Yì hosọ lẹ ji

Yì todowhinnu hosọ lẹ tọn ji

WETA 1

“Na Ahọluduta Towe Ni Wá”

“Na Ahọluduta Towe Ni Wá”

NUHE WETA LỌ BẸHẸN

Gbadopọnna nuhe Jesu plọnmẹ gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go

1, 2. Ohó tẹwẹ Jehovah lọsu dọna atọ̀n to apọsteli Jesu tọn lẹ mẹ, podọ nawẹ yé yinuwa gbọn?

EYIN Jehovah Jiwheyẹwhe lọsu biọ to asi we nado wà nude, nawẹ hiẹ na yinuwa gbọn? Mahopọnna nudepope he ewọ biọ to asi we, be hiẹ ma na nọ jejeji nado setonuna anademẹ etọn ya? E họnwun dọ a na wàmọ!

2 Ojlẹ vude to Juwayi owhe 32 W.M. godo, atọ̀n to apọsteli Jesu tọn lẹ mẹ—yèdọ Pita, Jakọbu po Johanu po—tindo numimọ mọnkọtọn pẹẹ. (Hia Matiu 17:1-5.) Yé pli dopọ hẹ Ogán yetọn to “osó he yiaga taun de ji,” bọ yé mọ awusọhia Jesu tọn to numimọ mẹ taidi Ahọlu gigonọ olọn mẹ tọn de. Numimọ ehe taidi nujijọ jọnun de na Pita sọmọ bọ e jlo nado tindo mahẹ to e mẹ. Dile Pita to hodọ, aslọ de ṣinyọ́n yé ji. Enẹgodo, Pita po hagbẹ etọn lẹ po sè ogbè de he gbẹtọvi vude poun wẹ ko tindo lẹblanulọkẹyi nado sè pọ́n—enẹ wẹ ogbè Jehovah lọsu tọn. To whenue Jehovah ko dohia dọ Visunnu emitọn wẹ Jesu godo, e dọ tlọlọ dọmọ: “Mì nọ dotoaina ẹn.” Apọsteli lẹ setonuna anademẹ Jiwheyẹwhe tọn enẹ. Yé dotoaina nuhe Jesu plọn yé lẹ, podọ yé na tuli mẹdevo lẹ nado wà nudopolọ.—Owalọ 3:19-23; 4:18-20.

Jesu dọho gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go hugan hosọ devo depope

3. Naegbọn Jehovah jlo dọ mí ni nọ dotoaina Visunnu etọn, podọ hosọ tẹwẹ e jẹ dọ mí ni gbadopọnna?

3 Hogbe enẹlẹ, “Mì nọ dotoaina ẹn,” yin kinkandai do Biblu mẹ na ale mítọn. (Lom. 15:4) Etẹwutu? Na Jesu wẹ yin hoyidọtọ Jehovah tọn podọ whedepopenu he Jesu kẹ̀ onù etọn nado plọnnumẹ, nuhe Otọ́ etọn jlo dọ mí ni yọnẹn lẹ plọn mí wẹ e te. (Joh. 1:1, 14) Jesu dọho gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go whlasusu hugan hosọ devo depope, yèdọ gandudu olọn mẹ tọn Mẹsia tọn he bẹ Klisti Jesu po ganduhẹmẹtọ 144 000 etọn lẹ po hẹn, enẹwutu nuhe sọgbe wẹ e yin nado gbadopọnna hosọ titengbe ehe po sọwhiwhe po. (Osọ. 5:9, 10; 14:1-3; 20:6) Ṣigba jẹnukọn whẹ́, mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhewutu Jesu do dọho gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go sọmọ.

“Sọn Susugege Nuhe Tin to Ahun mẹ lẹ Tọn Mẹ . . .”

