Ir al contenido

Ir al índice

3 YACHAQANA

“Tukuy creejkunaj tatanku”

“Tukuy creejkunaj tatanku”

1, 2. Noej tiemponmanta Abrahampa tiemponkama, ¿imataj manaña kikinchu karqa, chantá imaynataj Abraham kasharqa?

ABRAHAMTA rikushawajpis jina tʼukuriy. * Payqa, maypichus tiyakorqa chay llajtapi zigurat nisqa jatun torremanta qʼosñita llojsishajta rikushan. Watejmantasina killa diospa sacerdotesnin lantisninkuman jaywanasta qʼolachishanku. Qhaparisqankutaj llajtantinpi uyarikushan. Abrahamtaj chayta mana qhawayta munaspa wasinman ripushan. Ashkha runaspa chaupintataj phiñasqa ripushan lanti yupaychay Ur llajtaman juntʼaykusqanmanta. Noej tiemponmantapacha manaña imapis kikinchu karqa.

2 Noé wañupusqanmanta iskay watasninman Abraham nacekorqa. Noeqa, familianwan khuska arcamanta llojsiytawan, Diosman uj jaywanata jaywarqa, Diostaj Noeman kuticherqa uj kʼuychita cielopi rikhurichispa (Gén. 8:20; 9:12-14). Jaqay tiempopeqa, cheqa yupaychaylla kaj. Chay tiemponmanta Abrahampa tiemponkamaqa ashkha watas pasarqa, runastaj mirarqanku, chaywanpis chay runasmanta ashkhas manaña Jehovatachu yupaychasharqanku, manaqa llulla dioskunata. Abrahampa tantan Tarepis lantista yupaychayman chajrukullarqataj, ichapis lantista ruwaspa (Jos. 24:2).

¿Imaynamantá Abraham sinchʼi creeyniyoj runaman tukorqa?

3. ¿Imaraykutaj Abraham may rejsisqa karqa, chantá imatá paymanta yachakusunman?

3 Abrahamtaj mana tatan jinachu ruwarqa. Astawanpis Diospi creesqanrayku may rejsisqa karqa. Watas pasasqanman jinataj astawan creeyninta kallpacharqa. Chayrayku apóstol Pablopis Dios yuyaychasqanman jina “tukuy creejkunaj tatanku”, kasqanta nerqa (Romanos 4:11 leey). Imaynatachus Jehovapi atienekusqanta, imaynatachus pay jina ruwayta atisqanchejta ima ukhuncharinachej.

Jatun Para pasasqanmanta kausay

4, 5. ¿Pitaj Abrahamman Jehová Diosmanta yachacherqa, imaynatataj chayta yachanchej?

4 ¿Pitaj Abrahamman Jehovamanta yachacherqa? Jaqay tiempopeqa Diospa kamachin Sem kausakushallarqapuni. Manapis Noej kuraj wawanchu karqa, Bibliaqa Noej familiamanta parlaspa paypa sutinta ñaupajta oqharin, ichá Diospi sinchʼi creeyniyoj kasqanrayku. * Jatun Para pasasqanmanta qhepaman, Noeqa Jehovamanta nerqa: “Sempa Señornin Tata Dios”, nispa (Gén. 9:26). Sem, Noej churenqa, Jehovata, cheqa yupaychayta ima jatunpaj qhawarqa.

5 ¿Abraham Semta rejserqachu? Ichapis. Tʼukurinachej, Abraham wawita kashaspa Semta qhawarishasqanpi. Maytachá Abraham tʼukorqa, Sem tawa pachaj wataspi imastachus rikusqanta yuyaspa. Payqa niraj Jatun Para kashajtin imaschus kasqanta, chantá imaynatachus kay pachaman yaku juntʼaykusqantapis rikorqa. Aswan qhepamantaj rikullarqataj imaynatachus llajtas rikhurisqanta runa mirasqanman jina. Chantapis Nimrodpa tiemponpi kausarqa, pichus Babel torre ruwakunanta kamacherqa. Semtaj mana Babel torreta ruwaysikorqachu, chayraykutaj Jehová Babel torreta ruwajkunaj parlayninkuta chajrojtin, pay, familian, familiarnin Abrahampis, ima qallutachus Noé parlarqa chay qallullatapuni parlarqanku. Cheqamantapuni Abrahamqa, Semta jatunpaj qhawarqa. Imaraykuchus Sem kausashajtillanrajpuni Abrahamqa kausakorqa, chantapis paysina Abrahamman Diosmanta yachacherqa.

