankilisa raẽ reñeʼẽ hag̃ua ne família ndive (Proverbios 29:22). Oimérõ  peneprovlémaraʼe ndojaposéigui umi tembiapo ogapypegua, pyʼaguapýpe remyesakãvaʼerã chupe mbaʼépa oñehaʼarõ chugui. Ikatu remoĩ peteĩ lístape umi mbaʼe ojapovaʼerã ha ere chupe mbaʼépa oikóta ndojapóiramo. Haʼe katuete heʼiséta mbaʼépa opensa umi mbaʼére. Ha reipotáramo opena nderehe, rehenduvaʼerã chupe, ojavýramo jepe. Nemanduʼákena: manterei eréramo ne famíliape mbaʼépa ojapovaʼerã ha ni nderejapysakái hese, haʼe ikatu ikuerái ndehegui.

● Ani rejapura repensa hag̃ua haʼe opuʼãsenteha voi nderehe. Mitãrusukuéra heta vése oñemoĩnte voi ojodiskuti ituvakuérandi oimoʼãgui upéicha ohechaukaha ndahaʼeveimaha peteĩ mitã. Upévare ndovaléi ndepochy, reñehaʼãvaʼerã guei rejejoko ha pyʼaguapýpe resolusiona upe oikóva. Ne família ohechárõ rejapoha upéicha, oñepresenta vove chupe peteĩ provléma oñehaʼãta ojapo nde rejapoháicha ha ombohovái porãta upe provléma (Gálatas 5:22, 23).

EHECHA KAPÍTULO 2, HA VOLÚMEN 2 KAPÍTULO 24

Amombeʼuvaʼerã piko chupe umi mbaʼe ajapovaʼekue chemitãrusúpe?

Epensamína resenaha ne família ha ne amigokuérandi. Ha peñemongeta aja, peteĩ ne amígo imanduʼa rejegusta hague ótrare reikuaa mboyve ne rembirekópe. Nde rajy haimete ijahyʼopaʼã, nohaʼarõiete kuri upéva ha heʼíma voi ndéve: “Mbaʼe?! Ndéngo papa neremombeʼuietéva upéva”. Koʼág̃a haʼe oikuaasetereíma, péro mbaʼépa rejapóne upéicha jave?

Tuvakuéra ningo oipota ifamília oñeʼẽ hendivekuéra. Upévare naiprovlémai jepi omombeʼu hag̃ua chupekuéra umi mbaʼe oikuaaséva.

Péro, tekotevẽ piko remombeʼu ne famíliape opa mbaʼe rejapovaʼekue nemitãrusúpe? Katuete oiméne ni nanemanduʼasevéima heta mbaʼére. Upéicharõ jepe, ideprovechoitereíta  chupe remombeʼúramo oĩ hague umi mbaʼe ijetuʼuvaʼekue ndéve ha mbaʼépepa rejavyvaʼekue.

Pór ehémplo, apóstol Páblope ijetuʼuvaʼekue heta mbaʼe ha notĩrivaʼekue omombeʼu hag̃ua mbaʼéichapa oñeñandu. Haʼe heʼi: “Ajaposéramo jepe iporãva ivaívamante ajuhu che rapépe. [...] Aichejáranga che!” (Romanos 7:21-24). Máva piko noñeñandúiva avei upéicha? Jehová ningo oikuaa sapyʼánte ñañeñanduha avei apóstol Pábloicha, ha upévare ohaika koʼã mbaʼe la Bíbliape.

Ne família avei oñemoag̃uivéta nderehe remombeʼúramo chupe mbaʼépa rembohovái nemitãvépe ha umi mbaʼe nosẽporãivaʼekue ndéve. Añetehápe ningo umíva ymáma oiko hague, péro haʼe ikatu avei ohasa umi mbaʼére, ha umi konsého oĩva la Bíbliape oipytyvõkuaa chupe, ndéve nepytyvõ haguéicha (Salmo 119:144). Peteĩ mitãrusu hérava Carlos heʼi voi: “Reikuaáramo nde tuvakuéra ohasa hague umi mbaʼe nde rehasáva koʼág̃a, reñemoag̃uive hesekuéra. Ha upéi neprovlemaʼimi jeýramo reikuaaséntema voi mbaʼépa ojapo rakaʼe haʼekuéra upérõ guare”.

Péro remombeʼupa rire upe rehasavaʼekue, aníkena reñemoñeʼẽ jeýma chupe ha ere: “Rehechápa mbaʼérepa ndovaléi rejapo upéicha”. Ikatu oime ndereipotaiete haʼe odesidi vai oiko haguéicha nderehe, térã rekyhyje opensárõ g̃uarã ikatuha avei ojapo peteĩ mbaʼe vai nde rejapo haguére. Upévare ikuentave remombeʼu mbaʼéichapa reñeñandu umi mbaʼe rejapovaʼekuére. Ikatu ere chupe: “Koʼág̃a ambyasy ajapo haguére upéva”. Mbaʼépa rehupytýta upéicha? Ne família ohechakuaáta ijeheguiete mbaʼépa iporãve chupe g̃uarã (Efesios 6:4).

EHECHA KAPÍTULO 1

Mbaʼéichapa che raʼy ikatu oñeʼẽve chendive?

Ne família michĩrõ guare nomokañyivaʼekue ndehegui mbaʼeve. Reporandúva guive chupe omombeʼu ndéve, ha  sapyʼánte natekotevẽi ni reporandu voi, lorítoicha oiméne oñeʼẽraʼe. Péro koʼág̃a nomombeʼusevéima ndéve mbaʼeve. Iñamigokuérandi trankiloite oñemongeta, oĩ jave nendive katu itáicha okirirĩ.

Aníkena repensa haʼe nanderayhúi térã ndoikuaaseveimaha ndehegui mbaʼeve. Añetehápe koʼág̃a hína la oikotevẽvéva nderehe. Peteĩ enkuésta heʼi: ‘Ndajagueroviaséiramo jepe heta mitãrusu omombaʼeterei ituvakuéra opensáva. Chupekuéra g̃uarã iñimportanteve ituvakuéra heʼíva umi iñamigokuéra térã rrádio ha téle heʼívagui’.

Upéicharõ, mbaʼérepa ne família nomombeʼuséi ndéve mbaʼeve? Eleemi koʼã mitãrusu heʼíva ha ejesareko mbaʼérepa hetápe g̃uarã ijetuʼu oñemongeta ituvakuérandi. Upe rire embohovái umi porandu ha eheka nde Bíbliape umi téysto oñemoĩva.

“Papa ningo ombaʼapoiterei ha avei heta hembiapo kongregasiónpe. Haʼete voi ku ni michĩmi naitiémpoiva oñeʼẽ hag̃ua chendive.” (Andrés.)

Eñeporandumi: “Opensápa che família cherembiapoiterei ha ndaikatuiha voi añemongeta hendive? Mbaʼéichapa ikatu ahechauka chupe ikatuha oñemboja che rendápe? Ikatúpa añemotiempove añemongeta hag̃ua che famíliandi?” (Deuteronomio 6:7).

“Peteĩ jey cheprovlemaʼimi koléhiope, ha ag̃uahẽvo ógape cherasẽ ha amombeʼu mamáme la oikovaʼekue. Che aimoʼã haʼe chentendéta kuri, péro ipahápe oñepyrũ chejaʼo. Upe guive namombeʼuvéi chupe mbaʼeve.” (Kenji.)

“Mbaʼépa ajapo che família omombeʼu jave chéve iprovléma? Ahechakuaáramo jepe akorrehivaʼerãha chupe, añehaʼãpa ajapysaka raẽ hese ha antende chupe?” (Santiago 1:19.)

