1, 2. Ania ti kapatgan a pasamak iti pakasaritaan ti lubong ken apay a saan a nakita dayta dagiti tattao?

 KASANO no nagbiagka iti panawen a pannakapasamak dagiti dadakkel a panagbalbaliw iti historia? Adu ti nangpampanunot iti dayta. Ngem usigem daytoy: No nagbiagka iti kasta a naisangsangayan a tiempo, nakitam ngata a mismo dagiti napapateg a pasamak a nangyeg iti panagbalbaliw? Mabalin a saan. Ti kaaduan a pasamak maipapan iti pannakaparmek dagiti daan a turay a naisurat kadagiti libro iti historia ket masansan a nailinged iti publiko​—kadagiti uneg ti palasio, pribado a pagtataripnongan ti konsilio, wenno kadagiti opisina ti gobierno. Nupay kasta, dagita a panagbalbaliw apektaranna ti minilion a tattao.

² Ti ngay kapatgan a pasamak iti pakasaritaan ti lubong? Dakkel ti epekto dayta iti minilion a tattao. Ngem awan ti tao a nakakita iti dayta​—ti pannakaipasngay ti Pagarian ti Dios idiay langit, ti nabayagen a naikari a Mesianiko a gobierno a mabiiten a mamagpatingga iti daytoy a sangalubongan a sistema ti bambanag. (Basaen ti Daniel 2:34, 35, 44, 45.) Yantangay awan ti tao a nakakita iti nakapatpateg a pannakaipasngay ti Pagarian, maikunatayo kadi nga inlimed ni Jehova daytoy a pasamak iti sangatauan? Wenno insaganana a nasaksakbay dagiti nasungdo nga adipenna maipaay iti dayta? Kitaentayo.

3-5. (a) Siasino “ti mensahero ti tulag” a nadakamat iti Malakias 3:1? (b) Ania ti mapasamak sakbay nga umay iti templo “ti mensahero ti tulag”?

³ Idi pay un-unana a pinanggep ni Jehova nga isagana ti ilina iti pannakaipasngay ti Mesianiko a Pagarian. Kas pagarigan, kitaem ti padto iti Malakias 3:1: “Adtoy! Ibaonko ti mensaherok, ket masapul a mangwaknit iti maysa a dalan iti sanguanak. Ket giddato nga umayto iti templona ti pudno nga Apo, a sapsapulenyo, ken ti mensahero ti tulag a kenkuana maragsakankayo.”

⁴ Iti kaitungpalanna iti kaaldawantayo, kaano nga umay ni Jehova, “ti pudno nga Apo,” tapno sukimatenna dagidiay agserserbi iti naindagaan a paraangan ti naespirituan a templona? Ilawlawag ti padto nga umay ni Jehova a kaduana “ti mensahero  ti tulag.” Siasino dayta? Awan sabali no di ni Jesu-Kristo, ti Mesianiko nga Ari! (Luc. 1:68-73) Kas nabiit pay a naisaad nga Agturay, sukimaten ken gugoranna ti ili ti Dios ditoy daga.​—1 Ped. 4:17.

⁵ Daydiay ngay maysa pay a “mensahero” nga immuna a nadakamat iti Malakias 3:1? Daytoy a naimpadtuan a mensahero ket addan sakbay ti kaadda ti Mesianiko nga Ari. Kadagiti dekada sakbay ti 1914, adda kadi ‘nangwaknit iti maysa a dalan’ para iti Mesianiko nga Ari?

6. Siasino ti nagakem kas ti naipadto a “mensahero” nga immuna nga immay tapno isaganana ti ili ti Dios kadagiti pasamak iti masanguanan?

⁶ Iti daytoy a publikasion, maammuantayo ti sungbat dagita a saludsod iti makapainteres a pakasaritaan ti ili ni Jehova ita. Ipakita daytoy a pakasaritaan nga iti maud-udi a paset ti maika-19 a siglo, adda timmaud a maysa a bassit a grupo dagiti matalek a tattao kas ti kakaisuna a bagi dagiti pudpudno a Kristiano iti tengnga ti adu a sinsinan Kristiano. Naawagan dayta a grupo kas Estudiante ti Biblia. Dagidiay nangidaulo kadakuada​—ni Charles T. Russell ken dagiti kakaduana​—ket talaga a nagtignay kas ti naipadto a “mensahero,” a nangipaay iti naespirituan a giya iti ili ti Dios ken nangisagana kadakuada kadagiti pasamak iti masanguanan. Usigentayo ti uppat a pamay-an no kasano nga inaramid dayta ti “mensahero.”