4. Nawẹ Jesu dohia dọ Ahọluduta lọ nọ duahunmẹna emi gbọn?

4 Ahọluduta lọ nọ duahunmẹna Jesu taun. Etẹwutu mí sọgan dọ mọ? Na nuhe mẹde dọ wẹ yè do nọ yọ́n nuhe to ahun etọn mẹ—enẹ wẹ yindọ, hodidọ mítọn lẹ nọ do nuhe yin nujọnu na mí nugbonugbo hia. Jesu lọsu dọmọ: “Sọn susugege nuhe tin to ahun mẹ lẹ tọn mẹ wẹ onù nọ dọtọ́n.” (Mat. 12:34) Whedepopenu he dotẹnmẹ lọ hundote, Jesu nọ kẹ̀ onù etọn nado dọho gando Ahọluduta lọ go. Hugan alọdlẹndonu 100 wẹ tin to owe Wẹndagbe tọn ẹnẹ lẹ mẹ gando Ahọluduta lọ go bọ suhugan hodidọ lọ lẹ tọn yin dehe Jesu dọ. Ahọluduta lọ wẹ yin hosọ yẹwhehodidọ etọn tọn. E dọmọ: “Yẹn dona yì tòdaho devo lẹ mẹ ga nado lá wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn, na ehe wutu wẹ yẹn do yin didohlan.” (Luku 4:43) Etlẹ yin to fọnsọnku etọn godo, Jesu zindonukọn nado nọ dọhona devi etọn lẹ gando Ahọluduta lọ go. (Owalọ 1:3) Na nugbo tọn, ahun Jesu tọn gọ́ na pinpẹn-nutọn na Ahọluduta lọ, ehe nọ whàn ẹn nado nọ dọho gandego.

5-7. (a) Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ Ahọluduta lọ nọ duahunmẹna Jehovah? Na apajlẹ. (b) Nawẹ mí sọgan dohia dọ Ahọluduta lọ nọ duahunmẹna mí gbọn?

5 Ahọluduta lọ nọ duahunmẹna Jehovah lọsu ga. Nawẹ mí wagbọn do yọ́n enẹ? Flindọ, Jehovah wẹ do Visunnu dopo akàn etọn hlan aihọn mẹ; Jehovah wẹ yin asisa nuhe Visunnu etọn dọ bo plọnmẹ lẹpo tọn. (Joh. 7:16; 12:49, 50) Jehovah wẹ sọ yin asisa nuhe yin kinkandai to owe Wẹndagbe tọn ẹnẹ lẹ mẹ gando gbẹzan po lizọnyizọn Jesu tọn po go lẹpo tọn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe enẹ zẹẹmẹdo na ojlẹ de.

E jẹ dọ dopodopo mítọn ni kanse ede dọ, ‘Be Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn nọ duahunmẹna mi ya?’

6 Mí ni dọ dọ a jlo na to fọto whẹndo mìtọn tọn delẹ do fọto-hẹnnú de mẹ. Fọto susu wẹ tin to asi we bọ a jlo na ṣinyan sọn e mẹ, amọ́ fọto vude poun wẹ fọto-hẹnnú lọ sọgan hẹn. Etẹwẹ a na wà? A dona ṣinyan dehe a na bẹ do e mẹ lẹ. To linlẹn de mẹ, owe Wẹndagbe tọn lẹ taidi fọto-hẹnnú de he do nuhe Jesu wà lẹ hia mí hezeheze. Jehovah ma gbọdo mẹhe kàn owe Wẹndagbe tọn lẹ nado kàn nulẹpo he Jesu wà bo dọ to whenue e to aigba ji. (Joh. 20:30; 21:25) Kakatimọ, gbigbọ wiwe Jehovah tọn deanana yé nado basi kandai hodidọ po nuyiwa Jesu tọn lẹ po tọn he na gọalọna mí nado mọnukunnujẹ lẹndai lizọnyizọn etọn tọn mẹ, gọna nuhe yin nujọnu na Jehovah hugan. (2 Tim. 3:16, 17; 2 Pita 1:21) To whenuena e yindọ owe Wẹndagbe tọn lẹ bẹ nuhe Jesu plọnmẹ gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go lẹ hẹn, mí sọgan wá tadona lọ kọ̀n dọ Ahọluduta lọ nọ duahunmẹna Jehovah taun. Saa lẹnnupọn do enẹ ji, Jehovah jlo dọ mí ni yọ́n nuhe Ahọluduta etọn yin taun!

7 E jẹ dọ dopodopo mítọn ni kanse ede dọ, ‘Be Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn nọ duahunmẹna mi ya?’ Eyin mọ wẹ, mí na tin to jejeji nado dotoaina nuhe Jesu dọ bo plọnmẹ gando Ahọluduta lọ go—enẹ wẹ nujọnu-yinyin etọn, lehe e na wá gbọn po whenue e na wá po.