“Nde tuvakuéra heʼi jepi ndaipochymoʼãiha remombeʼúramo chupekuéra peteĩ mbaʼe rejapovaʼekue,  péro ipahápe ndejaʼo jey. Péicha jave haʼete ku nembotavýva hikuái. Ha mbaʼéicha voi piko remombeʼusevéta chupekuéra mbaʼeve!” (Raquel.)

“Mbaʼépa ajapo jepi che família omombeʼu jave chéve ojapo hague peteĩ mbaʼe ndachegustáiva?” (Proverbios 10:19.)

“Chéngo heta mbaʼe amombeʼuvaʼekue che sýpe, péro apyta vaieterei aikuaa rire oiko hague omombeʼupa jey iñamigakuérape. Hasýpe ningo ajerovia jey hese!” (Celeste.)

“Ahechaukápa amombaʼeha che família opensáva ha oñandúva, térãpa aiko amosarambi umi mbaʼe heʼíva chéve?” (Proverbios 25:9.)

“Oĩ hetaiterei mbaʼe amombeʼuséva che tuvakuérape, péro ndaikuaái mbaʼéichapa añepyrũta.” (Carol.)

“Ikatúpa che voi añemboja añemongeta che famíliandi? Mbaʼéicha javépa opyta porãvéta?” (Eclesiastés 3:7.)

Heta mbaʼe porã ningo ojehupyty tuvakuéra ojapo jave opa ikatúva oñemongeta hag̃ua ifamíliandi. Ehechamína Míca káso. Ko mitãkuña orekóva 17 áño omombeʼu mbaʼéichapa oipytyvõvaʼekue chupe isy: “Peteĩ vuéltape amombeʼu che sýpe ndavyʼaiha ermanokuéra apytépe ha añeñandu porãveha che kompañerokuéra kolehiopeguándi. Ha al ótro día ajuhu che mesa ári peteĩ kárta ohejáva chéve che sy. Haʼe omombeʼu ijetuʼu hague avei chupe otopa hag̃ua iñamigorã kongregasiónpe. Imanduʼa chéve la Biblia omombeʼuha oĩ hague heta iñeʼẽrenduvaʼekue Ñandejárape ojetopáramo jepe haʼeñoite. Avei cheguerohory ahechakuaa haguére tekotevẽha aiporavo porã che amigorã. Opokoiterei cherehe aikuaávo che sy oñeñandu hague avei che añeñanduháicha ha añepyrũ cherasẽ. Umi mbaʼe omoĩvaʼekue ikártape chembopyʼaguapy ha chemokyreʼỹ añehaʼã hag̃ua ajapo pe iporãva”.

Mbaʼépa ohechauka Míca káso? Mitãrusukuéra katuete oñemongetaséta itúva ha isýndi oikuaáramo haʼekuéra  noñepyrũmoʼãiha opuka ha otaky hese. Péro mbaʼépa rejapóta ne família ipochýramo térã oñembohova vaipáramo reñemongetase jave hendive? Aníkena reheja umíva ojupi nderehe ha nembopochy (Romanos 12:21; 1 Pedro 2:23). Ijetuʼúramo jepe ndéve, reñehaʼãmbaitevaʼerã rejejoko ha etrata chupe nde reipotaháicha haʼe ndetrata.

Nemanduʼákena umi mitãrusu okakuaaha ohóvo ha upévare pyʼỹinte okambia heʼi ha ojapóvape. Umi investigasión ohechauka mitãrusukuéra peichanteha voi, sapyʼánte haʼete ku iñakãguapýmava péro upeichahágui mitã lája vaícha jey ojeporta. Mbaʼépa rejapóta ne família oñepyrũ jave imitãʼireko?

Ndovaléi rejaʼo ni rejodiskuti hendive. Ani nderesarái haʼe ndahaʼeveimaha mitã tavy, péro ani rehaʼarõ ojapo opa mbaʼe peteĩ kakuaáicha (1 Corintios 13:11). Oiméne nemorrenegaiterei ne família heʼi jave ndéve: “Ndaikatúi voi ajapo mbaʼeve ndehegui! Arakaʼe piko la cherejamíta”. Péro rekapúramo hese peiko vaíta katuete. Upévare ikuentavevaʼerã eréramo chupe: “Amalisia koʼág̃a nenerviosoiterei, jahejántena ag̃amieve g̃uarã”. Péicha rehechaukáta rejejokokuaaha, ha ne família oñetrankilisa rire ikatútama peñemongeta peiko vaiʼỹre.

EHECHA KAPÍTULO 1 HA 2

  PEIPOTÁVA OJAPO

Ha ndorrespetaséiramo pe óra amoĩva chupe?

Ñamoĩ chupe remoĩ hague nde raʼýpe peteĩ óra og̃uahẽ hag̃ua, ha ohasáma média óra ha neʼĩrante ou. Nde reguapy rehaʼãrõ chupe, upeichahágui rehendu lláve ryapu ha rehecha mbeguekatu asýpe oavriha pe okẽ. Ha nde repensa: “Kóva oiméne oimoʼã añenóma hague”. Upéi oike ha nderecha sapyʼa. Mbaʼépa rejapóne?

Ikatúngo rembohasa reínte ha ere: “Mitãrusukuéra ningo upéichante voi”, térã rembotuicha ha ere chupe: “Koʼágui rire nderehovéima chéve mamovete”. Péro redesidi mboyve mbaʼépa rejapóta, ehendu porã mbaʼépa heʼi ndéve. Ikatu oime oikóraʼe peteĩ mbaʼe ohaʼãrõʼỹva ha upéicha rupi og̃uahẽ tárde. Avei reaprovechakuaa ko situasión remboʼe hag̃ua nde raʼýpe iñimportanteha og̃uahẽ órape mamo ohohápe.

Konsého: Ikatu ere ne famíliape: “Koʼẽrõnte ñañemongetáta”. Upéi, opyta porãve vove eñeʼẽ hendive ha ere chupe mbaʼépa rejapóta. Pór ehémplo, oĩ túva heʼíva itaʼýrape: “Akokuehe reg̃uahẽ haguéicha média óra tárde, ótra vuéltape média óra voive reg̃uahẽvaʼerã”. Péro ne família okumplíramo pe óra ha ohechaukárõ rejeroviakuaaha hese, ikatu remopermisove ha reheja tog̃uahẽ tardemieve. Haʼe oikuaavaʼerã mbaʼe oraitépa oĩma vaʼerã ógape ha  mbaʼépa oikóta nokumplíriramo. Ha eréramo rejapotaha peteĩ mbaʼe, ani repyrũ ne ñeʼẽre.

La Biblia heʼi: ‘Opavave toikuaa penembaʼerechakuaaha’ (Filipenses 4:5). Upéicharõ, reñemohatã rangue nde erévapente, reporandukuaa ne famíliape mbaʼépa opensa ha mbaʼe órapa og̃uahẽse. Ha oimérõ og̃uahẽ jepi órape ha noĩvaíri upe ojeruréva, ikatu reheja ou pe óra heʼi hague ndéve.

Remoĩ jave ne famíliape peteĩ óra, reñangareko hese pono ojehu chupe mbaʼeve vai upe oikohárupi. Ha iporãveha katu ojepokuaáta og̃uahẽ órape mamo ohohápe, ha upéva ideprovéchota chupe oikove aja pukukue (Proverbios 22:6).

EHECHA KAPÍTULO 3, HA VOLÚMEN 2 KAPÍTULO 22

Ha ndachegustáiramo oñemonde lája?

