Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE 1

“Wɔ Belemgbunlililɛ Ɛrɛla”

“Wɔ Belemgbunlililɛ Ɛrɛla”

TILE NE BODANE

Neɛnlea mɔɔ Gyisɛse hilehilele wɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo la anu

1, 2. Edwɛkɛ boni a Gyihova mumua ne hanle hilele Gyisɛse ɛzoanvolɛma nsa a, na duzu a bɛyɛle ye wɔ nwolɛ a?

 SAA Gyihova Nyamenle mumua ne ka kɛ ɛyɛ debie a, duzu a ɛbayɛ a? Ɔnva nwo edwɛkɛ biala mɔɔ ɔbaha la, asoo ɛnrɛbɔ mɔdenle kɛ ɛbali ye adehilelɛ ne azo? Ye biala anu ɛbayɛ!

2 Wɔ Akpabɛnwo ɛvoyia ne anzi mekɛ ekyii wɔ ɛvolɛ 32 Y. M., Gyisɛse ɛzoanvolɛma ne anu nsa​—Pita, Gyemise, nee Dwɔn nyianle adehilelɛ zɛhae bie. (Bɛgenga Mateyu 17:1-5.) Mɔɔ bɛ nee bɛ Menle ne wɔ “boka kpole bie azo” la, bɛnwunle Gyisɛse kɛ anwuma Belemgbunli mɔɔ wɔ ye anyunlunyia nu wɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ nu. Ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ ne yɛle kɛ debie mɔɔ ɛlɛsi amgba yemɔti Pita bɔle mɔdenle kɛ ɔfa ɔ nwo yeawula nu. Mɔɔ Pita ɛlɛtendɛ la, amungu rahedale bɛ nwo zo. Akee Pita nee ɔ gɔnwo mɔ dele ɛnelɛ bie mɔɔ menli ekyi bie a ɛnyia nwolɛ adenle ɛde la​—Gyihova mumua ne ane. Mɔɔ Gyihova zile zo kɛ Gyisɛse le ɔ Ra ɔwiele la, ɔhanle ye wienyi kɛ: “Bɛdie ye.” Ɛzoanvolɛ ne mɔ diele zɔhane adehilelɛ ne mɔɔ vi anwuma la. Bɛdiele mɔɔ Gyisɛse hilehilele bɛ la na bɛzile awie mɔ adua kɛ bɛyɛ ye zɔ.​—Gyi. 3:19-23; 4:18-20.

Gyisɛse hanle Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ dɔɔnwo dɛlale edwɛkɛ gyɛne biala

3. Duzu ati a Gyihova kulo kɛ yɛtie ɔ Ra ne a, na edwɛkɛ boni a ɔhyia kɛ yɛsuzu nwo a?

3 Bɛhɛlɛle zɔhane edwɛkɛ​—“Bɛdie ye”​—wɔ Baebolo ne anu amaa yeaboa yɛ. (Wulo. 15:4) Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ Gyisɛse le Gyihova kpɔmavolɛ na mekɛ biala Gyisɛse hilehilele mɔɔ ɔ Ze kulo kɛ yɛnwu ye la. (Dwɔn 1:1, 14) Kɛmɔ Gyisɛse hanle Nyamenle Belemgbunlililɛ, Mɛzaya anwuma arane mɔɔ Gyisɛse Kelaese nee menli 144,000 mɔɔ ɔ nee bɛ bali tumi a wɔ nu la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo dɛlale edwɛkɛ biala la ati, ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbazuzu edwɛkɛ ɛhye mɔɔ hyia la anwo kpalɛ. (Yek. 5:9, 10; 14:1-3; 20:6) Noko, mɔɔ lumua la, bɛmaa yɛnleɛnlea deɛmɔti Gyisɛse hanle Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ dɔɔnwo la anu.

“Mɔɔ Ɛyi Ɛbulu Zo Wɔ Bɛ Ahonle Ne Mɔ Anu La . . .”