7, 8. (a) Idi agarup 1850, siasino ti nangibutaktak a palso ti doktrina maipapan iti immortalidad ti kararua? (b) Ania ti dadduma pay a palso a pannursuro nga imbutaktak ni C. T. Russell ken dagiti kakaduana?

⁷ Agkararag dagiti Estudiante ti Biblia no agadalda; pagnunumuanda dagiti nalawag a kinapudno maipapan kadagiti doktrina iti Biblia, urnongenda dagita, sa ipablaakda. Ginasut a tawen nga agkarkaradap ti Kakristianuan iti naespirituan a kasipngetan; pinapagano ti adu kadagiti pannursurona. Ti kangrunaan a pagarigan ket ti doktrina maipapan iti immortalidad ti kararua. Ngem idi agarup 1850, adda sumagmamano a napasnek nga estudiante iti Biblia a nangadal a naimbag iti dayta a pannursuro ket nakitada a saan a maitunos dayta iti Sao ti Dios. Dayta a kinaulbod ni Satanas ket insurat ken situtured nga imbutaktak da Henry Grew, George Stetson, ken George Storrs. a Dayta nga inaramidda ket dakkel ti epektona ken ni C. T. Russell ken kadagiti kakaduana.

⁸ Natakuatan ti bassit a grupo dagiti Estudiante ti Biblia a makatikaw ken palso met dagiti dadduma pay a doktrina a nainaig iti immortalidad ti kararua​—kas pagarigan, ti pannursuro a mapan idiay langit ti amin a nasingpet a tattao wenno agnanayon a tutuoken ti Dios iti umap-apuy nga impierno ti immortal a kararua dagiti nadangkes. Situtured nga imbutaktak dayta ni Russell ken dagiti kakaduana kadagiti nagduduma nga artikulo, libro, pampleta, tract, ken naipablaak a sermon.

9. Kasano nga imbutaktak ti Zion’s Watch Tower a palso ti doktrina a Trinidad?

⁹ Imbutaktak met dagiti Estudiante ti Biblia a palso ti doktrina a Trinidad a patpatien ti adu. Idi 1887, kastoy ti kuna ti  Zion’s Watch Tower: “Nakalawlawag ti kuna ti Kasuratan maipapan iti nagdumaan ken relasion ni Jehova ken ni Apo Jesus.” Kalpasanna, kinuna dayta nga artikulo a nakaskasdaaw ta “ti kapanunotan maipapan iti nagkatlo a Dios​—tallo a Dios ngem maymaysa a persona wenno maymaysa a Dios ngem tallo a persona​—ket limmatak ken inawat ti kaaduan. Pammaneknek laeng dayta a nakaturog ti simbaan bayat a kawkawaran ti kabusor kadagiti palso a sursuro.”

10. Kasano nga impakita ti Watch Tower a napateg a tawen ti 1914?

¹⁰ Kas ipakita ti kompleto a paulona, ti magasin a Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ket maseknan unay kadagiti padto mainaig iti kaadda ni Kristo. Nakita dagiti matalek a napulotan a nangisurat iti dayta a magasin a ti padto ni Daniel maipapan iti “pito a panawen” ket adda pakainaiganna iti tiempo a pannakatungpal dagiti panggep ti Dios maipapan iti Mesianiko a Pagarian. Idi pay 1876 a natukoyda ti 1914 kas tawen a panagpatingga ti pito a panawen. (Dan. 4:25; Luc. 21:24) Nupay saan a naawatan dagiti kakabsattayo iti dayta a tiempo ti naan-anay a kaipapanan dayta a napateg a tawen, inwaragawagda  a sisasaknap no ania ti ammoda a kinapudno a linaon ti Biblia, ket mariknatay pay laeng agingga ita ti epekto dayta.

11, 12. (a) Siasino ti pinadayawan ni Kabsat Russell kadagiti insurona? (b) Kasano kapateg ti trabaho nga inaramid ni Russell ken dagiti kakaduana kadagiti tawtawen sakbay ti 1914?

¹¹ Saan nga innala ni Kabsat Russell ken dagiti matalek a kakaduana ti dayaw gapu iti pannakatakuat ken pannakatarusda kadagita a napateg a naespirituan a kinapudno. Pinadayawanna dagiti dadduma nga immun-una kenkuana. Kangrunaan iti amin, inturongna ti dayaw ken ni Jehova a Dios, daydiay mangisursuro iti ilina no ania ti nasken a maammuanda iti umiso a tiempo. Nalawag a binendisionan ni Jehova ti panangikagumaan ni Kabsat Russell ken dagiti kakaduana a mangarisit iti kinapudno manipud iti palso a sursuro. Iti panaglabas dagiti tawen, ad-adda a bimmatad ti nakaidumaanda iti Kakristianuan.