Epensamína oikoha nderehe upe oñemombeʼúva páhina 77-pe. Tuicha reñemondýi rehechávo nde rajy osẽtaha hína peteĩ polléra mbykyʼi reheve. Upepete ere chupe: “Pyaʼéke eho eñekambia, sino nderehomoʼãi mamove!”. Ha mbaʼe piko hembyve chupe, ohótamante oñekambia. Upéicharamo jepe, reipotápa ojapo upéva nde remanda haguérente chupe? Naiporãvemoʼãi piko haʼe voi ohechakuaáramo mbaʼérepa okambiavaʼerã oñemonde lája?

● Ñepyrũrã nde raẽvete reñehaʼãvaʼerã ne família ontende hag̃ua mbaʼérepa ndovaléi oiporu umi ao mbyky, ichalaipáva térã ojopýva chupe. Katuete haʼe noñemotĩséi ha ndoipotái oñepensa vai hese. Upévare tekotevẽterei nepasiénsia ha reipytyvõ ne famíliape oñemonde porã hag̃ua. c

● Nemanduʼavaʼerã avei ndovaleiha reñemohatã nde erévapente. Upévare iporãvaʼerã reñeporandu: “Ndaipotáipa  che família oñemonde upéicha la Biblia heʼi rupi noĩporãiha? Térãpa chévente la ndachegustáiva upe ao?” (2 Corintios 1:24; 1 Timoteo 2:9, 10). “Oimérõ noĩvaíri upe oiporuséva, ikatúpa amboykeʼimínte che apensáva ha aheja chupe tomonde upe ao?”

● Ha ani reiko retakýnte umi ao ivaívare, eipytyvõ guei ne famíliape oñemonde hag̃ua hekópe. Ikatu nde voi ere chupe mbaʼeichagua aópa iporã ha hoʼave hese. Upearã pembohovaikuaa umi porandu oĩva páhina 82 ha 83-pe. Ni mbaʼevéicharõ nerembyasymoʼãi remboykéramo ne tiémpo rehecha hag̃ua ne famíliandi koʼã mbaʼe.

EHECHA KAPÍTULO 11

Oĩ vaípa ohuga umi videohuégo?

Umi videohuégo koʼag̃agua ndahaʼevéima yma guaréicha. Upévare tekotevẽ reñeporandu: “Ohechakuaápa che família oĩha videohuégo ikatúva operhudika chupe? Mbaʼépa ikatu ajapo hoʼuetereíramo chugui itiémpo?”.

Heta túva ndoikuaaséi mbaʼeve umi videohuégogui ha ombovaipa voi. Péro añetehápe naentéroi ivai. Upéicharamo jepe reñatendevaʼerã ani ne família pyʼỹieterei ohuga, cháke upe rire ndopoisemoʼãvéima chugui. Upévare reikuaavaʼerã mbaʼeichagua videohuégopa oiporavo ha mboy tiémpopa hoʼu chugui. Iporãvaʼerã reporandúramo nde raʼýpe koʼã mbaʼe:

● Mbaʼeichagua videohuégopa ohugave ne kompañerokuéra?

● Mbaʼe mbaʼépa ojejapo upe huégope?

● Ha mbaʼére piko ogustaite chupekuéra?

Oiméne nerehaʼarõiete la rehendúva! Nde raʼy ndaipóri oikuaaʼỹva videohuégogui ha ikatu voi ohugámaraʼe umi  itieʼỹva ha oĩháme oñemboharáiva hapicháre. Péro ani upe haguére sarambíma voi rejapo, upéva rangue reipytyvõvaʼerã chupe ohechakuaa hag̃ua ijehegui mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai (Hebreos 5:14).

Tenonderã, reñehaʼãvaʼerã haʼe voi tohechakuaa mbaʼérepa añetehápe oitira chupe umichagua videohuégo. Ikatu reporandu nde raʼýpe:

● Rekyhyjépa ne kompañerokuéra nemboykérõ g̃uarã nderehugáiramo upe videohuégo?

Ikatu oime nde raʼy ohuga videohuégo itieʼỹva térã oĩháme oñorairõva ha oporojukáva, péro ndahaʼéi katuete ogustágui chupe umi mbaʼe. Mbaʼérepa upéicharõ ohuga? Ikatu ndopytaséinte hína hovatóko iñamigokuéra renondépe haʼekuéra oñemongeta jave umívare. Oimérõ upéicha, natekotevẽmoʼãi reñemoñeʼẽ ne famíliape ku ogustaramoguáicha chupe umi mbaʼe osẽva pe videohuégope (Colosenses 4:6).

Péro heta mitãrusúpe ogusta voi oĩramo oñorairõva ha ojojukáva umi videohuégope. Haʼekuéra opensa ndojapomoʼãiha hesekuéra mbaʼeve, ha heʼi voi: “Umíva ningo japupa rei, ha upéi ave chéko ahechánte, mbaʼe piko che ajapóta umíva”. Mbaʼépa rejapokuaa oimérõ ne família opensa avei upéicha? Ejerure chupe tolee Salmo 11:5. Emyesakã chupe Jehová ndaijaʼeiha umi oñorairõ ha oporojukávare. Péro ndahaʼéi upévante, haʼe ndoguerohorýi avei umi ohayhúva koʼã mbaʼe téra ovyʼáva ohechávo umíva. Ha upeichaiténte avei Jehová ohecha umi ogustávape tekokyʼa ha opaite mbaʼe la Biblia heʼíva oĩ vaiha (Salmo 97:10).

Tekotevẽramo okambia umi videohuégo oiporavóva térã hoʼuetereírõ chugui itiémpo, ikatu rejapo koʼã mbaʼe:

● Ere chupe tohuga nde rehechatahápe chupe. Ani reheja oñemboty ikotýpe ohuga hag̃ua.

 ● Emoĩ chupe óra. Pór ehémplo, erekuaa ne famíliape okarupa raẽ vaʼerãha ohuga hag̃ua térã ndojapopái aja itaréa ndohugamoʼãiha.

● Emokyreʼỹ chupe osẽ hag̃ua okápe ha tohuga avei ambue mbaʼe.

● Eguapy hendive ohuga aja videohuégo térã ikatu voi rehuga hendive sapyʼapyʼa.

Mbaʼépa ikatu rejapove? Iñimportanteterei avei reñeporandu ko mbaʼe: “Mbaʼépa opensa che família umi prográma ha pelíkula che ahechávare?”. Ne famíliape ndaijetuʼumoʼãi opena nderehe, nde voi rehechaukáramo reiporavo porãha nde vyʼarã.

EHECHA VOLÚMEN 2 KAPÍTULO 30

Mbaʼépa ikatu ajapo ndohejavéirõ selulár, komputadóra térã MP3?

Oĩpa ne família órare Internétpe, oĩ rangue nendive? Omensaheápa tódo el día ha ndohejavéi voi pe MP3? Oimérõ upéicha, mbaʼépa rejapokuaa?

Heta túva nombopukuiete voi ha ndohejavéintema ifamília oiporu selulár, MP3 ha umícha. Ha añetehápe tekotevẽramo reipeʼátamante chugui. Péro ani repensa umíva ouha Añágui, amo ipahápe nde reiporu avei heta mbaʼe ndaiporivaʼekue nde ru ha nde sy imitãrõ guare. Upévare iporãvéta reaprovecháramo ko situasión remboʼe hag̃ua ne famíliape oiporu hag̃ua hekópe koʼã mbaʼe. Mbaʼéichapa rejapokuaa upéva?