4. Kɛzi Gyisɛse hilele kɛ Belemgbunlililɛ ne la ye ahonle nwo ɛ?

4 Ɛnee Belemgbunlililɛ ne la Gyisɛse ahonle nwo. Duzu ati a yɛkola yɛka ye zɔ a? Ɔboalekɛ mɔɔ yɛka la a maa mɔɔ wɔ yɛ ahonle nu la da ali a​—ɔmaa bɛnwu mɔɔ hyia yɛ kpalɛ la. Gyisɛse mumua ne hanle kɛ: “Mɔɔ ɛyi ɛbulu zo wɔ bɛ ahonle ne mɔ anu la a finde bɛ nloa a.” (Mat. 12:34) Gyisɛse vale nwolɛ adenle biala mɔɔ ɔnyianle la ɔhanle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ. Bɛha Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ mɔɔ bo 100 wɔ Edwɛkpa nna ne anu, na Gyisɛse a hanle nuhua dɔɔnwo ne ala a. Ɔvale Belemgbunlililɛ ne ɔyɛle ye edwɛkɛhanlɛ ne edwɛkɛtile, ɔhanle kɛ: “Ɔwɔ kɛ mebɔ Edwɛkpa ne mɔɔ fane Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo la nolo wɔ azua mɔɔ ɛha la azo noko, ɔluakɛ ɛhye ati yɛɛ Nyamenle zoanle me a.” (Luku 4:43) Wɔ Gyisɛse ewudwazo ne anzi bɔbɔ, ɔhanle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ ɔhilele ye ɛdoavolɛma. (Gyi. 1:3) Nɔhalɛ nu, ɛnee Belemgbunlililɛ ne anwo anyezɔlɛ ɛyi Gyisɛse ahonle nu kpalɛ na ɔmanle ɔhanle nwolɛ edwɛkɛ.

5-7. (a) Duzu a maa yɛkola yɛnwu kɛ Belemgbunlililɛ ne la Gyihova ahonle nwo a? Maa neazo. (b) Kɛzi yɛbahola yɛahile kɛ Belemgbunlililɛ ne la yɛ ahonle nwo a?

5 Belemgbunlililɛ ne la Gyihova noko ahonle nwo. Kɛzi yɛkola yɛnwu ye ɛ? Kakye kɛ, Gyihova zoanle ɔ Ra kokye ne wɔ ewiade ne anu; Gyihova a debie biala mɔɔ ɔ Ra ne hanle na ɔhilehilele la vi ye a. (Dwɔn 7:16; 12:49, 50) Gyihova a manle bɛhɛlɛle debie biala mɔɔ fane Gyisɛse ɛbɛlabɔlɛ nee ye ɛzonlenlɛ gyima ne anwo la wɔ Edwɛkpa nna ne anu a. Fa mekɛ ekyii suzu mɔɔ ɛhye kile la anwo nea.

Ɔwɔ kɛ yɛ nuhua ko biala biza ɔ nwo kɛ, ‘Asoo Nyamenle Belemgbunlililɛ ne la me ahonle nwo ɔ?’

6 Fa ye kɛ ɛlɛfa abusua ne nvoninli wɔawula album nu. Nvoninli ne zonle noko ɔ muala ɛnrɛhɔ album ne anu. Duzu a ɛbayɛ a? Ɛbakpa nuhua wɔava mɔɔ hyia la. Wɔ adenle bie azo, Edwɛkpa ne le kɛ album mɔɔ maa yɛnwu kɛzi Gyisɛse de la kpalɛ. Gyihova ammaa Edwɛkpa kɛlɛvolɛma ne angɛlɛ mɔɔ Gyisɛse hanle nee mɔɔ ɔyɛle ye wɔ azɛlɛ ye azo la amuala. (Dwɔn 20:30; 21:25) Emomu, Gyihova sunsum ne manle bɛhɛlɛle edwɛkɛ nee ninyɛne mɔɔ baboa yɛ yeamaa yɛade Gyisɛse ɛzonlenlɛ gyima ne bodane nee Gyihova ɛhulolɛdeɛ abo la. (2 Tem. 3:16, 17; 2 Pita 1:21) Kɛmɔ bɛhɛlɛ Gyisɛse ngilehilelɛ mɔɔ fane Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo la wɔ Edwɛkpa ne anu la ati, yɛbahola yɛava anwodozo yɛaha kɛ Belemgbunlililɛ ne la Gyihova ahonle nwo. Dwenle nwolɛ nea​—Gyihova kpondɛ kɛ yɛnwu mɔɔ ye Belemgbunlililɛ ne kile la!

