1, 2. Vati mavu alulukile tunde ku matangua a Noa, kaha vati ua livuile Avilahama ku tuala hali evi?

 A CI SINGANIEKENU Avilahama na tala ku tembele ya laha ya vakua ku lemesa ca makuli ya kele mu mbonge yavo mu Ule. a Vuisi vu kakumuka, oku vasasendote va hana vikombelo kuli njambi yavo ngonde. Mu ku mona viose evi, Avilahama a pika mutue na ku kuta mu luholo. Kaha mua kele na ku hita muaya mbonge ca mu vavalele cikuma ku mona vivunga via vantu va lemesa tumponia. Ku lemesa ca makuli ca lisanduokele cikuma muaya mavu tunde ku matangua a Noa!

² Omo Noa na vusoko vueni vovokele ku livazi, uze yala ua lutsilielo ua hele vikombelo kuli Yehova Njambi, kaha Yehova co ua mu muesele nkongolo. (Njen. 8:20; 9:12-14) Ku ntsimbu ize, ha mavu ha kele lika ku lemesa ca vusunga. Vunoni mu nima ya miaka 350 Noa ua tsile, kaha mua hitile lika miaka ivali Avilahama ua semuka. Ku ntsimbu yaco, vantu va putukile ku lana ha mavu kaha vakua ku lemesa mu vusunga va puile honi va ku tanda. Cingi ca vantu va puile vakua ku lemesa vanjambi va makuli. Cipue Ise ya Avilahama Tela, neni ua lihakele mu ku lemesa ca makuli, halumo mu ku songa tumponia.​—Yeho. 24:2.

3. Mu ku hita ca ntsimbu, vika via tepesele Avilahama ku vakuavo kaha vika tu lilongesaho?

 ³ Vunoni Avilama ka lifuile navo. Nkala litangua lutsilielo lueni lua tualeleho ku mu tepesa ku vakuavo. Kaha mu nima ya miaka ya ingi, kapostolo Paulu ua tumbuile Avilahama ngueni “ise ya vose vakua ku tsiliela.” (Tandenu Loma 4:11.) Tu talenu vati Avilahama ua yoyele mu cifua ca mu lingisile va mu tumbule ngoco. Ku lingamo, ci ka tu kuasa ku lilongesa vati tu hasa ku kolesa lutsilielo luetu.

4, 5. Kuli iya Avilahama ua lilongesele via Yehova, kaha vika vi tu lingisa ku singaniekamo?

⁴ Vati Avilahama ua lilongesele via Yehova Njambi? Tu tantekeya ngecize Yehova ua kele na vangamba veni ha mavu ku ntsimbu ize. Umo uavo Seme. Vutuhu kati ikeye muana ua ku livanga ua Noa, ikeye i ve ku livanga ku tumbula. Citava Mbimbiliya ya livanga ku mu tumbula muomu ikeye ua hianene vamuanaye ku ku tsiliela. b Tangua limo mu nima ya livazi, Noa ua tumbuile Yehova ngueni “Njambi ua Seme.” (Njen. 9:26) Seme ua muesele kasingimiko kuli Yehova na ku ku lemesa ca vusunga.

⁵ Vuno Avilahama ua tantekeyele Seme? Citava. Aci singaniekenu Avilahama ku vunike. Mua vusunga, ua viukilile ku tantekeya ngecize a li na kukuluila yeni ua miaka i tuvakana 400! Seme ua muene vupi vua keleko tele Livazi kanda lize, na kuiza calio. Kaha ua muene mu va putukile vantu ku lisanduoka ha mavu mu nima ya Livazi, nomo Nimelonde ua tungile cimpaka ca Mbambele. Seme ua puile mukua ku ononoka Yehova ngeci ka lihakele mu ku tunga caco, ngeci mukemuo, omo Yehova ua tanganesele malimi a vakua ku tunga Mbambele, Seme na vavusoko vueni va tualeleho ku handeka lilimi lia katete lia vantu, lize lia handekele Noa. Avilahama neni ua puile ua ku vusoko vua Seme. Mua vusunga, viose evi via lingisile Avilahama ku singimika cikuma Seme. Cikuavo naua Seme ua yoyele ntunda ya kama tunde ha ku semuka ca Avilahama. Ngeci mukemuo Avilahama halumo ua lilongesele via Yehova kuli Seme.

