1, 2. ¿Imanötaq Noë kawanqan witsampitaqa nunakuna cambiashqa kayarqan, y imanötaq tsëta rikar Abrahan sientikoq?

ABRAHANQA peqanta pallarkurmi rikachakïkan. * Tsënö këkarmi chuskun lädupa kinkisharëkaq perqashqa atska grädakunayoq zigurat nishqanta rikärin. Jina tsë jatun templupita qoyë (qoshni) yarqïkaqtam rikärin. Killa adoraq sacerdötikunachi tsëchö yapë sacrificiukunata rurëkäyan. Qaparir qayarikachäyanqanqa cällikunayaqmi wiyakan. Piñashqam Abrahanqa rikarëkanqampita tumakurir wayinman chaq nänipa yapë ëwar qallëkun. Mëtsika nunakuna chowpimpa ëwarëkar, Ur markachö mana alli religionkuna y ïdulukunata adorë alläpa mirashqa kanqanta rikarnin quizas piñakun. ¡Noë kawanqan witsampitaqa chipyëpam nunakuna cambiayashqa!

² Abrahan yurikunampaq ishkë wata pishikaptinmi Noëqa wanukushqa karqan. Noëqa Apäkï Tamya pasariptin familianwan arcapita yarqurirllam Diospaq juk sacrificiuta rurarqan, tsëta ruranqampita kushikurmi Diosqa juk turmanyëta shäritsirqan (Gen. 8:20; 9:12-14). Tsë witsampaqqa rasumpa kaq religionllam entëruchö karqan. Peru tsëpita mas tiempu pasariptimpis wallkaqllanam Jehoväta sirwir sïguiyan. Më tsëchömi nunakunaqa mana alli dioskunata adorayan. Abrahanpa teytan  Tarëpis itsachi ïdulukunata rurarnin mana alli religionkunaman qaqan (Jos. 24:2).

3. ¿Imanö nunataq Abrahan karqan, y imatataq pëpita yachakïta puëdintsik?

³ Tsënö kaptimpis, Abrahanqa jukläyam karqan. Pëqa alläpam Diosman markäkoq (yärakoq) y watakuna pasanqanmannömi markäkïninqa mas jatunyaq. Tsënö kaptinmi apostul Pabluqa Diospa yanapakïninwan qellqanqanchö ‘marcäcoq caqcunapa imeca tëtancuna cuenta’ kanqanta nirqan (leyi Romänus 4:11). Diosman markäkunampaq ima yanapanqanta y pënö kanapaq imata ruranapaq kaqta rikärishun.

4, 5. ¿Piraq Abrahanta Jehoväpita yachatsirqan, y imanirtaq tsëta nintsik?

⁴ ¿Pitaq Abrahanta Jehoväpita yachatsirqan? Musyanqantsiknöpis tsë witsankunapaqqa kawëkäyarqanran Diospa wakin sirweqninkuna. Jukqa Semmi karqan. Noëpa kiman tsurinkunapita mayor kaq mana kaptimpis, pëtam puntaman Bibliaqa churan, itsachi Diosman mas markäkoq kaptin. * Tsëchi juk kutiqa Apäkï Tamya pasashqanchöna Noëqa “Sempa Diosnin” nirqan Jehoväpaq (Gen. 9:26). Clärum këkan Jehoväta y rasumpa kaq religionta Sem alläpa respetanqanqa.

⁵ Peru ¿Abrahanqa Semta reqirqantsuraq? Itsachi. Pensari wamrallaraq Abrahan alläpa yachaq edäyashqana kastan Sempa qaqllanta rikarëkanqanman. ¡Alläpa kushishqachi sientikoq chusku pachak watakunapitapis mas imëka pasanqankunata rikashqa kastanta reqinqampita! Këllaman yarpärishun, Semqa rikarqanmi Apäkï Tamya manaraq kaptin nunakuna imëka mana allikunata rurayanqanta, y Patsata yaku imanö tsapanqanta. Tsëpitanam tiempu pasanqanmannö y nunakuna mas mirayanqanmannö punta nacionkuna imanö patsakanqanta rikarqan. Jina Nemrod jutiyoq nuna Diospa contran churakarnin Babel törrita ruratsinqan witsankunapis kawëkarqanmi. Peru Semqa manam pëkunawan takukarqantsu. Tsëmi tsë törrita ruraqkunata pantatsinanrëkur Dios idiömankunata cambiaptimpis, Semwan familianqa teytan Noëpa idiömanta parlar sïguiyarqan, Abrahanpis tsë kastapita karmi tsë idiömallata parlarqan. Rikanqantsiknöpis, Abrahanqa alläpachi respetaq awkinyashqana kastan Semta. Y Abrahan awkinyanqan witsanyaqpis Semqa kawëkarqanran, tsëqa itsa pëchi Jehoväpita parlaparqan.