“Na Ahọluduta Towe Ni Wá”—Gbọnna?

8. Nawẹ Jesu do nujọnu-yinyin Ahọluduta lọ tọn hia gbọn?

8 Lẹnnupọndo odẹ̀ apajlẹ tọn lọ ji. Po hogbe he bọawu bo dutomẹji lẹ po, Jesu do nujọnu-yinyin Ahọluduta lọ tọn po nuhe e na wadotana lẹ po hia. Odẹ̀ enẹ bẹ obiọ ṣinawe hẹn. Obiọ atọ̀n tintan lẹ gando lẹndai Jehovah tọn lẹ go—yèdọ klandowiwe oyín etọn tọn, wiwá Ahọluduta etọn tọn, gọna ojlo etọn hinhẹndi to aigba ji kẹdẹdi to olọn mẹ. (Hia Matiu 6:9, 10.) Obiọ atọ̀n enẹlẹ tindo kanṣiṣa hẹ yede pẹkipẹki. Ahọluduta Mẹsia tọn wẹ yin azọ́nwanu he Jehovah na yizan nado klan oyín etọn do wiwe bo hẹn ojlo etọn di.

9, 10. (a) Etẹwẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wà to whenue e na wá? (b) Opagbe Biblu tọn tẹwẹ hiẹ to jejeji nado mọ hẹndi etọn?

9 Etẹwẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wà to whenuena e na wá? Eyin mí hodẹ̀ dọ, “Na Ahọluduta towe ni wá,” nuhe biọ mí te wẹ yindọ na Ahọluduta lọ ni yinuwa to niyaniya mẹ. To whenue Ahọluduta lọ na wá, e na yí aṣẹpipa etọn zan to gigọ́ mẹ to aigba ji. E na de aihọn ylankan dintọn sẹ̀, bo na de gandudu gbẹtọvi tọn lẹpo sẹ̀, bo nasọ hẹn aihọn yọyọ dodowiwa tọn de wá. (Dan. 2:44; 2 Pita 3:13) Enẹgodo, to gandudu Ahọluduta lọ tọn glọ, aigba lọ pete na lẹzun paladisi. (Luku 23:43) Mẹhe tin to oflin Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ na yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ bo na wá nọpọ́ hẹ mẹyiwanna yetọn lẹ. (Joh. 5:28, 29) Gbẹtọvi tonusetọ lẹ na lẹzun mẹpipe bo na duvivi ogbẹ̀ madopodo tọn. (Osọ. 21:3-5) To godo mẹ, aigba po olọn po na nọ wà ojlo Jehovah Jiwheyẹwhe tọn to kọndopọ mẹ! Be hiẹ ma to jejeji nado mọ hẹndi opagbe Biblu tọn enẹlẹ tọn ya? Flindọ, whedepopenu he hiẹ to dẹ̀ho dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ni wá, dẹ̀ho wẹ a te dọ opagbe dagbedagbe enẹlẹ ni mọ hẹndi.

10 E họnwun dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ma ko “wá” todin nado hẹn odẹ̀ apajlẹ tọn lọ di. Na gandudu gbẹtọvi tọn lẹ gbẹ́ pò to gandu podọ aihọn yọyọ dodowiwa tọn lọ ma ko wá. Ṣigba, wẹndagbe lọ wẹ yindọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ko yin didoai, dile mí na dọhodeji to weta he bọdego mẹ do. Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe Jesu dọ gando whenue Ahọluduta lọ na yin didoai po whenue e na wá po go.

Whetẹnu Wẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn Na Yin Didoai?

11. Etẹwẹ Jesu dọ gando didoai Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go?

11 Jesu dohia dọ Ahọluduta lọ ma na yin didoai to owhe kanweko tintan W.M., dile etlẹ yindọ delẹ to devi etọn lẹ mẹ to nukundo enẹ. (Owalọ 1:6) Lẹnnupọndo nuhe e dọ to apajlẹ voovo awe delẹ he e na mẹ ji, vlavo e na tintan to nudi owhe 31 W.M. podọ awetọ to 33 W.M.

12. Nawẹ apajlẹ likun po ogbé ylankan lẹ po tọn lọ dohia dọ Ahọluduta lọ ma na yin didoai to owhe kanweko tintan W.M. gbọn?

