1, 2. Cintu nshi icikalamba icacitike mu calo, kabili mulandu nshi tushingapapila ukuti tacamoneke ku bantunse?

BUSHE mulatontonkanyapo ifyo cali ilyo ifintu fyaalwike sana mu calo? Abengi balatontonkanyapo. Amubako: Bushe nga mwalimweneko uko ifintu ifikalamba ifyalengele ifintu ukwaluka fyalecitika? Nalimo nga tamwafimwene. Ilingi line ifintu ifikalamba ifisobela ubucushi bwa bantu ifyo balemba na mu fitabo nga fyacitika, abantu abengi tabeshiba nangu cimo. Ifya musango uyu filafiswa ku cintubwingi, pamo nge fintu ificitika mu miputule ya mfumu, mu miputule umo bashicilye balanshanishisha, e lyo na mu maofeshi ya buteko. Lelo nangu cibe ifyo, ukwaluka kwa musango uyu, kulakuma sana abantu abengi.

² Inga pa cintu icikalamba sana icacitike mu calo, kuti mwatilapo shani? Abantu abengi sana balibimbwamo muli uku ukwaluka ukukalamba. Lelo takwali umuntu nangu umo uwamweneko uko fyalecitika. Ico tulelandapo, kutendeka kwa kuteka kwa Bufumu mu muulu, ubuteko bwa kwa Mesia ubo Lesa alaile kale ukuti e bukafumyapo ici calo cabipa. (Belengeni Daniele 2:34, 35, 44, 45.) Apo takwali abantunse nangu bamo abamweneko uko ubufumu bwaletendeka ukuteka, bushe kuti twatila Lesa alifishile abantu ici cintu icacindama? Nangu bushe, alilengele ukuti abantu bakwe aba cishinka beshibile libela? Katumone.

3-5. (a) Nani uwali “inkombe ya cipangano” iyalumbulwa pali Malaki 3:1? (b) Finshi fyali no kucitika ilyo “inkombe ya cipangano” ishilaisa mu kupempula itempele?

³ Ukutula fye na kale, Yehova alefwaya ukuteyanya abantu bakwe pa lwa kutendeka kwa Bufumu bwa kwa Mesia. Ica kumwenako fye, ubusesemo bwa muli Malaki 3:1 butila: “Moneni! Ndetuma inkombe yandi, kabili ikawamya inshila ku ntanshi yandi. Awe mu kupumikisha kwi tempele lyakwe kukesa Shikulu wa cine, uo imwe mulefwaya, kabili inkombe ya cipangano iyo imwe mwatemwa.”

⁴ Muno nshiku, ni lilali ilyo Yehova “Shikulu wa cine,” aishile mu kupempula abalebombela mu lubansa lwe tempele lyakwe ilya pano calo? Ubusesemo bulondolola ukuti, Yehova ali no kwisa ne “nkombe ya cipangano.” Nani uyu wine? Takuli na  umbi, ni Mfumu Mesia, Yesu Kristu! (Luka 1:68-73) Apo Yesu aali ni Mfumu iyasalwa, aali no kupempula no kulopolola abantu ba kwa Lesa pe sonde.—1 Pet. 4:17.

⁵ Nomba ni “nkombe” nshi na imbi iyo babalilapo ukulumbula pali Malaki 3:1? Iyi nkombe ya mu busesemo, yali no kuba pano calo ninshi Imfumu Mesia ili fye ukutali no kwisa. Ilyo umwaka wa 1914 ushilafika, bushe kwali ‘uwawemye inshila’ ilyo Imfumu Mesia ishilaisa?

6. Ni bani babombele nge “nkombe” iya kubalilapo iyasobelwe ukuti e yali no kuteyanishisha abantu ba kwa Lesa ku fyali no kucitika ku ntanshi?

⁶ Muli cino citabo twalasanga amasuko kuli aya mepusho mu lyashi ilisuma ilya bantu ba kwa Yehova aba muno nshiku. Ili lyashi, lilelanga ukuti ku mpela ya ba 1800 kwali akalibumba akanono aka bantu ba cishinka akamoneke ukuti e Bena Kristu ba cine mu calo umwafulile Abena Kristu ba bufi. Aka kalibumba kaishileishibikwa ukuti Abasambi ba Baibolo. Pa baletungulula pali na Charles. T. Russell na bambi abo alebomba nabo, aba e babombele kwati ni “nkombe” iyasobelwe ku kutungulula abantu ba kwa Lesa no kubapekanya ku fyali no kucitika ku ntanshi. Natulande pa nshila shine isho “inkombe” shabomfeshe ukutungulwilamo abantu.