6. a) ¿Imanötaq Abrahanqa rikätsikurqan Apäkï Tamyata imanir Dios apamunqanta entiendinqanta? b) ¿Imanötaq Abrahanpawan Särapa kawëninkuna karqan?

 ⁶ Imanö kashqa kaptimpis, Abrahanqa shonqunchömi alleq cläru katsirqan Apäkï Tamyata Jehovä imanir apamunqanta, y unë kastan Noënömi Dioswan purinampaq kallpachakurqan. Tsëmi ïdulukunata adorëtaqa chipyëpa chikirqan y wakin nunakunapitaqa kastankuna kayaptimpis alläpa jukläyam karqan. Jina Abrahanqa Sära jutiyoq alläpa alli warmintam tarirqan. * Kë warmipaqa manam rikëninllatsu alläpa shumaq kaq, sinöqa llapan shonqunwan Diosman markäkoq kanqanmi. Pëwanmi Abrahanqa casakurqan y wamrannaq karpis alläpa kushishqam Jehoväta sirwiyarqan. Jina sobrinunkuna Lottam teytannaq y mamannaq kaptin Abrahanwan Säraqa wätakuyarqan.

7. ¿Imanirtaq precisan cristiänukuna Abrahannö kayänan?

⁷ Abrahanqa Jehovätam llapanchö wiyakurqan, y manam ni imëpis Ur markachö ïdulukunata adorayanqanmanqa mëtikurqantsu. Warminwan ishkanmi wakinkuna mana rurayanqanta rurayarqan. Diosman rasumpa markäkunapaqqa noqantsikpis Abrahannömi kanantsik, manam mantsashwantsu jukläya këta. “Mana creyicoq” nunakunapitaqa qateqninkuna jukläya kayanqanta, y tsënö kayanqampita chikishqa kayänampaq kaqtam Jesusqa nirqan (leyi Juan 15:19). Qamtapis Jehoväta sirwinqëkirëkur chikiyäshuptikiqa, ama qonqëtsu, manam qamllatsu tsëkunapa pasëkanki. Rasun kaqchöqa, Abrahanwan Sära pasayanqanllatam qampis pasëkanki.

8, 9. a) ¿Imataq juk kutichö Abrahanta pasarqan? b) ¿Imatataq Abrahanta Jehovä musyatsirqan?

⁸ Juk kutin mana creipaqnö Abrahanta pasëkun: ¡Jehoväpitam  juk willakïta chaskin! Bibliaqa manam willakuntsu tsëta imanö musyatsinqanta, sinöqa “allapa puedeq Diosnintsic yuri[punqanllatam]” willakun (leyi Hëchus 7:2, 3). Itsachi juk angelpa yanapakïninwan Abrahanqa Ciëluchö y Patsachö Autoridäyoq Diospa alläpa puëdeq kënin chipapëkaqta rikarqan. Imanö kaptimpis, alläpachi kushikurqan tsë witsankuna nunakuna adorayanqan ïdulukunapitaqa rasumpa kaq Dios jukläya kanqanta rikar.

⁹ Peru ¿imatataq Abrahanta Dios musyatsirqan? “Que marcata y castequicunata jaqirïcur, ewaquï pushanqaq sitiuman” nirqanmi. Jehoväqa manam willarqantsu mëman ëwanampaq kaqta, tsëpitana musyatsinampaq kaqllatam nirqan. Peru tsëpaqqa yurikunqan markanta y kastankunatam Abrahanqa jaqinan karqan. Unë witsanqa tsë markakunachöqa alläpa precisaqpaqmi familiataqa churayaq. Kastankunata jaqirir alläpa karuchö täraq ëwakïtaqa juk jatun desgraciatanömi rikäyaq. Wakinkunanäqa wanïpitapis mas mana allitanömi tsëta rikäyaq.

