Kilistalea tolooɠaa da di ŋaakpɔn gɛ, di kɛi wələ too, diɛ Yálá hwɛli, diɛ vɛlisɛɛɠaa kalan Yálá lawoo hɛɓɛ hu. Ho kɛ yɛ nua da kɛ kuu mɛi (Kɔlɛntə dɔlɔɔ 14:26). Pələ lɔ ɓə ku wɔ ŋaakpɔnŋaa da tɛɛ la.

Kalan gɛ woo yii a kulɔ Biblə hu. Hiɓili awala kɛtii ɉimahi, kalangbɔn tɛi-tɛi hu nua kəlee da di ŋaakpɔn, di di wəli tɔɔ Biblə ŋɔ pələɓo ɓa miniti 30 yee mu. Bələɓoi tii a Yálá lawoo dɔlɔ lɛ yɛ hwilɛn na gu wɔ yɛnɛɛ da yiihu mɛniɠaa diɛ. Da mo nu kəlee yɛ vɛlisɛɛɠaa ɓo gbɔɔ Biblə hu. Bələɓo kpɛɛ pulu, “ Taa Maakpɛmun ” ŋɔ kalan mə a gɔwɔtɔɔ. Yili a kɛ lɛɛlɛ tɔnɔ yee mu. A kpɔnmaa tɛɛ ku pɔ Biblə ŋɔ tɔn nwooɠaa pɔ tuwɔ ɓo mɛni ɓa. Mɛni tɔnɔi lɔ kwa galan La Tour de Garde (Taa Maakpɛmun) hu, ya lɔ ɓə da galan kalangbɔnŋaa kəlee hu yɛnɛɛ naa kəlee. Galangbɔnŋaa tii kwɛdɛn dɛɛi 110 000 hu.

Da ku maakwɛli kalan gɛ pələ ɓa. Lɔwɔ kəlee kuu mu, kwa ku ŋaakpɔn nwɔnɔ yələ wilii pɔ tɔnɔ ɓa, kuɔ kalan gɛ. Galan tii ɲaakwɛlɛɛ ɉu haaɓa. A gɔwɔtɔɔ kalangbɔn ŋɔ Biblə maakwɛli kalan ma. Yili a kɛ miniti 30 yee mu. Da kɛ maaləngɛɠaa pilii, kuɔ di mukulɔ. Galan tii a ku wɔ kilaapono ta pɛlɛma yɛ hwilɛn na Biblə ŋɔ tɔn nwooɠaa da ŋɔ lolowooɠaa diɛ. Yili pulu, kwa kalan dakpɛli kɛ miniti 30 yee mu diɛ kɛ ma Laakpan ɉu tee kalan. A gɔwɔtɔɔ Biblə naa ta kalanŋaa ɓa, yii galan nea di gbea mo diɛ pa. Yili pulu, nakwəli lea yiiɠaa di laa pɛɛn galan tii ɓa, daɠaa da di wɔ ɛsipozeeɠaa kɛ. Liɛwoo kɛ mun ə di liɛwoo kɛ, ə gɛ di wɔ hɛɓɛ ɓo pələ da di wɔ pələ ɓo pələ lɛlɛ yee ta ə pɛlɛ ma (Timɔtə dɔlɔɔ 4:13). Ŋaakpɔn ɲaa a kpɛɛ Yálá lawoo laa həli kalan ma. Yili a kɛ miniti 30 yee mu. Naalowai, nutaɠaa da pələɓo kɛ yɛ hwilɛn na Biblə ɓa, daɠaa diɛ ɛsipozee kɛ, diɛ daɠaa ɛintɛliviivə. Kwa yili kəlee kɛ, ə gɛ kuɔ pɛli Yálá lawoo laa həlii nua diɛ.

Ya pa ku wɔ ŋaakpɔnŋaa diɛ, galan da gɛ kuɔ, nɛlɛ pələ kaa lɔ pai kɛi ma yɛ ə́ kwəi pili yɛ́. — Izai 54:13, TMN.

• Ku wɔ ŋaakpɔnŋaa da tɛɛ ləi ?

• Ku wɔ ŋaakpɔnŋaa nɛlɛ ɓə ə́ kaa bɔ ə́ pa ma toloo ?