Ñepyrũrã eñemongeta ne família ndive ha emombeʼu chupe mbaʼépa ndepyʼapy ha nandegustái. Ehendu avei haʼe heʼíva ndéve ha upéi pehecha mbaʼépa ikatu pejapo (Proverbios 18:13). Ere porã chupe mbaʼéichapa oiporuvaʼerã selulár, MP3 ha umícha, péro ani rejopyeterei hendive. Peteĩ mitãkuña hérava Elena heʼi: “Che tuvakuéra  ohechakuaárõ guare amensaheaitereiha ndoipeʼái chehegui che selulár. Upéva rangue heʼi chéve mbaʼeichaitépa aiporuvaʼerã. Upéicha rupi koʼág̃a ajejokomievéma ha natekotevẽvéima oiko chekontrola hikuái”.

Péro mbaʼépa oikóta ne família nanerenduséiramo? Ani rejapura repensa hag̃ua ndoikeiha voi hese mbaʼeve. Ehejánte tojepyʼamongeta umi mbaʼére. Ikatu oime haʼe ohechakuaáma avei tekotevẽha okambia. Mitãrusukuéra upéicha jepi voi, pór ehémplo Sandra omombeʼu: “Ajepichaiterei che tuvakuéra heʼírõ guare chéve nasẽiha voi komputadóra renondégui. Péro upéi añemoĩ apensa ha haʼe: ‘Siertoguánte ningo la heʼíva hikuái’”.

EHECHA KAPÍTULO 36

 OSẼVÉMA PENDE PEPOGUÝGUI

Apoivevaʼerã piko chugui?

Tuvakuéra ningo hakateʼỹ ifamíliare ha oñangareko hesekuéra, péro oñatendevaʼerã avei pono oikoiterei hapykuéri, ha upéva sapyʼánte ijetuʼu jepi. Pór ehémplo, mbaʼépa  rejapóne ne família oĩséramo haʼeño ha oñemboty ikotýpe? Rejerurétapa permíso reike hag̃ua hendápe, térãpa rejasurútantema? Ỹrõ ñamoĩ chupe apúrope osẽ oho ikoléhiope ha hesarái iselulárgui mesa ári, releétapa imensahekuéra?

Oiméne ijetuʼu lénto ndéve rembohovái koʼã porandu. Nde ningo reñangarekovaʼerã hese ha avei reguereko derécho reikuaávo mbaʼépa ojapo oikóvo ne família. Péro ndaikatumoʼãi reiko tódo el día ijapére. Upéicharõ, mbaʼépa rejapovaʼerã reñatende hag̃ua hese péro rehasaʼỹre la rrája?

Ñepyrũrã reikuaavaʼerã ko mbaʼe: ne família oĩséramo haʼeño ndeʼiséi katuete ojapoha oikóvo peteĩ mbaʼe vai kañyháme. Mitãrusukuéra nomombeʼúi jepi voi opa mbaʼe ojapóva ha sapyʼánte tekotevẽ oĩ haʼeño. Péicha ningo mbeguekatúpe oñepyrũ odesidi ha ojapo hetave mbaʼe ijehegui. Pór ehémplo, haʼekuérama oiporavo iñamigorã ha ombohovái jave peteĩ provléma térã odesidi jave peteĩ mbaʼe ndoikovéima ojeko nderehe, sino ojepyʼamongeta ohecha hag̃ua mbaʼépa iporãve ojapo (Romanos 12:1, 2; Proverbios 15:28).

Ani avei reiko rekontrolase opa mbaʼe ojapóva, upéva ikatu ombyaju chupe ha upéi opuʼãséta nderehe (Efesios 6:4; Colosenses 3:21). Péro avei ndovaléi reheja oiko iñakãre, reñehaʼãvaʼerã guei rehekomboʼe chupe ohechakuaa hag̃ua ijehegui mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai, upéicha natekotevẽmoʼãi reiko hapykuéri rehecha hag̃ua mbaʼépa ojapo oikóvo (Deuteronomio 6:6, 7; Proverbios 22:6).

Mbaʼépa rejapovevaʼerã? Eñemongeta ne famíliandi ha ere chupe rehejataha odesidi ha ojapo hetave mbaʼe ijehegui, péro ohechaukavaʼerã ikatuha rejerovia hese. Ehendúkena heʼi jave ndéve mbaʼépa opensa ko mbaʼére. Iñimportánte avei oikuaa mbaʼépa oikóta ofalláramo, ha ekorrehi chupe rehechakuaáramo tekotevẽha. Nemanduʼákena ko  mbaʼére: repoive haguére chugui ndeʼiséi nerekumpliporãiha ne rresponsavilida.

EHECHA KAPÍTULO 3 HA 15

Oĩ porãpa oheja ikoléhio?

“Chekuerái che profesórgui!” “Cheforsaiterei umi taréa oñemeʼẽva chéve.” “Astudiavéramo jepe katuete arrendi vaipa jey.” Heta mitãrusu ohasa koʼã mbaʼére, upévare ohejase ikoléhio oaprende mboyve umi mbaʼe oipytyvõtava chupe oñemantene hag̃ua. Mbaʼépa rejapóta ne família ohejaséramo ikoléhio? Koʼã konsého ikatu nepytyvõ:

● Epensa mbaʼéichapa nde rehecha umi estúdio. Reikérõ guare koléhiope, haʼetépa ndéve ku reperde reíva ne tiémpo rejapóma rangue ambue mbaʼe iñimportantevéva? Oimérõ ne família ohendu jepi ereha upéva, ikatu reguerovapámaraʼe hese repensa lája. Péro añetehápe iñimportanteterei rehechakuaa umi mbaʼe oaprendéva koléhiope ombokatupyry ha ‘omoaranduha’ chupe ohupyty hag̃ua heta mbaʼe hekovépe (Proverbios 3:21).

● Emoĩ ne famíliape oikotevẽva. Heta mitãrusu inóta porãvevaʼerãmoʼã péro ndostudiakuaái. Ambuépe katu noñemoĩri umi mbaʼe oikotevẽva ostudia hag̃ua, pór ehémplo peteĩ koty hesakãva ikatuhápe ostudia trankílo porã ha livrokuéra oipytyvõtava chupe ontendeve hag̃ua umi mbaʼe hasyvéva. Reñehaʼãmbaitérõ pono ofalta ne famíliape koʼã mbaʼe, opytavéta chupe umi mbaʼe oleéva ha ohesaʼỹijóva ha péicha oñakarapuʼãta ijestúdiope. Avei ikatupyryvéta ombaʼapo hag̃ua Ñandejárape g̃uarã (embojoja 1 Timoteo 4:15-re).

● Ejepyʼapy hese. Umi mboʼehára oĩ oipytyvõ hag̃ua iñalúmnope. Upévare iporãta reñehaʼãramo reikuaa káda únope, remombeʼu chupekuéra mbaʼépa ijetuʼuve ne famíliape  ha umi mbaʼe ohupytyséva. Oimérõ nde raʼy inotaʼi oikóvo, reikuaavaʼerã mbaʼérepa. Opensápa ostudiaitereíramo ikompañerokuéra oñembohorypataha hese? Ndahaʼéipa ndojoguerahaporãi rupi peteĩ iprofesór ndive? Térãpa ostudia hetaiterei mbaʼe ha upévare nomeʼẽvéima? Nemanduʼavaʼerã umi mbaʼe ostudiáva ombokatupyryvaʼerãha ne famíliape ha ndahaʼéi omokaneʼõvaʼerã chupe. Mbaʼépa ikatu avei oikohína ajeve inotaʼi? Ikatu oime ndohechaporãi térã ndopytái iñakãme umi mbaʼe oaprendéva ha tekotevẽ regueraha doktórpe.