7, 8. (a) Muli ba 1800, nani uwasansalike icisambilisho ca bufi ica kuti umweo taufwa? (b) Fisambilisho nshi na fimbi ifya bufi ifyo munyinefwe C. T. Russell na banankwe basansalike?

⁷ Abasambi ba Baibolo balepepa lyonse ilyo balebelenga Baibolo, balesuminishanya, balefwailisha ifyebo capamo, kabili balesabankanya icine ico balesambilila. Pa myaka iingi nga nshi, imipepele ya batila Bena Kristu baali mu mfifi ya ku mupashi; ifingi ifyo balesambilisha fyali fya busenshi. Ica kumwenako icikalamba, cisambilisho ca kuti umweo taufwa. Lelo muli ba 1800, kwali abantu abanono, abafumacumi abalesoma Baibolo kabili balisambilile bwino bwino ukuti ici cisambilisho te ca mu Cebo ca kwa Lesa. Henry Grew, George Stetson, na George Storrs balilembele no kusansalika ubufi bwa kwa Satana ukwabula umwenso. * Ifyo balesambilisha fyalyafwile sana C. T. Russell na bo alebomba nabo.

⁸ Ibumba ilinono ilya Basambi ba Baibolo lyasangile ukuti ifisambilisho fyonse ifilanda pali bumunshifwa bwa mweo, filafulunganya abantu kabili fya bufi. Ku ca kumwenako, kwaliba icisambilisho ca kuti abantu bonse abasuma balaya ku muulu nelyo icisambilisho ca kuti Lesa alalungulusha ababifi mu mulilo wa pe. Munyinefwe Russell na banankwe bali abashipa, balikeene ifi fisambilisho fya bufi kabili balifisansalike mu fipande ifingi, mu mabuuku, mu tutabo, mu matrakiti, na mu malyashi balelanda ku cintubwingi ukuti ifi fisambilisho fya bufi.

9. Bushe magazini ya Zion’s Watch Tower yasansalike shani icisambilisho ca kuti muli Lesa umo mwaba abene batatu ukuti ca bufi?

⁹ Na kabili, Abasambi ba Baibolo balisansalike icisambilisho ca kuti muli Lesa umo mwaba abene batatu. Mu 1887, magazini ya Zion’s Watch Tower yatile: “Amalembo yalilanda mu kulungatika ukuti Yehova na Shikulwifwe Yesu baliibela.” Magazini yalilandile no kuti ala kuti wapapa icalengele ukuti “icisambilisho  ca balesa batatu muli umo no kuti muli Lesa umo mwaba abene batatu, cishibikwe sana ica kuti na bantu basumina. Nomba pa mulandu wa kuti ifi e fyo caba, filelanga fye ifyo aba macalici baba mu tulo no kuti umulwani alibateka ubusha.”

10. Finshi Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalandile ifyalangile ukuti umwaka wa 1914 wali uwaibela?

¹⁰ Nga fintu umutwe wa magazini ya kuti Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence walelanda, iyi magazini yalekomaila sana pa masesemo ya kubapo kwa kwa Kristu. Abasubwa abali aba cishinka abalelemba iyi magazini balimwene ukuti ubusesemo bwa kwa Daniele ubulanda pa nshita “cinelubali” bwalyampene ne nshita ya kufikilishiwa ukwa bufwayo bwa kwa Lesa pa Bufumu bwa kwa Mesia. Mu kubangilila kwa ba 1870, balandile ukuti inshita cinelubali shali no kupwa mu 1914. (Dan. 4:25; Luka 21:24) Nangu ca kuti bamunyinefwe pali ilya nshita tabaumfwikishe sana ubucindami bwa ulya mwaka, balisabankenye sana ifyo baishibe ica kuti na nomba tucili tulafisambilila.

11, 12. (a) Ni bani abo munyinefwe Russell atashishe pa cine ico alesambilisha? (b) Bushe umulimo uo munyinefwe Russell na banankwe babombele ilyo 1914 tailafika wacindeme shani?

¹¹ Munyinefwe Russell na banankwe ba cishinka tabaleituntumba pa kumfwikisha no kusanga ifishinka ifya mu Baibolo.  munyinefwe Russell alitashishe ababalilepo ukusanga ifishinka. Lelo atashishe sana Yehova Lesa ukucila bonse pantu Lesa e usambilisha abantu bakwe ifyo bafwile ukwishiba ne nshita iyo bafwile ukwishibilapo. Ukwabula no kutwishika, Yehova alipaalile ifyo munyinefwe Russell na bo alebomba nabo bacitile pa kulekanya icine ku bufi. Mu kuya kwa nshiku, calimoneke fye apabuuta tuutu ukuti baali abaibela kabili balipaatwikeko ku mipepele ya bufi.