Abrahamqa Ur llajtapi lanti yupaychayman mana chajrukorqachu

6. 1) Jatun Paranejta imatachus Dios yachachisqanta, ¿imaynatá Abraham sonqonpi japʼikusqanta rikucherqa? 2) ¿Imaynataj Abrahampata, Sarajpatawan kausayninku karqa?

6 Imayna kajtinpis, Abrahamqa Jehová Jatun Paranejta yachachisqanta sonqonpi japʼikorqa, Noé jinataj Diospa munayninta ruwananpaj kallpachakorqa. Chayraykutaj lanti yupaychayta qhesacharqa, tukuy runas, familiaresnin ima lantista yupaychajtinkupis. Chantapis payqa uj sumaj warmita tarikorqa, sutintaj Sara karqa. * Saraqa may kʼachita, Diospipis sinchʼi creeyniyoj karqa. Abrahamtaj paywan casarakorqa, mana wawasninku kajtinpis, Jehovata khuska yupaychaspa mayta kusikorqanku. Chantá Lotta uywakorqanku wajcha qhepakusqanrayku, Lottaj Abrahampa sobrinon karqa.

7. ¿Imaraykutaj Jesuspa discipulosnin Abraham jina ruwananku tiyan?

7 Abrahamqa Jehová Diosman cheqa sonqo karqa, nitaj Ur llajtapi lanti yupaychayman chajrukorqachu. Pay warminwan khuska mana chay llajtamanta runas jinachu ruwarqanku. Noqanchejpis sinchʼi creeyniyoj kanapajqa, Abraham jina ruwananchej tiyan uj jinas kayta mana manchachikuspa. Jesús discipulosninman nerqa: “Mana kay pachajtachu kankichej. Chayraykumin kay pachamanta runasqa chejnisunkichej”, nispa. (Juan 15:19 leey). Jehová Diosta sirvisqaykirayku familiayki, waj runas ima qhesachasunku chayqa, mana qanllachu ajina qhesachasqa kanki. Cheqamantapuni cheqa sonqo Abraham jina, Sara jina ruwashanki.

“Ripuy kay jallpʼaykimanta”

8, 9. 1) ¿Imatataj Abraham ni jaykʼaj qonqarqachu? 2) ¿Imatataj Jehová Abrahamman willacherqa?

8 Uj pʼunchay Jehovaqa, Abrahamman uj willayta willacherqa, chaytataj Abrahamqa ni jaykʼaj qonqarqachu. Bibliaqa mana ninchu imaynatachus Jehová, Abrahamman willachisqanta, chaywanpis ‘Jatun Atiyniyoj Dios’ payman rikhurisqanta niwanchej (Hechos 7:2, 3 leey). Ichapis Diosqa uj angelnejta jatun kayninpa kʼanchaynillanta Abrahamman rikucherqa. Arí, Jehová Diosqa mana chay tiempomanta runaspa lantisninku jinachu karqa, chaytaj Abrahamta maytachá kallpacharqa.

9 Chantá, ¿imatá Abrahamman, Dios willacherqa? “Ripuy kay jallpʼaykimanta, aylluyki ukhumantawan, noqa rikuchisqayki, chay jallpʼaman”, nispa willacherqa. Chaywanpis Jehovaqa mana nerqachu maymanchus ripunanta, astawanpis noqa rikuchisqayki chay jallpʼaman nispalla nerqa. Chaypajtaj Abrahamqa llajtanta, familiaresninta ima saqenan karqa. Oriente Mediopeqa familiata jatunpaj qhawaj kanku. Chayrayku familiata saqerpareyqa may jatun llakiy kasqanta yuyaj kanku, wañuymantapis astawanraj.

10. ¿Imaraykutaj Abrahamwan, Sarawan Ur llajtapi wasinkuta mana saqeyta atillarqankuchu?