¹² Nakaskasdaaw ti trabaho dagidiay a matalek a lallaki a nangitandudo kadagiti pudno a doktrina pinullo a tawen sakbay ti 1914! Kastoy ti kuna ti Nobiembre 1, 1917 a ruar ti The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence: “Minilion a tattao ita ti nakaruk-at iti buteng manipud kadagiti pannursuro maipapan iti umap-apuy nga impierno ken dadduma pay a palso a doktrina . . . Ti dalluyon ti Kinapudno, a nangrugi nasurok nga uppat a pulo a tawenen ti napalabas, ket dumakdakkel a dumakdakkel agingga a masaknapanna ti intero a daga; ket dagiti bumusbusor ikagkagumaanda a lapdan ti dalluyon ti dakkel a baybay babaen ti ordinario a sagad tapno saan nga agsaknap ti Kinapudno iti intero a daga.”

13, 14. (a) Kasano a timmulong ti “mensahero” a nangisagana iti dalan para iti Mesianiko nga Ari? (b) Ania ti masursurotayo kadagiti kakabsattayo a nagbiag nasurok a 100 a tawenen ti napalabas?

¹³ Panunotem daytoy: Nakasagana ngata dagiti tattao iti panangrugi ti kaadda ni Kristo no saanda a nailasin ti nakaidumaan ni Jesus iti Amana, a ni Jehova? Sigurado a saan! Ken saanda met a nakasagana no impapanda nga automatiko nga agbalin nga immortal ti amin imbes a sumagmamano laeng kadagiti pasurot ni Kristo ti pakaitedan daytoy a naisangsangayan a sagut; wenno no impapanda nga agnanayon a tutuoken ti Dios dagiti tattao iti umap-apuy nga impierno, a saandan a makaruk-at iti dayta! Awan duadua nga insagana ti “mensahero” ti dalan para iti Mesianiko nga Ari!

¹⁴ Komusta met ngay ita? Ania ti masursurotayo kadagiti kakabsattayo a nagbiag nasurok a 100 a tawenen ti napalabas? Kayattayo met a basaen ken adalen a naimbag ti Sao ti Dios. (Juan 17:3) Bayat nga agbisbisin iti naespirituan daytoy materialistiko a lubong, sapay koma ta rumayray ti ganastayo a mangan iti naespirituan!​—Basaen ti 1 Timoteo 4:15.

15. Ania ti in-inut a nabigbig dagiti Estudiante ti Biblia? (Kitaenyo met ti footnote.)

¹⁵ Insuro dagiti Estudiante ti Biblia a nasken nga umikkatda iti relihion ti Kakristianuan. Idi 1879, tinukoy ti Watch Tower ti “relihion ti Babilonia.” Dagiti kadi Papa ti tuktukoyen daytoy? Ti Simbaan ti Romano Katoliko? Ginasut a tawen nga imbilang  dagiti relihion a Protestante a ti Babilonia, a nadakamat iti padto ti Biblia, ket agaplikar kadagiti Katoliko. Nupay kasta, in-inut a naamiris dagiti Estudiante ti Biblia nga amin a relihion ti Kakristianuan ket karaman iti moderno-aldaw a “Babilonia.” Apay? Gapu ta agpapada nga isursuroda dagiti palso a doktrina kas kadagiti nadakamat iti ngato. b Idi agangay, ad-adda a direkta a naibaga kadagiti publikasiontayo no ania ti rumbeng nga aramiden dagiti napudno ti panagpuspusona a miembro ti relihion ti Babilonia.

16, 17. (a) Kasano nga indagadag ti Tomo III ti Millennial Dawn ken ti Watch Tower a rummuar dagiti tattao iti palso a relihion? (b) Ania ti nangpakapuy iti kasta a nasaksakbay a pakdaar? (Kitaenyo ti footnote.)

¹⁶ Kas pagarigan, idi 1891, inlawlawag ti Tomo III ti Millennial Dawn nga inlaksid ti Dios ti moderno-aldaw a Babilonia ken kinunana: “Ti intero a sistema​—ti sistema dagiti sistema​—ket nailaksid.” Kinunana pay nga amin a “saan a mangsupsuporta kadagiti palso a doktrina ken kadagiti ar-aramidna ket masapul a sumina kenkuana.”