¹² Umulimo aba baume ba cishinka babombele uwa kucingilila icine pa myaka iingi ilyo umwaka wa 1914 ushilafika wali uusuma nga nshi! Magazini ya The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence iya November 1, 1917, yatile: “Abantu abengi nga nshi muno nshiku balilubulwa ku mwenso uo bakwete pa mulandu wa fisambilisho pamo nga umulilo wa pe e lyo ne fisambilisho fimbi ifya bufi . . . Ukusambilisha icine ukwatendeke ukucila pa myaka 40 iyapitapo kuletwalilila kabili kukatwalilila mpaka isonde lyonse likesulemo ukwishiba, e lyo na bashifwaya ukuti icine cishibikwe nabo bakalwisha na maka ukucilofya pa kuti cikeshibikwa mwi sonde lyonse.”

13, 14. (a) Bushe “inkombe” yaafwilishe shani ukupekanya inshila ya Mfumu Mesia? (b) Finshi twingasambililako kuli bamunyinefwe abaliko ukucila pa myaka 100 iyapitapo?

¹³ Taleni tontonkanyeni: Nga ca kuti abantu tabaishibe ukulekanya Yesu kuli Wishi, Yehova, bushe nga baliteyanishiwe ku kutendeka kwa kubapo kwa kwa Kristu? Awe nakalya! Na kabili abalatontonkanya ukuti bumunshifwa kuti bwapeelwa ku bantu bonse, te ku basambi ba kwa Yesu abanono fye, nelyo abalatontonkanya ukuti Lesa aloca abantu mu mulilo wa pe ku ciyayaya ukwabula ukubafumyamo nga tabateyanishiwe! Ukwabula no kutwishika, “inkombe” yaliteyanishishe Imfumu Mesia inshila!

¹⁴ Inga ifwe muno nshiku? Finshi twingasambililako kuli bamunyinefwe abaliko ukucila pa myaka 100 iyapitapo? Na ifwe tufwile ukulabelenga no kulasambilila sana Icebo ca kwa Lesa. (Yoh. 17:3) Apo abantu ba muli cino calo baleya balebipilako fye pa mulandu wa kukanaishiba icine, ifwe tufwile ukulafwaisha ukusambilila icine lyonse!—Belengeni 1 Timote 4:15.

15. Mu kupita kwa nshita, finshi Abasambi ba Baibolo bailwike? (Moneni na futunoti.)

¹⁵ Abasambi ba Baibolo balesambilisha ukuti balingile ukufuma mu macalici ayasambilisha ifya bufi. Mu 1879, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalandile pali aya macalici ukuti “Macalici ya Babiloni.” Bushe iyi magazini yalelanda pali bapapa nelyo pali baKatolika? BaProtestanti baleti nga fintu ubusesemo bwa mu Baibolo bulanda, Babiloni yaleimininako icalici lya Katolika. Lelo, Abasambi ba Baibolo bailwike ukuti amacalici yonse ayasambilisha ifya bufi yaba muli “Babiloni” wa muno nshiku. Mulandu nshi? Pantu amacalici yonse yalesambilisha ifya bufi pamo nga filya tulandilepo pa muulu. * E co, impapulo shesu shatampile ukulanda mu kulungatika pa fyo abantu abafumacumi abaali muli aya macalici balingile ukucita.

16, 17. (a) Bushe icitabo ca Millennial Dawn Volyumu 3 na Ulupungu lwa kwa Kalinda fyacincishe shani abantu ukupaatukako ku kupepa kwa bufi? (b) Finshi fyalengele ukuti abantu baleshimunuka ukukonka kulya kusoka? (Moneni na futunoti.)

 ¹⁶ Ku ca kumwenako, icitabo ca Millennial Dawn Volyumu 3 ica mu 1891 calandile pa fyo Lesa akeene Babiloni wa muno nshiku ukuti: “Yonse amacalici ya batila Bena Kristu aliyakaana.” Kabili calandile no kuti bonse “abashasumine kabili abashalecitako ifyo aba mu macalici balecita balingile ukufumamo.”