6. (a) Vati Avilahama ua muesele ngecize ua lilongesele vimo ku Livazi? (b) Vati va yoyele va Avilahama na Sala?

 ⁶ Vutuhu ka tu tantekeya mpundu vati Avilahama ua lilongesele vusunga, vunoni ka suvile vika via lingisile Yehova ku neha Livazi. Ngeci ua lihakelele kapandi ka kuenda na Njambi ngue mua lingile Noa. Vikevio via lingisile Avilahama ku viana ku lemesa tumponia na ku pua muntu ua ku lifuila, cipue mu Ule ni mu vusoko vueni. Vunoni ua uanene mukuasi ua cili mu muono. Ua ambatele Sala, mpuevo ua ku komouesa kati lika omo lia ku vuaha ceni vunoni nomo lia lutsilielo lua kama lua kele naluo muli Yehova. c Vutuhu ka va kele na vana, vaze va yala na mpuevo, va vuile ndzolela mu ku pangela hamo Yehova. Kaha va tambuile Lote muihua ua Avilahama linga va mu lele, muomu ua puile muana ntsiua.

7. Vati vakua ku kava Yesu ntsimbu ino va hasa ku tambuluisa Avilahama?

⁷ Avilahama ka likelele ku lemesa Yehova na ku tanguka na tumponia va mu Ule. Neni na mpueyeni, va lihakelele kapandi ka ku lemesa Njambi ua vusunga ha kati ka vakua ku lemesa tumponia. Linga netu tu kale na lutsilielo lua vusunga, tua pande ku lihakela kapandi kaco. Ka tua pandele ku lifua na vakua mavu mu vilinga vietu viose. Yesu ua handekele ngueni vandongesi veni ka va ka pua “vakua mavu” ngeci vakua mavu va ka va zinda. (Tandenu Yoano 15:19.) Nga tangua limo mu kevua ku vavala ku mutima omo lia ku mi viana ku vavusoko ni vandambo venu omo lia ku pangela Yehova, kati mu ka suve ngecize kati lika lienu mue ku hitamo. Vulukenu nguenu muli na kuendela hamo na Njambi ngue mua lingile Avilahama na Sala.

8, 9. (a) Vika ua lihitile navio Avilahama? (b) Muzimbu uka Yehova ua lekele Avilahama?

⁸ Tangua limo, Avilahama ua lihitile na vimo ka vi suvile.  Yehova Njambi ua mu lekele vimo! Mbimbiliya ka ya muesele mpundu vati viendele, vunoni nguayo “Njambi ua vumpahu” ua solokelele ou yala ua lutsilielo. (Tandenu Vilinga 7:2, 3.) Halumo ca puile ku hitila mu tungelo, Avilahama ua muene kavundende vumpahu vua Sakatanga ua melu na mavu. Singaniekenu ndzolela ya vuile Avilahama mua muene ku litepa ca Njambi ua muono, na tumponia va ngoco va va lemesele vandambo va cifuti.

⁹ Mu tantekeya muzimbu uka Yehova ua lekele Avilahama ni? Ua mu lekele ngueni: “Fumako ku cifuti cove, na ku vavusoko vuove, kaha tuaya ku cifuti cize ci nji ka ku leka.” Yehova ka tumbuile cifuti caco mpundu—vunoni ngueni a ka ci lekesa lika Avilahama. Kaha a ka lingamo lika nga Avilahama a ka seza limbo lieni na vavusoko. Ku laza, ku tunga na vusoko ca kele na seho ya kama. Nga muntu a seza vusoko vueni na kuya ku cifuti ca ku laako, ca puile ngue ali na ku lituala mu luvinda lua kama, nou na litsihi mu nima!

