Twende kovidio oini

Twende komurya

EKONDWA 2

Ouhona waMukuru wa zikwa meyuru

Ouhona waMukuru wa zikwa meyuru

ONDANDO YEKONDWA NDI

Jehova wa rongerisa vi otjiwaṋa tje komazikiro wOuhona?

1, 2. Otjitjitwa tjiṋe otjinenenene tji tja tjitwa mekuruhungi rouye, nu ongwaye tje he ri otjihimise kutja kape nomundu ngwe tji muna?

 OVE WA rora okuripura kutja atja pe kara vi andakuzu wa hupa moruveze rwomarundurukiro omanene wekuruhungi kaaṋi ndo? Ovengi ve ripura notjiṋa hi. Posi yokutja kotjiripura kutja andakuzu wa hupa moruveze orunanḓengu ndwo, ove hapo otjomuna oviuṋe ovinanḓengu mbya eta omarundurukiro ngo? Mape ya kotjovimuna. Orondu ovitjitwa mbya eta oumba kozohoromende ozonguru na mbya tjangwa momambo womakuruhungi potuingi kavi munika kovandu. Potuingi ovitjitwa mbi, vi tjitwa mongumumu momatuwo wovanauvara, na momatuwo wapeke wozombongarero poo mozomberoo zohoromende. Nungwari, omarundurukiro otja ingo ye ṱuna komiinyo vyovandu omangete omengi.

2 Nu hapo peri vi ohunga notjitjitwa otjinenenene tji tja tjitwa mekuruhungi rouye? Otjitjitwa ho tja ṱuna komiinyo vyovandu omangete omengi. Posi yokutja kape nomundu ngwe tji muna. Otjitjitwa hi, omazikiro wOuhona waMukuru meyuru, mbu ri ohoromende ongwizikwa ndji honaparerwa i Messias nu moruveze rwatjimanga ndji mai yekuyandeka ouye auhe mbwi. (Lesa Daniel 2:34, 35, 44, 45.) Ndovazu kape nomundu ngwa rora okumuna omazikiro wOuhona mbwo, okutja matu sokumuna kutja Jehova wa horeka otjitjitwa hi kovandu po? Poo matu yenene okutja, Jehova wa rongerisa ovakarere ve ovaṱakame komurungu woruveze? Ngatu konḓonone pamwe.

‘Omuhindwa wandje ma ṱunu ondjira komurungu wandje’

3-5. (a) ‘Omuengeli womerikutiropamwe’ ngu tamunwa mu Maleaki 3:1, ouṋe? (b) Otjikeṋa tji matji tjitwa komurungu womeero ‘womuengeli womerikutiropamwe’ kondjuwo ondjapuke yaMuhona?

3 Okuza koruveze orukuru, Jehova wa ri nondando yokurongerisa otjiwaṋa tje komazikiro wOuhona we mbu mau honaparerwa i Messias. Okutara kotjihorera, ripurira komakwizikiro nge ri mu Maleaki 3:1 ngu maye tja: “Tara, Ami me hindi omuhindwa wandje kutja a ṱune ondjira komurungu wandje! Nu Muhona ngu mamu paha otji me ya tjimanga kOndjuwo ye ondjapuke. Nomuengeli womerikutiropamwe wandje ngu mamu zeri u ri pokuya.”

4 Momayenenisiro woruveze rwetu, Jehova we yekukonḓonona ruṋe kutja oowaṋi mbe mu karera morumbo rwondjuwo ye ondjapuke kombanda yehi? Omakwizikiro ngo maye kahurura kutja Jehova me ya pu “nomuengeli womerikutiropamwe.” Nu hapo wa ri uṋe? Eye wa ri Jesus Kristus, Ombara yOuhona waMukuru! (Luk. 1:68-73) OtjOmbara ndja za nokuzikwa oupe, eye we yekukonḓonona nokukohorora otjiwaṋa tjaMukuru kombanda yehi.—1 Petr. 4:17.

5 Hapo “omuhindwa” ingwi owarwe omutenga ngwa tamunwa mu Maleaki 3:1, wa ri uṋe? Omuhindwa ngwa kwizikwa ngwi, etjeya komurungu womeero waMessias otjOmbara. Nu hapo pe nomundu ngwa rora ‘okuyekuṱuna ondjira’ komurungu waMessias otjOmbara, mozombura zokomurungu wombura ndji 1914?

6. Oowaṋi mbaave kuramene po “omuhindwa” ngwa kwizikwa kutja rutenga me yekurongerisa ovakarere vaMukuru kovitjitwa vyoruyaveze?

6 Membo ndi, matu konḓonona omaziriro komapuriro otja ingo mekuruhungi eyandjanyuṋe rovakarere vaJehova voruveze rwetu. Ekuruhungi ndo ri raisa oukahu kutja komaandero weserewondo oritja-19, okambumba kemwe okaṱiṱi kovandu overisusuparise okukazikama otjOvakriste vatjiri mokati kOvakriste voposyo. Okambumba ngo ka uta okutjiukwa otjOvakonḓonone vOmbeibela. Imba mbaave ve hongorere ya ri Charles T. Russell novakwao, nowo ombaave kuramene po “omuhindwa” ngwa kwizikwa, okuyandja omuhunga kotjiwaṋa tjaMukuru moviṋa mbi mavi tjama noupanga wawo kuna Jehova nokuverongerisira ovitjitwa vyoruyaveze. Ngatu tare komiano vine “omuhindwa” ma tjita nao.