¹⁷ Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa ciNgeleshi ulwa mu January 1900 lwafundile bonse abashafuutishe amashina yabo ku macalici na bonse abaleti, “Ine nasumina mu cine, kabili te lyonse nja mu kupepa kuli aya macalici,” ukuti: “Bushe caliba fye bwino ukuba ne mitima ibili, umo kuli Babiloni, umbi ku kupepa kwa cine? Bushe ukucita ifi e mo calola ukumfwila Lesa no kumusekesha? Awe nakalya. Umuntu nga atampa ukuya ku macalici, ninshi naingila mu cipangano na ilyo icalici, kabili aleenekelwa ukulakonka fyonse ifyaba mu cipangano mpaka . . . ayafuutisha ishina lyakwe ku calici pa cintubwingi.” Pa myaka iingi, ili e lyashi balelandapo sana. * Ababomfi ba kwa Yehova balingile ukuleka umupwilapo ukuya ku macalici ya bufi.

18. Mulandu nshi cabeelele icacindama ukuti abantu bafume muli Babiloni Mukalamba?

¹⁸ Nga ca kutila abantu tabalebasoka libili libili ukuti balingile ukufuma muli Babiloni Mukalamba, bushe Kristu uo babikile fye pa bufumu nga alikwete ibumba ilya bantu basubwa abateyanishiwa pe sonde? Awe nakalya, pantu abengapepela Yehova mu “mupashi na mu cine” Bena Kristu abashicitako ifyo Babiloni Mukalamba acita. (Yoh. 4:24) Bushe na ifwe muno nshiku tulafwaisha ukuipaatulako ku kupepa kwa bufi? Natutwalilile ukulaumfwila ifunde lya kuti: “Fumenimo mwe bantu bandi”!—Belengeni Ukusokolola 18:4.

19, 20. Finshi Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalandile pa kukoselesha abantu ba kwa Lesa pa kuti balelongana pamo ku kupepa?

¹⁹ Abasambi ba Baibolo balesambilisha ukuti balingile ukulalongana no kupepela pamo nga ca kuti ku ncende bali kuti calinga. Abena Kristu ba cine bamona ukuti te kufuma fye mu kupepa kwa bufi kukabilwa iyo, lelo calicindama sana no kuti baba mu kupepa ukwasanguluka. Ukutula fye apo magazini ya Ulupungu lwa kwa Kalinda yatendekela ukufuma, ilakoselesha abaibelenga ukulalongana no kulapepela pamo. Ku ca kumwenako, mu July 1880, munyinefwe Russell ilyo abwelele uko aile mu kulanda ilyashi, atile abantu balikoseleshiwe nga nshi ilyo balongene pamo. Lyena akoseleshe abalebelenga ukuti baletuma amakardi ayalelanga ifyo balelunduluka, yamo pali aya makardi baali no kuyasabankanya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda. Cinshi balecitila ifi? Munyinefwe Russell atile: “Bonse tulefwaya twishibe . . . ifyo Shikulu alemupaala; no kwishiba nga ca kutila mulalongana lyonse na basumina banenu.”

²⁰ Mu 1882, mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu ciNgeleshi mwali icipande icaleti, “Assembling Together” (Ukulongana Pamo). Ici cipande cakoseleshe Abena Kristu ukulalongana  pa kuti “balekoseleshanya no kucincishanya.” Na kabili catile: “Bonse fye, mwe basambilila na mwe balamuka mu cifyalilwa, mulesenda Baibolo, ipepala na kalembelo, kabili mulefwailisha no kulemba ifyebo ifyo mukalasambilila. Mulesala ilyashi ilyo mwingafwaya ukulandapo, mulelomba ukuti umupashi wa mushilo ulemwafwa ukumfwikisha, lyena mulebelenga, muletontonkanyapo, kabili mulelinganya amalembo; ukwabula no kutwishika mukomfwikisha icine.”

21. Finshi abaali mu cilonganino ca mu Allegheny, Pennsylvania, balecita ukulosha ku kulongana no bucemi ifyo twingapashanya?

²¹ Amaofeshi yakalamba aya Basambi ba Baibolo yaali mu Allegheny, Pennsylvania, ku America. Kulya e ko balelongana pamo, no kucita filya amashiwi ya mushilo yalanda ayaba pa AbaHebere 10:24, 25. (Belengeni.) Pa numa ya myaka iingi, munyinefwe umukoloci Charles Capen aibukiishe ifyo ukulongana kwaleba ilyo asangilweko ninshi ali fye umwaice. Alembele ati: “Ndebukisha ilembo ilyo balembele pa cibumba ica cikuulwa ca kulonganinamo. ‘Shikulu wenu umo, Kristu, na imwe bonse muli babwananyina.’ Nshalaba lilya ilembo ukufika na lelo. Pa bantu ba kwa Yehova tapaba kulekanya ukuti ili libumba lya bashimapepo e lyo ili lya bantuuntu fye.” (Mat.  23:8) Na kabili, munyinefwe Capen alebukisha ifyo ukulongana kwalewama, ifyo balekoseleshanya, e lyo ne fyo munyinefwe  Russell alebombesha ukucema bonse aba mu cilonganino.

