Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 3

«Xtlatkan [...] xlipaks nkanajlanin»

«Xtlatkan [...] xlipaks nkanajlanin»

1, 2. ¿La talakgpalilh kakilhtamaku lata akxni xlama Noé chu la mamakgkatsinilh Abrahán?

ABRAHÁN lakaʼalh niku wi pirámide zigurat nema xtasiya xakgspun kachikin Ur. * Xtakgaxmata pi xtachilimaka kcalles, chu xtasiya jin nema xtaxtuma klanka templo. Xsacerdotes dios xla papaʼ mastamaparakgo tamakamastan. Abrahán matsuwi xʼakgxekga xlakata ni lakgati tuku akxilhma. Taspita xchik chu titaxtu niku lamakgolh latamanin ktiji, max nitlan limakgkatsi la xlilhuwa kakninanikan ídolos kʼUr. Akxni xlama Noé asta la uku, ¡lu talhuwinit nixaxlikana takanajla!

2 Noé nilh akxni xtsankga akgtiy kata nalakachin Abrahán. Akxni Noé chu xfamilia taxtukgolh kʼarca akxni xtitatunita Munkaklat, Noé tlawanilh tamakamastan Jehová, wa xlakata Dios tlawalh pi katasiyalh chamakxkulit (Gén. 8:20; 9:12-14). Ama kilhtamaku kaj akgtum xaxlikana takaknin xʼanan putum katiyatni. Pero la uku akxni titaxtunit xlipulakkaw generación lu talakgatumikgonit kkatiyatni, chu ni lhuwa tiku kakninanikgo Jehová. Xanikuta kakninanikan nixaxlikana dioses. Asta Taré xtlat Abrahán max xkatlawa ídolos (Jos. 24:2).

¿La akgtum lu tlan liʼakxilhtit xla takanajla litaxtulh Abrahán?

3. ¿Tuku tlan tayat xkgalhi Abrahán, chu tuku kinkamasiyaniyan?

3 Abrahán nichuna xlin xlatamat la amakgapitsi. Wa tlakg lilakgapaska xlakata lu xkanajlani Dios. Wa xlakata, Dios matsokgnilh apóstol Pablo pi Abrahán wa «xtlatkan [...] xlipaks nkanajlanin» (kalikgalhtawakga Romanos 4:11). Kaʼakxilhwi tuku makgtayalh Abrahán xlakata tlan kstakli xtakanajla. Na lu nakinkamakgtayayan nakatsiyaw la stakli xtakanajla.

Skujnilh Jehová akxni xtitaxtunita Munkaklat

4, 5. ¿Tiku max makgtayalh Abrahán xlakata xlakgapasli Jehová chu tuku xlakata chuna wanaw?

4 ¿Tuku makgtayalh Abrahán xlakata tlan xlakgapasli Jehová Dios? Katsiyaw pi ama kilhtamaku Jehová xkgalhi kskujnin tiku ni xmakgxtakgkgo. Chatum wa Sem. Maski ni wa xapuxku xwanit xlikgalhtutu xkamanan Noé, Biblia wa tiku pulana lichuwinan. Max xlakata Sem lu xkanajlani Dios. * Akxni xtitaxtunita Munkaklat, Noé wa pi Jehová «xDios Sem» xwanit (Gén. 9:26). Sem maxkilh kakni Jehová chu xaxlikana takaknin.

5 ¿Lakgapasli Sem Abrahán? Max chuna. Kaj kalakpuwanti akxni Abrahán aktsujku xwanit xakxilha xpariente tiku xlina kata. ¡Lu xlakgati xkatsini xlakata xlatamat Sem, tiku xʼakxilhnit tuku xlanit akgtati ciento kata nema xtitaxtunita! Sem xʼakxilhnit putum tuku nitlan xʼanan kakilhtamaku akxni nina xmin Munkaklat, nema limasputuka tuku nitlan xʼanan, chu akxni tsukukgolh xapulana kachikinin, na akxilhli akxni Nemrod tsukulh tlawa lanka torre kBabel xlakata ni xkgalhakgaxmata Jehová. Sem nipara tsinu makgtayanalh akxni tsukuka tlawakan torre, maski Dios kalakgpalinilh xtachuwinkan tiku xtlawamakgo torre, Sem chu xfamilia watiya xapulana tachuwin chuwinankgolh: xtachuwin Noé. Kʼuma familia na anta xmakgtanuma Abrahán. Max Abrahán lu xmaxki kakni Sem. Chu xlakata Sem latamalh atsinu ni putum xlatamat Abrahán max wa litachuwinalh Jehová.