Okurikotamena mouatjiri

7, 8. (a) Mozombura nḓa 1800, oowaṋi mba uta okuhandjaura kutja omahongero wokutja omuinyo womundu u hupa komurungu kombunda yonḓiro, omahongero woposyo? (b) Omahongero yeṋe yarwe C. T. Russell novakwao mbaave ungura pamwe ngu va tjiukisa otjomahongero woposyo?

7 Ovakonḓonone vOmbeibela mbo va ningira omuhunga ku Jehova; owo va zuvasana, ave wongo nave tjanga ouatjiri ohunga nomahongero wOmbeibela. Oure womaserewondo omengi, Ovakriste voposyo kaave tjiwa ouatjiri wOmbeibela; omahongero wawo omengi ya zire movanavisenginina. Otjihorera tjimwe otjohi tjomahongero wokutja kombunda yonḓiro omuinyo womundu u hupa komurungu. Mozombura nḓa 1800, ovandu tjiva mbaave rihongo Ombeibela va konḓonona omahongero ngo nave munu kutja Embo raMukuru ri ye pirukira. Henry Grew na George Stetson na George Storrs va tjanga nokuhonga ovandu nouvanḓe ohunga notjizeze tjaSatan hi. a Oviungura vyawo mbi, vya vatera C. T. Russell novakwao mbaave ungura pamwe tjinene.

8 Okambumba okaṱiṱi kOvakonḓonone vOmbeibela ka muna kutja omahongero warwe nge notjiṋa nomuinyo mbu hupa komurungu kombunda yonḓiro wina ya ri omapukise nu kaya ri nouatjiri oparukaze. Otjihorera tjarwe, otjohi tjomahongero wokutja ovandu avehe ovawa ve yenda keyuru na ihi tjokutja Mukuru u nyosa ovandu ovarunde momuriro mbu ha yanda. Russell novakwao mbaave ungura pamwe va tjiukisa ovizeze mbyo nouvanḓe momatjangwa pekepeke na momahungi ngaaye pitisiwa mozongoramambo.

9. Okambo nga Zion’s Watch Tower ka tjiukisa vi kutja omahongero wokutja Mukuru ovandu vetatumumwe, ya ri posyo?

9 Momuano tjingewo Ovakonḓonone vOmbeibela va raisa kutja omahongero nga perwe ondengero tjinene wokutja Mukuru ovandu vetatumumwe, ya ri posyo. Mombura ndji 1887, okambo nga Zion’s Watch Tower katja: “Omatjangwa ye raisa oukahu kutja pe nombangu pokati kaJehova na Muhona Jesus.” Okambo nga ka raisa kutja otjihimise kutja “omahongero wokutja Mukuru, ooMukuru vetatu mumwe nokutja oMukuru umwe povikando vitatu, ya handjauka nokuyakurwa pu pe ṱa mbo. Nungwari mena rokutja omahongero nga ya yakurwa, otjiraisiro tjokutja ozokereka za ri aza poṱupara indu omunavita tjaa kunu ozondwi zouvi.”

10. Okambo nga Watch Tower ka raisa vi kutja ombura ndji 1914 ya ri ombura yapeke?

10 Epu ehongonekwa rokambo nga Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence aari yandja ombango tjinene komakwizikiro ohunga nomeero waKristus. Ovatoororwa ovaṱakame mba tjanga okambo nga va muna kutja omakwizikiro waDaniela ohunga ‘nozombura hambombari’ maye tjama noruveze rwomayenenisiro wozondando zaMukuru ohunga nOuhona We mbu honaparerwa i Messias. Momautiro wozombura nḓa 1870, owo va raisa kutja ombura ndji 1914 oombura ozombura hambombari muma ze yanda. (Dan. 4:25; Luk. 21:24) Nandarire kutja ovakambure ovakwetu voruveze ndwo kava ri nouatjiri oukahu ohunga nomaheero wombura ndjo, owo va zuvarisa ouatjiri wOmbeibela mbwaave tjiwa koṋa akuhe, neṱe tu muna ovikongorere ko vyomazuvarisiro wawo ngo.

11, 12. (a) Mbuti Russell wa yandja ondangu ku aṋi ohunga noviṋa mbyaa hongo? (b) Oviungura vyaRussell novakwao mbi va ungura mozombura zokomurungu wombura ndji 1914, vya ri ovinanḓengu pu pe ṱa pi?

11 Russell novakwao kavena pu ve rihiva kutja owo omba muna nokuzuva ouatjiri ounanḓengu wOmbeibela mbwa pandjarere. Russell wa yandja ondangu ku varwe mba hupire komurungu we. Kombanda yaavihe, wa yandja ondangu ku Jehova Mukuru, ngu nomerizirira wokuhonga ovandu Ve oviṋa mbi mave sokutjiwa moruveze ndu ri ro. Oukahu kutja, Jehova wa sera ondaya kozongondjero zaRussell novakwao kutja ve yenene okuhaṋa ouatjiri komahongero wovizeze. Otja ozombura tjaaze kayenda, owo va pangukire tjinene kOvakriste voposyo.