Reñehaʼãramo reipytyvõ ne famíliape ostudia hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽ ha umi mbaʼe omeʼẽva koléhiope, katuete osẽ porãta hikuái (Salmo 127:4, 5).

EHECHA KAPÍTULO 19

Ikatúnepa oiko haʼeño?

Kapítulo 7-pe oñeñeʼẽkuri Sílviare, haʼe omombeʼu okyhyjeha osẽ hag̃ua hógagui ha oiko haʼeño. Mbaʼérepa? Haʼe heʼi: “Papa ndohejái voi chéve ajogua mbaʼeve che plátagui, ha ajoguamítarõ g̃uarã heʼíma chéve: ‘Chéngo aĩ upearã che rajy’. Upévare ndaikuaái ikatútapa añemantene cheaño”. Silvia túva ningo añetehápe omoĩsénte chupe opa mbaʼe oikotevẽva, péro oipytyvõpa hína itajýrape oikokuaa hag̃ua ijehegui? (Proverbios 31:10, 18, 27.)

Ha nde, reipytyvõpa ne famíliape ojapokuaa hag̃ua heta mbaʼe ijehegui? Térãpa ndénte voi rejapopa chupe? Ehechami umi irundy mbaʼe oĩva Kapítulo 7-pe, heʼihápe “Ikatúmapa rejevale ndejehe?”. Ehesaʼỹijomi umíva ha epensa mbaʼépa ikatu rejapove ne família rehehápe.

Oiporukuaa hag̃ua ipláta. Oikuaápa ne família mboýpa ojepaga y, lu ha alkilér rehe? (Romanos 13:7.) Oiporúpa hekópe tarjeta de crédito? (Proverbios 22:7.) Ndoikóipa  ogastaparei ipláta? (Lucas 14:28-30.) Ojoguámaparaʼe peteĩ mbaʼe itraváho repykuégui? Ojepokuaápa omboykeʼimi ipláta ha itiémpo oipytyvõ hag̃ua hapichápe? (Hechos 20:35.)

Tembiapo ogapypegua. Okosinakuaápa ne família? Ojohéi ha oplanchakuaápa ijao? Oimérõ ikóche, okambiakuaápa aséite, rruéda térã peteĩ fusívle? Tahaʼe mitãrusu térã mitãkuña ojapokuaavaʼerã koʼã mbaʼe.

Ojogueraha porã hapichándi. Ojoavy jave iñermánondi, reikópa nde jey resolusiona iprovlemakuéra? Térãpa reheja haʼekuéra og̃uahẽ peteĩ ñeʼẽme ha upéi omombeʼúntema ndéve mbaʼéichapa opyta hikuái? (Mateo 5:23-25.)

Oñemoag̃ui hag̃ua Ñandejárare. Ohechakuaámapa ijehegui añeteha umi mbaʼe remboʼéva chupe Ñandejáragui, térãpa oguerovia umíva nde ere rupínte? (2 Timoteo 3:14, 15.) Ere rangue chupe mbaʼépa oguerovia ha ojapovaʼerã, rehejápa haʼe voi ‘ojepyʼamongeta’ ohecha hag̃ua mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai? (Proverbios 1:4, NM.) Nderechápa ne família restudiávo la Biblia térãpa rembaʼapove vaʼerã ko mbaʼépe? d

Katuete heta reikóta reipotáramo nde raʼy térã nde rajy ikatupyry koʼã mbaʼépe. Péro oho vove nde rógagui ha osẽ nde pepoguýgui, ni mbaʼevéicharõ nerembyasymoʼãi reñehaʼã haguére ne família rehehápe.

EHECHA KAPÍTULO 7

  JEGUSTA HA SEXO

Añeʼẽvaʼerã piko séxore che famíliandi?

Opárupi umi mitãrusu ohendu oñeñeʼẽha séxore ha oñemboliga chupekuéra oreko hag̃ua rrelasión sexual. Koʼág̃a rupi ndahaʼevéima voi mbaʼeve kuña ha kuimbaʼe oĩramo oñondive omendaʼỹre. La Bíbliape ojehai haguéicha koʼã ára ‘ipohýi’ ha oiko hetaiterei mbaʼe vai. Yvyporakuéra ‘ndojejokokuaavéi’, omboyke Ñandejárape ha oiko vyʼarã ha hete rembipota rapykuérinte (2 Timoteo 3:1, 3, 4, ÑÑB).

Heta mbaʼe añete ndahaʼevéima ymaguaréicha. Péro umi mbaʼe nde rehasavaʼekue nemitãme ne família ombohovái avei koʼág̃a, upévare ndovaléi repensa ndaikatuiha rejapo mbaʼeve hesehápe. Nde ikatu reipytyvõ chupe iñeʼẽrendu hag̃ua ko konsého oĩva la Bíbliape: ‘Pemoĩ pendejehe opa mbaʼe Ñandejára omeʼẽva peẽme peñorairõ hag̃ua Satanás kóntrape, péicharõ napenembotavymoʼãi pe Aña’ (Efesios 6:11). Añetehápe ningo ijetuʼu umi mbaʼe oñepresentáva mitãrusukuérape, upéicharamo jepe oĩ heta iñeʼẽrendúva Ñandejárape ha ogueropuʼakáva umíva. Mbaʼépa rejapokuaa ne família osẽ porã hag̃ua avei?

Iporãvaʼerã ndete reñemongetáramo hendive séxore. Ikatu rehecha umi kapítulo oĩva párte 4-pe, ha Volúmen 2,  párte 1 ha 7-pe. Umívape oñemoĩ heta téysto oĩva la Bíbliape ha ohechaukáva umi ojapóva Ñandejára rembipota osẽ porã hague, péro umi naiñeʼẽrenduivaʼekue heta ohasa asy. Ambue téysto katu oipytyvõta chupe ojepyʼamongeta ha ohechakuaa hag̃ua mbaʼeichaitépa javyʼa ha jaiko porãve jajapóramo la Biblia heʼíva. Upévare eñehaʼãkena eñemotiémpo relee hag̃ua ne família ndive koʼã mbaʼe.

EHECHA KAPÍTULO 23, 25, 26 HA 32. AVEI VOLÚMEN 2 KAPÍTULO 4, 5, 6, 28 HA 29

Ha ichikosémarõ?

Og̃uahẽta peteĩ eda ne família oñepyrũtahápe ichíko térã ichikase, ỹrõ oĩta la ojegustaséva hese. Pór ehémplo peteĩ mitãrusu hérava Felipe omombeʼu: “Chéngo ndaikói umi mitãkuña rapykuéri, haʼekuéra voi ou heʼi chéve roñemoĩ hag̃ua de nóvio. Hiʼarive iporã porã hikuái, péicha jave ijetuʼu formál chéve haʼe hag̃ua chupekuéra ndajegustaseiha gueteri”.

Reipytyvõséramo ne famíliape reñeʼẽvaʼerã hendive ko mbaʼére ha eñehaʼã ehecha mbaʼépa ohasa koléhiope térã kongregasiónpe. Mbaʼéichapa ikatu rejapo upéva? Reñepyrũ hag̃ua reñemongeta ikatu rejevale pe Volúmen 2 Kapítulo 1-re. Ikatu reaprovecha reñeʼẽ hendive peikohárupi, peime jave trankílo porã pende rógape térã pesẽ jave (Deuteronomio 6:6, 7). Ha ani nderesarái la Biblia heʼívare: ‘Pehendukuaákena, anitéi pendepyʼatarova peñeʼẽ hag̃ua’ (Santiago 1:19, JMP).