10. Vika tu hasa ku handekela nguetu ku seza Ule ca puile ku lihana ca kama kuli Avilahama na Sala?

¹⁰ Ku seza limbo liavo ca puile ku liputuisa via vingi. Kuli vukaleho vua muesa ngecize Ule ya puile mbonge ya vupite. (Talenu cikasa “ Cifua ca Mbonge i va Sile va Avilahama na Sala.”) Vakua ku situla va uana visupo vi muesa ngecize mu Ule mua kele vindzivo via cili via mu vitali. Vimo via kele na vihondo 12 ni vi tuvakana oho via vavusoko na vangamba, via ku salimba (vunda) vuino. Kaha vindzivo vimo, via kele na mema a ku miyengo na vindzivo via ku likuasela via mukati. Kati mu suve ngecize Avilahama na mpueyeni Sala tele va na kolo, ikeye te ali na miaka 70 kaha mpueyeni co 60. Mua vusunga, ngeci mua yala uose ua cilemo, Avilahama neni ua tondele Sala a yoye vuino. Singaniekenu honi mu va kele na ku simutuila ha vungendzi vua va tumine Njambi. Mua vusunga, va kele na vihula via vingi kaha naua va lisosomuene na via vingi. Ngeci mukemuo, Avilahama ua viukililile omo Sala ua tavele kuya mu vungendzi vuaco na ku seza muono ua cili mu mbonge yavo!

11, 12. (a) Vika va liviukisilile Avilahama na Sala kaha vihangula vika va pandele ku linga ntsimbu kanda va seze Ule? (b) Mu ku mona cenu, vati viendele ha litangua lia ku katuka vungendzi?

¹¹ Mu nima ya cihangula, Avilahama na Sala va kele na  via vingi via ku linga. Va putukile ku liviukisila na ku longekeya vitenga. Mu ku linga ka va tantekeyele ku va kele na kuya, halumo va kele na ku lihula vika va ambata na vika va seza. Vunoni ka va lisosomuene cikuma na vitenga, va lisosomuene na vantu va hitukilile hali vakevo. Vati ve ku lingile na ise Tela omo lia vusinakazi vueni? Va hanguile kuya neni noho he ku tsililile. Citava neni ua tavele vungendzi vuaco na mutima uose, muomu Mbimbiliya ya muesa ngecize Tela ikeye ua tuhuisile vusoko mu Ule mu ku pua mukuluntu ha ndzivo. Muomu Tela ua likelele ku lemesa tumponia. Lote muihua ua Avilahama neni va ile neni.​—Njen. 11:31.

¹² Litangua lia ku katuka lia hetele honi. Aci singaniekenu ngue muli na ku va mona va likunguluila ha mbandza ya vivumbe via mbonge ya Ule. Va na longeka vitenga ha tumelu na vimulu, va na kungulula vimuna, kaha vusoko na vangamba vose va na heta-heta, va na lavelela lika ku katuka. d Halumo vose va talele kuli Avilahama, linga a va leke ngueni tuyenu. Ambe, ntsimbu ya ku katuka ya puilemo honi, ngeci va katukile na ku seza Ule, kaha va ile vua vuye.

13. Vati cingi ca vangamba va Yehova lelo lino ve ku muesa lutsilielo ngeci mua lua Avilahama na Sala?

¹³ Lelo lino, cingi ca vangamba va Yehova va hangula ku nungikila ku vihela kua tondeka vakua ku ambulula. Vamo va hangula ku lilongesa malimi eka linga va a ambuluile ku vantu va vengi. Vakuavo co, ve ku putuka vifua via ku ambulula vize vi va singaniekele laza nguavo ka va vi hasa. Ku linga vihangula ngeci muevi, ce ku tondeka ku seza viuma vi tua lema, ngeci mua ndzivo yetu ni vipanga. Vunoni vaze ve ku lingamo ve ku vuisa Yehova ndzolela, ku tambuluisa Avilahama na Sala. Tu kalenu na vusunga ngecize nga tu muesa lutsilielo lua cifua eci, Yehova a ka tu hana via vingi ku hiana na vize vi tue ku mu hana. Na limo tangua liahi Yehova a ka suva ku lunguisa vaze ve ku muesa lutsilielo. (VaHe. 6:10; 11:6) Vuno Yehova ua lunguisile Avilahama ni?