Mbuti Russell novakwao mbaave ungura pamwe va yandja oruvara komahongero wouatjiri wOmbeibela

12 Oviungura vyovarumendu ovaṱakame mbo vyokuyandja oruvara komahongero wouatjiri wOmbeibela mozombura zokomurungu wombura ndji 1914, vya ri ovihimise! Tji twa tara korukapitaveze, okambo nga The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, ketenga raTjikukutu 1917 ka tjere: “Ovandu omangete omengi ndino va kuturwa kemuma ndi va ri na ro ohunga nomahongero wotjovasengwa na warwe woposyo . . . Ouatjiri mbwi, mbwa tjiukwa ozombura 40 nḓa kapita, u yenda amau handjauka nu mau handjaukire ko nga tji we ura mehi arihe; nu tjimuna omundu tje ha yenene okutjaera ozongazona mokuvare, ovapirukire wina kamaave yenene okutjaera Ouatjiri mbwi kutja au ha handjauka mouye auhe.”

13, 14. (a) “Omuhindwa” wa vatera vi okuṱunina Messias ondjira, ngu ri Ombara yOuhona waMukuru? (b) Nu hapo matu rihongere tjike kovakambure ovakwetu vomaserewondo nga kapita?

13 Ripurira ku imbi: Ovakarere vaMukuru atja ve rirongerera omautiro womeero waKristus andakuzu kaave yenene okuhaṋa Jesus na Ihe, Jehova? Kako, katja ve yenena! Nu wina katja ve rirongera andakuzu aave ripura kutja ovandu avehe ve nomuinyo mbu hupa komurungu kombunda yonḓiro, nungwari katjiyandjewa tjapeke tji tja yandjwa kovakongorere vaKristus tjiva uriri; poo andakuzu aave ripura kutja Mukuru u tatumisa ovandu motjovasengwa nga ko nga aruhe nokuhina orusuvo! Okutja tjiri, “omuhindwa” we yekuṱunina Messias, Ombara yOuhona waMukuru ondjira!

14 Nu hapo maku undjirwa tjike ku eṱe ndino? Matu rihongere tjike kovakambure ovakwetu vomaserewondo nga kapita? Eṱe wina matu sokulesa nokurihonga Embo raMukuru nonḓero onene. (Joh. 17:3) Ngunda ouye mbwi au nondjara yovikurya vyombepo, onḓero yetu kovikurya vyombepo ngai kurire ko!—Lesa 1 Timoteus 4:15.

“Piteye, tjiwaṋa tjandje! Piteye mu tjo!”

15. Ovakonḓonone vOmbeibela ve ya kondjiviro yatjike? (Wina tara komambo wokehi.)

15 Ovakonḓonone vOmbeibela va honga kutja ohepero okupoka kozongamburiro zouye. Mombura ndji 1879, okambo nga o-Watch Tower ka hungira ohunga nozongamburiro zouye “otjOzokereka zaBabilon.” Nu hapo aake hungire ohunga novahonge ovanene vokereka yoKatolika poo aake hungire ohunga nOkereka yoKatolika oini? Oure womaserewondo omengi ozongamburiro zOvaprotestant aaze munu kutja Babilon tji tja tamunwa momaprofetero wOmbeibela, aatji kuramene po Okereka yoKatolika. Posi yokutja, Ovakonḓonone vOmbeibela kouṱiṱiṱiṱi va yenda amave munu kutja ozokereka azehe zOvakriste voposyo ze kuramena po “Babilon” tja kandino. Ongwaye tji maku zu nao? Mena rokutja ozo azehe ze honga ovizeze tjimuna imbi mbya tamunwa pombanda mba. b Oruveze tjaaru kayenda omambo wetu ya uta okuhungira oukahu kutja imba mbe ri ouṋepo wozokereka zaBabilon mave sokutjita vi.

16, 17. (a) Embo oritjatatu ndi Millennial Dawn nokambo nga Watch Tower ya tunduuza vi ovandu okupita mozongamburiro zoposyo? (b) Otjikeṋa tji tja yandja omasa komarakiza otja ingo? (Tara komambo wokehi.)

16 Okutara kotjihorera, mombura ndji 1891, embo oritjatatu ndi Millennial Dawn ra hungirira komuano Mukuru mbwa nakaura Babilon tja kandino na ri tja: “Ozokereka azehe zOvakriste voposyo za nakaurwa.” Oro ra weza kutja avehe “mbe ha yandja oruvara komahongero wa tjo woposyo novitjitwa vyatjo, nai mave ningirwa okupoka ku tjo.”

17 Mu Rozonḓu mombura ndji 1900, okambo nga o-Watch Tower ka yandja omarakiza ku imba mbe ha isakere omana wawo momambo wozokereka zOvakriste voposyo nu mbaave munu kutja omukambo wawo mbwo kau notjipo, nowo aave tja: “Ami mbi yandja oruvara kouatjiri, nu nandarire hi i tjinene kozokereka zarwe.” Okambo nga ka pura kutja: “Hapo onawa okukara norupa mouatjiri nokukara norupa mu Babilon? Indji oonḓuviro ndji undjirwa ko . . . okuyorokisa omutima waMukuru nokuyakurwa i Ye? Kako, kaparukaze. Okaṋepo kokereka kuka tjita omerikutiropamwe nokereka kaaṋi ndjo, ke sokuyenenisa nouṱakame oviṋa avihe mbi undjirwa ko momerikutiropamwe ngo, nga tji ka . . . tjivisa kovandu avehe kutja kakaṋepo rukwao.” Ozombura tjaaze kayenda, ombuze ndji ya harera ko omasa. c Ovakarere vaJehova mave sokuteya oupanga ngamwa auhe ku nozongamburiro zoposyo.