7 Ɔwɔ kɛ yɛ nuhua ko biala biza ɔ nwo kɛ, ‘Asoo Nyamenle Belemgbunlililɛ ne la me ahonle nwo ɔ?’ Saa ɔle zɔ a, yɛ nye babolo kɛ yɛbadie mɔɔ Gyisɛse hanle na ɔhilehilele ɔvanenle Belemgbunlililɛ zɔhane anwo​—nvasoɛ mɔɔ wɔ zo, kɛzi ɔbara nee mekɛ mɔɔ ɔbara la.

“Wɔ Belemgbunlililɛ Ɛrɛla”​—Adenle Boni Azo?

8. Kɛzi Gyisɛse hanle Belemgbunlililɛ ne mɔɔ hyia la anwo edwɛkɛ sikalɛ ɛ?

8 Suzu asɔneyɛlɛ neazo ne anwo nea. Gyisɛse vale edwɛkɛ agbɔkɛ mɔɔ yɛ fɛ na ɔ bo ɛdelɛ ɛnyɛ se la lile gyima hanle nvasoɛ mɔɔ wɔ Belemgbunlililɛ ne azo nee mɔɔ ɔbayɛ la anwo edwɛkɛ sikalɛ. Ɛbizalɛdeɛ nsuu a wɔ asɔneyɛlɛ zɔhane anu a. Nsa ne mɔɔ lumua la fane Gyihova bodane nwo​—ye duma ne mɔɔ bɛte nwolɛ, ye Belemgbunlililɛ ne mɔɔ ɔba, nee ye ɛhulolɛdeɛ mɔɔ bɛyɛ ye wɔ azɛlɛ ye azo kɛmɔ bɛyɛ ye wɔ anwuma lɔ la. (Bɛgenga Mateyu 6:9, 10.) Zɔhane ɛbizalɛdeɛ nsa ne zɔho bɛ nwo. Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne a le debie mɔɔ Gyihova balua zo ade ye duma nwo na ye ɛhulolɛdeɛ ayɛ ɛkɛ a.

9, 10. (a) Kɛzi Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bara ɛ? (b) Baebolo nu ɛwɔkɛ boni a ɛ nye la kɛ ɛbanwu kɛ yera nu a?

9 Kɛzi Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bara ɛ? Saa yɛyɛ asɔne kɛ, “Wɔ belemgbunlililɛ ɛrɛla” a, ɛnee yɛlɛka kɛ zɔhane Belemgbunlililɛ ne ɛyɛ ninyɛne ndɛndɛ. Saa Belemgbunlililɛ ne ba a, ɔbali tumi bɔkɔɔ wɔ azɛlɛ ne azo. Ɔbaye ngyehyɛleɛ ɛtane ɛhye mɔɔ sonla arane boka nwo la yeavi ɛkɛ, na yeava ewiade fofolɛ mɔɔ pɛlepɛlelilɛ wɔ nu la yeara. (Dan. 2:44; 2 Pita 3:13) Akee wɔ Belemgbunlililɛ ne tumililɛ bo, azɛlɛ ne amuala bayɛ paladaese. (Luku 23:43) Bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ Nyamenle ngakyelɛ nu la bazia ara ngoane nu na bɛ nee bɛ alɔvolɛ abɔ nu adɛnla. (Dwɔn 5:28, 29) Menli mɔɔ yɛ tieyɛ la bali munli na bɛadɛnla aze dahuu. (Yek. 21:3-5) Awieleɛ bɔkɔɔ ne, bɛbayɛ Gyihova Nyamenle ɛhulolɛdeɛ wɔ azɛlɛ ye azo kɛmɔ bɛyɛ ye wɔ anwuma lɔ la! Ɛ nye la kɛ ɛbanwu kɛ zɔhane Baebolo nu ɛwɔkɛ ne mɔ bara nu, ɔnle zɔ ɔ? Kakye kɛ mekɛ biala mɔɔ ɛbayɛ asɔne kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ɛrɛla la, ɛnee ɛlɛyɛ asɔne kɛ ɛwɔkɛ zɔhane mɔ mɔɔ sonle bolɛ la ɛrɛla nu.

