1, 2. O ā suiga ua iai talu mai aso o Noa, ma o ā faalogona o Aperamo e tusa o lenā mea?

NA TEPA aʻe Aperamo * ma iloa atu se ʻolo maualuga o loo tū mai i lona nuu o Uro. Sa vāvāō tagata, ma sa vaaia le alu aʻe o le asu o taulaga sa faia e ositaulaga i lo latou atua o le masina. Seʻi faaāta le tepa ese o Aperamo ma faanunumi lona muaulu ona o le lē fiafia. A o ia ui atu i auala ua faatumulia i tagata, e mafaufau pea o ia i le tulaga ua iai Uro. Ua sosolo pei o se faamaʻi le ifoga tupua i inā. Pagā le telē o le aafiaga o tapuaʻiga sesē ua iai i le lalolagi talu mai aso o Noa.

² Na maliu Noa ae toe lua tausaga fanau Aperamo. Ina ua mavae le Lolo ma ō ese mai Noa ma lona aiga mai le vaa, na latou ofoina atu se taulaga iā Ieova, o Lē na saunia se nuanua. (Kene. 8:20; 9:12-14) E na o le tapuaʻiga mamā sa iai i lenā taimi. A o faatoʻateleina tagata i le lalolagi, na amata ona lē toe iai le tapuaʻiga mamā, ae tapuaʻi atu i atua faapaupau. Sa aafia foʻi le tamā o Aperamo o Tara i le ifo i tupua, ma atonu sa ia tāina tupua.—Iosua 24:2.

3. O le ā se uiga sa ese ai Aperamo, ma o le ā e tatou te aʻoaʻoina mai ai?

³ Peitaʻi, e ese Aperamo mai le toʻatele o tagata, ona sa ia faatuatua i le Atua. Na mulimuli ane taʻua o ia e Paulo, o le “tamā o i latou uma e faatuatua.” (Faitau le Roma 4:11.) Seʻi o tatou talanoaina pe na faapefea ona faamalosia le faatuatua o Aperamo, auā e aogā foʻi e faamalosia ai lo tatou faatuatua.

4, 5. Atonu o ai na aʻoaʻoina Aperamo e faatatau iā Ieova, ma o le ā se faamaoniga o lenā manatu?

⁴ Na faapefea ona aʻoaʻoina Aperamo e faatatau iā Ieova le Atua? E tatou te iloa sa iai auauna faamaoni a Ieova i na taimi, ma o Semu se tasi o i latou. E masani ona taʻua muamua lona igoa, e ui e lē o ia o le ulumatua a Noa. O le māfuaaga, ona o ia o se tagata e malosi le faatuatua. * E leʻi umi talu ona mavae le Lolo, ae taʻua e Noa Ieova o le “Atua o Semu.” (Kene. 9:26) Sa faaalia e Semu le faaaloalo mo Ieova, faapea le tapuaʻiga mamā.

⁵ Pe sa masani Aperamo iā Semu? E foliga mai o le tulaga lenā. Seʻi faaāta Aperamo o se tamaitiiti. E mautinoa lona fiafia i le iloaina, sa iai sona tuaa na soifua mo le silia ma le 400 tausaga. Sa vaai Semu i le amioleaga sa iai a o leʻi oo mai le Lolo, taimi na tafiesea ai tagata amioleaga, faatoʻateleina o tagata i le lalolagi ma salalau atu i le tele o atunuu, faapea le fouvalega a Nimarota i le ʻOlo i Papelu. E leʻi faia se vaega a Semu i lenā fouvalega. O lea ina ua faafenumiaʻi e Ieova gagana i lenā taimi, sa tautatala pea Semu ma lona aiga i le gagana na tautatala ai tagata i le taimi o Noa. Sa aofia ai Aperamo i lenā aiga. E mautinoa la sa matuā faaaloalogia e Aperamo Semu. Atonu sa aʻoaʻoina e Semu Aperamo e faatatau iā Ieova le Atua.

6. (a) E faapefea ona iloa na malamalama Aperamo i le māfuaaga na aumaia ai le Lolo? (e) O le ā le ituaiga olaga sa maua e Aperamo ma Sarai?

⁶ Po o le ā lava le tulaga, e pau le mea e tatou te mautinoa, na malamalama lelei Aperamo i le māfuaaga na aumaia ai e Ieova le Lolo, ma sa ia manaʻo e faafiafia le finagalo o Ieova. O lea na tetee atu ai Aperamo i le ifo i tupua ma ese le auala sa ola ai mai isi tagata, e oo lava i totonu o lona aiga. Mulimuli ane, na ia faaipoipo atu iā Sarai, * e lē gata o se avā e lalelei ae e malosi foʻi le faatuatua iā Ieova. E ui lava e leʻi iai sa la fanau  i lea taimi, ae e mautinoa sa tele lo la fiafia sa maua mai i le auauna faatasi iā Ieova, ma sa la tausia foʻi Lota le atalii o le uso o Aperamo.

