1. ¿Imanasqataq Pedroqa llumpay hukmanyasqa tarikurqa?

PEDROQA manachá haykapipas qonqarqachu Jesuspa qawarisqantaqa. ¿Piñasqachu otaq hukmanyasqachu Jesusqa Pedrota qawarirqa? Manam yachanchikchu, Bibliaqa kaynallatam willawanchik: ‘Jesusmi muyuriykuspan Pedrota qawarirqa’, nispa (Luc. 22:61). Chaywanmi Pedroqa cuentata qokururqa Jesusta negayninqa llumpay mana allin kasqanta. Jesuspa nisqanman hinam Pedroqa payta negarurqa kimsa kutikama. Chaywanqa, ¡mayna hukmanyasqachá Pedroqa tarikurqa!

2. ¿Imamantam Pedroqa yacharurqa? ¿Imatam ñoqanchikpas yachachwan?

² ¿Pedroqa manañachu pampachasqa karqa? Manam chaynachu. Payqa iñiyniyoq kaspanmi pantasqanmanta wanakurqa hinaptinmi Jesusqa pampachaykurqa, chaynapim Pedroqa yacharurqa pampachakuq kayta. Ñoqanchikpas yachananchikmi hukkuna pampachayta. Chaypaqmi Pedrota imam pasasqanmanta yachasqanchikqa yanapawasun.

3, 4. a) ¿Imamantam Pedroqa Jesusta tapurqa, imanasqataq chaynata tapunman karqa? b) ¿Imaynatam Jesusqa Pedrota yanaparqa runakunapa yachachisqanta mana qatipakunanpaq?

³ Soqta killa ñawpaqtaraqmi Pedroqa Capernaum llaqtapi Jesusta kaynata tapurqa: “Señorlláy ¿hayka kutikamataq wawqey huchallikuwaptinqa pampachasaq? ¿Qanchis kutikamachu?”, nispa. Chayna nisqanwanqa allin runa kasqanpaqchá Pedroqa hapikurqa, chay tiempopi religionpi umalliqkunam yachachirqaku pitapas kimsa kutikamalla pampachanapaq kasqanta. Ichaqa Pedrotam Jesusqa kaynata contestarqa: “Manam qanchiskamallachu aswanqa qanchis chunka qanchiskamam”, nispa (Mat. 18:21, 22).

⁴ Chaynata contestaspanqa, ¿nichkarqachu pipas sientichiwasqanchikta mana qonqanapaq kasqanmanta? Manam. Nichkarqaqa cheqap kuyakuyniyoqqa hayka kutikamapas pampachaykuq kasqanmantam (1 Cor. 13:4, 5). Mana kuyapayakuq chaynataq cheqnikuq runakunapa yachachisqankuta mana qatipakunanpaqmi Jesusqa  Pedroman yachachirqa, chay runakunaqa hayka kutikama pampachasqankutam yuyarayaqku. Jehova Diosta serviqkunaqa llakipayaspam pampachaykunankupaq kallpanchakunku (leey 1 Juan 1:7-9).

5. ¿Imayna tarikuspanchikmi entiendenchik pampachaykuyqa ancha allin kasqanmanta?

⁵ Jesuspa chayna yachachisqanmantaqa manam Pedroqa imatapas nirqachu. Ichaqa, ¿allintachu entienderurqa? Pipas pampachaykuwananchikta necesitaspam entiendenchik pampachaykuyqa allin kasqanmanta. Pedrotapas chaymi pasarurqa, Jesucristo manaraq wañuchkaspa pampachaykunantam payqa anchata necesitarqa.

6. ¿Imaynatam Pedroqa qawarqa humilde kanankupaq Jesuspa yachachisqanta? ¿Imaynatam Jesusqa entiendechirqa?