12 Apajlẹ likun po ogbé ylankan lẹ po tọn. (Hia Matiu 13:24-30.) To whenue Jesu ko na apajlẹ ehe godo, vlavo to amakikọ-whenu to owhe 31 W.M., e basi zẹẹmẹ etọn na devi etọn lẹ. (Mat. 13:36-43) Nuagokun apajlẹ lọ tọn po zẹẹmẹ etọn po die: To okú apọsteli lẹ tọn godo, Lẹgba na do ogbé ylankan (Klistiani lalo lẹ) do ṣẹnṣẹn likun lẹ tọn (“ovi Ahọluduta lọ tọn lẹ,” kavi Klistiani yiamisisadode lẹ). Likun po ogbé ylankan lẹ po na yin dotẹnmẹna nado whẹ́n dopọ kakajẹ jibẹwawhé whenu, ehe yin “vivọnu titonu de tọn.” To whenue jibẹwawhé na ko bẹjẹeji, ogbé ylankan lẹ na yin bibẹpli. Enẹgodo, likun lẹ na yin bibẹpli. Gbọnmọ dali, apajlẹ lọ dohia dọ Ahọluduta lọ ma na yin didoai to owhe kanweko tintan W.M., ṣigba to whenue jinukun lọ lẹ na ko whẹ́n godo. Dile nulẹ wayi do, whenue jinukun lẹ ko whẹ́n pó godo, ojlẹ jibẹwawhé tọn bẹjẹeji to 1914.

13. Nawẹ Jesu dohia dọ emi ma na yin zizedo ofìn ji taidi Ahọlu Mẹsia tlolo he emi na ko lẹkọyi olọn mẹ gbọn?

13 Apajlẹ mina lẹ tọn. (Hia Luku 19:11-13.) Jesu na apajlẹ ehe to owhe 33 W.M. to whenue e to aliji jei Jelusalẹm whla godo tọn. Mẹdelẹ to todoaitọ etọn lẹ mẹ lẹndọ e na do Ahọluduta etọn ai tlolo he yé na jẹ Jelusalẹm. Nado jla pọndohlan yetọn do bo dohia dọ ojlẹ he mẹ Ahọluduta lọ na yin didoai te gbẹ́ pò taun, Jesu yí ede jlẹdo “dawe de he tọ́n sọn whẹndo he diyin de mẹ” go he jlo na tọ́nwhẹ̀n “yì otò dindẹn de mẹ nado mọ aṣẹpipa ahọlu-yinyin tọn yí.” * To whẹho Jesu tọn mẹ, “otò dindẹn” he mẹ e na yì wẹ olọn mẹ, fie e na mọ aṣẹpipa yí taidi Ahọlu te sọn Otọ́ etọn dè. Ṣigba, Jesu yọnẹn dọ emi ma na yin zizedo ofìn ji taidi Ahọlu Mẹsia to afọdopolọji he emi na ko lẹkọyi olọn mẹ. Kakatimọ, e na sinai to adusilọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo na nọte kakajẹ ojlẹ dide lọ mẹ. Dile e wá yì do, ojlẹ teninọ tọn enẹ dẹn na owhe kanweko susu lẹ.—Salm. 110:1, 2; Mat. 22:43, 44; Heb. 10:12, 13.

Whetẹnu Wẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn Na Wá?

14. (a) Nawẹ Jesu na gblọndo na kanbiọ he ẹnẹ to apọsteli etọn lẹ mẹ kanse e gbọn? (b) Etẹwẹ hẹndi dọdai Jesu tọn plọn mí gando tintin tofi etọn po Ahọluduta lọ po go?

14 Azán delẹ jẹnukọnna hùhù Jesu tọn, ẹnẹ to apọsteli etọn lẹ mẹ kanse e dọmọ: “Etẹwẹ na yin ohia tintin tofi towe tọn po vivọnu titonu lọ tọn po?” (Mat. 24:3; Malku 13:4) Jesu na yé gblọndo gbọn dọdai he gbloada de didọna yé dali, ehe yin kinkandai to Matiu weta 24 po 25 po mẹ. Jesu basi zẹẹmẹ na yé to gigọ́ mẹ gando nujijọ voovo he na jọ lẹdo aihọn pé bo na dohiagona ojlẹ de he yin yiylọdọ “tintin tofi” etọn go. Bẹjẹeji tintin tofi etọn tọn na yin ojlẹ dopolọ he mẹ Ahọluduta lọ na yin didoai te; podọ vivọnu tintin tofi etọn tọn na yin ojlẹ dopolọ he mẹ Ahọluduta lọ na te. Mí tindo kunnudenu he pé dọ dọdai Jesu tọn ko to hẹndi mọ sọn 1914 gbọ́n. * Enẹwutu, owhe enẹ dohiagona bẹjẹeji tintin tofi etọn tọn po didoai Ahọluduta lọ tọn po.