10. ¿Imanirtaq fäciltsu karqan Abrahanpaqwan Särapaq Ur markachö wayinkunata jaqiri?

¹⁰ Yurikunqan markata jaqiqa Abrahanpaqqa manachi fäciltsu karqan. Atska pruëbakunam rikätsikun Ur markaqa imëkayoq y alläpa shumaq kanqanta (“ Abrahanwan Sära jaqiyanqan marka” neq recuadruta rikäri). Tsë pampakashqa markata oqtirmi musyayashqa wakin familiakunaqa sirweqninkunawan alläpa jatun y shumaq wayikunachö täräyanqanta. Tsë wayikunaqa 12 cuartukunayoq y chowpinchö rumiwan rurashqa patiuyoqmi kayaq. Cäsi llapan wayikunam yakuyoq, bañakuyänampaq cuartuyoq y desäwiyoq kayaq. Jina yarpäshun, Abrahanwan Säraqa manam alläpa jövinnatsu kayarqan, tsë witsankunapaqqa 70 watayoqnönam Abrahanqa karqan y warminnam 60 watayoqnö. Abrahanqa yarpachakurqanchi warmin Särata imanö rikänampaq kaqman. ¿Puëdinqatsuraq cuidëta ëwëkäyanqan sitiuchö? ¡Mëraq parlayarqan yarpachakuyanqankunapaq y imata mantsayanqankunapaq! Tsëqa Abrahanqa alläpachi kushikurqan pëwan ëwakunampaq Sära awniriptin. Säraqa Abrahannöllam listu këkarqan markanta y imëka kapunqanta jaqirita.

11, 12. a) ¿Imakunatataq alistayan, y imakunapaqtaq yarpachakuyan Abrahanwan Säraqa? b) ¿Ur markapita imanö ëwakuyanqantataq pensanki?

¹¹ Ëwakuyänampaq decidirirqa Abrahanwan Säraqa jinan  höram alistapakur qallëkuyan. ¡Imëkatam alistayänan! ¿Imakunataraq apayanqa tsë mana reqiyanqan sitiuman? ¿Imakunataraq jaqiriyanqa? Y tsëkunapitapis mas precisaqqa, ¿apayanqatsuraq kastankunatawan sirweqninkunata? Abrahanpa teytan Tarëqa awkinnam. Tsëqa, ¿allitsuraq apakuyanman? Wanukunqanyaq cuidayänampaq apakuyänan mas alli kanqantam Abrahanwan Säraqa pensayan. Y Tarëqa kushishqachi awnirqan pëkunawan ëwakunampaq, y tsë witsankunapaqqa ïdulukunata rurëta jaqishqanachi karqan. Bibliaqa nin Ur markapita familianta jorqarnin pë pushanqantam. Y Abrahanpa sobrinun Lotpis pëkunawanmi ëwakun (Gen. 11:31).

¹² Ëwakuyänan höranam chärishqa. Këman pensari, markapa entëru jiruroqnimpa këkaq perqata y zanjata pasarirnam, Abrahanwan kastankuna y sirweqninkunaqa viajayänampaq listu këkäyan. Llapan animalninkunatam ëlluyashqa, ashnunkunata y camëllunkunatam cargapakuyashqa y listunam yarquyänampaq këkäyan. * ¡Tsë junaqqa mana qonqëpaqmi! Llapan tsëchö këkaqkunam Abrahanta rikarëkäyan imë höra yarquyänampaq kaqta musyayänampaq. Tsë höram Ur markata qepachö jaqirir manana imëpis kutimoq ëwakuyan.

13. ¿Imanötaq kanan witsan Diosta sirweqkuna rikätsikuyan Abrahanwan Säranö markäkoq kayanqanta?

¹³ Kanan witsankunapis mëtsikaq Jehoväpa testïgunkunam Diospita yachatsikoqkunata mas wanayanqan sitiukunaman ëwakuyan. Wakinkunanam juk idiömata yachakuyan mas nunakunata Diospa Gobiernumpita yachatsiyänampaq, y wakinnam mana yachakashqa këkar o sasaraq kaptimpis juknöpa yachatsikïta tïrayan. Tsëkunata rurayänampaqqa, Abrahanwan Sära rurayanqanmannömi munëninkunata juk kuchuman churayan y höraqa imëkankunata jaqiriyan. ¡Diospa kaqtam munëninkunapitapis mas puntaman churayan! Pëkunanö markäkoq (yärakoq) kanqantsikta rikätsikushqaqa, Jehoväqa bendicimäshunmi y puëdinqantsikmannö qonqantsikpitapis mastam qomäshun (Heb. 6:10, MTCS; 11:6). Peru ¿imanötaq Abrahantaqa markäkoq kanqampita Dios bendicirqan?