⁶ Jesusqa huk tutallañam kay Pachapi kanan karqa. Ichaqa apostolninkunamanmi astawanraq yachachinan karqa. Humilde kanankupaqmi yachachirqa. ¿Imaynata? Chakinkuta mayllaspam, chaytaqa ruwaqku mana ancha favorecesqa sirvientekunallam. Pedroqa manam allinpaqchu qawarqa chakinkuta Jesus mayllasqantaqa, manataqmi munarqachu paypa chakinta mayllanantaqa. Imanasqa mayllasqanmanta Jesus entienderachiptinñam makintapas umantapas mayllananta munarqa. Jesusqa pacienciakuspanmi chayna mayllasqanwan sumaqllata entiendechirqa humilde runa kanankupaq (Juan 13:1-17).

7, 8. a) ¿Imanasqan Jesusqa astawan pacienciakunan karqa Pedropaq? b) ¿Imaynatam Jesusqa qawachirqa kuyapayakuspa entiendeq kasqanta?

⁷ Chaymanta qepallatam Jesusqa Pedrowan astawan pacienciakunan karqa. Apostolkunam hatunchakuq kaspanku atipanakuyta qallaykurqaku mayqenninku astawan autoridadniyoq kasqankumanta, Pedropas chaypim atipanakurqa. Jesusmi ichaqa sumaqllata corregispan payta hinalla qatisqankumanta alabaykurqa. Ichaqa nirqataqmi payta saqerunankupaq kasqanmantapas. Pedroñataqmi chaylla nirqa wañunan kaptinpas Jesustaqa manapuni saqenanmanta. Jesusmi ichaqa nirqa iskay kutikama gallo manaraq waqachkaptin kimsa kutikama negananpaq kasqanmanta. Jesuspa chayna nisqanta mana creespanmi Pedroqa alabakuspan nirqa wakin apostolninkuna Jesusta saqeptinpas payqa mana haykapipas saqenanmanta (Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luc. 22:24-28; Juan 13:36-38).

⁸ Jesuspa pacienciakuyninqa admirakuypaqmi. Ñakarispan wañunan hichpallapiña kaptinpas Jesusqa hinallam repararqa apostolninkunapa allin kayninkupi pantaq runakuna kaptinkupas. Jesusqa yacharqañam Pedro negananta, chaymi kaynata nirqa: “Ñoqam Diosta mañakurqani iñiyniki mana pisinanpaq. Kutirimuspaykim iñiqmasikikunata kallpanchanki takyanankupaq”, nispa (Luc.  22:32). Chaywanmi Jesusqa qawachirqa ancha kuyapayakuq chaynataq entiendeq kasqanta. Payqa confiarqam Pedro iñiyninpi kaqmanta kallpanchakuspan hinalla Diosman sonqo kananta.

9, 10. a) ¿Imanasqataq Jesusqa Pedrota Getsemani huertapi corregirqa? b) ¿Imatam yachachiwanchik Pedropa pantaq kasqanqa?

⁹ Chaymanta qepatapas Pedroqa Getsemani huertapim achka kutikama corregisqa karqa. Jesusmi Santiagota Pedrota hinaspa Juanta nirqa Diosta mañakamunankama rikchan-rikchanlla kanankupaq, Jesusqa llumpay hukmanyasqa tarikuspanmi amistadninkunapa yanapayninta munarqa. Ichaqa orakusqanmanta sapa kutimuspanmi paykunata tarirqa puñuchkaqta. Chaywanpas pampachaykuspanmi sumaqllata nirqa: “Allin rurayta munaptikichikpas cuerpoqa mana kallpayoqmi kachkan”, nispa (Mar. 14:32-41).