7. E faapefea ona faaaʻoaʻo soo o Iesu iā Aperamo?

⁷ Na lotomalilie Aperamo ma Sarai e tuese mai tagata ifo i tupua o Uro. O le uiga foʻi lenā e tatau ona iā i tatou, pe a mananaʻo e atiaʻe se faatuatua malosi. Na fetalai Iesu e lē o ni tagata o le lalolagi ona soo, ma o le a inosia i latou. (Faitau le Ioane 15:19.) Pe a teena oe e lou aiga po o tagata o le nuu, ia manatua e lē na o oe o feagai ma lenā tulaga. O loo e mulimuli i faaaʻoaʻoga lelei a Aperamo ma Sarai, o ē na auauna ma le faamaoni iā Ieova.

8, 9. (a) O le ā se mea mataʻina na tupu iā Aperamo? (e) O le ā le feʻau sa avatu e Ieova?

⁸ I se tasi aso, na tupu ai se mea mataʻina iā Aperamo, na ia maua se feʻau mai iā Ieova le Atua. E lē o faamatala auʻiliʻilia mai e le Tusi Paia pe na faapefea ona maua lenā feʻau, ae na faapea mai, na faaali mai “le Atua mamalu” i lenā tane faatuatua. (Faitau le Galuega 7:2, 3.) Atonu o se agelu na faaali mai iā Aperamo, lea na ia vaaia ai sina mamalu o le Pule Silisili Ese o le aoao o mea. Seʻi faaāta le fiafia o Aperamo i le iloaina o le eseesega o le Atua moni, ma atua faapaupau o loo tapuaʻi i ai tagata.

⁹ O le ā le feʻau sa avatu e Ieova iā Aperamo? “Ia e tuua lou nuu ma lou aiga, ae alu atu i le nuu ou te faasino atu iā te oe.” E leʻi faailoa atu e Ieova po o fea tonu le nuu e alu i ai. Sa tatau iā Aperamo ona tuua lona nuu ma lona aiga. I Sasaʻe Tutotonu anamua, sa matuā tāua aiga i la latou aganuu. O lea, o le tuua e se tane o lona aiga ae agaʻi atu i se nofoaga mamao, o se tulaga sili ona leaga.

10. Pe na faigofie mo Aperamo ma Sarai ona tuua le olaga sa iai i Uro? Faamatala.

¹⁰ Sa faigatā mo Aperamo ona tuua le olaga sa iai i Uro. O se tasi lea o aai sa sili ona tele le tamaoaiga. (Tagaʻi i le pusa “ Le Aai na Tuua e Aperamo ma Sarai.”) Ua faaalia i suʻesuʻega a ē eliina palapala, sa iai i Uro fale e sili ona mananaia, ma e taʻi 12 pe sili atu foʻi potu e iai mo le aiga faapea auauna. I nei fale taʻitasi, e iai se lotoā i le ogatotonu lea e siʻomia e potu o le fale. O le tele o fale e iai falelētaʻua ma se alāvai e faatafe ese ai vai palapalā ma otaota o tagata. Manatua, e lē o toe talavou  Aperamo ma Sarai. E mautinoa sa manaʻo Aperamo e tausia lelei Sarai, o se gaoioiga e faia e so o se tane alofa mo lana avā. Seʻi mafaufau i a la talanoaga sa faia, atonu sa iai ni a la fesili ma popolega e faatatau i lo la tofiga. Ae maʻeu le fiafia o Aperamo ina ua talia e Sarai lea tofiga. I le pei o Aperamo, sa lotomalie Sarai e tuua le olaga sologa lelei sa iai.

11, 12. (a) O ā tapenaga ma filifiliga sa manaʻomia ona faia a o leʻi alu le faigāmalaga? (e) Faamata o ā ni tapenaga sa faia i le aso sa alu ai le faigāmalaga?

¹¹ O lea ua sauni nei le faigāmalaga, ma e tele tapenaga e manaʻomia ona fai. O ā mea o le a la aveina? Sa tatau ona la filifili pe e ave o la aiga, auauna, aemaise le tamā matua o Aperamo o Tara. Na la filifili e ave o ia, ma tausi seʻia oo ina maliu. Sa aofia foʻi Lota i ē na faimalaga. (Kene. 11:31) E foliga mai sa lotomalie Tara e ō ma lona aiga, talu ai o loo taʻua i le Tusi Paia o ia na aveeseina lona aiga mai Uro. E leʻi toe tapuaʻi atu foʻi o ia i ni tupua.