15, 16. Mẹnu lẹ wẹ hogbe lọ “whẹndo ehe” to alọdlẹndo?

15 Ṣigba, whetẹnu wẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wá taun? Jesu ma dọ whenue enẹ na jọ taun. (Mat. 24:36) Ṣigba, e dọ nude he dona hẹn mí kudeji dọ Ahọluduta lọ ko sẹpọ pete. Jesu dohia dọ Ahọluduta lọ na wá to whenue “whẹndo ehe” na ko mọ hẹndi dọdai ohia lọ lẹ tọn godo. (Hia Matiu 24:32-34.) Mẹnu lẹ wẹ hogbe lọ “whẹndo ehe” to alọdlẹndo? Mì gbọ mí ni gbadopọnna hodidọ Jesu tọn lẹ po sọwhiwhe po.

16 “Whẹndo ehe.” Be mayisenọ lẹ wẹ Jesu tindo to ayiha mẹ ya? Lala. Mẹnu lẹ wẹ e to hodọna? Jesu dọ dọdai ehe na delẹ to apọsteli etọn lẹ mẹ he “dọnsẹpọ ẹ dovo.” (Mat. 24:3) Apọsteli lẹ na yin amisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali to madẹnmẹ. Sọ doayi lẹdo hodidọ lọ tọn go. Whẹpo e do dọho gando “whẹndo ehe” go, Jesu dọmọ: “Todin, mì plọnnu sọn apajlẹ ovòtin tọn ehe mẹ: Tlolo he alà yọyọ etọn jẹ whinwhẹ́n ji bo jọ amà, mì nọ yọnẹn dọ alunlun ko sẹpọ. Mọdopolọ mìwlẹ ga, to whenue mì mọ onú ehe lẹpo, mì ni yọnẹn dọ ewọ ko sẹpọ, yèdọ to ohọ̀n ji.” Hodotọ yiamisisadode Jesu tọn lẹ—e ma yin mayisenọ lẹ—wẹ na mọ nuhe e ko dọ dọdai etọn lẹ bo na doayi nuhe yé zẹẹmẹdo go, enẹ wẹ yindọ, Jesu ko “to ohọ̀n ji.” Enẹwutu, to whenue Jesu dọho gando “whẹndo ehe” go, hodotọ yiamisisadode etọn lẹ wẹ e tindo to ayiha mẹ.

17. Etẹwẹ hodidọ lọ lẹ “whẹndo” po “onú ehe lẹpo” po zẹẹmẹdo?

17 “Ma na juwayi to aliho depope mẹ kaka onú ehe lẹpo nado jọ.” Nawẹ onú ehelẹ na jọ gbọn? Nado mọ gblọndo na kanbiọ enẹ, mí dona yọ́n onú voovo awe delẹ: yèdọ nuhe “whẹndo” po “onú ehe lẹpo” po zẹẹmẹdo. Hogbe lọ “whẹndo” nọ saba dlẹnalọdo mẹhe tindo owhe voovo bo nọgbẹ̀ to ojlẹ tangan de mẹ lẹ. Whẹndo de ma nọ gbọṣi aimẹ kakadoi, podọ e nọ wá vivọnu. (Eks. 1:6) Hogbe lọ lẹ “onú ehe lẹpo” bẹ nujijọ he yin didọdai bo na jọ to tintin tofi Jesu tọn whenu lẹ hẹn, yèdọ sọn bẹjẹeji etọn to 1914 kakajẹ vivọnu etọn to “nukunbibia daho” lọ whenu.—Mat. 24:21.

18, 19. Nawẹ mí sọgan mọnukunnujẹ hodidọ Jesu tọn gando “whẹndo ehe” go mẹ gbọn, podọ tadona tẹ kọ̀n wẹ mí sọgan wá?