¹⁰ Chaymanta qepallatam chay huertaman chayarurqaku achkallaña runakuna achkita hapirisqa, espadayoq hinaspa garroteyoq. Chay ratopiqa imapaqpas allintam tanteana karqa. Ichaqa manam chaynatachu Pedroqa ruwarqa. Qonqayllamanta espadanta horqospanmi sacerdotekunapa jefenpa sirvienten Malco sutiyoq runapa rinrinta qorururqa. Hinaptinmi Jesusqa mana piñakuspallan Pedrota corregirqa hinaspam chay runapa rinrinta sanoyachirqa. Chaymantapas discipulonkunatam Jesusqa nirqa ama peleanankupaq, chayna nisqantam kunan tiempokama Jehova Diosta serviqkunaqa kasukunchik (Mat. 26:47-55; Luc. 22:47-51; Juan 18:10, 11). Pedroqa pantaq runa kasqanwanmi Jesuspa pampachayninta achka kutikama necesitarqa. Pedrota chayna pasasqanwanmi cuentata qokunchik sapa kutilla pantaq kasqanchikmanta (leey Santiago 3:2). ¿Kanmanchu pi runapas Diospa pampachayninta mana necesitaq? Pedropaqqa manaraqmi tukurqaraqchu chay tutaqa. Astawan sasachakuypiraqmi tarikunan karqa.

11, 12. a) ¿Imaynatam Pedroqa qawachirqa mana manchakuq kasqanta? b) ¿Ima prometesqantam mana cumpliyta atirqachu?

¹¹ Chay runakunatam Jesus nirqa payta maskaspankuqa discipulonkuna pasakunankupaq saqenankuta. Pedroqa Jesusta defiendenanpaq ima ruwaytapas mana atispanmi wakin discipulokunapiwan lluptikurqaku.

¹² Pedrowan Juanqa lluptichkaspankum sayarurqaku. Yaqapaschá sayarurqaku sacerdotekunapa jefen Anaspa wasinpa hichpanpi, chay wasimanmi Jesustaqa puntata aparqaku yanqamanta cargochaspa tapunankupaq. Chay wasimanta huklawman pusaptinkum Pedrowan Juanqa “karu qepallanta” qatirqaku (Mat. 26:58; Juan 18:12, 13). Chay achkallaña runakunatam Pedroqa qatirqa chaywanmi  qawachirqa mana manchakuspan. Mana manchakuq kaspanmi Malcopa rinrintapas kuchururqa. Ichaqa Jesusta haykapipas mana saqenanpaq prometespanpas manam ima ruwaytapas atirqachu yanapananpaqqa (Mar. 14:31).

13. ¿Imaynataq Jesucristota cheqap qatikuyqa?

¹³ Kay tiempopipas Pedro hinam karullantapas richkankuman hina achka runakuna Jesusta qatinku otaq manam munankuchu Jesucristopi iñisqankuta hukkuna yachanankuta. Ichaqa watakuna pasaytam Pedroqa qellqasqanpi nirqa, Jesucristota cheqaptapuni qatikuyta munaspaqa imawanpas mana hukmanyaspa otaq mana manchakuspam Jesuspa ejemplonta sapa punchaw qatikunanchik (leey 1 Pedro 2:21).

14. ¿Maypitaq Pedroqa karqa Jesusta juzgasqanku tutapi?

¹⁴ Risqankuman hinam Pedrowan Juanqa sacerdotekunapa jefen Caifaspa wasi punkunman chayarurqaku. Chay runaqa qollqesapam karqa, wasinmi karqa Jerusalenpi llapallan wasikunamanta admirakuypaq hatunsu. Chayna wasikunaqa uku lawninpi hatun patioyoqmi karqa. Chay wasipa punkun cuidaq sirvientaqa manam Pedrota yaykuchiyta munarqachu. Juanmi ichaqa sacerdotewan reqsinakusqanrayku ukupiña karqa, chaymi punkuman kutimuspan punku cuidaqwan rimarqa Pedrotapas yaykuchinanpaq. Wasipa pationman yaykuruspanqa Pedroqa manapaschá Juanwanqa kuskachu karqaku nitaq Jesuspa kasqanmanpas rirqachu. Payqa patiollapim qeparqa qoñikunankupaq sirvientekunapa nina ratachisqankupa hichpanpi. Jesuspa contranpi llulla rimaqkunañataqmi wakinqa yaykurqaku wakinñataq lloqsimurqaku (Mar. 14:54-57; Juan 18:15, 16, 18).

15, 16. ¿Imaynatam cumplikurqa Pedromanta Jesuspa nisqan?