10 Ɔda ali kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne ‘ɛtɛbale’ yemɔti asɔneyɛlɛ neazo ne ɛtɛbale nu. Sonla arane tɛdi tumi yemɔti ewiade fofolɛ ne mɔɔ pɛlepɛlelilɛ wɔ nu la ɛtɛbale. Noko edwɛkpa wɔ ɛkɛ. Bɛva Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bɛzie ɛkɛ, kɛmɔ yɛbazuzu nwolɛ wɔ tile bieko anu la. Bɛmaa yɛzuzu mɔɔ Gyisɛse hanle vanenle mekɛ mɔɔ Belemgbunlililɛ ne babɔ ɔ bo kɛ ɔdi tumi wɔ anwuma nee mekɛ mɔɔ ɔbara azɛlɛ ye azo la anwo.

Mekɛ Boni A Bɛbava Nyamenle Belemgbunlililɛ Ne Bɛazie Ɛkɛ A?

11. Duzu a Gyisɛse hanle wɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne mɔɔ bɛfa bɛazie ɛkɛ la anwo a?

11 Ɛnee ɛdoavolɛma ne bie mɔ anye la Belemgbunlililɛ ne ade noko Gyisɛse hilele kɛ bɛnrɛva bɛnrɛzie ɛkɛ wɔ ɛvoya mɔɔ lumua Y. M. (Gyi. 1:6) Suzu mɔɔ ɔhanle ye wɔ mrɛlɛ nwiɔ bie anu wɔ asɛɛ ɛvolɛ nwiɔ avinli la anwo nea.

12. Kɛzi ma kpalɛ ne nee ndile ne anwo ɛrɛlɛ ne kile kɛ bɛanva Belemgbunlililɛ ne bɛanzie ɛkɛ wɔ ɛvoya mɔɔ lumua Y.M. anu ɛ?

12 Ma kpalɛ nee ndile nwo ɛrɛlɛ ne. (Bɛgenga Mateyu 13:24-30.) Mɔɔ Gyisɛse bule ɛrɛlɛ ɛhye wiele wɔ bie a nyenyesuo mekɛ nu wɔ ɛvolɛ 31 Y.M. la, ɔhilehilele nu ɔhilele ye ɛdoavolɛma ne. (Mat. 13:36-43) Ɛrɛlɛ ne anu edwɛkɛ titile bie nee bɛ ngilenu ɛne: Wɔ ɛzoanvolɛma ne ewule nzi, Abɔnsam balua ndile (adalɛ Keleseɛnema) wɔ ma kpalɛ ne (“Belemgbunlililɛ ne anu amra” anzɛɛ Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la) anu. Bɛbagyakyi ma kpalɛ ne nee ndile ne amaa bɛabɔ nu bɛanyi toonwo bɛahɔdwu ɛbuhenle ne, mɔɔ le “ewiade awieleɛ” ne la. Bɛbadudu ndile ne bɛakyekye bɛ avile na bɛaboɔboa ma kpalɛ ne anloa wɔ ɛbuhenle ne awieleɛ. Ɛrɛlɛ ne kile kɛ bɛnrɛva Belemgbunlililɛ ne bɛnrɛzie ɛkɛ wɔ ɛvoya mɔɔ lumua Y.M. la anu, emomu ɛbuhenle ne anu ala. Kɛmɔ ɔhanle la, bɛ ɛnyilɛ mekɛ ne rale awieleɛ na ɛbuhenle ne bɔle ɔ bo wɔ 1914.