¹⁷ Idi Enero 1900, adda imbalakad ti Watch Tower kadagidiay saan pay a nangipaikkat iti naganna kadagiti relihion ti Kakristianuan a mangikalkalintegan: “Addaak iti dasig ti kinapudno ken manmanoakon a makimisa.” Insaludsod ti artikulo: “Ngem umiso kadi a ti kagudua ti pusom ket rimmuaren iti Babilonia idinto ta ti kaguduana ket saan? Dayta kadi ti makunkuna a panagtulnog . . . ken makaay-ayo ken awaten ngata ti Dios? Sigurado a saan. Ammo ti publiko a ti [miembro ti simbaan] ket nakitulag iti relihion a simrekanna isu a rumbeng a tungpalenna ti amin nga ipapaalagad dayta a relihion agingga nga . . . ipakaammona iti publiko a tallikudan wenno waswasennan ti pannakimiembrona.” Ad-adda a naipaganetget dayta a mensahe bayat ti panaglabas dagiti tawen. c Masapul a putden dagiti agdaydayaw ken ni Jehova ti amin a koneksionda iti palso a relihion.

18. Apay a nasken a rummuar dagiti tattao iti Babilonia a Dakkel?

¹⁸ No saan a regular a maipakpakdaar ti iruruar iti Babilonia a Dakkel, addaan ngata ni Kristo, a kaisasaad nga Ari, iti nakasagana a grupo dagiti napulotan nga adipen ditoy daga? Sigurado nga awan, ta dagiti laeng Kristiano a nakaruk-at iti Babilonia ti makapagdaydayaw ken Jehova “buyogen ti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:24) Determinadotayo kadi met nga agtalinaed a naisina iti palso a relihion? Agtultuloy koma a tungpalentayo ti bilin a: “Rummuarkayo kenkuana, tattaok”!​—Basaen ti Apocalipsis 18:4.

19, 20. Kasano nga imparegta ti Watch Tower nga agtataripnong ti ili ti Dios tapno agdaydayaw?

¹⁹ Insuro dagiti Estudiante ti Biblia a rumbeng nga agtataripnong dagiti agkakapammatian tapno agdaydayawda aginggat’ mabalin. Para kadagiti pudno a Kristiano, saan nga umdas ti basta iruruar iti palso a relihion. Nasken a makipasetda met iti nasin-aw a panagdaydayaw. Manipud pay kadagiti immuna a ruar ti Watch Tower, naiparegta kadagiti agbasbasa  nga agtataripnongda tapno agdaydayaw. Kas pagarigan, idi Hulio 1880, impadamag ni Kabsat Russell dagiti panagpalawagna iti nagduduma a lugar, nga imbagana a makaparegta dagita nga adu a panagtataripnong. Kalpasanna, indagadagna kadagiti agbasbasa a mangipatulodda kadagiti kard a mangipakita iti panagrang-ayda​—a ti dadduma kadagita ket maipablaak iti magasin. Iti ania a panggep? “Tapno maammuantayo amin . . . no kasano a bembendisionannakayo ti Apo; no agtataripnongkayo met laeng a kadua dagiti padayo a mangipatpateg iti kinapudno.”

²⁰ Idi 1882, adda artikulo a napauluan iti “Assembling Together” (Panagtataripnong a Sangsangkamaysa) a naipablaak iti Watch Tower. Indagadag ti artikulo nga agtataripnong dagiti Kristiano tapno “makapagpipinnaregta ken makapagpipinnabilegda.” Kunana: “Saan a napateg no adda nalaing wenno masirib kadakayo. Itugotyo ti bukodyo a Biblia, papel, ken lapis, ken usarenyo a naimbag ti Concordance, . . . aginggat’ mabalin. Mangpilikayo iti suheto; dumawatkayo iti panangiwanwan ti Espiritu  tapno matarusanyo dayta; sa basaen, utoben, ken pagdidiligenyo dagiti teksto, iti kasta, maammuanyo ti kinapudno.”

21. Ania nga ulidan maipapan iti panagtataripnong ken panangipastor ti impasdek ti kongregasion iti Allegheny, Pennsylvania?

