1, 2. (1) ¿Imataq hanaq pachapi pasarqa wara-waranqantin runakunapa allinninpaq? (2) ¿Imanasqataq chaytaqa mana pi runapas rikurqachu?

 ÑAWPA tiempopi imakuna pasasqanmanta librokunapi qillqasqankutaqa manam lliw runachu rikurqaku. Piensariy, huk gobernante manaña kamachinanpaq tanteasqankutaqa manam lliw runakunachu rikunku. Ichapas chaytaqa tantearqaku palaciopi, presidentepa huñunakunan wasipi utaq ministrokunapa huñunakusqankupi. Maypiña tanteaptinkupas wakinpiqa chayna tanteasqankum wara-waranqantin runakunata yanapan utaq sasachan.

² Chayna kaqllam hanaq pachapipas pasarqa mana pipapas rikusqan, ichaqa wara-waranqantin runakunapa allinninpaqmi karqa. ¿Imamantam rimachkanchik? Hanaq pachapi Jesucristo kamachiyta qallarinanpaq nombrasqa kasqanmantam, chaytam Diosqa willachirqa waranqantin wata ñawpaqkunataraq. Kay pachatapas kamachimuspanmi tukuy mana allinta chaylla chinkachinqa (leey Daniel 2:34, 35, 44, 45). Manamá pi runapas rikurqachu Jesucristo nombrasqa kasqantaqa. ¿Manachu Jehova Diosqa munarqa runakuna rikunanta? Icha, ¿yupaychaqninkunatachu alistachkarqa hanaq pachapi kamachiyta qallariptin servinankupaq?

3-5. (1) ¿Pitaq Malaquias 3:1 nisqanman hina‘willakuqqa’? (2) ¿Imataq pasanan karqa “willakuq” manaraq chayamuchkaptin?

³ Achka pachak watakuna ñawpaqtaraqmi Jehova Diosqa willachirqa churin hanaq pachapi kamachiy qallarinanpaq yupaychaqninkunata alistananpaq kasqanmanta. Malaquias libropim kaynata nirqa: ‘Ñuqamanta willakuqtam ñanta allichapuwananpaq ñawpaqniyta kachamusaq. Hinaptinmi maskasqaykichik Diosqa templonman qunqayllamanta hamunqa. Ñam chayamuchkanña ancha suyasqaykichik willakuqqa’, nispa (Mal 3:1, CQ12).

 ⁴ Chay willakuypa cumplikusqanman hinaqa, ¿haykapitaq Jehova Diosqa hamunan karqa templopa pationpi yupaychaqninkunata qawaq? Chay willakuypim Jehova Diosqa nirqa ‘willakuqpiwan’ hamunanpaq kasqanmanta. ¿Pitaq payqa karqa? Jesucristom (Luc. 1:68-73). Kamachiq kananpaq nombrasqa kasqanmanta qipallatam Jesusqa Dios yupaychaqkunata chuyanchanan karqa (1 Ped. 4:17).

⁵ Malaquias 3:1 nisqanman hinaqa puntatam huk willakuqraq hamunan karqa. Chay willakuqqa rikurimunan karqa 1914 watapi Jesucristo kamachimunanpaq manaraq nombrasqa kachkaptinmi. ¿Pitaq chay huknin willakuqqa karqa?

6. ¿Pikunataq karqa Diosman sunqu runakunata hamuq tiempopaq preparaqkunaqa?

⁶ Pim chay huknin willakuq kasqanmanta yachanapaqqa kunan tiemponchikpi Diosman sunqu runakuna imakuna ruwasqankumantam yachananchik. Yaqa 1870 watamantapacham Diosman sunqu aslla runakuna Jesucristopa qatiqnin kasqankuwan riqsichikuyta qallaykurqaku achka pantay religionkunapa kasqanpi. Paykunam sutichakurqaku biblia estudiaqkuna, nispa. Charles Russell sutiyuq iñiqmasinchikwan yanapaqninkunam karqaku ñanta allichachkaq hina punta willakuqqa. Paykunam Dios yupaychaqkunata yanaparqaku bibliamanta yachachispanku, hinaspam prepararqaku hamuq tiempopi imakuna pasananta suyanankupaq. Malaquiaspa nisqanpi ‘willakuqqa’, ¿imakunatam ruwarqa Diospa kamachisqanta cumplinanpaq? Chaykunamantam qatiqninpi yachasunchik.