18 To whelọnu lo, nawẹ mí sọgan mọnukunnujẹ hogbe Jesu tọn lẹ mẹ gando “whẹndo ehe” go gbọn? Whẹndo ehe bẹ pipli mẹyiamisisadode lẹ tọn awe he nọgbẹ̀ dopọ to ojlẹ tangan de mẹ hẹn—pipli tintan wẹ mẹyiamisisadode he mọ bẹjẹeji hẹndi ohia nujijọ 1914 tọn lẹ tọn, podọ pipli awetọ wẹ mẹyiamisisadode he nọgbẹ̀ to ojlẹ de mẹ hẹ pipli tintan lọ. Mẹdelẹ to pipli awetọ lọ mẹ na nọgbẹ̀ nado mọ bẹjẹeji nukunbibia daho he ja lọ tọn. Pipli awe lọ lẹ wleawuna whẹndo dopo, na Klistiani yiamisisadode lọ lẹ nọgbẹ̀ dopọ to ojlẹ dopolọ mẹ na ojlẹ de wutu. *

19 Tadona tẹ kọ̀n wẹ mí sọgan wá? Mí yọnẹn dọ kunnudenu ohia tintin tofi Jesu tọn to aṣẹpipa Ahọluduta lọ tọn mẹ ko họnwun lẹdo aihọn pé. Mí sọ mọdọ owhe mẹyiamisisadode he gbẹ́ pò to ogbẹ̀ bo yin apadewhe “whẹndo ehe” tọn lẹ tọn ko sẹyì taun; etomọṣo, yemẹpo ma na kú whẹpo nukunbibia daho lọ nado bẹjẹeji. Enẹwutu, mí sọgan wá tadona lọ kọ̀n dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wá to madẹnmẹ bo na dugán do aigba ji! Lehe e na yin awuvivinamẹnu do sọ nado yí nukun mítọn do mọ hẹndi odẹ̀ he Jesu plọn mí nado nọ hò lọ tọn dọmọ: “Na Ahọluduta towe ni wá”!

20. Hosọ titengbe tẹ ji wẹ mí na dọhodo to owe ehe mẹ, podọ etẹwẹ mí na gbadopọnna to weta he bọdego mẹ?

20 Mì gbọ mí ni ma wọn hogbe Jehovah lọsu tọn lẹ he e dọ sọn olọn mẹ gando Visunnu etọn go blo, ehe dọmọ: “Mì nọ dotoaina ẹn.” Taidi Klistiani nugbo lẹ, mí nọ tin to jejeji nado setonuna anademẹ Jiwheyẹwhe tọn enẹ. Mí nọ tindo ojlo sisosiso to nulẹpo he Jesu dọ bo plọnmẹ gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go lẹ mẹ. Nuhe Ahọluduta lọ ko wadotana todin po nuhe e na wà to sọgodo lẹ po yin hosọ titengbe de he na yin hodọdeji to owe ehe mẹ. Weta he bọdego na gbadopọnna nujijọ ojlofọndotenamẹ tọn lẹ he wá aimẹ to whenue Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn yin jiji to olọn mẹ.

^ huk. 13 Apajlẹ Jesu tọn sọgan ko flinnu todoaitọ etọn lẹ gando Alkẹlausi, he yin visunnu Hẹlọdi Daho lọ tọn go. Whẹpo Hẹlọdi do kú, e de Alkẹlausi do otẹn etọn mẹ nado dugán do Jude po awà devo lẹ po ji. Ṣigba, whẹpo Alkẹlausi na do jẹ gandu ji, e dona zingbejizọnlin yì Lomu nado mọ aṣẹpipa ahọlu tọn yí sọn Augusti Sesali dè.

^ huk. 14 Na nudọnamẹ dogọ, pọ́n weta 9tọ owe Etẹwẹ Biblu Plọn Mí Taun? tọn.

^ huk. 18 To whenue mẹyiamisisadode godo tọn to pipli tintan lọ mẹ, enẹ wẹ, yé mẹhe mọ kunnudenu “bẹjẹeji awufiẹsa he taidi ajipanu tọn lẹ” to 1914 ko kú godo, mẹdepope he lẹzun mẹyiamisisadode ma na yin apadewhe “whẹndo ehe” tọn.—Mat. 24:8.