²¹ Adda idi iti Allegheny, Pennsylvania, U.S.A. ti hedkuarter dagiti Estudiante ti Biblia. Nangipasdekda sadiay iti nagsayaat nga ulidan iti panagtataripnong kas panangsurot iti balakad iti Hebreo 10:24, 25. (Basaen.) Malagip ti maysa a lakayen a kabsat a ni Charles Capen ti itatabunona kadagita a taripnong idi ubing pay. Insuratna: “Malagipko pay laeng ti teksto a naipinta iti diding ti assembly hall a kukua ti Sosiedad. ‘Maymaysa laeng ti mannursuroyo, ket dacay amin agcacabsatcayo.’ Naipaltek iti panunotko dayta a teksto​—awan ti nangatngato wenno nababbaba ti posisionna iti ili ni Jehova.” (Mat. 23:8) Malagip met ni Kabsat Capen dagiti makagutugot a panagtataripnong, nabara a panagpipinnaregta, ken ti kinapinget ni Kabsat Russell a mangipastor iti tunggal miembro ti kongregasion.

22. Ania ti reaksion dagiti matalek a tattao iti pammaregta a tumabuno kadagiti Nakristianuan a taripnong? Ania ti masursurotayo kadakuada?

²² Sinurot dagiti matalek a tattao daytoy nga ulidan ken ti naipaay nga instruksion. Nabuangay dagiti kongregasion iti dadduma pay nga estado, kas iti Ohio ken Michigan, sa iti intero a North America ken iti dadduma pay a pagilian. Panunotem: Nakapagsagana ngata dagiti matalek a tattao iti kaadda ni Kristo no saanda a nasanay nga agtulnog iti balakad nga agtataripnong tapno agdaydayaw? Sigurado a saan! Datayo ngay ita? Nasken a determinadotayo met a regular a tumabuno kadagiti Nakristianuan a taripnong, a gundawayantayo ti tunggal oportunidad nga agtataripnong tapno agdaydayaw ken agpipinnaregta.

23. Kasano nga inlawlawag ti Watch Tower a masapul nga ikasaba dagiti amin a napulotan ti kinapudno?

²³ Insuro dagiti Estudiante ti Biblia nga amin a napulotan ket masapul nga ikasabada ti kinapudno. Idi 1885, kuna ti Watch Tower: “Ditay koma liplipatan nga amin a miembro ti napulotan a bagi ket napulotan a mangasaba (Isa. 61:1), naayaban para iti ministerio.” Kastoy met ti naiparegta iti 1888 a ruar: “Nalawag ti annongentayo . . . No iyaleng-aleng ken saantay nga aramiden dayta, saduttayo nga adipen, ket saantay a maikari iti nangato a saad a nakaawagantayo.”

24, 25. (a) Malaksid iti panangiparegta iti panangasaba, ania pay ti inaramid ni Kabsat Russell ken dagiti kakaduana? (b) Kasano nga inladawan ti maysa a colporteur ti trabahona iti panawen a “manmano pay laeng ti lugan”?

²⁴ Saan laeng a nangparegta a mangasaba ti inaramid ni Kabsat Russell ken dagiti kakaduana. Nangipablaakda met iti tract a naawagan iti Bible Students’ Tracts, a naawagan idi agangay iti Old Theology Quarterly. Naawat daytoy dagiti agbasbasa iti Watch Tower ket inwarasda a libre kadagiti tattao.

²⁵ Colporteur ti awag idi kadagiti agserserbi iti amin a tiempo. Maysa kadakuada ni Charles Capen a nadakamat itay. Kinunana: “Nagusarak kadagiti mapa nga inaramid ti United States Government Geological Survey iti panangwanasko iti teritoria iti Pennsylvania. Naipakita kadagiti mapa ti amin a kalsada isu a nadanonko ti amin a paset ti tunggal probinsia uray no nagnagnaak. No dadduma, kalpasan ti tallo nga aldaw a pannagnak a mangala kadagiti order iti serye ti libro nga Studies in the Scriptures, mangarkilaak iti kalesa tapno maitulodko dagita. Masansan nga agsardeng ken makiturogak kadagiti mannalon. Manmano pay laeng idi ti lugan.”

26. (a) Apay a masapul a mangasaba ti ili ti Dios tapno makapagsaganada iti panagturay ni Kristo? (b) Ania dagiti saludsod nga iyimtuodtayo iti bagbagitayo?

