MUTU 1
“Ufumu Winu Uzi”
1, 2. Kumbi Yehova wangu ŵakambiyanji akutumika aku Yesu atatu, nanga anguchita wuli ŵati ŵavwa?
KUMBI mungachita wuli asani Yehova Chiuta wangakutumani mweneku kuti mumugwiriyi nchitu yinyaki? Kumbi mungayigwira chinanga kuti yingaŵa yakusuzga? Tikayika cha kuti ndivu mungachita!
2 Venivi ndivu vinguchitikiya akutumika aku Yesu atatu, Petro, Yakobe ndi Yohane, pavuli pa Phaska wa mu 32 C.E. (Ŵerengani Mateyu 17:1-5.) Ŵati aja ndi Mbuyawu pachanya pa “phiri litali,” yiwu anguwona Yesu yo wanguja nge Fumu yaunkhankhu kuchanya. Vo anguwona vajanga nge kuti vichitika nadi mwakuti Petro wangusereliyapu. Kweni Petro wachilongoro, mtambu unguŵabenekere. Pavuli paki, Petro ndi anyaki angujivwiya ŵija mazu ngaku Yehova, ndipu uwu wenga mwaŵi ukulu ukongwa chifukwa mbanthu amanavi wo vikuŵachitikiyapu venivi. Wati waŵasimikizgiya kuti Yesu ndi Mwana waki, Yehova wanguŵakambiya mwakuvwika umampha kuti: ‘Muvwiyeni.’ Akutumika anguvwiya mazu ngenanga. Yiwu avwisiyanga vo Yesu wasambizanga ndipu achiskanga so ŵanthu kuti nawu amuvwiyengi.
Yesu wakambanga ukongwa va Ufumu waku Chiuta kuluska nkhani yeyosi
3. Nchifukwa wuli Yehova wakhumba kuti tivwiyi Mwana waki? Kumbi tikhumbika kukambiskana nkhani wuli?
3 Mazu ngakuti, ‘Muvwiyeni,’ ngakulembeka m’Bayibolo kuti ngatiwovyi isi. (Ŵar. 15:4) Nchifukwa wuli? Chifukwa chakuti nyengu zinyaki Yehova wagwiriskiya nchitu Yesu pakulongoro ndipu vosi vo Yesu wasambizanga venga vo Awiski akhumbanga kuti tiviziŵi. (Yoh. 1:1, 14) Tingachita umampha kukambiskana ukongwa va Ufumu waku Chiuta, chifukwa Yesu wakambanga ukongwa va Ufumu wenuwu, wo ndi boma la kuchanya laku Mesiya lakuwusika ndi Khristu Yesu, kweniso anyaki 144,000. (Chiv. 5:9, 10; 14:1-3; 20:6) Mwaviyo, tiyeni tiwoni dankha chifukwa cho Yesu wakambiyanga ukongwa vakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta.
Kutuwa ku Unandi wa vo ve M’mtima
4. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti Ufumu watiwuwona kuti ngwakukhumbika ukongwa?
4 Yesu wawona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa. Nchifukwa wuli tikamba viyo? Nchifukwa chakuti mazu ngaja nge windu lo litovya kuti ŵanthu awoni vo ve m’mtima widu, ndipu ngalongo vo tiŵanaŵaniya ukongwa. Yesu wangukamba kuti: “Kutuwa ku ufurwi [unandi wa vo ve m’mtima] . . . mlomu ulongoro.” (Mat. 12:34) Yesu wayesesanga kusaniya mpata kuti wakambi vakukwaskana ndi Ufumu. Mazu ngakuti Ufumu ngazumbulika maulendu ngakujumpha 100 m’mabuku nganayi nga Uthenga Wamampha, ndipu nganandi mwa mazu yanga ngangukambika ndi Yesu. Iyu wakambanga ukongwa va Ufumu mu upharazgi waki, ndipu wangukamba kuti: “Kutindenere kutawula makani ngakunozga nga Ufumu waku Chiuta m’mizi yamwenga so: pakuti ndatumikiya chenichi.” (Luka 4:43) Wati wayuskika, Yesu wangulutirizga kukambiya akusambira ŵaki va Ufumu waku Chiuta. (Mac. 1:3) Ivi vilongole limu kuti Yesu wawuŵanaŵaniyanga ukongwa Ufumu ndipu venivi vamuchitiskanga kuti wakambiyeku anyaki.