Abrahán ni kakninanilh ídolos nema xwilakgolh kʼUr

6. 1) ¿La limasiyalh Abrahán pi xlakgchanit xnaku tuku katsinilh xlakata akxni milh Munkaklat? 2) ¿La xwi xlatamatkan Abrahán chu Sara?

6 Katsiyaw pi Abrahán lu makgtayalh xtakanajla tuku katsilh xlakata Munkaklat. Liskujli xlakata xtatlawalh Dios la Noé. Wa xlakata Abrahán ni chuna xwanit la latamanin xalak Ur, ni xkakninani ídolos, max asta kxfamilia xkakninanikan ídolos. Pero, tekgsli lu xastlan xpuskat. Tatamakgaxtokgli Sara, ni kajwatiya stlan xwanit na lu xkanajlani Jehová. * Maski ni xkgalhikgo kamanan lu xpaxuwakgo xlakata akxtum kskujnanikgo Jehová. Nachuna xlakata Lot, xpuxnimat nialh xkgalhi xnatlatni tsukukgolh kuentajtlawakgo.

7. ¿La tlan natlawakgo kstalaninanin Cristo chuna la Abrahán?

7 Abrahán nikxni makgxtakgli Jehová maski kʼUr lhuwa xkakninanikan ídolos. Abrahán chu Sara liwana xlakpuwankgonit pi nakakninanikgo ídolos. Xlakata nakgalhiyaw xaxlikana takanajla nachuna natlawayaw chu ni pekuanaw la Abrahán chu Sara. Jesús wa pi kstalaninanin “ni xala katuxawat o kakilhtamaku xwankgolh” chu wa xlakata latamanin ni xkaʼakxilhputunkgolh (kalikgalhtawakga Juan 15:19). Komo namin kilhtamaku mi familia o kminkachikin ni naʼakxilhputunkgoyan xlakata skujnanipat Jehová, kalakapastakti pi ni miʼakstu wila. Wix tatlawampat Dios chuna la tlawalh Abrahán chu Sara.

«Kataxtu kmintiyat»

8, 9. 1) ¿Tuku lu tlan titaxtulh Abrahán? 2) ¿Tuku wanilh Dios Abrahán?

8 Akgtum kilhtamaku, Abrahán wi tuku lu tlan titaxtulh. Wi tuku makatsinilh Jehová Dios. Biblia ni lhuwa tuku kinkawaniyan xlakata la Abrahán maxkika uma tamakatsin pero kinkawaniyan pi «Dios nti nkgalhiy ntlanka xkakni» tasiyanilh (kalikgalhtawakga Hechos 7:2, 3). Max limaklakaskinka chatum ángel xlakata xmaʼakxilhnika Abrahán xlitliwakga Mapakgsina xlikalanka kakilhtamaku. Lu max makgapaxuwalh Abrahán akxni akxilhli pi Dios xlikana lama chu ni xtachuna ídolos nema ni kstaknankgo nema xkakninanikan.

9 Pero ¿tuku makatsinilh Dios Abrahán? «Kataxtu kminkachikin chu xlakgstipankan mimparientes chu kxchik mintlat chu kapit kkachikin nema nakmasiyaniyan.» Jehová ni wanilh niku nachan, kaj maʼakxilhnilh niku naʼan. Pero pulana xlimakgxtakgat xwanit xchik chu xparientes. Kxamakgan Oriente Medio lu xlakaskinka xʼakxilhkan familia. Akxni chatum chixku xmakgxtakga xfamilia chu makgat xʼan nitlan xʼakxilhkan, tlakg nitlan xwanit nixawa linin.

10. ¿Tuku xlakata max tuwa makgkatsikgolh Abrahán chu Sara namakgxtakgkgo Ur?