13. Kɛzi Gyisɛse vale ndonwo hilele kɛ bɛnrɛzie ye Mɛzaya Belemgbunli wɔ mekɛ mɔɔ ɔbadwu anwuma ɛkɛ ne ala la ɛ?

13 Ezukoa nwo ɛrɛlɛ ne. (Bɛgenga Luku 19:11-13.) Gyisɛse lua adenle zo ɔlɛkɔ Gyɛlusalɛm wɔ mekɛ mɔɔ li awieleɛ wɔ ɛvolɛ 33 Y.M. anu la yɛɛ ɔbule ɛrɛlɛ ɛhye a. Ɛnee ye tievolɛma ne bie dwenle kɛ saa bɛdwu Gyɛlusalɛm ala a, ɔbava ye Belemgbunlililɛ ne yeazie ɛkɛ. Amaa Gyisɛse adenrɛ bɛ adwenle ne na yeahile kɛ ɔbahyɛ na bɛava Belemgbunlililɛ ne bɛazie ɛkɛ la, ɔvale ɔ nwo ɔtotole “nrenya bie mɔɔ lɛ duma” mɔɔ ɛnee ɔwɔ kɛ ‘ɔkɔ maanle zo moa moa ɔmaa bɛsie ye belemgbunli’ la anwo. a Wɔ Gyisɛse afoa nu, “maanle zo moa moa” ne a le anwuma, ɛleka mɔɔ ɔ Ze bamaa ye tumi kɛ Belemgbunli la. Noko ɛnee Gyisɛse ze kɛ bɛnrɛva Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne bɛnrɛmaa ye wɔ mekɛ mɔɔ ɔbadwu anwuma ɛkɛ ne ala la. Emomu, ɔbadɛnla Nyamenle asa fema zo yeahendɛ yeahɔkpula mekɛ mɔɔ bɛhile la. Zɔhane a ɔyɛle a, ɛhendɛlɛ zɔhane lile ɛvoya dɔɔnwo.​—Edw. 110:1, 2; Mat. 22:43, 44; Hib. 10:12, 13.

Mekɛ Boni A Nyamenle Belemgbunlililɛ Ne Bara A?

14. (a) Kɛzi Gyisɛse buale kpuyia ne mɔɔ ye ɛzoanvolɛma nna ne bizale ye la ɛ? (b) Duzu a Gyisɛse ngapezo ne mɔɔ ɛlɛpe zo la maa yɛnwu ye wɔ ye ɛralɛ ne nee Belemgbunlililɛ ne anwo a?

14 Ɔka ekyii na bɛahu Gyisɛse la, ye ɛzoanvolɛ ne mɔ anu nna bizale ye kɛ: “Ka debie mɔɔ bazi ahile kɛ wɔ ɛralɛ ne ɛdwu na ewiade ɛhye ɛlɛba awieleɛ la kile yɛ?” (Mat. 24:3; Maake 13:4) Gyisɛse luale ngapezo ne mɔɔ ɔhanle mɔɔ bɛhɛlɛ ye wɔ Mateyu adile 24 nee 25 la azo ɔbuale bɛ. Gyisɛse hanle ninyɛne ngakyile mɔɔ basisi ewiade amuala yeahile kɛ ‘yera’ la anwo edwɛkɛ. Ye ɛralɛ ne bɔle ɔ bo wɔ mekɛ ko ne ala mɔɔ Belemgbunlililɛ ne bɔle ɔ bo kɛ ɔ di tumi wɔ anwuma la na Belemgbunlililɛ ne bara azɛlɛ ye azo wɔ mekɛ mɔɔ ye ɛralɛ ne ɛlɛkɔ ye awieleɛ la. Yɛlɛ daselɛ dɔɔnwo mɔɔ kile kɛ Gyisɛse ngapezo ne ɛlɛpe zo ɔvi 1914. b Ɛhye ati, zɔhane ɛvolɛ ne a bɔle ye ɛralɛ ne nee Belemgbunlililɛ ne mɔɔ bɛvale bɛziele ɛkɛ wɔ anwuma la abo a.

15, 16. “Awolɛndoazo ɛhye” fane nwane mɔ anwo?

15 Ɛnee akee mekɛ boni a Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bara bɔkɔɔ a? Gyisɛse anga mekɛ fɔɔnwo mɔɔ zɔhane deɛ ne bazi la. (Mat. 24:36) Noko ɔhanle edwɛkɛ mɔɔ maa yɛnwu kɛ amgba yebikye la. Gyisɛse hilele kɛ Belemgbunlililɛ ne bara wɔ mekɛ mɔɔ “menli mɔɔ kɛkala de aze [“awolɛndoazo ɛhye,” NW]” ɛnwu ngapezo ɛhye mɔ mɔɔ ɛra nu la ɛwie la. (Bɛgenga Mateyu 24:32-34.) Nwane mɔ a le “awolɛndoazo ɛhye”? Bɛmaa yɛzuzu Gyisɛse edwɛkɛ ne anwo kpalɛ.