5-7. (a) Kumbi tiziŵa wuli kuti Yehova wawona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa? Konkhoskani. (b) Kumbi isi tingalongo wuli kuti tiwona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa?
5 Yehova nayu wawona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa. Kumbi tiziŵa wuli? Kumbukani kuti Yehova wangutuma Mwana waki wapade, kweniso Iyu ndiyu wenga mweneku wa vinthu vosi vo Mwana waki wasambizanga. (Yoh. 7:16; 12:49, 50) Kweniso Yehova ndiyu mweneku wa nkhani zosi zakukwaskana ndi umoyu kweniso uteŵeti waku Yesu zo zikulembeka m’mabuku nganayi nga Uthenga Wamampha. Kumbi venivi ving’anamuwanji?
Weyosi waku isi wangachita umampha kujifumba kuti, ‘Kumbi ndiwona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa?’
6 Yeruzgiyani kuti mukhumba kuŵika vithuzi va banja linu mu alubamu. Mwe ndi vithuzi vinandi ukongwa kweni alubamu yinu yisere vithuzi vimanavi. Kumbi mungachita wuli? Mungasankhapu ŵaka. Mabuku nga Uthenga Wamampha nangu ngaja nge alubamu yo mwe vithuzi vo vititikonkhoske umoyu waku Yesu. Kweni ndi vosi cha vo Yesu wangukamba kweniso kuchita vo Yehova wangusankha kuti akulemba Bayibolo alembi m’mabuku nga Uthenga Wamampha. (Yoh. 20:30; 21:25) M’malu mwaki mzimu waku Yehova unguŵalongozga kuti alembi vo Yesu wakambanga ndi kuchita kuti vitiwovyi kuvwisa chilatu cha uteŵeti waki kweniso vinthu vakukhumbika ukongwa kwaku Yehova. (2 Tim. 3:16, 17; 2 Pet. 1:21) Tingakamba kuti Yehova wawona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa chifukwa m’mabuku nga Uthenga Wamampha mwe vo Yesu wasambizanga vakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta. Ivi ving’anamuwa kuti Yehova wakhumbisiska kuti tiwuziŵi Ufumu waki!
7 Weyosi waku isi wangachita umampha kujifumba kuti, ‘Kumbi ndiwona kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa?’ Asani ndi viyo, tikhumbisiskengi kuvwa vo Yesu wangukamba ndipuso kusambiza vakukwaskana ndi kukhumbika kwa Ufumu, kweniso kuziŵa kuti kumbi uzengi zukwanji ndipuso m’nthowa wuli.
“Ufumu Winu Uzi”—M’nthowa Wuli?
8. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti Ufumu ngwakukhumbika ukongwa?
8 Ŵanaŵaniyani rombu lo Yesu wangusambiza akusambira ŵaki. Yesu wangugwiriskiya nchitu mazu ngapusu kuti walongo kukhumbika kwa Ufumu wenuwu, kweniso vo Ufumu uwu wazamufiska. Murombu lenili mwe vinthu 7 vo tikhumbika kupempha. Vinthu vitatu vakwamba vikwaskana ndi vilatu vaku Yehova, ndipu vinthu venivi ndi kutoweseka kwa zina laku Chiuta, kuza kwa Ufumu waki kweniso kuti khumbu laki lichitiki pacharu chapasi nge kuchanya. (Ŵerengani Mateyu 6:9, 10.) Vinthu vitatu ivi vikoliyana ukongwa. Ufumu waku Mesiya ndiwu Yehova wawugwiriskiyengi nchitu pakutowesa zina laki kweniso kufiska khumbu laki.
9, 10. (a) Kumbi Ufumu waku Chiuta wazamuchitanji asani waza? (b) Kumbi ndi layizgu nili la m’Bayibolo lo mukhumbisiska kuziwona kuti lafiskika?