Ani reñemondýi heʼírõ ndéve oĩha ogustáva chupe. Eñatendemína ko mitãkuña heʼívare: “Papa oikuaárõ guare chechikoha ipochyeterei. Oipotágui rojueja ndaipóri oporanduʼỹva chéve, ahayhúpa chupe, aimémapa amenda hag̃ua ha umícha. Péro ñanemitã jave reiete ojejapo orerehe upéicha, upépe koʼytevéntema ndoroguevimoʼãi rohechauka hag̃ua jepe ore tuvakuérape ojavyha”.

 Oĩ mitãrusu oikuaáva ituvakuéra sarambi ojapotaha hese omombeʼúramo upe oñandúva, upévare oñepyrũ ojegusta kañyháme. Peteĩ mitãkuña heʼi: “Heta túva ipochyeterei voi oikuaa jave ifamília oikoha ojegusta. Péro ndahaʼéi upe haguére ku ojuejátava. Oñepyrũnte oñatendeve hikuái pono ojepilla”.

Upévare ikuentave reñemongeta porãnte ne famíliandi. Virginia orekóva 20 áño omombeʼu: “Che tuvakuéra ningo ikalidaiterei. Haʼekuéra ndokyhyjéi oñeʼẽ hag̃ua chendive mitãrusukuérare ha oikuaase voi mávapa chegusta. Upéi papa oñepyrũma oñemongeta mimi pe mitãrusúndi ha oĩramo peteĩ mbaʼe ndogustapáiva chupekuéra, katuete heʼi chéve. Heta vése chejeheguíntema apilla nokonveniriha chéve ha ajedehaiténtema voi”.

Relee rire Volúmen 2 Kapítulo 2, oñeʼẽva umi ojegustávare ñemiháme, oiméne ere: “Péro ojapóne jepe piko che família upéva?”. Reikuaa hag̃ua mbaʼérepa oĩ ojegustáva kañyháme, ikatu relee koʼã mitãrusu heʼíva ha upéi embohovái umi porandu.

“Heta túva ni nopenái ifamíliare. Upéicha rupi mitãrusukuéra oñepyrũ ichíko térã ichíka, oipotágui peteĩ ohendu ha ontendéva chupe.” (Wendy.)

Eñeporandumína: Mbaʼéichapa rehechaukakuaa ne famíliape rentendeha chupe? Mbaʼépa ikatu rejapo oñeñandu porãve hag̃ua?

“Arekórõ guare 14 áño peteĩ mitãrusu che kolehiopegua heʼi chéve roñemoĩ hag̃ua de nóvio. Che apensa igustovaʼerãha oĩramo ñanderayhúva ha ñanemokunuʼũva, upévare añepyrũ asẽ hendive.” (Diana.)

Mbaʼépa rejapóne Diana haʼérire ne família?

“Selulár rupive ndahasýi rasa rejegusta kañyháme, ha nde tuvakuéra ndopillái mbaʼevete asy.” (Ana.)

 Oimérõ ne família iselulár, ikatúpa reñatendeve oiporu lája? Mbaʼéichapa?

“Heta túva ndoikuaái moõpa oho jepi ifamília ni mávandipa. Ha upévare ndahasyiete chupekuéra ojegusta hag̃ua ñemiháme.” (Tomás.)

Mbaʼéichapa ikatu reikuaa ne família ojapóva, péro reikoʼỹre rekontrolaiterei chupe?

“Oĩ mitãrusu haʼeñónte voi opytáva hógape, ha ituvakuéra oheja oho ohosehápe ha oimeraẽvandi.” (Nicolas.)

Mávapa ne família amígo? Reikuaápa moõpa oho jepi hikuái ha mbaʼépa ojapo ndaipóri jave avave okontroláva chupekuéra?

“Tuvakuéra ojopyetereíramo ifamíliandi, haʼekuéra nomombeʼumoʼãiete orekóramo ijegustaha.” (Paul.)

Mbaʼéichapa ikatu rekumpli la Biblia heʼíva péro reikoʼỹre rejopyeterei ne famíliandi? (Filipenses 4:5.)

“Ymave apensa ndavaleiha mbaʼeverã ha ndajeroviaiete chejehe. Chéngo aipotánte oñepenami cherehe, upéicha rupi añepyrũ amensahea Internet rupi peteĩ mitãrusu ambue kongregasionguándi. Hendive ningo añeñandu porãiterei ha upéi aju chetavyete hese.” (Linda.)

Mbaʼépa ojapovaʼerãmoʼã Linda tuvakuéra haʼe ojehayhuve ha ojeroviave hag̃ua ijehe?

Ikatu reiporu koʼã mbaʼe jahechavaʼekue ha Volúmen 2 Kapítulo 2 reñemongeta hag̃ua ne famíliandi. Pejepokuaáramo peñeʼẽ pyʼaguapýpe porã ndaijetuʼumoʼãi chupe omombeʼu hag̃ua ndéve umi mbaʼe oñandúva (Proverbios 20:5).

EHECHA VOLÚMEN 2 KAPÍTULO 1, 2 HA 3

  UMI MBAʼE OÑANDÚVA

Ha ojesuisidaséramo?

Heta tetãme ningo oĩ atyraite mitãrusu ojesuisidáva. Pór ehémplo Argentínape hetaiterei umi ojesuisidáva orekóva 15 áño guive 24 áño peve; Estados Unídospe 20 áñope el dóvle hetave umi ojapovaʼekue upéva, hiʼarive oreko 10 áño guive 14 áño pevénte. Ha México ndopytái tapykuépe, 30 áñope 275% voi hetave umi ojesuisidáva, ha ijapytépe oĩ orekóva 15 áño guive 29 áño peve. Mbaʼéicha rupípa oĩ ojapóva upéva? Ikatu oñedeprimi vaieterei, oreko ihénte ojesuisidavaʼekue, térã katu haʼe voi otanteámaraʼe ojesuisida. Mbaʼe mbaʼépa ojapo jepi umi mitãrusu opensáva ojesuisida?

● Oñemohaʼeño.

● Otopávante hoʼu, térã ndokarusevéi, okeháre oiko ỹrõ ndokevéi.

● Naikyreʼỹvéi ojapo hag̃ua umi mbaʼe yma ogustavaʼekue chupe.

● Okambiaite voi ilája.

● Oñepyrũ ojedroga térã hoʼu rasa vevída.

● Orregalapa ikosakuéra hakateʼỹvare.

● Oikuaaseve pe ñemanóre ha oñemongetase voi upévare.

 Tuichaiterei ningo rejavýta rehecháramo nde raʼy ojapoha koʼã mbaʼe ha nerepenái hese. Ha heʼírõ ojesuisidaseha ani ere: “Oñeʼẽmbareíntengo haʼe” térã “Ág̃anteko ojehasa jeýne chugui”.

Repensáramo ne família oñedepremiha térã orekoha ambue mbaʼasy koichagua, ani retĩ regueraha hag̃ua doktórpe. Ha oimérõ rekyhyje ojesuisidárõ g̃uarã, eñeʼẽ hendive upévare. Aníkena reguerovia oĩramo heʼíva: “Reñeʼẽramo ne famíliandi ko témare upépe la pyaʼeve ojapótava”. Heta mitãrusu ningo tuicha ipyʼaguapyve ituvakuéra voi ohekáramo oñemongeta hendivekuéra ko mbaʼére. Ha omombeʼúramo opensamaha ojesuisida, eñehaʼã ehecha noiméipa okalkulapámaraʼe mbaʼéichapa ojapóta. Oimérõ upéicha, pyaʼevéntema reipytyvõvaʼerã chupe.