²⁶ Agkasapulan la ketdi iti tured ken regta dagiti kasta a napinget a panangasaba. Makapagsagana ngata dagiti pudno a Kristiano iti panagturay ni Kristo no saan a naisuro kadakuada ti kinapateg ti trabaho a panangasaba? Sigurado a saan! Ngamin, dayta a trabaho ket nagbalin a paset ti pagilasinan ti kaadda ni Kristo. (Mat. 24:14) Masapul a nakasagana ti ili ti Dios a mangipangpangruna iti dayta a trabaho a makaispal iti biag. Nasayaat no isaludsodtayo iti bagbagitayo: ‘Ti kadi trabaho a panangasaba ti kapatgan iti biagko? Agsaksakripisioak kadi tapno naan-anay a makiramanak iti dayta?’

27, 28. Ania ti nasirmata ni apostol Juan? Ania ti reaksion ni Satanas ken dagiti demoniona iti pannakaipasngay ti Pagarian?

²⁷ Dimteng met laengen ti 1914, a nagpateg a tawen. Kas nailawlawag iti rugrugi daytoy a kapitulo, awan ti tao a nakakita kadagiti nadayag a pasamak idiay langit. Ngem babaen ti sirmata, naipakita ken ni apostol Juan ti napasamak iti simboliko a pamay-an. Panunotem: Nakakita ni Juan iti “dakkel a pagilasinan” idiay langit. Ti “babai” a kukua ti Dios​—ti organisasion dagiti espiritu a parsua idiay langit​—ket masikog ken nangipasngay iti anak a lalaki. Kas ammotayon, daytoy a simboliko nga anak ket mabiiten a “mangipastor kadagiti amin a nasion babaen iti sarukod a landok.” Ngem  idi naipasngay, dayta nga anak ket “narabsut a naipan iti Dios ken iti tronona.” Kuna ti natbag a timek idiay langit: “Ita napasamaken ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti autoridad ni Kristona.”​—Apoc. 12:1, 5, 10.

²⁸ Awan duadua a nasirmata ni Juan ti pannakaipasngay ti Mesianiko a Pagarian. Sigurado a nadayag dayta a pasamak, ngem saan a nagustuan ti amin. Nakigubat ni Satanas ken dagiti demoniona kadagiti matalek nga anghel, nga indauluan ni Miguel, wenno Kristo. Ania ti resultana? Kastoy ti mabasatayo: “Naitapuak ti dakkel a dragon, ti kadaanan a serpiente, daydiay naawagan iti Diablo ken Satanas, a mangyaw-awan iti intero a mapagnaedan a daga; isu naitapuak iti daga, ket dagiti anghelna naitapuakda a naikanunong kenkuana.”​—Apoc. 12:7, 9.

29, 30. Kalpasan ti pannakaipasngay ti Mesianiko a Pagarian, kasano a nagbalbaliw ti kasasaad (a) ditoy daga? (b) idiay langit?

²⁹ Sakbay pay ti 1914, nabayag idin nga ibagbaga dagiti Estudiante ti Biblia a mangrugi ti tiempo ti riribuk iti dayta a napateg a tawen. Ngem saanda nga ammo ti eksakto a pannakapasamakna. Kas ipakita ti sirmata ni Juan, ad-addanto a parigaten ni Satanas dagiti tattao: “Asi pay ti daga ken ti baybay, agsipud ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.” (Apoc. 12:12) Idi 1914, bimtak ti umuna a sangalubongan a gubat ket nangrugi a matungpal iti intero a lubong ti pagilasinan ti kaadda ni Kristo kas Ari. Nangrugin dagiti “maudi nga aldaw” daytoy a sistema ti bambanag.​—2 Tim. 3:1.

³⁰ Nupay kasta, adda panagragsak idiay langit. Awanen ni Satanas ken dagiti demoniona. Kuna ti salaysay ni Juan: “Gapu itoy agragsakkayo, dakayo a langlangit ken dakayo nga agnaed kadakuada!” (Apoc. 12:12) Ita ta nadalusanen ti langit ken naisaaden ni Jesus kas Ari, nakasaganan ti Mesianiko a Pagarian nga agtignay agpaay iti ili ti Dios ditoy daga. Ania ti aramidenna? Kas naammuantayo iti rugrugi daytoy a kapitulo, ni Kristo kas “mensahero ti tulag” gugoranna nga umuna dagiti adipen ti Dios ditoy daga. Ania ti kayat a sawen dayta?

31. Ania ti impadto ni Malakias maipapan iti periodo ti pananggugor? Kasano a nangrugi a natungpal dayta a padto? (Kitaenyo met ti footnote.)