¹⁵ Ninapa kanchayninwan punkuta cuidaq sirvientam Pedrota reqsiruspan nirqa: “Qampas Galilea lawmanta kaq Jesuswanmi purirqanki”, nispa. Chayna nisqanwanmi Pedroqa mancharikurqa. Chaymi Jesusta negaspan mana reqsisqanmanta chaynataq chay warmiqa yanqa rimasqanmanta nirqa. Hinaspam Pedroqa punku lawman pasakurqa pipas mana reqsinanta munaspan. Chaymantapas huk sirvientam nirqa: ‘Kay runapas Nazaret llaqtayoq Jesuswanmi purirqa’, nispa (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68). Pedroñataqmi juraspanraq kaqllamanta negakurqa Jesusta mana reqsisqanmanta. Chaykamaqa Pedroqa iskay kutikamañam Jesusta negarurqa, ichaqa mancharisqa kasqanwanmi mana yuyarqachu Jesuspa nisqanmantaqa.

¹⁶ Pedroqa anchatam kallpanchakurqa piwanpas mana reqsichikunanpaq ichaqa achka runakunam payman asuykurqaku. Hukninmi karqa rinrinta qorusqan Malcopa ayllun. Chay runam nirqa: “¿Manachu rikurqayki huertapi Jesuswan kuska kaqta?”, nispa. Pedroñataqmi juraspanraq negarqa chay rimasqankuqa yanqa kasqanta,  llullakuptinqa imapas pasananpaq kasqantam nirqa. Chaykamaqa kimsa kutikamañam Jesucristota negarurqa. Rimayta tukuruspallanmi kaqmanta uyarirurqa gallopa waqasqanta (Juan 18:26, 27; Mar. 14:71, 72).

17, 18. a) ¿Imatam Pedroqa ruwarqa huchallikusqanmanta cuentata qokuruspan? b) ¿Imatam Pedroqa piensanman karqa?

¹⁷ Kay yachachikuypa qallariyninpi yachamusqanchikman hinam Jesusqa amistadnin Pedrota altosmanta qawarirqa. Chaywanmi Pedroqa cuentata qokurqa Jesuspa contranpi mana allin ruwasqanmanta. ¡Imaynaraq tarikurqa! Llumpay hukmanyasqa kaspanmi chay patiomanta tutayaqpi hawaman pasakurqa. Killam yanqa-yanqallata kancharqa ichaqa ñawinman weqen huntaptinmi Pedroqa manaña puriyta atirqachu. Chaymi llumpay llakisqa kayninta mana aguantaspan puramintita waqarqa (Mar. 14:72; Luc. 22:61, 62).

¹⁸ Pedroqa piensarqachá chay huchallikusqanmanta manaña haykapipas pampachasqa kananmanta, ¿pampachanmanraqchu karqa Jesucristo?

19. ¿Imaynam Pedroqa sientekurqa Jesusta negaruspan? ¿Imaynatam yachanchik Diosta hinalla servisqanmanta?

¹⁹ Pedroqa mayna hukmanyasqachá karqa. ¡Astawanraqchá llumpay llakisqa tarikurqa Jesusta llumpayta ñakarichispa wañuchisqankuwanqa! ¡Mayna hukmanyasqaraq tarikurqa negasqanwan Jesuspa sonqon nanachisqanmanta! Pedroqa qalaypaq llakipim tarikurqa ichaqa manam saqerurqachu Dios serviynintaqa. Bibliam willawanchik tukuy chaykuna pasasqan qepallata iñiqmasinkunawan huñunakusqanmanta (Luc. 24:33). Jesuspa apostolninkunaqa llapankuchá pesapakurqaku runakunata manchakusqankurayku Jesusta saqesqankumanta, ichaqa huñunakusqankuwanmi consuelanakurqaku.

20. ¿Imatam yachachiwanchik Pedropa tanteakusqan?