Ne família oñedeprimíramo ndovaléi repensa sapyʼaitépe ojehasataha chugui. Haʼetéramo jepe ku oñeñandu porãmievémava, ani reimoʼã natekotevẽveimaha rejepyʼapy hese. Upépe ae la reñatendevaʼerã ne famíliare. Mbaʼérepa? Oñedeprimi aja ikatu ipilaʼieterei ojapo hag̃ua mbaʼeve ijehe, péro imbaretemievévo ikatúma otantea ojesuisida.

Ñambyasyete ningo oĩ haguére mitãrusu oñandúva nomeʼẽveimaha ha upévare ojesuisidase. Péro tuvakuéra ha ambue kakuaa imbaʼeporãva ojepyʼapy ha ojesareko meméramo hesekuéra, tuichaiterei ‘omokyreʼỹ’ ha ombopyʼaguapýta chupekuéra (1 Tesalonicenses 5:14, ÑÑB).

EHECHA KAPÍTULO 13, 14 HA VOLÚMEN 2, KAPÍTULO 26

Oĩ vaípa añembyasy che ména térã che rembireko omano haguére?

Yvýre ningo repyta ne ména térã ne rembireko omano rire. Péro reikuaa avei ne família opyta vaiha ha koʼytevéntema oikotevẽha nderehe koʼág̃a. Katuete ijetuʼu ndéve regueropuʼaka upe rehasáva ha reipytyvõ avei chupe. Upévare ejesarekomína koʼã konséhore.

 ● Ani reguerokirirĩ upe reñandúva. Ne família oaprendéma ndehegui heta mbaʼe iñimportánteva. Ha koʼág̃a ohecháta mbaʼéichapa nde regueropuʼaka ne mbaʼembyasy. Mbaʼépa ikatu oiko reguerokañýramo upe reñandúva? Opensáta haʼe avei ndohejaivaʼerãha ojekuaa hese oñeñandu vaiha. Péro reikuaaukáramo chupe repyta vai hague, ohechakuaáta ndaiviriha ñañembyasy, ñanerasẽ térã ñandepochy voi sapyʼánte.

● Emokyreʼỹ chupe oñeʼẽ hag̃ua. Ere ne famíliape ikatuha oñeʼẽ nendive umi mbaʼe omyangekóivare chupe, péro ani rejopy nde raʼýpe ojapo hag̃ua upéva. Oimérõ noñeʼẽseguasúi, ikatu relee hendive Kapítulo 16. Emombeʼu chupe umi mbaʼe porã rehasavaʼekue ne ména térã ne rembirekóndi ha mbaʼeichaitépa ijetuʼúta ndéve reiko heseʼỹ. Rejapóramo upéicha haʼe oikuaátama mbaʼéichapa heʼíta ndéve hemiandu.

● Rehechakuaavaʼerã ijetuʼutaha. Añetehápe ningo reipytyvõséta ne famíliape, péro ko situasión ijetuʼueterei avei ndéve g̃uarã. Upévare nderehecharamoivaʼerã oimérõ reiko nderevyʼavéi, nekaneʼõmbarei ha nanderetiaʼevéi (Proverbios 24:10). Mbaʼépa ikatu rejapo? Rehechakuaavaʼerã neañónte ndaikatumoʼãiha regueropuʼaka ha tekotevẽtamante rejerure ne hénte ha ne amigokuérape tanepytyvõ. La Biblia heʼi voi umi ojapóva upéicha ‘iñaranduha’ (Proverbios 11:2).

Ha iñimportanteveha katu rejeroviavaʼerã Jehová nemombaretetaha. Iñeʼẽme haʼe heʼi voi: ‘Che, Jehová nde Jára, rojagarráma nde po deréchagui ha haʼe ndéve: “Ani rekyhyje, che roipytyvõta”’ (Isaías 41:13, ÑÑB).

EHECHA KAPÍTULO 16

Mbaʼépa ikatu ajapo che membykuña itarovaitéramo ipoʼisevégui?

Mbaʼépa rejapokuaa ne membykuña ndokaruvéiramo oikóvo ipoʼisevégui? Tenonderã iporãvaʼerã reikuaa mbaʼérepa ojapo upéva.

 Koʼãichagua mitãkuña ojapo porãse opa mbaʼe ha oñehaʼã voi ani hag̃ua mbaʼeve ivai hesekuéra. Sapyʼánte ni ndaikyrái, péro chupekuéra g̃uarã ikyraiterei ha upéi ou ndojehayhuvéi. Upévare reipytyvõvaʼerã ne membykuñáme ojehayhuve hag̃ua ha ani nde voi remoĩnge chupe iñakãme ikyraiterei ha ivaiha (1 Tesalonicenses 5:11).

Mbaʼépa ikatu rejapove? Avei repensavaʼerã noiméipa nde voi reiko reñeʼẽterei tembiʼúre ha ere ni mbaʼevéicharõ nandekyraseiha. Heta mitãkuña ningo ojepyʼapyeterei ipíntare ha omboguapyeterei ijehe umi mbaʼe ojeʼéva hese. Upévare rehechakuaavaʼerã ikatuha ojapo vai ne membykuñáre retalláramo hese ikyraʼimi térã okakuaave haguére.

Reñemboʼe ha rejepyʼamongetavaʼerã ko situasiónre. Upéi eñemongeta ne membykuñándi ha eñehaʼã ejapo koʼã mbaʼe:

● Ekalkula raẽ mbaʼe mbaʼépa eréta chupe ha arakaʼépa opyta porãve peñemongeta.

● Ere chupe rejepyʼapyha hese ha reipytyvõseha chupe.

● Ani rejagarra vai ipochyʼimíramo.

● Ejapysaka porã hese.

Aníkena reheja ne membykuña ogueropuʼaka haʼeño ko situasión, enterovete pende rógape peñehaʼãvaʼerã peipytyvõ chupe.

EHECHA KAPÍTULO 10 HA VOLÚMEN 2, KAPÍTULO 7

   OÑEMOAG̃UI HAG̃UA ÑANDEJÁRARE

Mbaʼéichapa aipytyvõta chupe ojeroviave hag̃ua la Bíbliare?

La Biblia omombeʼu Timotéope oñemboʼe hague Ñandejára Ñeʼẽ ‘michĩete guive’. Ha katuete oiméne nde avei heta tiémporema rejapo upéva ne família ndive (2 Timoteo 3:15, JMP). Péro okakuaávo ohóvo haʼe ikatupyryve ha ikatúma ontende umi mbaʼe ijetuʼuvéva jepe. Upévare ndaikatuvéima erénte chupe mbaʼépa ojapovaʼerã, reipytyvõvaʼerã guei chupe ohechakuaa hag̃ua mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai (Romanos 12:1).

Apóstol Pablo ohaivaʼekue Timotéope: ‘Aníke arakaʼeve remboyke umi mbaʼe reikuaáva ha regueroviáva’ (2 Timoteo 3:14). Timotéope ningo ojehechauka porã vaʼekue mbaʼérepa ikatu ojerovia Ñandejárare ha upéicha rupi haʼe odesidi iñeʼẽrendu Jehovápe. Upéicha avei ne família ohechavaʼerã ijeheguiete ikatuha oguerovia umi mbaʼe remboʼevaʼekue chupe. Mbaʼéichapa ikatu reipytyvõ ne famíliape upearã? Nde voi reñehaʼãvaʼerã reñeʼẽ hendive ha remokyreʼỹ chupe oñeporandu hag̃ua koʼã mbaʼe:

● Mbaʼe mbaʼérepa aguerovia Ñandejára oĩha? (Romanos 1:20.)