³¹ Impadto ni Malakias a saan a nalaka ti proseso a pananggugor. Insuratna: “Siasino ti makapaganusto iti aldaw ti iyaayna, ket siasino daydiay agtakderto inton agparang? Ta isu kaslanto iti apuy ti manangpasudi ken kas iti turo dagiti managlaba.” (Mal. 3:2) Umiso dagita a sasao! Nangrugi idi 1914, naipasango iti agsasaruno a nakaro a pannubok ken pakarigatan ti ili ti Dios ditoy daga. Idi bimtak ti Sangalubongan a Gubat I, adu nga Estudiante ti Biblia ti nakapasar iti nakaro a pannakaidadanes ken pannakaibalud. d

32. Ania ti napasamak iti ili ti Dios kalpasan ti 1916?

³² Adda met timmaud a riribuk iti uneg ti organisasion. Idi 1916, naklaat ti adu kadagiti agdaydayaw iti Dios idi natay ni  Kabsat Russell iti edad nga 64. Idi natay, natakuatan nga adda sumagmamano a mangidaydayaw unay kenkuana. Nupay saan a kayat ni Kabsat Russell ti maidaydayaw, arigna nga agrukbab kenkuanan ti adu a tattao. Impagarup met ti adu a nagpatinggan ti in-inut a pannakaipalgak ti kinapudno ita ta natayen, ken adda dagiti saan a mayat a mangitultuloy iti trabaho. Gapu iti dayta, timmaud ti apostasia ken pannakabingaybingay ti organisasion.

33. Kasano a nasubok ti ili ti Dios idi saan a natungpal ti namnamaenda?

³³ Ti sabali pay a pannubok ket ti saan a pannakatungpal ti in-inanamaen. Nupay umiso ti kinuna ti Watch Tower nga agpatingga ti Panawen dagiti Gentil iti 1914, saan nga ammo dagiti kakabsat no ania ti mapasamak iti dayta a tawen. (Luc. 21:24) Impagarupda nga iti 1914, alaen ni Kristo ti napulotan a klase nobiana idiay langit tapno makipagturayda kenkuana. Saan a napasamak dayta. Iti maudi a paset ti 1917, impakaammo ti The Watch Tower a ti 40 a tawen a panawen ti panagani ket agpatingga iti umuna a paset ti 1918. Ngem saan a nagpatingga ti trabaho a panangasaba no di ket nagtultuloy a rimmang-ay kalpasan ti 1918. Kinuna ti magasin a talaga a nagpatinggan ti panagani ngem agtultuloy pay laeng ti panawen ti panagadas. Ngem adu latta ti nagsardeng nga agserbi ken Jehova gapu ta napaayda.

34. Ania a pannubok ti timmaud idi 1918? Apay nga impagarup ti Kakristianuan a “natayen” ti ili ti Dios?

³⁴ Adda timmaud a pannubok idi 1918. Ni J. F. Rutherford, a simmuno ken ni C. T. Russell a mangidaulo iti ili ti Dios, ket naaresto a kadua ti pito pay a responsable a kakabsat a lallaki. Di nainkalintegan a nasentensiaanda iti napaut a pannakaipupok iti pederal a pagbaludan iti Atlanta, Georgia, U.S.A. Kasla simmardeng ti trabaho ti ili ti Dios iti sumagmamano a panawen. Naragsakan ti adu iti klero ti Kakristianuan. Impagarupda a saanen a pangta kadakuada dagiti Estudiante ti Biblia gapu ta naibalud dagiti “liderda,” naiserra ti hedkuarter iti Brooklyn, ken maat-atakar ti trabaho a panangasaba iti Amerika ken Europa. Gapu iti dayta, imbilangda a “natayen” dagiti Estudiante ti Biblia. (Apoc. 11:3, 7-10) Ngem nagkamalida!

35. Apay nga impalubos ni Jesus nga agrigat dagiti pasurotna? Kasano a tinulonganna ida?

³⁵ Saan nga ammo dagiti bumusbusor iti kinapudno nga impalubos laeng ni Jesus nga agrigat dagiti pasurotna gapu ta ni Jehova ket agtigtignay “kas manangpasudi ken agdaldalus iti pirak.” (Mal. 3:3) Masigurado ni Jehova ken ti Anakna a dagiti matalek ket tumpuar manipud iti dayta nga umap-apuy a pannubok kas nagugoran, nadalusan, ken ad-adda a maikari nga agserbi iti Ari. Nangrugi idi 1919, agparang nga inaramid ti espiritu ti Dios ti impagarup dagiti kabusor dagiti pasurotna nga imposible a mapasamak. Bimmangon dagiti matalek! (Apoc. 11:11) Iti dayta a tiempo, nabatad a tinungpal ni Jesus ti napateg a paset ti pagilasinan dagiti maudi nga aldaw. Dinutokanna “ti matalek ken  masirib nga adipen,” ti bassit a grupo dagiti napulotan a mangidaulo kadagiti pasurotna babaen ti panangipaayda iti naespirituan a taraon iti umiso a tiempo.​—Mat. 24:45-47.