10 Lu tuwa xʼama makgkatsi Abrahán namakgxtakga Ur. Anta kʼUr xʼanan lhuwa latamanin chu lhuwa tumin (kaʼakxilhti recuadro « Kachikin nema Abrahán chu Sara makgxtakgkgolh»). Tuku tekgskanit xlakata Ur limasiya pi lakswan chiki xʼanan, makgapitsi xkgalhikgo liwaka 12 cuartos xlakata xtawilakgolh xfamilia o xlakskujnin, chu stlan xwanit xmakni chu kxpulakni xkgalhikgo patio niku xlikalakgtsapskanit chiwix. Na xkgalhikgo chuchut putum kachikin, niku xchakganankgo chu niku xmakankgo xalixkajni chuchut. Nachuna, Abrahán chu Sara ni aku kstakmakgolh, Abrahán max xkgalhi 70 kata chu Sara 60. Xlakaskin pi Sara tlan xtawi chu tlan xkuentajtlawalh, chuna la lakaskin chatum tlan chixku. ¿Tlan xkuentajtlawalh niku xʼamakgolh? ¡Lu max lhuwa xlichuwinankgo tuku xʼamakgolh tlawakgo xlakata tuku Jehová xkalakgayawanit! Abrahán max lu lipaxuwalh akxni Sara wa pi na xʼama an. Sara na xatapaxuwan makgxtakgputulh tuku tlan xkgalhi kxchik.

11, 12. 1) ¿Tuku makaxkgolh chu lakkaxwikgolh akxni xʼamakgolh taxtukgo kʼUr? 2) ¿La lakpuwana pi xtasiya kilhtamaku akxni Abrahán taxtulh kʼUr?

11 Xlakata tuku Jehová kawanilh talakaskilh pi Abrahán chu Sara lhuwa tuku xlimakaxat xwanit. Lu tuwa makgkatsikgolh napujunankgo chu nalakkaxwilikgo la xʼamakgo ankgo. ¿Tuku xtalakaskin nalinkgo niku ni xlakgapasnankgo chu tuku xlimakgaxtakgatkan? Chu tuku tlakg xlakaskinka, ¿la xlikatsikgo tiku anta xlamakgolh? ¿Tuku xʼamakgolh tlawakgo xlakata Taré kgolota xwanit? Lakkaxwilikgo nalinkgo chu nakuentajtlawakgo. Max xla na xatapaxuwan stalalh, wa xlakata wankan pi wa pulalilh familia akxni taxtukgolh kʼUr. Taré xmakgxtakgnita ídolos. Lot, xpuxnimat Abrahán na kataʼalh maski kaj anu anu xʼamakgolh tawilakgo (Gén. 11:31).

12 Chalh kilhtamaku akxni taxtukgolh. Kaʼakxilhti makxtum wilakgolh kxaʼalakgaputu xpatsaps Ur. Camellos chu burros lhuwa tuku kukalimakgolh, lima xborregos, xfamilia chu xlakskujnin takaxkgonita chu paxuwakgo xlakata nataxtukgo. * Kaks lakaʼakxilhmakgolh Abrahán xlakata nakawani tukuya tiji natiyakgo. Chanita kilhtamaku nataxtukgo kʼUr chu nikxni nataspitparakgo.

13. ¿Tuku tlawamakgolh xlakskujnin Dios la uku chuna la Abrahán chu Sara?

13 La uku lhuwa xlakskujni Jehová lakkaxwilikgo naʼankgo niku tlakg talakaskin tiku nalichuwinan Dios. Amakgapitsin katsinikgo atanu tachuwin xlakata tlakg naskujnikgo Dios. Amakgapitsi lakkaxwilikgo atanu la nalichuwinankgo Dios maski ni lu lakgatikgo. Akxni chuna tlawakgo katsikgo pi tuwa, max xlakata nialh lhuwa tuku nakgalhikgo. ¡Lu tlan pi xlakskujnin Dios chuna tlawakgo la Abrahán chu Sara! Komo akinin chuna nakgalhiyaw kintakanajlakan, Jehová putum kilhtamaku lhuwa tuku nakinkamaxkiyan nixawa tuku akinin maxkiyaw. Putum kilhtamaku nakinkasikulunatlawayan (Heb. 6:10; 11:6). ¿Makgtayalh Abrahán?

Patakutkgolh Éufrates

14, 15. ¿Tuku lalh ktiji akxni taxtukgolh kʼUr asta chankgolh kHarán, chu tuku xlakata max Abrahán tamakgxtakgli tsinu kilhtamaku kHarán?