²⁰ Iñiqmasinkunawan huñunakunanpaq Pedropa tanteakusqanqa allinpunim karqa. Pipas Jehova Diospa contranpi huchallikuptinqa manam huchallikusqanpichu reparan aswanqa huchanmanta wanakuspan hinalla servisqanpim (leey Proverbios 24:16). Pedroqa hukmanyasqa tarikuspanpas iñiyniyoq kasqantam qawachirqa iñiqmasinkunawan huñunakuspan. Huchallikuruspaqa otaq llumpay  llakisqa tarikuspaqa manam pitapas rikuyta munanchikchu, ichaqa chayna ruwayninchikqa manam allinninchikpaqchu (Prov. 18:1). Iñiyninchikpi qaqa hina takyanapaqqa iñiqmasinchikkunawanmi hinalla huñunakunanchik (Heb. 10:24, 25).

21. ¿Imamantam Pedroqa yacharurqa iñiqmasinkunawan huñunakusqanrayku?

²¹ Pedroqa iñiqmasinkunawan kasqanraykum yacharurqa churasqanku sitiopi Jesuspa cuerpon manaña kasqanta, chay sitiopa punkuntaqa allintam taparqaku. Chayta yacharuspankum Pedrowan Juanqa qawamunankupaq kallpaylla rirqaku. Pedromantaqa Juanqa yaqapaschá mozoraq kasqanrayku puntata chayarurqa Jesuspa cuerponta churasqanku sitioman. Ichaqa chay sitiopa punkun kicharayaqta rikuspanpas manam yaykurqachu. Pedrom ichaqa pisipasqallaña chayaruspanpas chaylla yaykururqa, ¡cheqaptamá Jesuspa cuerponqa manaña kasqachu! (Juan 20:3-9.)

22. ¿Imanasqam Pedroqa manaña iskayrayarqañachu nitaq llakisqañachu tarikurqa?

²² Pedroqa manam creerqachu Jesus kawsarichisqa kasqanmantaqa nitaq angelkunapa willakusqanman hina Diosman sonqo warmikunapa willakusqankutapas (Luc. 23:55–24:11). Ichaqa chay punchaw tardeykuqtam manaña iskayrayarqañachu nitaq llumpay llakisqañachu karqa. ¡Jesusqa kawsarirurqam atiyniyoq espiritu cuerpopi!, chayna kasqantam qawachirqa apostolninkunaman rikuriykuspan. Ichaqa paykunaman manaraq rikurichkaspanmi Pedromanraq rikuriykurqa. Apostolninkunam nirqa: “Cheqaptapunim Señorqa kawsarirusqa. Pedromanpas rikuriykunñam”, nispa (Luc. 24:34). Watakuna pasaytam apostol Pablopas qellqarqa: ‘Rikuriykurqam Pedroman, chaymantañataqmi rikuriykurqa apostolninkunaman’, nispa (1 Cor. 15:5). Chay willakuykunam qawachiwanchik Jesusqa Pedroman rikuriykusqanmanta.

23. ¿Imanasqataq llumpayta huchallikuruspaqa Pedrota yuyarinanchik?

²³ Jesus rikuriykuptin Pedro imayna tarikusqanmantaqa manam Bibliaqa willawanchikchu. Pedroqa maynatachá kusikurqa Jesusta qawaykuspan, chaymantapas imamantapas puntataqa negasqanmanta pampachaykunanpaqchá mañakurqa. Jesusqa tukuy sonqonwanchá pampachaykurqa. Kay tiempopipas Diosta serviqkunaqa Pedrotam yuyarinanchik, manam piensanachu huchallikusqanchikmanta Dios manaña pampachawananchikpaq kasqantaqa. Jesusqa Jehova Dios imayna kasqantam qawachin, payqa ‘pampachakuykuqmi’ (Is. 55:7).

24, 25. a) ¿Imaynam Pedroqa kutimuchkarqa Galilea lamar qochamanta? b) ¿Imatam Pedroqa ruwarqa achikyaq lawta Jesus milagrota ruwaruptin?