18. Ongwaye ovandu tjaave hepa okupita mu Babilon otjinene?

18 Andakuzu omarakiza wokupita mu Babilon otjinene kaaye tjivisiwa aruhe, Kristus otjOmbara ndja zikwa oupe hapo atja kara notjimbumba tjovakarere ovatwirisiwa kombanda yehi? Kako katja kara na tjo, orondu Ovakriste mba poka ku Babilon porwawo ombe yenena okurikotamena ku Jehova “mOmbepo na mouatjiri.” (Joh. 4:24) Eṱe wina twe rimana okupoka kongamburiro yoposyo poo indee? Ngatu yandje ombakatwi kerakiza ndi mari tja: “Piteye, tjiwaṋa tjandje! Piteye mu tjo!”—Lesa Omavandururiro 18:4.

Okurikotamena pamwe otjotjimbumba

19, 20. Okambo nga o-Watch Tower katunduuza vi ovakarere vaMukuru okurikotamena pamwe otjotjimbumba?

19 Ovakonḓonone vOmbeibela va honga ovakambure ovakwao ounanḓengu wokurikotamena pamwe otjotjimbumba, aruhe tji mave konḓonona Ombeibela. KOvakriste vatjiri, okupita mozokereka zoposyo kaku ya yenena. Otjiṋa otjinanḓengu ku wo okukara norupa momerikotameno watjiri wina. Okuza komautiro wayo, o-Watch Tower aai tunduuza ovalese okurikotamena pamwe otjotjimbumba. Okutara kotjihorera, mu Suramazeva wombura ndji 1880, Mbuti Russell wa hungirira kotjiṋa hi mouyenda we wokukayandja omahungi, na raisa omuano ozombongarero zouyenda mbwo mu za yanḓiparisa ovandu. Tja za mbo wa tunduuza ovalese kutja ve hinde oukarata woviungura vyawo, nu tjiva wawo aau pitisiwa moumbo. Omena ratjike? Okambo ngo ka tjere: “Tu tjiviseye kutja . . . Muhona u mu sera vi ondaya; nokutja tjiri mu yenda kozombongarero zombongo puna imba mbu mu nongamburiro imwe.”

Mbuti Charles Russell pu nokambumba kOvakonḓonone vOmbeibela ovakuru moCopenhagen, tjaDenmark, mombura 1909

20 Mombura ndji 1882, orupa ndwa ri nepu ndi “Assembling Together,” rwa pitisiwa mokambo nga o-Watch Tower. Orupa ndwi aaru tunduuza Ovakriste okuworongana pamwe “otjomuano wokuvaterasana, okutunduuzasana nokuyanḓiparisasana.” Orwo komurungu rwa tja: “Kaina tja kutja pena umwe mokati keṋu ngwa hongwa poo ngu notjiyandjewa tjapeke. Auhe weṋu nga eterere Ombeibela ye, ombapira, notjitjange, poo kangamwa otjiṋa atjihe tji matji yenene okumuvatera nomatjangwa wOmbeibela . . . otja tji mape sora. Toorora epu roye, nu u ningire ombepo ondjapuke kutja u yenene okuzuva epu ndo nawa, tjazumba lesa, u ripure nu u sasaneke etjangwa arihe ku nekwao nu otji mo yenene okutjiwa ouatjiri.”

21. Ombongo moAllegheny tjaPennsylvania, ya raisa vi otjihorera otjiwa ohunga nokuworongana pamwe nokuṱakamisa ombongo?

21 Omberoo onene yOvakonḓonone vOmbeibela ya ri moAllegheny tjaPennsylvania, moAmerika. Poruveze ndwi, owo opu va turapera otjihorera otjiwa tjokuworongana pamwe okuraisa onḓuviro kerakiza ndi ri mOvaheberi 10:24, 25. (Lesa.) Oruveze orure kombunda yanao, omurumendu omukambure omukurundu wena Charles Capen, u zemburuka okuyenda kozombongarero nḓo ngunda a ri omuṱiṱi. Eye wa tjanga kutja: “Ami ngamba mbi zemburuka etjangwa nda tjangerwe kekuma retuwo romaworonganeno ndaari tja: ‘Mu nOmuhonge umwe uriri, nu oweṋe ovangu nomarumbi.’ Etjangwa ndi ra kakatera momeripura wandje, orondu ri raisa kutja mokati kovakarere vaJehova kamu novahonge, ovandu avehe i vemwe.” (Mat. 23:8) Mbuti Capen wina u zemburuka ozombongarero ozombwa nḓaave kara na zo, omayanḓiparisiro, nozongondjero zaMbuti Russell zokurira omurise omuwa komundu auhe mombongo.

22. Ovandu ovaṱakame va raisa ongaro iṋe indu tji va tunduuzwa okuyenda kozombongarero zombongo, nu eṱe matu rihongere tjike ku wo?

22 Ovandu mba ri ovaṱakame va horera kotjihorera hi nave yandja ombakatwi komirari mbya yandjwa. Ozombongo za utwa motukondwa tware moAmerika tjimuna moOhio na Michigan, Okunene kwaAmerika na momahi warwe. Ripurira kotjiṋa hi: Ovandu ovaṱakame atja ve rirongerera omeero waKristus andakuzu kave rongerisirwe okuyandja ombakatwi kerakiza rokurikotamena pamwe otjotjimbumba? Kako, katja ve rirongera! Peri vi ku eṱe ndino? Eṱe ndino wina matu hepa okukara nonḓero yokukara pozombongarero zombongo aruhe, nokupaha oruveze kutja tu rikotamene pamwe otjotjimbumba nu tu vaterasane kutja tu kure mongamburiro.