16 “Awolɛndoazo ɛhye.” Asoo ɛnee Gyisɛse ɛlɛka menli mɔɔ bɛnlie bɛnli la anwo edwɛkɛ? Kyɛkyɛ. Suzu ye tievolɛma ne anwo nea. Gyisɛse hanle ngapezo ɛhye hilele ye ɛdoavolɛma ne anu ekyi mɔɔ “rale ɔ nwo ɛkɛ ne” la. (Mat. 24:3) Ɛnee ɔnrɛhyɛ na bɛava sunsum nwuanzanwuanza ne bɛakpokpa ɛzoanvolɛ ne mɔ. Eza suzu edwɛkɛ mɔɔ boka nwo la anwo. Kolaa na Gyisɛse aha “awolɛndoazo ɛhye” anwo edwɛkɛ la, ɔhanle kɛ: “Bɛnlea feege baka ne na bɛzukoa [debie bɛvi nu]. Mekɛ mɔɔ ye ngane ne mɔ kɛze kɛ bɛwula nya la, ɛnee bɛze kɛ wawaa ɛbikye. Zɔhane ala yɛɛ mekɛ mɔɔ bɛkɛnwu kɛ ninyɛne ɛhye mɔ ɛbɔ ɔ bo kɛ bɛsisi la, ɛnee bɛhakye kɛ Kelaese ne ɛralɛ ɛbikye, na yedwu bɔbɔ asɛɛ.” Gyisɛse ɛdoavolɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ​—tɛ menli mɔɔ bɛnlie bɛnli la​—banwu ninyɛne mɔɔ bɛhanle nwolɛ edwɛkɛ la na bɛade mɔɔ ɔkile la abo, mɔɔ kile kɛ Gyisɛse “ɛralɛ ɛbikye, na yedwu bɔbɔ asɛɛ.” Ɛhye ati, mɔɔ Gyisɛse ka “awolɛndoazo ɛhye” anwo edwɛkɛ la, ɛnee ɔlɛka ye ɛdoavolɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo edwɛkɛ.

17. Edwɛkɛ “awolɛndoazo” nee “ninyɛne ɛhye mɔ” kile duzu?

17 ‘Ninyɛne ɛhye mɔ bazi na awolɛndoazo ɛhye amuala awie wu.’ Kɛzi edwɛkɛ zɔhane bara nu ɛ? Amaa yɛabua la, ɔwɔ kɛ yɛnwu ninyɛne nwiɔ bie: mɔɔ “awolɛndoazo” nee “ninyɛne ɛhye mɔ” kile la. Fane dɔɔnwo ne ala, edwɛkɛkpɔkɛ “awolɛndoazo” kile menli mɔɔ asolo bɛ ɛvolɛ mɔɔ bɛbɔ nu bɛtɛnla aze wɔ mekɛ bie anu la. Awolɛndoazo ɛngyɛ na yeapɛ nu. (Ade. 1:6) Edwɛkɛ “ninyɛne ɛhye mɔ” a le ninyɛne mɔɔ bɛhanle kɛ ɔbasisi wɔ Gyisɛse ɛralɛ ne anu la, ɔbabɔ ɔ bo 1914 na yeahɔ ye awieleɛ wɔ ‘anwongyelelɛ kpole’ ne anu.​—Mat. 24:21.

18, 19. Kɛzi yɛbade Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ fane “awolɛndoazo ɛhye” anwo la abo ɛ, na boni a yɛbaha ye wɔ nwolɛ a?