²⁴ Yapamanta tupanankupaqmi Jesusqa apostolninkunata nirqa  Galilea lawman rinankupaq. Chayman chayaruptinkum Pedroqa riqmasinkunapiwan challwa hapiq pasarqa. Pedroqa mozo kasqanmantaraqmi challwa hapiq karqa. Botepa kikichyasqanta chaynataq hapisqan atarrayata olakuna imayna kuyuchisqanwanmi Pedroqa kusisqa sientekurqa. Ichaqa tukuy tuta maynata kallpanchakuspanpas manam huk challwallatapas hapirqakuchu (Mat. 26:32; Juan 21:1-3).

²⁵ Achikyaqtañataqmi lamar qochapa patanmanta huk runa paykunata nirqa botepa waklawninman atarrayata wischunankupaq. Chaynata ruwaspam hapirurqaku 153 challwakunata, chayta  ruwanankupaq pi kamachisqanta musyaruspanmi Pedroqa botemanta yakuman pawaykuspan lamar qochapa patanman chaylla nadearqa. Qochapa patanpim Jesusqa discipulonkunaman challwa kankata mikunankupaq nirqa. Ichaqa Pedrowanmi astawan rimarqa (Juan 21:4-14).

26, 27. a) ¿Imapaqmi Jesusqa Pedrota kimsa kutikama tapurqa? b) ¿Imaynatam Jesusqa qawachirqa Pedrota pampachaykusqanta?

²⁶ Chay 153 challwakunata hapimusqankuta qawachispanmi Jesusqa Pedrota tapurqa: “¿[Kaykunamanta] mastachu kuyawanki?”, nispa. ¿Pedroqa challwa hapiynintachu astawan kuyarqa icha Jesustachu? Manam unayraqchu pasarqa Jesucristota kimsa kutikama negasqanqa. Chaymi Jesusqa discipulonkunapa qayllanpi kimsa kutikama Pedrota tapurqa pi kuyasqanmanta. Pedroqa pi kuyasqantam qawachinan karqa, ¿imaynata? Dios serviyninta ima ruwaymantapas puntapi churaspan chaynataq iñiqmasinkunata iñiyninkupi kallpanchaspan (Luc. 22:32; Juan 21:15-17).

²⁷ Chaywanmi Jesusqa qawachirqa paypas chaynataq Taytanpas Pedropi hinalla confiasqankuta. Pedroqa allintachá yanapakurqa Jesuspa dirigisqanman hina iñiqmasinkunata kallpanchaypi. Kuyapayaspan Jesuspa pampachaykusqanqa, ¡mayna allinmi karqa! Chaytaqa manachá Pedroqa haykapipas qonqarqachu.

28. ¿Imaynatam Pedroqa sutinman hina Jesuspa kamachisqanta cumplirqa?

²⁸ Pedroqa tukuy sonqonwanmi Jesuspa kamachisqanman hina achka watakuna cumplirqa. Pacienciakuspanmi kuyakuywan cuidaspan iñiqmasinkunata kallpancharqa. Simonta Pedrowan Jesuspa sutichasqan runaqa “rumi” hinam otaq “qaqa” hinam iñiyninpi allinta takyarqa. Chaymantapas confianapaq kasqanwanmi iñiqmasinkunata allinta yanaparqa. Chaytam Bibliapi qawachin Pedropa iskay cartankuna. Qawachintaqmi pampachaymanta Jesuspa yachachisqanta haykapipas mana qonqasqanta (leey 1 Pedro 3:8, 9; 4:8).

29. ¿Imaynatam qatipakuchwan Pedropa iñiyninta chaynataq Jesuspa kuyapayakuyninta?

²⁹ ¡Mayna allinmi pampachaymanta yachasqanchikqa! ¿Sapa punchawchu Diosta mañakunchik huchanchikmanta pampachaykuwananchikpaq? ¿Confianchikchu ima huchanchiktapas qalaypaq pampachaykuwasqanchikpi? ¿Pipas sientichiwaptinchikqa pampachaykunchikchu? Chaynata ruwaspaqa Pedropa iñiyninta chaynataq Jesucristopa kuyapayakuynintam qatipakuchkanchik.