Okuzuvarisa noupatje

23. Okambo nga o-Watch Tower ka raisa vi oukahu kutja Ovakriste ovatwirisiwa avehe mave sokuzuvarisa ouatjiri wOmbeibela?

23 Ovakonḓonone vOmbeibela aave hongo kutja Ovakriste ovatwirisiwa avehe ve sokuzuvarisa ouatjiri wOmbeibela. Mombura ndji 1885, okambo nga Watch Tower katja: “Atu zembi kutja ovandu avehe ovatwirisiwa va toororwa kutja ve zuvarise (Jes. 61:1), owo va twirisiwa kutja ve zuvarise ombuze ombwa.” Mokambo kombura ndji 1888, mwa ri nerakiza ndaa ri tja: “Otjiungura tjetu otjikahu . . . Tji tu ha yandjere ombango ku tjo natu ha ungura otjiṋa, okutja tjiri oweṱe ovakarere ovanatjirweyo, nu matu raisa kutja katu nonḓengu yokurira ovatwirisiwa.”

24, 25. (a) Pendje nokutunduuza ovandu kutja ve zuvarise, omomiano viṋe vyarwe Russell novakwao mbaave ungura pamwe mu va ungura oviṋa ovingi? (b) Omuyandje womambo (colporteur) umwe wa kahurura vi oviungura vye moruveze indu ovihauto tji vi hari ovingi?

24 Mbuti Russell novakwao mbaave ungura pamwe va ungura ovingi pendje nokutunduuza ovandu kutja ve zuvarise. Owo wina va uta okupitisa oumbapira mbwa ri nena ndi Bible Students’ Tracts, nu kombunda mbwa katjiukwa otja Old Theology Quarterly. Ovalese vokambo nga Watch Tower aave pewa oumbapira mbwi kutja ve yandje kovandu nokuhina okuningira otjisuta.

Ma rire nawa tji twe ripura oveni kutja, ‘Otjiungura tjokuzuvarisa ootjiṋa otjinanḓengu tjinene mehupo randje poo indee?’

25 Imba mbe riyandja kutja ve zuvarise oruveze aruhe, aave tjiukwa otjovayandje vomambo (colporteurs). Mbuti Charles Capen, ngwa tamunwa rukuru wina wa ri mokati ka wo. Eye kombunda wa tja: “Ami ee ungurisa ovikarata vyehi mbya ungurwa i o-Geological Survey yohoromende yaAmerika, kutja vi ndji vatere okuvasisa ombuze momaturiro waPennsylvania. Ovikarata mbi aavi raisa ozondjira azehe, nu ihi tja tjita kutja i rire oupupu okuvaza kotupa atuhe tworukondwa rwehi pehi. Povikando tjiva, kombunda youyenda womayuva yetatu mehi ngunda ame wongo omaningiriro wovandu womambo nga Studies in the Scriptures, ee yazema okakambe nokatemba kutja mbi yenene okuvasisa oviṋa vyovandu mbi va ningire. Potuingi ee suva nokurara mozofarama. Moruveze ndwo, ovihauto kavya ri ovingi.”

Omuyandje womambo (colporteur). Tara kotjiperendero ‘tji tji raisa oruveze’ tji tja perendwa kokatemba

26. (a) Ongwaye ovakarere vaMukuru tjaave hepa okukara norupa motjiungura tjokuzuvarisa kutja ve yenene okurirongerisira ouhonapare waKristus? (b) Omapuriro yeṋe ngu matu sokuripura oveni?

26 Ozongondjero nḓaaze tjitwa rukuru nḓo aaze hepa kutja omundu ma rire ependa nu mau ungure noupatje. Ovakriste vatjiri atja ve rirongerera omananeno waKristus, andakuzu kave hongerwe ounanḓengu woviungura vyokuzuvarisa? Indee uri! Kombanda yanao, imbi ooviungura ovinanḓengu mbyaavi katjiukisa omeero waKristus. (Mat. 24:14) Ovakarere vaMukuru aave sokurirongerera kutja oviungura oviyame vyomiinyo vi rire ovitenga mehupo rawo. Eṱe ndino matu sokuripura oveni kutja: ‘Hapo oviungura vyokuzuvarisa ooviungura ovitenga mehupo randje poo indee? Mbi tjita ozongondjero zokutja mbi kare norupa orunene motjiungura hi poo indee?’

Ouhona waMukuru wa zikwa!

27, 28. Omuapostele Johanes wa muna tjike motjirimunikise, nu Satan nozondemone ze va raisa ongaro iṋe indu Ouhona tji wa zikwa?