22. Bushe abantu aba cishinka bacitile shani ilyo babakoseleshe ukulalongana, kabili finshi twingasambililako?

²² Abantu abaali ne cishinka balikonkele ici ca kumwenako e lyo balekonka ne fyo balebeba. Ifilonganino fyalipangilwe na mu fitungu fimbi ifya ku America pamo nga mu Ohio, mu Michigan e lyo na ku North America ne fyalo fimbi. Tontonkanyenipo: Bushe abantu aba citetekelo nga balipekanishiwe ku kubapo kwa kwa Kristu nga ca kuti tabasambilile ukukonka ukufunda kwa mushilo ukwa kulalongana pamo ku kupepa? Iyo! Inga ifwe pali lelo? Na ifwe bene tulingile ukulafwaisha ukulalongana lyonse, ukulapepela pamo e lyo no kulakoseleshanya.

23. Bushe Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalangile shani ukuti abasubwa bonse bafwile ukulashimikila icine?

²³ Abasambi ba Baibolo balesambilisha ukuti abasubwa bonse bafwile ukulashimikila icine. Mu 1885, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwatile: “Tufwile ukulaibukisha ukuti bonse ababa mwi bumba lya basubwa balisubwa ku kushimikila (Esa. 61:1), baliitwa ku kubomba umulimo.” Magazini ya mu ciNgeleshi iya Ulupungu lwa kwa Kalinda iya mu 1888 yacincishe ukuti: “Twalishiba bwino umulimo wesu . . . Nga ca kuti twafilwa ukubomba no kufwaya umwa kubepekesha ninshi tuli basha abanang’ani, na kabili ninshi tatulingile no kusubwa.”

24, 25. (a) Finshi fimbi ifyo munyinefwe Russell na banankwe balecita ukulunda pa kukoselesha abantu ukushimikila? (b) Finshi kolopota umo alandile pa fyo umulimo wa kushimikila walebombwa ilyo takulaba bamotoka?

²⁴ Munyinefwe Russell na banankwe tabakoseleshe fye abantu ukulashimikila, lelo balitendeke no kulapulinta amatrakiti  ayo baleita abati, Bible Students’ Tracts ayo mu kupita kwa nshita batampile ukwita abati, Old Theology Quarterly. Abalebelenga Ulupungu lwa kwa Kalinda balipokelele aya amatrakiti pa kuti bayasabankanye ku cintubwingi ukwabula ukulipilisha.

²⁵ Abaipeeleshe ku kulapoosa inshita iikalamba mu kushimikila balebeta abati bakolopota. Ba Charles Capen abo tulandilepo kale nabo bali ni bakolopota. Batile: “Pa kushimikila mu cifulo conse ica mu Pennsylvania, nalebomfya amamapu ayo akabungwe ka United States Government Geological Survey kapangile. Aya amamapu yalelanga umwapita utushila tonse, kabili e cangafwile ukwenda na makasa ukufika mu mishi yonse iyali mu cifulo naleshimikilamo. Inshita shimo, pa numa ya kwenda inshiku shitatu ukulalanya mu calo no kulemba amashina ya balefwaya ifitabo fya Studies in the Scriptures, nalelipila abene ba cikocikala icaletintwa na bakabalwe pa kuti ntwale ifitabo ku balefifwaya pantu na kuba muli shilya nshiku takwali bamotoka. Nga bwaila, naleya pali bashibulimi no kulomba apakulaala.”

26. (a) Mulandu nshi calingile ukuti abantu ba kwa Lesa baleshimikila pa kupekanishiwa ku kuteka kwa kwa Kristu? (b) Mepusho nshi cingawama ukulayipusha fwe bene?

²⁶ Kwena, pa kucita fyonse ifi, balekabila ukuba abashipa kabili abacincila. Bushe abena Kristu ba cine nga balipekanishiwe ku kuteka kwa kwa Kristu ababula kusambilishiwa ifyo ukushimikila kwacindama? Awe iyo! Pantu na kuba, ulya mulimo wali no kuba e cishibilo cacindama sana ica kubapo kwa kwa Kristu. (Mat. 24:14) Calilingile ukuti abantu ba kwa Lesa bapekanishiwe ifyo baali no kulanga mu mikalile yabo ukuti balicindamike umulimo wa kupususha abantu. Muno nshiku, na ifwe calilinga ukulayipusha atuti: ‘Bushe imikalile yandi ilanga ukuti nalicindika umulimo wa kushimikila? Bushe ndasalapo ukukaanacita fimo ifyo natemwa pa kuti fye nkwate inshita iikalamba iya kubombesha muli uyu mulimo?’