10 Abrahamqa nichá llajtanta saqerpariyta atillarqachu. Yachakusqanman jina, Ur llajtaqa may sumaj qhapaj llajta karqa ( “Abrahamwan, Sarawan saqesqanku llajta” nisqa recuadrota qhawariy). Arqueólogos allaspa tarisqankuman jina, jaqay tiempopi wakin familias sumaj wasispi kamachisninkuwan tiyakoj kanku. Chay wasistaj 12 chayri astawan cuartosniyoj kaj, uj sumaj empedrasqa patioj muyuyninpitaj. Astawanpis yakuyoj, alcantarilladoyoj ima karqanku, bañosninkupis jatuchaj cuartos jina karqa. Chantapis Abrahamwan, Sarawanqa manaña waynaschu karqanku, imaraykuchus Abrahamqa ichá 70 watayojña karqa, Sarataj 60 watayojña. Abrahamtaj uj sumaj qosa jina warmin allillan kananmanta llakikorqa. ¿Llajtanmanta ripuspa warminman necesitasqanta qoyta atinmanchu karqa? Paykunaqa sapa kutichá parlarej kanku imachus paykunata llakichisqanmanta, paykunamanta imachus kananmanta ima. Abrahamqa may kusisqachá kasharqa warmin Sara paywan khuska ripunanta nejtin. Sarapis qosan jina, llajtanta, wasinta ima saqeyta munarqa.

11, 12. 1) Abraham, Sara ima llajtankumanta ripunankupaj, ¿imastataj wakichinanku karqa? 2) Abraham, Sara ima Ur llajtamanta ripusqanku pʼunchay, ¿imayna kasqantataj yuyanki?

11 Paykunaqa imatachus ruwanankuta ajllaytawan wakichikorqanku. Ashkha imastataj ruwananku karqa. ¿Imastataj apananku karqa? ¿Imataj kanman karqa familiaresninkumanta, kamachisninkumanta, astawanpis Abrahampa tatan Taremanta? ¿Pusakapunanku allinchu kanman karqa? Abrahamwan, Sarawanqa ajina kasqanta yuyarqanku, imaraykuchus wañupunankama qhawayta munarqanku. Tarepis paykunawan riytaqa munarqapunisina, imaraykuchus chay kutipajqa Taré manaña lantista yupaychasharqachu. Chantapis Bibliaqa Taré familianta pusariykukuspa Ur llajtamanta llojsipusqanta nin. Sobrinon Lotpis paykunallawantaj rerqa (Gén. 11:31).

12 Ripunanku pʼunchay chayamorqa, chay pʼunchay imaynachus kasqanpi tʼukuriy, llajtaj jawanpi familianwan, kamachisninwan ima, ripunankupaj wakichisqaña kasharqanku. Uywasninkuta tantaykorqanku, burrosninkuman, camellosninkuman ima chajnaykorqanku. Arí, wakichisqaña kasharqanku puririnankupaj. * Ichá tukuypis Abraham kamachinallantaña suyasharqanku, Abraham puririnankuta kamachejtintaj, paywan tukuy familianwan Ur llajtamanta riporqanku ujtawan mana kutinankupaj.

13. ¿Imaynatá kay tiempomanta Diospa kamachisnin Abraham jina, Sara jina ruwasqankuta rikuchinku?

13 Kay tiempopipis ashkha willajkuna maypichus astawan willajkuna necesitakun chay lugaresman ripunku. Wakinkunataj waj qalluta parlayta yachakunku, chayri Diospa Reinonmanta waj jinasmanta willanankupaj mayta kallpachakunku. Chayta ruwanankupajtaj Abraham jina, Sara jina waj imasta saqenanku tiyan, imaraykuchus mana allinnillankutachu maskʼanku. Abraham jina ruwasun chayqa, cheqamanta Jehová bendeciwasunchej, chantapis qosqanchejmanta astawanraj pay qowasunchej (Heb. 6:10; 11:6). ¿Imaynatá Jehová Abrahamta bendicerqa?

Éufrates mayuta chimparqanku

14, 15. ¿Imaynatá Abrahamwan, kamachisninwan Urmanta, Harankama rerqanku? ¿Imaraykutaj Harán llajtapi qhepakorqanku?