14, 15. ¿Imanötaq Ur markapita Haran markayaq viajayarqan, y imanir-raq Abrahanqa tsëchö juk tiempupa quedakurqan?

¹⁴ Abrahanwan llapan ëwëkaqkunaqa mana jamëtam ëwayan, y pëwan viajaqkunaqa yachakäriyashqanam tsënö purita. Abrahanwan Säraqa höram chakipa y höranam juk cargana animalta montarkurnin parlallapa ëwayan. Parlayanqanqa manam alleqlla wiyakantsu animalkunapa wellqankuna tintinyaptin. Seguïdu rurarninmi carpankunata patsätsita y ëllïta llapankuna yachakuriyan. Y cada yarquyänan höram, awkinyashqana Tarë juk ashnupa o camëllupa waqtanchö shumaq tëkar ëwanampaq procurayan. Eufratis mayu ëwanqan lädumpam ëwayan. Junaq  junaq, semäna semänam Abrahanwan ëwëkaqkunaqa mana qeläkushllapa ëwayan.

¹⁵ Tsëpitanam 960 kilömetrutanö ëwarirnin, tanta kuwakuna hornu niraq wayikunayoq Haran nishqan imëkapis kaq markaman chäriyan, tsë markapam pasaq Inti (Rupay) Yarqunan y Jeqanan lädukunapita negociuta puritsiyänan nänikuna. Abrahanqa tsëchömi juk tiempupa quedakun, itsachi teytan alläpa awkinna kar viajëta manana puëdiptin.

16, 17. a) ¿Imatataq patsätsirqan Jehovä Abrahanwan rurayanqan conträtu? b) ¿Imanötaq Haranchö Abrahanta Dios bendicirqan?

¹⁶ Tsëpita ichik tiempullatanam Tarëqa 205 watayoq këkar wanukun (Gen. 11:32). Abrahanqa alläpachi llakikun. Tsënö këkaptinnam Jehoväqa yapë parlapan. ¿Ima nintaq? Ur markachö këkaptin ninqantam yapë nin, y mëtsika bendicionkunata chaskinampaq kaqtam willan. Abrahanpitam ‘juk jatun nacion’ yarqunqa, y Patsachö llapan familiakunam përëkur bendicishqa kayanqa (leyi Genesis 12:2, 3). ¡Tsëta wiyanqanqa alläpachi kushitsirqan! Jehovä pëwan conträtu ruranqampita kushikurmi yapë viajar qallëkun.

¹⁷ Peru kë kaq kutichöqa, mastaran alistapakuyänan. Haran markachö täranqan witsanmi, Jehovä bendicishqa kaptin Abrahanpaqqa imëkankuna mirashqa. Bibliaqa willakun “Haranchö mëtsika cösaskunata y sirwipakoqkunata tariyanqan[tam]” (Gen. 12:5). Awmi, pëpita juk nacion yarqunampaqqa, mëtsika sirwipakoqkunata y cösaskunatam wanarqan. Tsënö kaptimpis, manam shuyarashwantsu sirweqninkunata Jehovä rïcuyätsinantaqa, peru imam sïqa, munëninta ruraqkunapaq imapis mana pishitsinampaq kaqtaqa awnikunmi. Tsënam Abrahanqa tsëkunata wiyarirnin mas kushikurnin yapë viajar qallëkun mëman chänanta mana musyëkarpis.

18. a) ¿Imëtaq Abrahanqa mana qonqëpaq junaqta pasarqan? b) ¿Ima maskunataq pasarqan nisan killa 14 junaqchö? (“ Juk alläpa precisaq fëcha” neq recuadruta rikäri.)