27, 28. Finshi umutumwa Yohane amwene mu cimonwa, kabili finshi Satana ne fibanda fyakwe bacitile ilyo Ubufumu bwatendeke ukuteka?

²⁷ Umwaka uwacindama sana uwa 1914 wasukile wafika. Nga fintu tulandile pa kutampa kwa cino cipandwa, takwali abantunse abamweneko uko ifintu ifyacindama fyalecitika ku muulu. Na lyo line, Lesa alengele umutumwa Yohane ukumona icimonwa icalondolwele ifintu mu mampalanya. Elenganyeni ukuti: Yohane amona “icishibilo icikalamba” mu muulu. “Umwanakashi” wa kwa Lesa, e kutila icilonganino cakwe ica fibumbwa ifya ku mupashi ifya ku muulu, ali pa bukulu kabili akwata umwana umwaume. Tubelenga ukuti uyu mwana wa mampalanya, ali no “kucemena inko shonse ku nkonto ya cela.” Ilyo afyalwa fye, ‘umwana bamusenda no kumutwala kuli Lesa na ku cipuna cakwe ica bufumu.’ Ishiwi ilikalamba ukufuma ku muulu lyatila: “Nomba fyaisa ipusukilo na maka no bufumu bwa kwa Lesa wesu na maka ya kwa Kristu wakwe.”—Ukus. 12:1, 5, 10.

 ²⁸ Ukwabula no kutwishika Yohane alimwene mu cimonwa uko Ubufumu bwa kwa Mesia bwatendeke ukuteka. Ala cilya icacitike cali ca lulumbi, lelo te bonse batemenwe. Satana ne fibanda fyakwe balwile na bamalaika ba cishinka, abaletungululwa na Mikaele nelyo Kristu. Finshi fyakonkelepo? Baibolo itila: “E fyo icing’wena cikalamba capooselwe pa nshi, icisoka ca pa kutendeka, iciitwa Kaseebanya kabili Satana, icilufya aba pano isonde bonse; capooselwe pe sonde, na bamalaika ba ciko bapooselwe pamo na co.”—Ukus. 12:7,9.

29, 30. Ilyo Ubufumu bwatendeke fye ukuteka, finshi fyayalwike (a) pe sonde? (b) ku muulu?

²⁹ Ilyo umwaka wa 1914 ushilafika, Abasambi ba Baibolo batile inshita ya mafya yali no kutendeka muli ulya wine mwaka. Na lyo line tabaishibe bwino nga ca kuti ifyo balandile e fyali no kucitika. Nga fintu icimonwa ca kwa Yohane casokolwele, Satana nomba aali no kutendeka ukulacusha sana abantunse. “Nomba cabipila imwe mwe sonde na bemba, pantu Satana Kaseebanya naikila pali imwe, ali ne cipyu icikalamba, pa kwishiba ukuti ali fye ne nshita inono.” (Ukus. 12:12) Mu 1914, Inkondo ya Calo conse iya Kubalilapo yalitendeke kabili icishibilo ca kubapo kwa kwa Kristu na maka yakwe aya Bufumu calimoneke mwi sonde lyonse. “Inshiku sha kulekelesha” isha buno bwikashi, shalitendeke.—2 Tim. 3:1.

³⁰ Lelo ku muulu kwena kwali insansa. Satana ne fibanda fyakwe balibatamfishe ku muulu umuyayaya. Yohane alembele ukuti: “E ico, sansamukeni, mwe myulu na mwe baikalamo!” (Ukus. 12:12) Apo nomba imyulu yalisangulwilwe e lyo Yesu na o ninshi ni Mfumu, Ubufumu bwa kwa Mesia bwali ubwaiteyanya ukucitila fimo abantu ba kwa Lesa pano isonde. Finshi ifyo Ubufumu bwali no kucita? Nga fintu twasambilile pa kutendeka kwa cino cipandwa, Kristu “inkombe ya cipangano” aali no kubalilapo ukulopolola ababomfi ba kwa Lesa pano pene pe sonde. Bushe ici calolele mwi?

31. Finshi Malaki asobele pa lwa nshita ya kulopolola, kabili bulya busesemo bwatendeke shani ukufikilishiwa? (Moneni na futunoti.)