¹² Ua oo nei i le aso e alu ai le faigāmalaga. Seʻi faaāta taavale toso o loo tutū i fafo atu o pā o le aai lea e siʻomia e se alāvai telē. Ua uta le tele o mea i luga o kamela ma asini, ma faapotopoto uma mai manu e ave i le faigāmalaga. * O se aso fiafia lea mo i latou o le a faimalaga. O lea, ina ua faapea mai Aperamo e alu loa le faigāmalaga, na latou tuua loa Uro e faavavau.

13. O le ā le auala o loo faaaʻoaʻo ai auauna a Ieova i aso nei iā Aperamo ma Sarai?

¹³ Ua filifili le toʻatele o auauna a Ieova e siitia i se vaipanoa o loo tele ai le manaʻoga mo tagata talaʻi. Ae ua filifili nisi e aʻoaʻo se isi gagana, pe faataʻitaʻi foʻi se isi auala fou e talaʻi ai. Ina ia faataunuu na filifiliga, e manaʻomia le agaga faataulaga, ina ia lotomalie ai e tuua se olaga sologa lelei o loo iai, e pei ona sa faia e Aperamo ma Sarai. O se faaaʻoaʻoga lelei foʻi lea mo auauna a Ieova. Pe a tatou faaalia le faatuatua, e mautinoa o le a faamanuia mai e Ieova i tatou. (Epe. 6:10; 11:6) Pe na faamanuia e Ieova Aperamo?

14, 15. (a) Na faapeʻī le faigāmalaga mai Uro e agaʻi atu i Karana? (e) Atonu o le ā le māfuaaga na filifili ai Aperamo e faamautū i Karana mo sina taimi?

¹⁴ A o alu le faigāmalaga, ua amata ona masani Aperamo  ma Sarai, faapea ma ē na latou malaga faatasi i le suiga ua iai. Seʻi faaāta Aperamo ma Sarai, atonu e iai taimi e savavali ai, ae i nisi taimi e tiʻetiʻe ai i kamela. Pe a faia a la talanoaga, e lagona atu le tagitagi o logo o loo i faagutu o manu. E oo foʻi iā i latou e lē tele se tomai i le auala e ola ai pe a alu se faigāmalaga, ua amata ona masani i le faia ma le toe tatalaina o faleʻie. Na latou fesoasoani foʻi i le aveina o Tara i luga o se kamela po o se asini. Na agaʻi atu le faigāmalaga i le itu i mātū i sisifo, ma uia le Vaitafe o Eufirate. Na latou aʻea, savalia le tele o nuu mo le tele o aso.

¹⁵ Pe tusa ma le 600 maila le mamao ua latou uia, ae latou taunuu loa i Karana, o se aai e tamaoaiga, ma e masani ona uia e tagata faipisinisi. O lea, na latou mālōlō ai i lenā aai ma faamautū ai mo sina taimi. Atonu sa leai se malosi o Tara e toe faaauau ai i le faigāmalaga.

16, 17. (a) O le ā le feagaiga sa faia e Ieova ma Aperamo? (e) Na faapefea ona faamanuia e Ieova Aperamo a o aumau ai i Karana?

¹⁶ Mulimuli ane, na maliu Tara i le 205 o ona tausaga. (Kene. 11:32) Na faamāfanafanaina Aperamo ina ua toe fetalai mai Ieova iā te ia e pei ona sa ia faia i Uro. Sa ia toe folafola  atu o le a ia faia Aperamo ma “nuu tele,” ma e maua e aiga uma i le lalolagi faamanuiaga ona o ia. (Faitau le Kenese 12:2, 3.) O lenei feagaiga na faalaeiauina ai Aperamo e faaauau pea la latou faigāmalaga.

¹⁷ Na matuā faamanuia e Ieova Aperamo a o aumau ai i Karana, auā ua faapea mai le Kenese 12:5: “O mea uma na latou maua, o pologa na latou maua i Karana.” Ina ia avea ma nuu, e manaʻomia e Aperamo meafaitino ma ni auauna—o se vaega o tagata e toʻatele. E lē faapea e faatamaoaigaina e Ieova ana auauna i taimi uma. Nai lo lea, e na te foaʻi mai mea e latou te manaʻomia, ina ia mafai ai ona faia lona finagalo. O le malosi mai iā Ieova, na mafai ai e Aperamo ona faaauau le faigāmalaga.