¹⁸ Tsëpita atska junaq chakipa ëwanachömi këkarqan Carquëmis nishqan marka, tsë markapam mëtsikaq viajaqkuna Eufratis mayuta tsimpayaq. Itsachi tsë sitiuchö këkar Abrahanqa Diospa markanchö alläpa precisaq junaqpa pasarqan. Manaraq Jesus shamuptin 1943 watam, tiempu pasariptin nisan nir reqiyanqan killapa 14 junaqninchö Eufratis mayuta Abrahan tsimparqan (Ex. 12:40-43). Sur lädumpam Abrahanta Jehovä rikätsinampaq kaq awninqan marka këkarqan. Tsë mana  qonqëpaq junaqmi Abrahanwan Dios ruranqan conträtu qallëkurqan.

19. ¿Imatataq Abrahanta Jehovä awnirqan, y imataraq itsa Abrahanqa ichikllapis cuentata qokurqan?

¹⁹ Sur kaq lädupa ëwarëkarnam Abrahanwan pëpa llapan kaqkunaqa Siquem markachö Morëpa jatusaq montinkunapa (qerunkunapa) amänunchö jamariyan. Tsëchömi Jehoväqa Abrahanta yapë parlapan. Këkaq kutichöqa tsë patsata mirënin chaskinampaq kaqtam nin. ¿Abrahanqa cuentata qokurqantsuraq llapan nunakunata juk ‘mirëwan’ salvanampaq Eden huertachö Jehovä awnikunqanqa pëpa mirëninwan cumplikänampaq kaqta? (Gen. 3:15; 12:7.) Itsapis. Abrahanqa itsachi ichikllapis cuenta qokurqan munënin cumplikänampaq Jehovä imanöllapapis utilisëkanqanta.

20. ¿Imanötaq Abrahan rikätsikurqan Jehovä awninqanta alläpa precisaqpaq churanqanta?

²⁰ Abrahanqa alläpa precisaqpaqmi churarqan Jehovä mandanqanta. Canaan nunakuna täräyanqan markakunapa ëwëkarmi Abrahanqa Diosnimpaq altarkunata perqanampaq Morë markapa jatusaq montinkunapa amänunchö y Betelpa amänunchö jamarqan. Tsëchö Jehoväpa jutinta parlanqantam Bibliaqa nin. ¿Imanö? Itsachi Diosta agradecikoq mirëninta qonampaq kaq patsata rikätsinqampita. Jina itsachi tsë kinrëchö täraq nunakunata Diospita yachatsirqan (leyi Genesis 12:7, 8). Rasun kaqchöqa, Abrahanpa markäkïninqa mëtsika pruëbakunaparan pasanan karqan. Manam ichikllapis yarparqantsu Ur markachö jaqinqan cösasninkunamanqa. Tsëpa rantinqa, Dios qonampaq kaqkunamanmi yarpararqan. Hebrëus 11:10 textu ninqannöpis “Dios sielucho yacheninwan ruranqan mana ushacaq marca[tam]” shuyararqan.

21. Abrahan manam musyanqampitaqa, ¿imatataq Diospa Gobiernumpita musyantsik? ¿Imata ruranapaqtaq listu këkänantsik?

 ²¹ Jehoväta kanan witsan sirweqkunaqa Abrahanpitapis masmi musyantsik Hebrëus 11:10 textu parlanqan markapita, o juk parlakïchöqa Diospa Gobiernumpita. Jina allim musyantsik tsë Gobiernuqa ciëluchö mandakïkanqantana y ichikllachöna mana alli kaqkunata ushakäratsimunampaq kaqta. Y musyantsikmi tsë Gobiernupa mandakoqninqa Jesucristu kanqanta, juk parlakïchöqa, Abrahanta unë witsankunana awninqan mirëqa Jesucristu kanqanta. ¡Imanö kushishqaraq kë alläpa markäkoq nunaqa sientikunqa kawariramurnin Dios awnikunqan imanö cumplikanqanta musyarirnin! ¿Qampis munankimantsuraq awnikunqankunata imanö Jehovä cumplinqanta rikëta? Tsëta munarqa Abrahannö Diosman markäkïta tïrë. ¿Imanötaq tsëtaqa rurankiman? Jehoväta alli sirwinëkipaqmi imëkatapis jaqinëkipaq listu këkänëki, wiyakoq kanëki, y cargukunata chaskinqëkitam precisaqpaq churanëki. Tsënö ruraptikiqa, ‘marcäcoq caqcunapa imeca tëtancuna cuenta’ Abrahanmi qampapis teytëki cuenta kanqa.