● Añetépa umi mbaʼe che tuvakuéra chemboʼevaʼekue la Bíbliagui? (Hechos 17:11.)

 ● Agueroviápa katuete asẽ porãtaha ajapóramo Ñandejára heʼíva? (Isaías 48:17, 18.)

● Mbaʼérepa ikatu haʼe oñekumplitaha umi mbaʼe oĩva la Bíbliape? (Josué 23:14.)

● Ahechakuaápa iñimportanteha umi mbaʼe ‘aikuaáva Cristo Jesúsgui’? Agueroviápa ndaiporiha mbaʼeve ikatúva ambojoja umi mbaʼére? (Filipenses 3:8, BNP.)

● Amombaʼépa upe Jesús ojapovaʼekue yvyporakuéra rehehápe? (2 Corintios 5:14, 15; Gálatas 2:20.)

Ikatu rekyhyje ne família ndoikuaáirõ g̃uarã mbaʼéichapa ombohováita, ha ere: “Natekotevẽi ningo oñeporandu koʼã mbaʼe”. Péro oiméramo upéicha haʼete ku remaneháva rehóvo peteĩ kóche ha neremañaséi mboýpa ikombustívle rekyhyjégui saʼírõ g̃uarã. Ajépa ikuentave rehecha noiméipa ofaltahína ikatu hag̃uáicha rekarga. Péicha avei reñehaʼãvaʼerã reikuaa mbaʼe mbaʼépa nde raʼy nontendeporãi ha eipytyvõ chupe imbareteve hag̃ua ijerovia. Ha upéva rejapóma vaʼerã koʼág̃a haʼe oiko aja penendive. e

Noĩvaíri ne família ohechaséramo ijehegui añetépa umi mbaʼe remboʼevaʼekue chupe. Diana, orekóva 22 áño omombeʼu mbaʼépa oiko hese imitãvépe: “Nacheñeʼẽrenduséi Jehovápe ótro heʼíguinte chéve, upévare chete ahecha oĩ porãpa umi mbaʼe agueroviáva. Ha ajapo rire upéva, ahechakuaa jaiko porãitereiha jaservívo Jehovápe. Avei añepyrũ apensa ha ajapo opa mbaʼe Ñandejárape ogustaháicha. Upéicha rupi oĩ jave oporandúva chéve mbaʼérepa ndajapói peteĩ mbaʼe, haʼe rangue: ‘Che rrelihión nopermitíri chéve’, haʼe chupe: ‘Chéve g̃uarã oĩ vai upéva’”.

Konsého: Ñamoĩ chupe nde rajy ojerureha ndéve permíso oho hag̃ua peteĩ fiéstape. Nde reikuaa ndovaleiha oho, ha haʼe oikuaánte avei. Péro ere rangue ne famíliape ndohomoʼãiha  ha oĩma hína, iporãvéta eréramo chupe: “Jajapóta ko mbaʼe che rajy: koʼág̃a ndéta la túva ha che la ajerurétava ndéve permíso. Epensamína pe fiéstare, rehejánepa chéve aha? Ikatu reheka informasión oñeʼẽva upe témare (pór ehémplo Kapítulo 37 ha Volúmen 2, Kapítulo 32) ha koʼẽrõ ñañemongeta jeýta ere hag̃ua chéve ovalépa aha térãpa nahániri”. Mbaʼépa rehupytýta rejapóramo upéicha? Reipytyvõta ne famíliape ohechakuaa hag̃ua ijehegui mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai.

EHECHA KAPÍTULO 38, HA VOLÚMEN 2 KAPÍTULO 34, 35 HA 36

Mbaʼépa ajapokuaa oimérõ che família ndoikuaasevéima mbaʼeve Ñandejáragui?

Tenonderãite ani voi rejapura repensa hag̃ua ne família omboyketamaha Ñandejárape. Ikatu oime ombohováinte hína peteĩ provléma omokangyʼimíva chupe ha upévare ipyʼamokõi. Pór ehémplo ikatu ohasa koʼã mbaʼére:

● Ikompañerokuéra omboliga chupe mbaʼe vairã ha ndopytavaiséi hendivekuéra.

● Ambue mitãrusu (ikatu peteĩ iñermáno) okumpli porã la Biblia heʼíva ha opensa haʼe ndaikatumoʼãiha ojapo haʼekuéraicha.

● Iñamigose péro ndovyʼapái umi irrelihionpegua ndive.

● Ohecha ambue mitãrusu heʼíva ijehe iñeʼẽrenduha Ñandejárape, péro kañyháme ótra kosaite ojapo.

● Ijeheguíntema odesidise ha upévare oñepyrũ omboykese umi mbaʼe ituvakuéra omboʼevaʼekue chupe.

● Ikompañerokuéra ojapo ojaposéva ha ndojehúivaicha chupekuéra mbaʼeve.

● Ikatu itúva térã isy ndahaʼéi irrelihionpegua ha oñemoĩ porãse hendive.

 Jahechaháicha ikatu ijetuʼúnte ne famíliape koʼã mbaʼe ha upévare hasy lénto chupe ojapo hag̃ua la Biblia heʼíva. Péro ndahaʼéi ku opensáva japuha umi mbaʼe remboʼevaʼekue chupe ha ndoikuaasevéimava mbaʼeve Ñandejáragui. Mbaʼépa ikatu rejapo hesehápe?

Ejapo ikatúva guive. Ehecha raẽ mbaʼépa upe ombohováiva ne família, ha upéi eñehaʼãmbaite eipytyvõ chupe oñakãrapuʼã hag̃ua (Proverbios 16:20). Pór ehémplo, ikatu pelee oñondive pe rrekuádro heʼíva “Estrategia contra la presión de grupo”, oĩva Volúmen 2 páhina 132 ha 133-pe. Upéicha haʼe oikuaátama mbaʼépa ojapóta ikompañerokuéra ojopy jave chupe mbaʼe vairã. Ha oimérõ heʼi naiñamigoiha, epensa mbaʼépa ikatu rejapo ojeheʼa hag̃ua umi ojeroviávare Ñandejárare.

Eheka peteĩ oipytyvõvaʼerã chupe. Umi mitãrusúpe tuicha omokyreʼỹ jepi umi ermáno ha ermána ndahaʼéiva ijavegua ha ijerovia mbaretéva. Upévare nde voi ikatu rehecha mávarepa ikatu ojeheʼa meme ne família. Ani repensa rejapóramo upéicha rembohasaha ne rresponsavilida ótro akã ári. Nemanduʼákena Timoteo kásore. Haʼe ha apóstol Pablo oñoamigoitevaʼekue, ha upéicha rupi mokõivéva oñomokyreʼỹ ha oñopytyvõ (Filipenses 2:20, 22).

Añetehápe, oiko aja nendive ne família ojapótamante eréva chupe. Péro nde ningo reipota omombaʼeguasu Ñandejárape ohayhúgui chupe ha ndahaʼéi nde ere haguérente. Mbaʼépa ikatu rejapo upearã? Nde voi rehechaukavaʼerã rejapoha la Biblia heʼíva ha ani rejopyeterei hendive. Eipytyvõ chupe ojuhu hag̃ua iñamigorã, umi oñehaʼãtava hesehápe oñakãrapuʼã hag̃ua. Upéicha rejapóramo nde raʼy térã nde rajy heʼikuaáta avei: ‘Jehová, nde reñangareko cherehe, ne rendápe ag̃uahẽ akañy hag̃ua, nde upe cherenohẽva jejopy vaígui’ (Salmo 18:2).

EHECHA KAPÍTULO 39 HA VOLÚMEN 2, KAPÍTULO 37 HA 38

[Nóta]