9 Kumbi Ufumu waku Chiuta uzengi m’nthowa wuli? Asani tiromba kuti “Ufumu winu uzi,” tipempha kuti Ufumu uchitepu kanthu mwaliŵi. Asani Ufumu waza, wazamusintha vinthu pacharu chapasi. Wazamutuzgapu vinthu viheni vosi, kusazgapu maboma ngosi ngaŵanthu ndipu wazamusintha charu kuja chifya kweniso chaurunji. (Dan. 2:44; 2 Pet. 3:13) Pa nyengu iyi charu chosi chazamuja paradayisu. (Luka 23:43) Chiuta wazamuyuska ŵanthu akufwa wo iyu wazamukhumba kuti ayuskiki ndipu azamuja so ndi abali ŵawu. (Yoh. 5:28, 29) Ŵanthu akuvwiya azamuja akufikapu ndipu azamukondwa ndi umoyu wambula kumala. (Chiv. 21:3-5) Pakumaliya paki vinthu vazamukwenda umampha pacharu nge kuchanya, mwakukoliyana ndi khumbu laku Yehova Chiuta. Kumbi mukhumbisiska kuziwona kufiskika kwa malayizgu ngenanga? Ziŵani kuti nyengu zosi asani muromba kuti Ufumu waku Chiuta uzi, ndikwesa muromba kuti malayizgu ngakukondweska yanga ngafiskiki.
10 Viwoneke limu kuti Ufumu waku Chiuta wechendafiski vinthu vo ve murombu lo Yesu wangusambiza. Maboma nga ŵanthu ngeche kuwusa ndipu charu chifya chechendazi. Kweni nkhani yamampha njakuti Ufumu waku Chiuta ukwamba kali kuwusa nge po tiwoniyengi m’mutu wachiŵi. Tiyeni tiwoni vo Yesu wangukamba vakukwaskana ndi nyengu yo Ufumu wazamuyambiya kuwusa kuchanya ndipuso yo wazamuziya pacharu chapasi.
Kumbi Ufumu Waku Chiuta Ukwamba Zukwanji Kuwusa?
11. Kumbi Yesu wangulongo kuti Ufumu waku Chiuta uyambengi zukwanji kuwusa?
11 Mwakupambana ndi vo akusambira ŵaki anyaki aŵanaŵananga, Yesu wangulongo kuti Ufumu uyambengi kuwusa pa nyengu yo iyu wenga pacharu chapasi cha. (Mac. 1:6) Wonani vo iyu wangukamba muntharika ziŵi zo wangukamba pa nyengu zakupambana.
12. Kumbi ntharika ya tirigu ndi duru yilongo wuli kuti Ufumu ungwamba kuwusa pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi cha?
12 Ntharika ya tirigu ndi duru. (Ŵerengani Mateyu 13:24-30.) Yesu wangukambiya akusambira ŵaki ntharika yeniyi mu 31 C.E., ndipu wanguŵakonkhoske vo ying’anamuwa. (Mat. 13:36-43) Iyu wanguŵakonkhoske kuti: Asani akutumika wosi ŵafwa, Diabolo wazamumija duru (Akhristu aboza) m’munda wa tirigu (‘ŵana ŵa ufumu,’ pamwenga Akhristu wo amuwusiya limoza ndi Yesu). Tirigu ndi duru vazamukuliya limoza mpaka nyengu yakuvuna yo yimiya nyengu ya ‘kumala kwa mgonezi.’ Asani nyengu yakuvuna yayamba, duru wazamumangika pamoza ndipu pavuli paki, tirigu wazamuŵikika pamoza. Ntharika iyi yilongo kuti Ufumu uwu watingi uyambengi kuwusa pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi cha, kweni kukwamba kwa nyengu yakuvuna. Ivi vati vachitika, nyengu yakuti vikuliyi limoza yingumala ndipu kuvuna kungwamba mu 1914.
13. Kumbi ndi ntharika wuli yo Yesu wangukamba yakulongo kuti pamujumpha dankha nyengu kuti wakalonde Ufumu asani wawere kuchanya?
13 Ntharika ya ndalama. (Ŵerengani Luka 19:11-13.) Yesu wangukonkhoska ntharika iyi mu 33 C.E. pa ulendu waki wakumaliya wakuluta ku Yerusalemu. Ŵanthu anyaki pa nyengu yo aŵanaŵananga kuti Ufumu waki uyambengi kuwusa asani iyu wafika ŵaka ku Yerusalemu. Kuti waŵawovyi kuvwisa, Yesu wangujiyeruzgiya ndi “munthu mwanangwa” yo wanguluta “kucharu chakutali, kwachijilonde ufumu.” * Mwakukoliyana ndi ntharika iyi, “kucharu chakutali” ko Yesu walutanga nkhuchanya ko wachilondiyanga Ufumu kwa Awiski. Kweni Yesu wanguziŵa kuti pamujumpha nyengu kuti wakalonde Ufumu asani wawere kuchanya. Iyu wakhumbikanga kuja dankha kujanja lamaryi laku Chiuta ndi kulindizga mpaka pa nyengu yakwenere. Kulindizga uku kunguto vyaka vinandi.