36. Ania ti mangipakita nga agung-ungar idi iti naespirituan ti ili ti Dios?

³⁶ Idi Marso 26, 1919, nawayawayaan ni Kabsat Rutherford ken dagiti kakaduana. Dagus a nayeskediul ti kombension iti Septiembre. Naiplano ti pannakaipablaak ti maikadua a magasin a naawagan iti The Golden Age. Daytoy ket kadua ti The Watch Tower ken nairanta a mausar iti ministerio iti tay-ak. e Iti dayta met laeng a tawen, naipablaak ti umuna a ruar ti Bulletin, nga itan ket workbook iti gimong para iti Panagbiag ken Ministeriotayo kas Kristiano. Manipud idi, dakkel ti naitulong dayta iti ministerio. Awan duadua a manipud idi 1919, ad-addan a naipangpangruna ti pannakiraman iti panangasaba iti binalaybalay.

37. Kadagiti tawen kalpasan ti 1919, apay nga adda dagiti saan a nagtalinaed a nasungdo?

³⁷ Nagtultuloy a ginugoran ti trabaho a panangasaba dagiti pasurot ni Kristo, ta dagiti natangsit ken napalangguad dida mairusok dayta a nanumo a trabaho. Dagidiay saan a nakiraman iti dayta a trabaho ket simmina kadagiti matalek. Kadagiti tawen kalpasan ti 1919, nasakit ti nakem ti dadduma a saan a nasungdo  isu a nangpadpadakes ken dimmasigda pay ketdi kadagiti mangidaddadanes kadagiti matalek nga adipen ni Jehova.

38. Ania ti epektona kadatayo dagiti panagballigi dagiti pasurot ni Kristo ditoy daga?

³⁸ Iti laksid dagita nga ibubusor, nagtultuloy a rimmang-ay iti naespirituan dagiti pasurot ni Kristo ditoy daga. Amin a panagballigida ket mangipaay kadatayo iti natibker a pammaneknek nga agturturayen ti Pagarian ti Dios! Babaen laeng ti aktibo a panangsuporta ken pamendision ti Dios​—nga ipapaayna babaen ti Anakna ken ti Mesianiko a Pagarian​—nga agballigi ti grupo dagiti imperpekto a tattao maibusor ken ni Satanas ken iti daytoy a nadangkes a sistema ti bambanag!​—Basaen ti Isaias 54:17.

39, 40. (a) Ania ti sumagmamano kadagiti benneg daytoy a publikasion? (b) Kasanoka a magunggonaan iti panangadal iti daytoy a libro?

³⁹ Kadagiti sumaganad a kapitulo, usigentayto no ania ti naibanagen ti Pagarian ti Dios ditoy daga iti uneg ti sangagasut a tawen manipud iti pannakaipasngayna idiay langit. Ilawlawag ti tunggal benneg daytoy a libro ti maysa nga aspeto ti trabaho ti Pagarian ditoy daga. Iti tunggal kapitulo, adda dagiti pangrepaso a saludsod a makatulong kadatayo kas indibidual a mangamiris no kasano kaagpayso kadatayo ti Pagarian. Kadagiti maudi a kapitulo, adalentayto no ania ti ekspektarentayo inton umay ti Pagarian iti asidegen a masanguanan tapno dadaelenna dagiti nadangkes ken pagbalinenna a paraiso ti daga. Kasanoka a magunggonaan iti panangadal iti daytoy a publikasion?

⁴⁰ Kayat ni Satanas a dadaelen ti pammatim iti Pagarian ti Dios. Ngem kayat ni Jehova a pabilgen ti pammatim ta daytoy ti mangsalaknib ken mangpapigsa kenka. (Efe. 6:16) Gapuna, iparegtami nga adalem a naimbag daytoy a publikasion. Kanayon nga isaludsodmo iti bagim, ‘Napaypayso kadi kaniak ti Pagarian ti Dios?’ No ad-adda a napaypayso dayta kenka ita, ad-addanto a makapagtalinaedka a matalek ken aktibo a mangsuporta iti Pagarian, inton dumteng ti aldaw a makita ti amin a sibibiag a pudpudno ken agturturayen ti Pagarian ti Dios!