27 Korusenina, ombura onanḓengu ndji 1914 yeya. Otja tji twa munine pomautiro wekondwa ndi, kapa ri ovandu mba muna ovitjitwa ovinanḓengu mbya tjitwa meyuru. Posi yokutja, omuapostele Johanes wa muna otjirimunikise tji tja kahurura oviṋa avihe momuano wokusasaneka. Ripura notjiṋa hi: Johanes wa muna “ombunikiro onene [poo ‘otjizemburukiro otjinene,’ EEP].” Eye wa muna “omukazendu” waMukuru, ngu kuramena po oviutwa vyombepo avihe meyuru. Eye wa ri otjingundi na panduka okanatje okazandu. Otja tji matu raerwa, okanatje ngo aake “sokuhonaparera ovanavisenginina avehe nokati kotjitenda.” Nungwari kombunda yokupandukwa, oko “ka hakanwa ake twarewa ku Ndjambi kotjihavero tje tjouhona.” Eraka enene meyuru ra tja: “Nambano Ndjambi wetu wa eta ondjamo! Nambano Ndjambi wa raisa omasa we otja ngu ri ombara! Nambano Omutwirisiwa we wa raisa ouvara we!”—Omavan. 12:1, 5, 10.

28 Nokuhina omakeyakeyero, Johanes wa muna omazikiro wOuhona waMukuru mbu honaparerwa i Messias motjirimunikise. Otjitjitwa hi tjiri tja ri otjinanḓengu, posi yokutja kavandu avehe mba ri nondjoroka. Satan nozondemone ze va uta ovirwa ku novaengeli ovaṱakame mbaave hongorerwa i Mikael poo Kristus. Kwa kongorera tjike? Ombeibela mai tja: “Notjitjupamuriro otjikuryoma hi tja imbirahiwa, indji onyoka onguru, ndji ku za Omudiaboli poo oSatan, nu ndji pukisa ouye auhe. Otjo tja nakaurirwa kombanda yehi puna ovaengeli vatjo.”—Omavan. 12:7, 9.

Mombura ndji 1914, Ovakonḓonone vOmbeibela va uta okumuna otjiraisiro tjomeero waKristus

29, 30. Kombunda yomazikiro wOuhona waMukuru mbu honaparerwa i Messias, ozongaro za runduruka vi (a) kombanda yehi? (b) meyuru?

29 Ozombura ozengi komurungu wombura ndji 1914, Ovakonḓonone vOmbeibela va hungira rukuru kutja maku kara ouzeu mombura ndjo. Posi yokutja owo kaave tjiwa kutja oviṋa mbi va hungira mbi mavi tjitwa pondondo iṋe. Otja otjirimunikise tjaJohanes pu tja raisa, Satan ma utu okuṱuna kovandu. Ombeibela mai tja: “Owee ku eṋe, mahi nokuvare! Orondu Omudiaboli wa rauka, me ya ku eṋe, neye u nomazenge omanene, tjinga ama tjiwa kutja u noruveze orusupi uriri.” (Omavan. 12:12) Mombura ndji 1914, ovita vyouye ovitenga otji vya uta nu otjiraisiro tjomeero waKristus otjombara otji tja uta okuyenenisiwa. ‘Omayuva omasenina’ wouye mbwi otji ya uta.—2 Tim. 3:1.

30 Posi yokutja mwa ri nondjoroka meyuru. Orondu Satan nozondemone ze va rambwa meyuru nga ko nga aruhe. Ombeibela mai tja: “Notji mwa sokuyoroka, eṋe mayuru na eṋe amuhe mbu mu tura mu wo!” (Omavan. 12:12) Mena rokutja eyuru ra kohororwa nu Jesus wa zikwa otjOmbara, Ouhona waMukuru mbu honaparerwa i Messias, wa ri awe rirongerere okutoora omikambo vyokuvatera ovakarere vaMukuru kombanda yehi. Omikambo viṋe mbi mau toora? Otja tji twa munine pomautiro wekondwa ndi, Kristus otja ngu ri ‘omuengeli womerikutiropamwe’ rutenga ma kohorora ovakarere vaMukuru kombanda yehi. Otjiṋa hi matji hee tjike?

Oruveze rwomarorero

31. Maleaki wa kwizika tjike ohunga noruveze rwomakohororero, nu omakwizikiro ngo ya uta vi okuyenenisiwa? (Wina tara komambo wokehi.)

31 Maleaki wa kwizika kutja oruveze rwomakohororero karu nokurira orupupu. Eye wa tjanga na tja: “Owaṋi ngu ma yenene okurikukutisa meyuva Eye ndi me ya? Nowaṋi ngu ma yenene okuhupa Eye tje ya? Eye ma sana komuriro womuhambure na komeva nga hara esuzu.” (Mal. 3:2) Omambo ngo tjiri ya rira ouatjiri! Momautiro wombura ndji 1914, ovakarere vaMukuru kombanda yehi va muna omauzeu nomarorero omengi mongongorasaneno. Otja Ovita vyOuye Ovitenga tji vya uta, Ovakonḓonone vOmbeibela ovengi va tatumisiwa tjinene nu va tuwa mozondeko. d

32. Onyungunyungu yatjike ndja ri mokati kovakarere vaMukuru kombunda yombura ndji 1916?

32 Mokati kovakarere vaMukuru oveni wina mwa ri onyungunyungu. Mombura ndji 1916, Mbuti Russell wa ṱa notjiwondo tjozombura 64 uriri, nu otjiṋa hi tja tjita kutja ovakarere vaMukuru ovengi ve pandjare omuhunga. Onḓiro yaRussell ya raisa kutja ovandu tjiva aave tongamisa omundu umwe uriri wotjihorera otjiwa. Nandarire kutja Mbuti Russell kaa vanga okutongamisiwa momuano mbwo, ovengi va ri nondengero onene ku ye nga tji pa sanene aayo aave rikotamene ku ye. Ovengi aave munu kutja omavandururiro wondjiviro youatjiri ya yanda indu Russell tja ṱa, nu otjiṋa hi tja tjita kutja tjiva ve pirukire ozongondjero zokukayendisa otjiungura hi komurungu. Ongaro ndji ya tjita kutja ovengi ve poke kongamburiro youatjiri, nga tji ya eta ohaṋi motjira tjaJehova.