14 Xputumkan katsinikgolh la tlan naʼankgo. Kaj kalakpuwaw akxni Abrahán chu Sara xtalakgpalitilhakgo, chatum xtlawan chu achatum xkgatawilatnan, akxni xkgalhchuwinankgo na xtakgaxmata campanas nema xpixwakakgo animales. Chalh kilhtamaku asta tiku ni liwana xkatsini katsinilh la nakaxtlawa chu namapanu laktsu chiki chu xmakgtayakgo Taré xlakata liwana nakgatawila camello o burro. Tiyakgolh tiji nema xʼan knoreste chu tlawankgolh kxpaxtun Éufrates. Titaxtulh kilhtamaku chu semanas, chu lakalhuwa niku xtitaxtutilhamakgolh.

15 Alistalh, akxni xtlawankgonita 960 kilómetros, chankgolh kʼakgtum kachikin xwanikan Harán niku lhuwa tuku xʼanan chu anta xtitaxtu tiji nema xlinan kʼEste chu kʼOeste. Xfamilia anta tamakgxtakgkgolh tsinu kilhtamaku. Max xlakata Taré kgolota xwanit chu nialh la alakatanu niku xʼan.

16, 17. 1) ¿Tukuya talakkaxlan tatlawalh Jehová Abrahán? 2) ¿La sikulunatlawalh Dios Abrahán kHarán?

16 Titaxtulh tsinu kilhtamaku Taré nilh akxni xkgalhi 205 kata (Gén. 11:32). Max lu lilipuwa akxni nilh xtlat Abrahán. Pero Jehová tachuwinampara. Chu wanipa tuku xwaninit kʼUr chu wi tuku tlakg wanipa. Xʼama litaxtu «akgtum lanka kachikin» chu xpalakata Abrahán xʼamakgolh litamakgtayakgo putum familias xalak katiyatni (kalikgalhtawakga Génesis 12:2, 3). ¡Max lu matliwakglhli uma tachuwin! Xlakata lu lipaxuwalh pi tatlawalh akgtum talakkaxlan Jehová, Abrahán tiyapa xtiji.

17 Pero la uku tlakg lhuwa tuku xlilakkaxwilit. Jehová lu sikulunatlawalh Abrahán akxni xwi kHarán. Biblia lichuwinan pi «putum tuku xmakgstokgwilikgonit chu xlakskujnin nema kgalhikgolh kHarán» (Gén. 12:5). Xlakata akgtum kachikin xwankgolh xtalakaskin pi Abrahán lhuwa tuku xkgalhilh chu lhuwa lakskujnin. Jehová ni putum kilhtamaku tlawa pi xlakskujni nakgalhikgo lhuwa tumin, pero kamaxki tuku maklakaskinkgo xlakata namakgantaxtikgo xtalakaskin. Akxni xmatliwakglhkanita, Abrahán tiya xtiji xlakata naʼan niku ni xlakgapasnan.

Tuwa kakitaxtunilh Abrán chu Sara akxni makgxtakgkgolh Ur akgtum lu tlan kachikin

18. 1) ¿Tukuya kilhtamaku Abrahán titaxtulh tuku tlakg xlakaskinka xlakata xliputum tuku titaxtulh xkachikin Jehová? 2) ¿Tuku na xlakaskinka lalh alistalh k14 xla nisán? (Kaʼakxilhti recuadro « Lu xlakaskinka kilhtamaku».)

18 Lhuwa kilhtamaku tlawalh akxni taxtulh kHarán chu xʼama kCarquemis niku lhuwa tiku patakutkgo Éufrates. Anta unu max Abrahán titaxtulh tuku tlakg xlakaskinka xliputum tuku titaxtukgolh xkachikin Dios. Max kilhtamaku 14 xla papaʼ nema alistalh limapakuwika nisán, kkata 1943, Abrahán chu tiku xtaʼankgo patakutkgolh kgalhtuchokgo (Éx. 12:40-43). Anta ksur ktiyat nema Jehová xwaninit Abrahán pi namaxki. Ama kilhtamaku tsukulh kgantaxtu talakkaxlan nema xtatlawanit Dios.

19. ¿Tuku wanilh Jehová Abrahán chu tuku max lakapastakli Abrahán?