14 Abrahamwan kamachisninwan rillarqankupuni, ajinamanta sapa pʼunchay puriyman yachaykukorqanku. Abrahamwan, Sarawanqa, chakipi chayri burropi, camellopi ima lloqʼaykusqa rishaspa parlarej kanku, uywaspa campanillasnin sonasqanraykutaj parlasqankoqa nichá uyarikullajchu. Tukuyninkutaj jarata wakichiyta, oqhariyta ima sumajta yachakorqanku. Sapa puririspataj Taré camellopi chayri burropi sumaj lloqʼaykusqa rinanta qhawarej kanku, machituña kasqanrayku. Éufrates mayunnejta, inti yaykuynej pata ladonnejman rerqanku. Arí, paykunaqa sapa pʼunchay rillarqankupuni.

15 Harán llajtamantaj chayarqanku, 960 kilometrosta (192 leguasta) riytawan, chay llajtaqa qhapaj llajta karqa, chaynejtataj pasaj kanku inti llojsimuynejmanta, inti yaykuynejmanta ranqhajkuna. Abrahamtaj chaypi qhepakorqa, ichapis tatan manaña purinanpaj jinachu kasqanrayku.

16, 17. 1) ¿Ima tratotataj Jehová Abrahamwan ruwarqa? 2) Abraham Harán jallpʼapi kashajtin, ¿imaynatá Jehová bendicerqa?

16 Pisi tiemponmantaj Tareqa, 205 watayoj wañuporqa (Gén. 11:32). Chayrayku Abrahamqa llakisqachá kasharqa. Jehovataj watejmanta paywan parlaspa, imatachus Ur llajtapi nisqanta, ima bendicionestachus japʼinanta ima nerqa. Abrahampa mirayninmantaqa ‘uj jatun nación’ llojsinan karqa, paynejtataj wajkunapis bendecisqallataj kananku karqa (Génesis 12:2, 3). Chaytaj maytachá payta kallpacharqa. Abrahamqa may kusisqa Harán llajtamantañataj riporqa, Jehová paywan uj tratota ruwasqanrayku.

17 Chay kutipitaj astawan wakichikunan karqa, kapuynin Jehovaj bendicionninwan ashkhayasqanrayku. Biblia nin: “Haranpi kashaspa mashkha runastachus rantikorqa chaytawan. Tukuy imasnintawan apariykukuspataj [llojsiporqa]”, nispa (Gén. 12:5). Arí, mirayninmanta uj nación llojsinanpajqa, ashkha kapuykunasniyoj, kamachisniyoj ima kanan karqa. Chaytaj mana ninayanchu Jehová kamachisninta qhapajyachisqanta, manaqa munayninta juntʼanankupaj necesitasqankuta qosqallantapuni. Abrahamqa Harán jallpʼamanta llojsiporqa maymanchus rishasqanta mana yachaspa.

Abrahamwan, Sarawanqa Ur llajtata saqerqanku, chaypi allinta kausakushaspapis

18. 1) ¿Ima pʼunchaytaj Diospa llajtan yuyarinallanpajpuni kanman karqa? 2) Aswan qhepa watasman, ¿imaspiwantaj karqa 14 nisán pʼunchaypi? (“ Mana qonqanapaj jina pʼunchay”, nisqa recuadrota qhawariy.)

18 Ashkha pʼunchayta puriytawantaj Carquemisman chayarqanku, viajajkunataj chaynejtapuni Éufrates mayuta chimpaj kanku. Ichá ima pʼunchaychus Abraham chay mayuta chimpasqanqa, Diospa llajtan yuyarinallanpajpuni kanman karqa. Abrahamqa 1943 watapi Jesús niraj jamushajtin Éufrates mayuta chimparqa, ichá 14 pʼunchaypi nisán killamanta (Éxo. 12:40-43). Ima jallpʼatachus Jehová Abrahamman rikuchinanta nisqanqa Carquemismanta ura ladonpi kasharqa. Jehová, Abrahamwan tratota ruwasqantaj chay pʼunchay qallarerqa.

19. ¿Imatataj Jehová Abrahamman nerqa, chayta uyarispa imatá pay yuyarikunman karqa?