33. Omomuano uṋe omaundjiro nge ha yenenisirwe mu ya rora ongamburiro yovakarere vaMukuru?

33 Omarorero warwe ya ri omaundjiro nge ha yenenisirwe. Nandarire kutja okambo nga o-Watch Tower ka raisa kutja ombura ndji 1914 oombura yomaandero womayuva wovahaiden, ovakambure ovakwetu mbo ngunda kaave tjiwa nawa kutja ovikeṋa mbi mavi tjitwa mombura ndjo. (Luk. 21:24) Owo aave nangarasi mombura ndji 1914, Kristus otji ma twara Ovakriste ovatwirisiwa keyuru okukahonapara puna ye. Omaundjiro ngo kayena pu ya yenenisiwa. Komaandero wombura ndji 1917, okambo nga The Watch Tower ka tjivisa kutja oruveze rwomakondero ndu maru kambura ozombura 40 maru yanda mombura ndji 1918. Posi yokutja oviungura vyokuzuvarisa kavina pu vya yanda. Nandarire kombunda yoruveze ndwo, oviungura vyokuzuvarisa vya kayenda komurungu. Okambo nga ka raisa kutja oruveze rwomakondero rwa yanda, posi yokutja oruveze rwomawongero ngunda ru kayenda komurungu. Nungwari, ovengi va isa okukarera Jehova mena rokutja omaundjiro wawo kaye yenenisirwe.

34. Mombura ndji 1918, peya omarorero waye omanene, nu ongwaye Ovakriste voposyo tjaave munu kutja Ovakonḓonone vOmbeibela kave notjiṋa okutjita rukwao?

34 Mombura ndji 1918, peya omarorero warwe omanene. Mbuti J. F. Rutherford ngwa kongorera ku C. T. Russell mokuhongorera ovakarere vaMukuru, wa kamburwa pu novakwao varwe hambombari. Owo va tuwa oure woruveze orure mondeko yaAtlanta tjaGeorgia, moAmerika. Oure woruveze orusupi aape munika aayo oviungura vyovakarere vaMukuru kavi nokukayenda komurungu. Ovengi mokati kovanane vozokereka zoposyo va ri nondjoroka. Owo aave ripura kutja “ovanane” tji ve ri mondeko nu omberoo ohongora moBrooklyn ya patwa, noviungura vyokuzuvarisa vi pirukirwa moAmerica na moEurope, okutja Ovakonḓonone vOmbeibela mbe ungura ovandu kouruvi mbo nambano kave notjiṋa okutjita rukwao. (Omavan. 11:3, 7-10) Owo tjiri va ri posyo!

Oviungura vya uta rukwao!

35. Ongwaye Jesus tja yandjera ovakarere ve kutja ve mune ouzeu, neye we ve vatera vi?

35 Ovanavita mba kaave tjiwa kutja otjiṋa Jesus tja yandjerera ovakarere ve kutja ve mune ouzeu mbwi omena rokutja Jehova oruveze ndwo we ‘yekupangura otja umwe ngu hambura nokukohorora osilveri.’ (Mal. 3:3) Jehova nOmuna we aave tjiwa nawa kutja imba ovaṱakame mave tuurunga omarorero omanene ngo ava kohororwa, ava yapurwa nava pwire okukarera Ombara. Okuza komautiro wombura ndji 1919, ya rira oukahu kutja ombepo ondjapuke ya tjita imbi ovanavita vovakarere vaMukuru mbyaave munu kutja kamaape ya avi tjitwa. Ovakarere ve ovaṱakame va uta noviungura vyawo rukwao! (Omavan. 11:11) Oruveze ndwo, Kristus wa yenenisa otjiuṋe otjinanḓengu tjotjiraisiro tjomayuva omasenina. Eye wa zika “omukarere omuṱakame nomunazondunge,” ngu kuramena po okambumba okaṱiṱi kovarumendu ovatwirisiwa mbe hongorera ovakarere ve mokuvepa ovikurya vyombepo moruveze ndu ri ro.—Mat. 24:45-47.

36. Ovikeṋa mbi raisa kutja ovakarere vaMukuru va uta okuhara omasa mongamburiro rukwao?

36 Mbuti Rutherford novakwao va pita mondeko tji ya ri 26 ku Seninarindi 1919. Owo va rongerisa omaworonganeno omanene mu Ndengaṋi wombura ndjo. Owo wina va uta okutjita ozongondjero zokupitisa okambo karwe kena ndi The Golden Age. Oko aake pitisiwa pu nokambo nga The Watch Tower, nu ka ungurirwe kutja keungurisiwe motjiungura tjokuzuvarisa. e Mombura otjingeyo mwa pitisiwa okambapira kaake isanewa Bulletin, nambano ku ketjiukwa otjokambapira kOviungura vyEtu vyOuhona. Okuza komautiro, okambapira nga aruhe aake tunduuza otjiungura tjokuzuvarisa. Nokuhina omakeyakeyero, okuza kombura ndji 1919, omazuvarisiro wokuza kondjuwo nondjuwo ya uta okupewa ombango yapeke.