³¹ Malaki alisobele ukuti umulimo wa kulopolola tawali no kuba uwayanguka. Alembele ati: “Nani akashipikisha ubushiku bwa kwisa kwakwe, kabili nani akeminina ilyo akamoneka? Pantu akaba ngo mulilo uwa kwa kalopolola kabili nge sopo ilya bacapa insalu.” (Mal. 3:2) Ala aya amashiwi yali ya cine nga nshi! Ukutampila mu mwaka wa 1914, abantu ba kwa Lesa pano isonde balipitile mu mesho na mafya ayakalamba nga nshi. Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo, Abasambi ba Baibolo abengi balibacushishe sana no kubakaka mu fifungo. *

32. Cimfulumfulu nshi cali mu kuteyanya pa numa ya mwaka wa 1916?

³² Mu kuteyanya namo, mwali icimfulumfulu. Mu 1916, munyinefwe Russell alifwile ninshi ali fye ne myaka 64 kabili abantu ba kwa Lesa abengi tabaishibe ifyali no kukonkapo. Imfwa yakwe yalengele cishibikwe ukuti abengi balemupeela sana umucinshi kabili e mo bashintile imbafu. Nangu ca kuti munyinefwe  Russell talefwaya ukupeelwa umucinshi wa musango  uyu, ifyo abengi balecita fyalelanga ukuti balemupepa. Abengi baletontonkanya ukuti ifi afwa, calaala capwa icine ico baleya baleishiba caloba, kabili bamo balikaaninine fye ndai ukutwalilila ukuba mu cine. Iyi mibele yalengele kwaba ubusangu ubwaletele amalekano mu kuteyanya.

33. Bushe abantu ba kwa Lesa baeshiwe shani ilyo ifyo baleenekela fishacitike?

³³ Ubwesho na bumbi bwali bwa kuti ifyo baleenekela, tafyacitike. Nangu ca kuti Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalilandile bwino ukuti Inshita sha Bena Fyalo shali no kupwa mu 1914, bamunyinefwe baali bacili tabalaumfwikisha ifyali no kucitika muli ulya mwaka. (Luka 21:24) Baletontonkanya ukuti mu 1914, e lyo Kristu aali no kusenda nabwinga wakwe, ibumba lya basubwa, ku muulu ku kuyateka nankwe. Lelo ifi, tafyacitike. Ku kupwa kwa 1917, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwatile, imyaka 40 iya kulobolola yali no kupwa mu 1918. Lelo umulimo wa kushimikila tawapwile, walitwalilile ukulunduluka na pa numa ya 1918. Magazini yatile ukulobolola kwalipwile lelo kwashele fye inshita ya kutoolelesha. Na lyo line abengi balilekele ukubombela Yehova pa mulandu wa kuti ifyo baleenekela tafyacitike.

34. Bwesho nshi bwatiinishe sana Abasambi ba Baibolo mu 1918, kabili mulandu nshi ababa mu macalici ya baitunga ukuti Bena Kristu baletontonkanishisha ukuti abantu ba kwa Lesa balilobele?

³⁴ Mu 1918, Abasambi ba Baibolo balikwete ubwesho na bumbi ubwabatiinishe sana. Munyinefwe J. F. Rutherford uwapyene C. T. Russell pamo na bamunyinefwe bambi 7 abaletungulula abantu ba kwa Lesa, balibekete. Balibakakile mu cifungo ca ku Atlanta, Georgia ku America pa milandu ya bufi fye. Pali ilya nshita umulimo wa bantu ba kwa Lesa wali kwati wafubalila. Bashimapepo abengi balitemenwe sana. Baletontonkanya ukuti apo “intungulushi” sha Basambi ba Baibolo balishikakile, kabili amaofeshi yakalamba aya ku Brooklyn nayo yaliseelwe, e lyo na filya abantu balelwisha umulimo wa kushimikila mu America na mu Bulaya, intungulushi sha mapepo shaleti Abasambi ba Baibolo abali nga kafiisha mutima kuli bena capwa balaala baloba. (Ukus. 11:3, 7-10) Ala aba bashimapepo balilubile icine cine!

35. Mulandu nshi uo Yesu alekele abasambi bakwe balecula, kabili finshi acitilepo ku kubafwa?

³⁵ Abalwani bali fye mu bushiku, tabaishibe ukuti Yesu alisuminishe ukuti abantu bakwe bacule pantu Yehova alebomba nga “kalopolola kabili nga kakamununa wa silfere” pa kusuminisha abantu bakwe ukucula. (Mal. 3:3) Yehova no Mwana wakwe balishininkishe ukutila amesho ayo abantu ba citetekelo bapitilemo, yali no kubalopolola, ukubasangulula, pa kuti babe abalinga ukubomba umulimo wa Mfumu. Ukutula fye mu kutampa kwa ba 1919, calimoneke apabuuta tuutu ukuti umupashi wa kwa Lesa walicitile ifyo abalwani ba bantu bakwe balemona ukuti te kuti ficitike. Aba citetekelo balibukulwike! (Ukus. 11:11) Pali ilya nshita Kristu alifikilishe icishibilo cacindama ica nshiku sha kulekelesha. Alisontele “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” ibumba ilinono ilya baume  abasubwa abaali no kulatungulula abantu no kulabapeela ifya kulya pa nshita iyalinga.—Mat. 24:45-47.