14, 15. Vati vua fuile vungendzi vua ku tunda ku Ule na ku Halane, kaha vika halumo via lingisile Avilahama ku huimisa ko mu Halane?

¹⁴ Cize civunga, cendele ntunda ya kama kaha kamandende-kamandende kuenda ca va puilile honi cizilila. Aci singaniekenu Avilahama na Sala vendela ha cimulu kaha ha vintsimbu vikuavo co, venda ha mikono. Citava va kele na ku simutuila mua kama, oku vingendzo via vimulu via kele na ku linga muyoyo. Mu ku hita ca ntsimbu, vaze vendele vungedzi na Avilahama, va putukile ku kala honi na vutongue vua ku ala vitenda na ku vi anuna vuasi-vuasi. Kaha na ku kuasa uze kasinakazi Tela ku tumama vuino ha kamelu ni cimulu. Mu va kele na ku kanduka cihava ca ndonga Yufelate, vutuhu vendele matangua a engi vunoni kasi va tualeleleho kuya lika.

 ¹⁵ Mu nima ya kuenda vikilometru 960, va hetele mu mbonge ya Halane, ya kele ha mankano a vitapalo via vakua mingoso va ku vucelo na va ku vutokelo. Ngeci vuze vusoko, vua tulile ku Halane na ku kalako imo ntsimbu. Halumo Tela te na hono cikuma na vikato.

16, 17. (a) Litavasiano lika lia kaniamesele Avilahama? (b) Vati Yehova ua vezikisile Avilahama mu ntsimbu ya kele mu Halane?

¹⁶ Mu nima ya ntsimbu, Tela ua tsile na miaka 205. (Njen. 11:32) Avilahama ua tambuile ku lembezieka ca kama ha ntsimbu ya vusiua, muomu Yehova ua handekele neni naua. Ua mu vuluisile viuma via mu lekele mu Ule na ku vueza ku vikulaheso vieni ngecize, a ka pua “muyati ua kama” kaha masoko ose a ha mavu a ka vezika omo lieni. (Tandenu Njenisisi 12:2, 3.) Mua vusunga, litavasiano lia lingile Njambi neni, lia mu kaniamesele ku tualelelaho vungendzi vueni.

¹⁷ Vunoni ha ntsimbu yaco, vungendzi vua kaluuilile kamandende, muomu va kele na via vingi via ku longekeya, omo lia vivezikiso via mu hele Yehova. Mbimbiliya nguayo, va ambatele “vikuata viavo viose vi va na kungile, na vangamba va va fukile mu Halane.” (Njen. 12:5) Linga a pue muyati ua kama, Avilahama ua tondekele ku kala na vusoko vua kama na vupite kaha na vangamba vavengi. Yehova ke ku hana vupite ku vangamba veni ntsimbu yose, vunoni ntsimbu yose ue ku va hana vize vi va tondeka linga va puisemo cizango ceni. Mu nima yaco, Avilahama ua katukile na mbunga yeni mu kuya ku cifuti ka tantekeyele.

18. (a) Tangua lika Avilahama ua zavukile Yufelate? (b) Viuma vika vikuavo via seho ya kama via kele na ku lingika lia 14 ya Nisane? (Talenu cikasa “ Litangua lia Seho ya Kama mu Mbimbiliya.”)

¹⁸ Mu nima ya kuenda ntunda ya  kama tunde ku Halane, va hetele honi ha muava ua Kalekemise, ha via lemene ku zavukila viendo via vantu mu ndonga Yufelate. Citava ha cihela eci hakeho Avilahama ua hetele ha ntsimbu ya seho ya kama mu muono ueni. Halumo lia 14 ya ngonde i va lukile mu nima ya ntsimbu nguavo Nisane, mu muaka ua 1943 T.K.K.E. Ha litangua liaco, hakeho Avilahama na cendo ceni va zavukile Yufelate. (Ezundu 12:40-43) Ku cikulo kukekuo kua kele cifuti ca kulahesele Yehova ku ci muesa kuli Avilahama. Kaha ha litangua liaco, hakeho ha lia putukile ku panga litavasiano lia lingile Njambi na Avilahama.