19 Chaymanta Abrahamqa ura ladoman rillarqapuni Sichemman chayanankama, maypichus Moré valle kasharqa chayman. Chaypi Jehovaqa Abrahamman rikhurispa chay jallpʼata mirayninman qonanta nerqa. Chayta uyarispa ichá Abrahamqa, Edén huertapi Jehová runasta salvananpaj uj miraymanta parlasqanta yuyarikorqa (Gén. 3:15; 12:7). Chay pacha ichá Abrahamqa, Jehová munayninta juntʼananpaj payta apaykachashasqanta repararqa.

20. ¿Imaynatá Abraham, Jehovaj nisqanta jatunpaj qhawasqanta rikucherqa?

20 Abrahamqa imatachus Jehová payman nisqanta jatunpaj qhawarqa. Canaán jallpʼanta risqanman jinataj Diospaj altaresta ruwaporqa, ñaupajtaqa Moré jallpʼapi, chaymantataj Betel llajtaj qayllanpi. Bibliataj niwanchej pay, Jehovaj sutinta oqharisqanta. ¿Imaynamantá? Jehovaman mayta agradecekuspa miraynin ima jallpʼastachus japʼinanta rikusqanmanta, chantapis ichá chay cheqaspi tiyakoj runasman willaspa (Génesis 12:7, 8 leey). Abrahamqa ashkha chʼampaykunataraj atipanan karqa. Jinapis payqa mana yuyarikullarqapunichu imastachus Ur llajtapi saqesqanmanta, manaqa imatachus qhepaman ruwananpi yuyarqa. Hebreos 11:10 nin: “Abraham suyasharqa jaqay sumaj cimientosniyoj llajtata, mayqentachus Dios wakicherqa, sayacherqataj, chayta”, nispa.

21. Kay tiempomanta Diospa kamachisnin, ¿imatataj Diospa Reinonmanta yachanchej, chantá imatataj ruwasun?

21 Kay tiempomanta cristianosqa, Abrahammanta nisqa astawan yachanchej ‘sumaj cimientosniyoj llajtamanta’, nisunman Diospa Reinonmanta. Sutʼincharinapaj, yachanchej chay Reino janaj pachapi kamachishasqantaña, pisi tiempomantawantaj kay sajra pachata tukuchinanta. Chantapis yachallanchejtaj chay Reinomanta kamachejqa Jesucristo kasqanta, pichus Abrahampa mirayninmanta jamorqa. Abraham kausarimuspa maytachá kusikonqa imaynatachus Jehovaj munaynin juntʼakusqanta yachaspa. ¿Qanpis rikuyta munawajchu imaynatachus Diospa munaynin juntʼakunanta? Jina kajtenqa Abraham jina ruwallaypuni. Jehová Diosta yupaychanaykirayku imatapis saqespa, payta kasukuspa, qotuchakuypi ima llankʼaytapis jatunpaj qhawaspa ima. Ajinamanta “tukuy creejkunaj tatanku” Abrahamqa, qanpa tataykipis kallanqataj.

^ párr. 1 Abrahamqa, jaqay tiempopi Abram sutiyoj karqa. Aswan qhepamantaj Diosqa, “Abraham” sutita churarqa, chay sutitaj “ashkha runaspa tatanku” niyta munan (Gén. 17:5).

^ párr. 4 Abrahammanta parlaspapis kikillantataj nin, pay mana Tarej kuraj wawanchu kajtinpis, Bibliaqa Tarej familianmanta parlaspa paypa sutinta ñaupajta oqharin.

^ párr. 6 Saraqa, jaqay tiempopi Saraí sutiyoj karqa. Aswan qhepamantaj Diosqa, “Sara” sutita churarqa, chay sutitaj “Ñusta” niyta munan (Gén. 17:15).

^ párr. 12 Wakin yachayniyoj runas ninku Abrahampa tiemponpi camellosqa mana runaswan japʼichikojchu kasqanta. Chay nisqankutaj mana cheqachu. Imaraykuchus Bibliaqa ashkha kutispi Abrahampata camellosnin kapusqanta nin (Gén. 12:16; 24:35).