36. Cinshi cilanga ukuti abantu ba kwa Lesa balibuukile mu mampalanya?

³⁶ Munyinefwe Rutherford na banankwe balibafumishe mu cifungo pa 26 March, 1919. Mu kwangufyanya balipekenye ukuti kube ukulongana kwa citungu mu September ulya wine mwaka. Batampile no kupekanya ukuti batendeke ukulalemba magazini na imbi iyo baali no kulaita ukuti The Golden Age. Iyi magazini yaali no kulafumina pamo na magazini inankwe iya Ulupungu lwa kwa Kalinda kabili nayo baipekenye ukuti baleipeela ku bantu mu mulimo wa kushimikila. * Mu mwaka umo wine e mo batendeke ukulemba ulupapulo lwa kuti Bulletin, ulo pali nomba twita atuti akatabo ka kubomfya pa kulongana kwa Mikalile no Mulimo Tubomba. Ukutula fye apo ulu lupapulo lwatendekele ukulembwa, lwalyafwilisha sana mu mulimo wa kushimikila. Ukwabula no kutwishika ukutula mu mwaka wa 1919, umulimo wa kushimikila ku ng’anda ne ng’anda walilunduluka sana.

37. Pa numa ya mwaka wa 1919, bushe bamo balangile shani ukuti tabalebombela Lesa ne cishinka?

³⁷ Umulimo wa kushimikila walitwalilile ukulopolola ababomfi ba kwa Kristu, pantu abaali ne cilumba na matutumuko  tabalefwaya ukubomba uyu mulimo. Abashalefwaya ukubomba uyu mulimo balilekele ukubombela pamo na babomfi ba citetekelo. Pa numa ya mwaka wa 1919, abashali ne cishinka balifulilwe kabili batampile ulwambo, ukubepesha, no kuba ku lubali lwa balecusha ababomfi ba kwa Yehova aba citetekelo.

38. Bushe filya abasambi ba kwa Kristu balelunduluka no kucimfya bwali bushininkisho bwa cinshi?

³⁸ Nangu ca kuti balebasansa umusango ulya, abasambi ba kwa Kristu balitwalilile ukulunduluka mu fya kwa Lesa. Filya balelunduluka ne fyo balecimfya fyaba bushininkisho bwa kutila Ubufumu bwa kwa Lesa bwalitendeka ukuteka! Amaka ya kwa Lesa na mapaalo yakwe ukupitila mu Mwana wakwe na mu Bufumu bwa kwa Mesia e filenga ukuti abantu yaweyawe kabili abashapwililika bacimfye Satana na buno bwikashi bwabipa!—Belengeni Esaya 54:17.

39, 40. (a) Finshi fimo ifyaba muli cino citabo? (b) Finshi mukanonkelamo nga mwasambilila ici citabo?

³⁹ Mu fipandwa fikonkelepo, tukasambilila pa fyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwacita pano isonde ukutula ilyo bwatendeke ukuteka ku muulu. Icipandwa cimo na cimo ica ici citabo cikalalanda pa lubali ulwaibela pa mulimo uo Ubufumu bulebomba pano isonde. Mu fipandwa fyonse, muli akabokoshi aka kupitulukamo akakatwafwa umo umo ukushininkisha ukuti Ubufumu bwa cine cine. Mu fipandwa fya kulekeleshako, tukasambilila pa fyo tulingile ukwenekela ilyo Ubufumu bukesa mu konaula ababifi no kuleta paradaise pe sonde. Bushe mukanonkelamo shani mu kusambilila ici citabo?

⁴⁰ Satana tafwaya ukuti mutetekele Ubufumu bwa kwa Lesa. Lelo Yehova ena, afwaya ukukosha icitetekelo cenu pa kuti cikamucingilile no kumukosha. (Efes. 6:16) E co tulemukoselesha ukuti lyonse ilyo mulesambilila ici citabo mulebala mwapepa. Kabili muleyipusha amuti: ‘Bushe nalishininkisha ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwa cine cine?’ Nga mwalishininkisha, ninshi lyonse mukalabombesha ukutungilila ubu Bufumu mpaka no bushiku ilyo bonse abakaba abomi bakamona ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwa cine cine kabili bulateka!