37. Ovandu tjiva va rira vi ovahaṱakame mozombura zokombunda yombura ndji 1919?

37 Oviungura vyokuzuvarisa vya kayenda komurungu okukohorora ovakarere vaKristus, imba mba ri overitongamise mokati ka wo kaave vanga okuungura oviungura ovirisusuparise mbi. Imba mbaave ha vanga okuungura oviungura mbi va poka kovakambure ovakwao. Mozombura nḓa kongorera kombura ndji 1919, tjiva mbe ha ri ovaṱakame va uta okukara nongaro ombi nu va uta okuyamburura nokutjanga oviṋa ovivi ohunga novakwao, nowo nandarire ve kerikuta kuna imba mbaave tatumisa ovakarere vaJehova ovaṱakame.

38. Ondoṋeno ovakongorere vaJesus kombanda yehi ndji va muna mai tu raisire tjike?

38 Nakombanda yomauzeu ngo, ovakongorere vaJesus vokombanda yehi va kayenda komurungu okupamisa oupanga wawo kuna Jehova. Ondoṋeno aihe ndji va kara na yo okuza koruveze ndwo, otjiraisiro tjokutja Ouhona waMukuru u honapara! Mena rozondaya zaMukuru nombatero ndje yandja okupitira mOmuna we nOuhona we, otjimbumba tjovandu mbe heri ohomonena hi tja yenena okutaara Satan nouye we ourunde mbwi!—Lesa Jesaja 54:17.

Mbuti Rutherford ma yandja ehungi enamuinyo pomaworonganeno omanene omieze omiṱiṱi tja za nokupita mondeko

39, 40. (a) Embo ndi ri novikwaye oviwa? (b) Okukonḓonona embo ndi maku ku vatere vi?

39 Momakondwa ngu maye kongorere ko, matu kakonḓonona kutja Ouhona waMukuru wa yenenisa tjike kombanda yehi okuza komazikiro wawo meyuru. Orupa aruhe rwembo ndi, maru ṱunu kotjiuṋe tjapeke tjoviungura vyOuhona kombanda yehi. Mekondwa arihe, mu nokaongo kokurizemburukisa ku make tu vatere kourike wetu okutara kutja Ouhona mbwi ounanḓengu pu pe ṱa pi ku eṱe. Momakondwa omasenina matu kahungirira koviṋa mbi matu sokuundjira ko indu Ouhona tji mau ya moruyaveze okuyekuyandeka ovandu ovarunde nokueta oparadisa kombanda yehi. Okukonḓonona embo ndi maku ku vatere vi?

40 Satan u vanga okuteya ongamburiro yoye mOuhona waMukuru. Nungwari Jehova u vanga okuyanḓiparisa ongamburiro yoye kutja i ku tjevere nokukupa omasa. (Ef. 6:16) Okutja, matu mu tunduuza okukumba komurungu wokukonḓonona embo ndi. Aruhe ripura kutja, ‘Ouhona waMukuru ounanḓengu ku ami tjiri poo indee?’ Otja pu mau yende amau ririre ko ohoromende yatjiri kove, ove otji mo rire omuṱakame nu oyandja oruvara kOuhona mbwo meyuva indu ovandu avehe mbe nomuinyo tji mave utu okumuna kutja Ouhona waMukuru ohoromende yatjiri nu u honapara!

a Tji mo vanga okurihonga ovingi ohunga na Grew, Stetson, na Storrs, tara membo ndi Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, pomukuma 45-46.

b Nandarire kutja Ovakonḓonone vOmbeibela va muna ounanḓengu wokupoka kozongamburiro nḓa pangasanene nouye, oure wozombura ozengi owo aave vara ovandu mbaave raisa ongamburiro motjisuta tjonguturiro nu mbaave tja ve riyandja ku Mukuru otjOvakriste ovakwao, nandarire kutja kava ri Ovakonḓonone vOmbeibela.

c Otjiṋa tjaatji isako onḓengu komarakiza woruveze orukuru otja ingo, ya ri mena rokutja tjinene aaye tjama nokarupanda okaṱiṱi kaKristus kovandu 144 000. Matu kamuna mEkondwa 5 ku tja komurungu wombura ndji 1935, aape munikwa aayo “otjimbumba otjinene” tji tji hungirwa mOmavandururiro 7:9, 10 mOmbeibela ndji King James Version, matji kamburire mo ouṋepo ouingi wozongamburiro zoposyo, nokutja mave ririsiwa otjimbumba otjitjavari tjaimba mbu mave i keyuru otjotjisuta tjawo mena rokutja va toorora omunda waKristus pomaandero wouye.

d Mu Nḓengani wombura ndji 1920, mokambo nga The Golden Age (nai ku ka rira Awake!) mwa pita epu rapeke ndaari hungire oukahu ohunga nondatumisire yOvakriste tjiva ndjari ondirise momahi nga oKanada, Ehi rOvaingirisa, Ehi rOvandoitji, na moAmerika moruveze rwovita. Posi yokutja ozombura zokomurungu wovita ovitenga vyouye kakwa ri ondatumisire onyingi otja indjo.

e Oure wozombura ozengi okambo nga The Watch Tower tjinene katjangererwe okuvatera okarupanda okaṱiṱi uriri.