18. (a) O anafea sa faataunuuina ai e Aperamo se vala sili ona tāua i le talafaasolopito o feutagaʻiga a Ieova ma ona tagata? (e) O ā nisi mea tāua na tutupu i tausaga mulimuli ane iā Nisani 14? (Tagaʻi i le pusa “ O se Aso Tāua i le Talafaasolopito o le Tusi Paia.”)

¹⁸ Ua mavae ni nai aso ae taunuu le faigāmalaga i Karekimisa, o se nuu e masani ona uia e tagata malaga ina ia sopoʻia ai le vaitafe o Eufirate. Atonu o le nofoaga lea sa faataunuuina ai e Aperamo se vala sili ona tāua i le talafaasolopito o feutagaʻiga a Ieova ma ona tagata. Auā iā Nisani 14 i le 1943 T.L.M., na uia ai e Aperamo Karekimisa ma sopoʻia ai le vaitafe, ma i le itu i saute sa iai le laueleele sa folafolaina atu e Ieova iā te ia. (Eso. 12:40-43) O le aso lava lenā na amata ai le feagaiga sa faia e Ieova iā Aperamo.

19. (a) O le ā sa aofia i le folafolaga sa faia e Ieova iā Aperamo? (e) Ona o lenā folafolaga, atonu o le ā sa toe faamanatu atu ai iā Aperamo?

¹⁹ A o agaʻi atu le faigāmalaga a Aperamo i le itu i saute, sa latou taunuu ai i mea e iai laau maualuluga o Morē e lata ane i Sekema, ma o i inā sa toe fetalai ai Ieova iā Aperamo, e uiga i le folafolaga e faatatau i lana fanau. Atonu sa mafaufau Aperamo i le valoaga sa faia e Ieova i tuā  i Etena, e faatatau i se “fanau” o le a togiolaina le fanau a tagata. (Kene. 3:15; 12:7) Peitaʻi, o lea folafolaga atonu na amata ai ona ia malamalama, o ia o se vaega o le uluaʻi fuafuaga a Ieova sa iai.

20. Na faaalia faapefea e Aperamo lona talisapaia o le faaeaga sa tuuina atu e Ieova?

²⁰ Sa matuā talisapaia e Aperamo le faaeaga sa tuuina atu e Ieova iā te ia. E mautinoa sa latou ō atu ma le faaeteete i nuu na latou uia, talu ai sa nofoia pea e tagata Kanana, ma o i inā na fausia ai e Aperamo fata e fai ai taulaga iā Ieova, e lata i laau maualuluga o Morē ma nuu e lata i Peteli. Atonu na ia talaʻi foʻi i tagata Kanana. Pe a manatunatu Aperamo i le lumanaʻi o lana fanau, e na te valaau i le suafa o Ieova e faaalia ai lona lotofaafetai. (Faitau le Kenese 12:7, 8.) E ui lava na iai luʻi sa tofotofoina ai le faatuatua o Aperamo, ae e leʻi salamō ai o ia i lana filifiliga sa fai o le tuua o le olaga tamaoaiga sa iai i Uro. Sa ia tepa taulaʻi i le folafolaga a Ieova e pei ona taʻua i le Eperu 11:10: “Na ia faatalitali atu i se aai e iai ona faavae moni, o le tufuga ma o lē na fausia lea aai, o le Atua lea.”

21. (a) O le ā le eseesega o lo tatou malamalamaga i le Malo o le Atua ma le malamalamaga o Aperamo? (e) O le ā ua e maumauaʻi e fai?

²¹ E tele atu mea ua iloa e auauna a Ieova i aso nei i lo o Aperamo e faatatau i le “aai” lea na taʻua i le Eperu 11:10. E faasino atu lenā aai i le Malo o le Atua i le lagi, lea ua toe o se aga ona aumaia lea o le faaumatiaga i lenei faiga o mea. O le fanau e faasino atu iā Iesu Keriso, le tupu o lenā Malo. Maʻeu se faaeaga mo i tatou i le toe feiloaʻi ma Aperamo pe a toetū mai! O le a malamalama atoatoa Aperamo i lenā taimi i le auala na faataunuuina ai e Ieova lana fuafuaga. Pe e te fia vaai i le taimi e faataunuuina ai e Ieova ana folafolaga uma? E tāua tele la ona e faaaʻoaʻo iā Aperamo, o lē na faaalia le agaga faataulaga, usiusitaʻi, ma faafetaia Ieova po o le ā lava le faaeaga e tuuina mai. O lea, pe a e faaaʻoaʻo i le faatuatua o Aperamo le “tamā o i latou uma e faatuatua,” o le a pei o ia o sou tamā.