19 Abrahán ampa ksur chu alistalh tachokgokgolh lakatsu niku wilakgolh laklanka kiwi xalak Moré, lakatsu kSiquem. Anta Jehová tachuwinampa Abrahán. Ama kilhtamaku Jehová wanilh Abrahán pi xkamanan xlakan xʼama wan tiyat. ¿Lakapastakli Abrahán tuku xlichuwinanit Jehová kʼEdén, akxni lichuwinalh «xkamanan puskat», nema xʼama min kilhtamaku nakalakgmaxtu latamanin? (Gén. 3:15; 12:7.) Max lakapastakli. Max tsukulh akgatekgsa pi Abrahán xmakgantaxtima tuku tlakg xlakaskinka, natlawa xtalakaskin Jehová.

20. ¿La limasiyalh Abrahán pi lu xlakaskinka xʼakxilha talakgalhaman nema Jehová xmaxkinit?

20 Abrahán lu xlakaskinka xakxilha talakgalhaman nema Jehová xmaxkinit. Abrahán anu anu latapulilh kxtiyatkan cananeos pero kuenta xtlawa, Abrahán tachokgolh xlakata xtlawanilh xDios pumakamastan, pulana lakatsu niku xyakgolh laklanka kiwi xalak Moré chu alistalh lakatsu kBetel. Biblia wan pi anta mapakuwilh xtukuwani Jehová, max xmaxkima paxtikatsinit xlakata laksakli pi xʼama kasikulunatlawa xkamanan. Chu max kalitachuwinalh Dios cananeos (kalikgalhtawakga Génesis 12:7, 8). Lhuwa tuku litaʼakxilhli la xwi xtakanajla Abrahán akxni kaj xlapula. Abrahán ni lakapastakli tuku xmakgxtakgnit, xchik chu tuku lu tlan xmakgxtakgnit kʼUr. Kajwatiya xlilakpuwan tuku Jehová xwaninit namaxki. Hebreos 11:10 wan xlakata Abrahán: «Xkgalhkgalhiy [...] [kachikin] wa ntu ntlan xtankgaxikg nkgalhiy, wa nti xlakglhkana, chu xtlawana, wa Dios».

21. ¿Tuku katsiyaw xlakata xTamapakgsin Dios nema ni xkatsi Abrahán?

21 Akinin kskujnanin Jehová tlakg katsiyaw xlakata uma kachikin, nema kilhchani xTamapakgsin Dios nixawa Abrahán, nema talichuwinan kHebreos 11:10. Katsiyaw pi uma tamapakgsin mapakgsinamaja kʼakgapun chu nialh makgas namasputu uma kakilhtamaku, chu katsiyaw pi xkamanan Abrahán kilhchanima Jesucristo, nema la uku mapakgsinamaja. ¡Akgtum lanka talakgalhaman nakgalhiyaw akxni naʼakxilhaw Abrahán xlakata nalakastakwanan chu liwana naʼakgatekgsa putum la kgantaxtulh xtalakaskin Jehová! ¿Akxilhputuna la nakgantaxtu putum tuku Jehová wanit natlawa? Talakaskin chuntiyaku natlawayaw la tlawalh Abrahán. Naskujnaniyaw Jehová maski wi tuku nalimakgxtakgaw, nakgalhakgaxmatnanaw, chu nawaniyaw pi lu paxtikatsiniyaw talakgalhaman nema kinkamaxkinitan. Na kakgalhiw kintakanajlakan la Abrahán «xtlatkan [...] xlipaks nkanajlanin» chu chuna tlan nawanaw pi na kintlatkan.

^ párr. 1 Titaxtulh makgapitsi kata, Dios lakgpalinilh xtukuwani Abrán chu limapakuwilh Abrahán nema wamputun «xTlat lhuwa latamanin» (Gén. 17:5).

^ párr. 4 Nachuna kBiblia na pulana lichuwinankan Abrahán xliputum xkamanan Taré, maski xnatalan tlakg xanapuxkun.

^ párr. 6 Alistalh, Dios lakgpalinilh xtukuwani Sarai chu limapakuwilh Sara nema wamputun «Princesa» (Gén. 17:15).

^ párr. 12 Makgapitsi kgalhtawakgananin kgalhskininankgo komo xkakgalhikan camellos kchiki akxni xlama Abrahán. Pero nila limasiyakgo pi ni xkakgalhikan. Chu kBiblia makglhuwa lichuwinan pi Abrahán xkgalhi camellos (Gén. 12:16; 24:35).