Kumbi Ufumu Waku Chiuta Uzengi Zukwanji?
14. (a) Kumbi Yesu wangumuka wuli fumbu lo akutumika ŵaki anayi angumufumba? (b) Kumbi kufiskika kwa uchimi waku Yesu kutitilongonji pa nkhani ya kuŵapu kwaki kweniso Ufumu?
14 Kwati kwaja mazuŵa ngamanavi kuti Yesu wabayiki, akusambira ŵaki angumufumba kuti: “Viŵengepu venivo zuŵanji? Ndipu chiŵengi chine chisimikizgu cha uzi winu [“kuŵapu kwinu,” NW], ndi cha umari wa mgonezi wo?” (Mat. 24:3; Marko 13:4) Yesu wangumuka fumbu ili mwakuŵakonkhoske uchimi wo we m’buku la Mateyu chaputala 24 ndi 25. Yesu wangukonkhoska vinthu vakupambanapambana vo vazamuchitika pacharu chosi vakulongo nyengu ya kuŵapu kwaki. Kuŵapu kwaki kwazamuyambiya limoza ndi Ufumu ndipu kwazamufikapu asani ufumu wo waza. Te ndi ukaboni wosi kuti uchimi waku Yesu ukwamba kufiskika mu 1914. * Ivi vilongo kuti Ufumu waku Chiuta ukwamba kuwusa mu 1914 ndipu Yesu wakwamba kuwusa m’chaka chenichi.
15, 16. Kumbi Yesu wakambanga ayani wachikamba kuti “mgonezi uwu”?
15 Sonu kumbi ufumu waku Chiuta uzengi zukwanji kuziwusa charu chapasi? Yesu wangukamba cha nyengu chayiyu yo Ufumu uziyengi. (Mat. 24:36) Kweni wangukamba nkhani yinyaki yo yilongo kuti Ufumu wenuwu wepafupi ukongwa. Vo wangukamba vilongo kuti Ufumu uyambengi kuwusa pavuli pakuti “mgonezi uwu” wawona kufiskika kwa visimikizgu. (Ŵerengani Mateyu 24:32-34.) Kumbi Yesu wakambanga ayani wachikamba kuti “mgonezi uwu”? Tiyeni tiwoni vo Yesu wang’anamuwanga.
16 “Mgonezi uwu.” Kumbi Yesu wakambanga ŵanthu ambula kugomezga? Awa. Kumbukani ŵanthu wo wenga nawu pa nyengu iyi. Yesu wachikonkhoska uchimi uwu wenga ndi akusambira ŵaki amanavi wo angumulondo “kuubendi” pamwenga kuti kumphepeti. (Mat. 24:3) Pa nyengu iyi akutumika ŵenga pafupi kusankhika ndi mzimu. Wonani so vo nkhani iyi yikonkhoska. Wechendakambi mazu ngakuti “mgonezi uwu,” Yesu wangukamba kuti: “Kweni ku mkuyu sambiraniku ntharika yaki, penipo mphanda yaki njakutefwatefwa, ndi yibuska liwondwi, muziŵa kuti chihanya che pafupi. Kwakulingana namwi so penipo muwona venivi vosi, ziŵani kuti we pafupi, pakhomu yipu.” Yapa vilongo kuti wo atingi awonengi visimikizgu vakulongo kuti iyu “we pafupi, pakhomu yipu” mbanthu bweka cha kweni Akhristu akusankhika. Yesu wachikamba kuti “mgonezi uwu,” wang’anamuwanga Akhristu wo amuwusiya limoza nayu.