18 Ɛnee kɛzi yɛbade Gyisɛse edwɛkɛ, “awolɛndoazo ɛhye” abo ɛ? Awolɛndoazo ne fane menli ekpunli nwiɔ mɔɔ bɛkpokpa bɛ na bɛbɔle nu bɛdɛnlanle wɔ mekɛ bie anu la anwo​—mɔɔ lumua la a le menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛnwunle sɛkɛlɛneɛ ne mɔ kɛ bɛra nu wɔ 1914 la, yɛɛ mɔɔ tɔ zo nwiɔ la a le menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛ nee ekpunli ne mɔɔ lumua la bɔle nu yɛle gyima la. Yeanyɛ boɛ fee la, menli bie mɔ mɔɔ bɛwɔ ekpunli ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ anu la badɛnla aze anwu anwongyelelɛ ne mɔɔ ɛlɛba la mɔlebɛbo. Ekpunli nwiɔ ne ka bɔ nu yɛ awolɛndoazo ko ɔluakɛ bɛkpokpa bɛ kɛ Keleseɛnema yɛɛ bɛbɔle nu bɛyɛle gyima. c

19 Edwɛkɛ boni a yɛka yɛadwula ye a? Yɛze kɛ sɛkɛlɛneɛ mɔɔ kile kɛ Gyisɛse ɛra na ɔlɛdi tumi wɔ ye Belemgbunlililɛ nu la ɛla ali bɔkɔɔ wɔ aleɛabo amuala. Eza yɛnwu menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛtɛte aze nee “awolɛndoazo ɛhye” foa ne mɔɔ bɛlɛyɛ mgbanyinli la; noko, bɛ muala bɛnrɛwu kolaa na anwongyelelɛ kpole ne abɔ ɔ bo. Ɛhye ati, yɛbahola yɛadwula ye nɔhalɛ nu kɛ, ɔnrɛhyɛ na Nyamenle Belemgbunlililɛ ne arali tumi wɔ azɛlɛ ye azo! Saa yɛnwu kɛ asɔneyɛlɛ ne mɔɔ Gyisɛse hilele yɛ kɛ, “Wɔ belemgbunlililɛ ɛrɛla” la ɛlɛba nu a, nea kɛzi yɛ nye balie a!

20. Edwɛkɛ mɔɔ hyia la boni a yɛbazuzu nwolɛ wɔ buluku ɛhye anu a, na boni a yɛbazuzu nwo wɔ tile bieko anu a?

20 Bɛmmamaa yɛ rɛle fi edwɛkɛ ne mɔɔ Gyihova mumua ne hanle wɔ anwuma vanenle ɔ Ra ne anwo la: “Bɛdie ye.” Kɛ nɔhalɛ Keleseɛnema la, yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbali adehilelɛ zɔhane mɔɔ vi anwuma la azo. Yɛ nye die edwɛkɛ biala mɔɔ Gyisɛse hanle nee mɔɔ ɔhilehilele ɔvanenle Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo la anwo. Mɔɔ Belemgbunlililɛ ne ɛyɛ nee mɔɔ ɔbayɛ la a le edwɛkɛ mɔɔ hyia mɔɔ bɛbahilehile nu wɔ buluku ɛhye anu a. Tile bieko bahilehile anyelielɛ ninyɛne mɔɔ hɔle zo wɔ mekɛ mɔɔ bɛvale Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bɛziele ɛkɛ wɔ anwuma la anu.

a Bie a Gyisɛse ɛrɛlɛ ne manle ye tievolɛma hakyele Hɛlɔdo Kpole ne ara Aakɛleeyɛse. Kolaa na Hɛlɔdo awu la, ɔyele Aakɛleeyɛse kɛ ɔdaye a ɔbali tumi wɔ Dwudiya nee ɛleka gyɛne a. Noko kolaa na Aakɛleeyɛse ali tumi la, ɛnee ɔwɔ kɛ ɔpɛ adenle tendenle ɔkɔ Ɔgɛsetɛse Siza mɔɔ wɔ Wulomu la ɛkɛ ɔmaa ɔdie ye ɔto nu.

b Saa ɛkpondɛ nwolɛ edwɛkɛ dɔɔnwo a, nea Duzu A Baebolo Ne Kola Kilehile Yɛ A? tile 9.

c Saa sonla mɔɔ li awieleɛ wɔ ekpunli ne mɔɔ lumua anu la​—menli mɔɔ nwunle “awolɛ nyane ɛdelɛ” ne mɔlebɛbo wɔ 1914 la wu na bɛkpokpa awie bieko a, ahenle zɔhane ɛmboka “awolɛndoazo ɛhye” anwo.​—Mat. 24:8.