19. Vika Yehova ua vuezele ku cikulaheso ca lingile kuli Avilahama? Kaha eci ca vuluisile vika kuli Avilahama?

¹⁹ Avilahama na cendo ceni va talekesele ku cikulo, kaha va tulilile ku miti ya kama ya Mole, mu Sekeme. Ku cihela caco, Yehova ua handekele naua na Avilahama. Hano honi, Njambi ku cikulaheso ca lingile kuli Avilahama ua vuezeleko na mbuto ni nguetu vana veni, vaze ve ku suanene Cifuti ca Cikulaheso. Vuno Avihalama ua vulukile vupolofeto vua handekele Yehova mu Endene, vuze vua tumbuile “mbuto” ye ku ovuele vantu ni? (Njenisisi 3:15; 12:7) Halumo. Nga mukemuo, citava ua putukile ku mona ngueni Yehova ua mu puisile mutamba ua vutumbe vua kama!

20. Vati Avilahama ua muesele ku santsela ku civezikiso ca mu hanene Yehova?

²⁰ Mua vusunga, Avilahama ua hakele seho ya kama cikuma-kuma kuli eci civezikiso ca mu hanene Yehova. Mua kele na ku endangana mu Kanana, ua pandele ku zangama muomu vakua Kanana tele mu va ci li. Avilahama ua tulile hamo ha cihela na ku tungila Yehova mitula. Ua katete ku hiehi na miti ya Mole kaha ukuavo ku Mbetele. Kaha ua tambakanene lizina lia Yehova, halumo mu ku mu santsela ku civezikiso ce ku mu hanene ku hitila mu mbuto yeni. Halumo ua ambuluilileko na vakua Kanana va lihatele neni. (Tandenu Njenisisi 12:7, 8.) Vunoni visoti via kama via lavelele Avilahama ku lutue. Avilahama ka tualele mana ku muono ua cili ua sile mu Ule. Ua tualele mana ku viuma via ku lutue. VaHevelu 11:10 nguayo Avilahama “ua lavelelele nganda ize i li na mavula mukua ku i tunga na ku i panga, ikeye Njambi.”

21. Netu na Avilahama, iya a tantekeya cikuma via Vuangana vua Njambi kaha kapandi kaka mu tonda ku lihakela?

 ²¹ Etu tuli na ku pangela Yehova ku matangua ano, tua tantekeya via vingi ku tuala ha nganda ya cimueso ni nguetu Vuangana vua Njambi, ku hiana na Avilahama. Tua tantekeya ngecize Vuangana vuli na ku sika muilu kaha vuovuno vua ku manusula lamba hano ha mavu. Kaha tua tantekeya ngecize mbuto i va kulahesele Avilahama ku ntsenkulu, ikeyo Yesu Kilistu, ali na ku sika ha Vuangana vuaco. Ci ka pua civezikiso ca kama ku ka mona Avilahama na sanguka! Avilahama a ka hasa honi ku ivuisisa mu vutuntu vuze vutumbe vua Njambi ka hasele ku ivuisisa ku laza. Mu tonda ku ka mona vati Yehova a ka puisamo vikulaheso vieni viose ni? Kaha tualelenuho na ndzili yose mu ku linga vize via lingile Avilahama. Muesenu cimbembesi ca ku lihana, puenu vakua ku ononoka kaha omo mu vundila muesenu seho ku vivezikiso vie ku mi hana Yehova. Tuli na vusunga nguetu omo mu tambuluisa lutsilielo lua Avilahama, nenu mu ka pua muaneni, muomu ikeye “Ise ya vose vakua ku tsiliela”!