17. Kumbi mazu ngakuti “mgonezi” kweniso ngakuti “ivi vosi” ngang’anamuwanji?
17 “Ulutengepu cha, mpaka penipo ivi vosi vafiskika.” Kumbi mazu yanga ngatingi ngafiskikengi wuli? Kuti timuki fumbu lenili, tikhumbika kuziŵa vo mazu ngakuti “mgonezi” kweniso “ivi vosi” ngang’anamuwa. Mazu ngakuti “mgonezi” ngang’anamuwa ŵanthu a misinkhu yakupambanapambana wo ajaku pa nyengu yimoza. “Mgonezi” we ndi pakumaliya ndipu uto nyengu yitali ukongwa cha. (Chit. 1:6) Mazu ngakuti “ivi vosi” ngamiya vakuchitika vo Yesu wangukambiya limu kuti vazamuchitika kutuliya pa nyengu yo iyu wazamukwambiya kuwusa kuchanya mu 1914 mpaka pa “chisuzgu chikulu.”—Mat. 24:21.
18, 19. Kumbi mazu ngaku Yesu ngakuti “mgonezi uwu” ngang’anamuwanji? Nanga tingakambanji kutuliya pa vo tasambira?
18 Sonu kumbi mazu ngaku Yesu ngakuti “mgonezi uwu” ngang’anamuwanji? Mgonezi wo Yesu wakambanga we ndi magulu ngaŵi nga akusankhika wo angujaku nyengu yimoza. Gulu lakwamba lenga la Akhristu akusankhika wo anguwona visimikizgu vichiyamba kufiskika mu 1914, ndipu gulu lachiŵi lenga la Akhristu akusankhika wo angusaniyana ndi gulu lakwamba. Anyaki mwa ŵanthu a m’gulu lachiŵi ajengi ndi umoyu mpaka azamuwona kwamba kwa chisuzgu chikulu. Magulu ngosi ngaŵi yanga ngapanga mgonezi umoza chifukwa ŵanthu wosi a m’magulu yanga angujaku pa nyengu yimoza nge akusankhika. *
19 Kumbi tingakambanji kutuliya pa vo tasambira? Tiziŵa kuti visimikizgu vakulongo kuti Yesu wakwamba kuwusa nge Fumu vichitika pacharu chosi. Tiwona so kuti akusankhika wo ŵeche pacharu chapasi a mu “mgonezi uwu” mbara muvyaka kweni tiziŵiya limu kuti amalengi wosi cha kufwa chisuzgu chikulu chechendayambi. Mwaviyo, te ndi chigomezgu chosi kuti Ufumu waku Chiuta we pafupi kuza ndipu wazamuwusa charu chosi! Tazamukondwa ukongwa kuwona kufiskika kwa rombu lo Yesu wakutisambiza lakuti: “Ufumu winu uzi”!
20. Kumbi ndi nkhani yakukhumbika ukongwa niyi yo tisambirengi m’buku ili, nanga tikambiskanengenji m’mutu wachiŵi?
20 Tingaluwanga cha mazu ngo Yehova wangukamba ngakukwaskana ndi Mwana waki ngakuti: ‘Muvwiyeni.’ Nge Akhristu auneneska, tikhumbisiska kuvwiya mazu ngenanga. Tiŵanaŵaniya so ukongwa vosi vo Yesu wangukamba kweniso kusambiza vakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta. M’buku ili, tisambirengi nkhani yakukhumbika ukongwa ya vo Ufumu uwu wafiska kali ndipuso vo wazamufiska kunthazi. Mutu wachiŵi ukonkhoskengi vinthu vakukondweska vo vinguchitika Ufumu waku Chiuta uchiyamba kuchanya.
^ ndimi 13 Ŵanthu wo avwisiyanga ntharika yaku Yesu atenere kuti angukumbuka Arkelao, mwana waku Herode Mukulu. Herode wechendafwi wangusankha Arkelao kuti wazihari Ufumu ku Yuda ndi vigaŵa vinyaki. Kweni Arkelao wechendayambi kuwusa wakhumbikanga kuluta dankha ku Roma kuti Augustus Caesar wakamuzomerezgi kuja Fumu.
^ ndimi 14 Kuti muziŵi vinandi wonani Mutu 9 m’buku la Kumbi Bayibolo Lisambizanji Weniukongwa?
^ ndimi 18 Munthu weyosi yo wakusankhika pavuli pa nyifwa ya wakusankhika wakumaliya wa m’gulu lakwamba lo linguwona “chiyambo cha maurwirwi” mu 1914, ngwa “mgonezi uwu” cha.