7, 8. (1) ¿Pikunataq yaqa 1835 watamantapacha willakuyta qallaykurqaku almaqa utaq animaqa mana wañuq kasqanmanta yachachikuy llulla kasqanta? (2) ¿Ima yachachikuykunamantawantaq llulla kasqanmanta Russellwan yanapaqninkunaqa willakurqaku?

⁷ Biblia estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunaqa Diospa yanapayninta mañakuspankum Diospa yachachikuyninkunamanta imam kaqta yacharuspa hukkunaman willarqaku. Pantay religionpi kaqkunaqa pachaknintin watakunañam tutayaypi hina tarikurqaku runakunapa yachachisqankuman hina kawsaspanku. Huknin yachachikuymi karqa almaqa utaq runapa animanqa mana wañuq kasqanmanta. Ichaqa yaqa 1850 watamantapacham bibliata estudiaspanku huk runakunapas cuentata qukururqaku chay yachachikuyqa satanaspa munasqanman hina llulla kasqanmanta (Henry Grew, George Stetson hinaspa George Storrs). a Chaymi mana  manchakuspanku bibliapa yachachisqanmanta maypipas runakunapa kasqanpi utaq qillqakunapipas willakurqaku. Chayna willakusqankuqa anchatam admirachirqa Charles Russelltawan yanapaqninkunata.

⁸ Paykunapas cuentatam qukururqaku wakin yachachikuykunapas pantay kasqanmanta. Hukninmi karqa lliw allin runakuna hanaq pachaman risqankumanta, hukninñataq huchasapa runakunaqa infiernopi utaq rawrachkaq ninapi ñakarichisqa kasqankumanta. Chay yachachikuykuna llulla kasqanmantam Charles Russellwan yanapaqninkunapas mana manchakuspa revistakunapi, librokunapi, folletokunapi chaynataq periodicokunapipas willakuyta qallaykurqaku.

9. ¿Ima nirqataq Willakuq qillqaqa Dios tayta, dios churi hinaspa dios espiritu huk cuerpollapi nisqan yachachikuymanta?

⁹ Chaymantapas Dios tayta, dios churi, dios espiritu huk cuerpollapi kasqankumanta yachachikuy llulla kasqantam willakurqaku. 1887 watapim Willakuq b qillqapi nirqa: “Bibliaqa sutillatam yachachin Jehova Dioswan Jesucristoqa mana chaynalla kasqankumanta”, nispa. Chay qillqaqa nirqataqmi: “Dios tayta, dios churi, dios espiritu huk cuerpollapi kaq yachachikuywan achka runakuna engañasqa kasqankumantapas. Chaywanmi cuentata qukunchik pantay religionkunapi kaqkunaqa satanaspa yachachisqankunawan tutayaypi hina tarikusqankumanta”, nispa.

10. ¿Imamantam willakurqakuña biblia estudiaq iñiqmasinchikkuna 1914 watamanta?

¹⁰ Chay qillqapa qaranpi yachachikuyman hinam chay qillqa ruwaq iñiqmasinchikkunaqa yachayta munarqaku, Jesucristo ñuqanchikwanña kasqanmanta cuentata qukunapaq mayqin willakuykuna cumplikusqanmanta. Paykunaqa cuentatam qukururqaku Danielpa willakusqan ‘qanchis tiempokunaqa’ Jesucristo kamachimunanpaq nombrasqa kasqanwan cumplikusqanmanta. Chaymi 1870 pasaq watakunapi chay qillqa willakurqa ‘qanchis tiempoqa’ 1914 watapi cumplikunanmanta (Dan. 4:25, NM; Luc. 21:24). Chay watapi ima pasananmanta mana allinta yachaspankupas iñiqmasinchikkunaqa tukuy hinastinpim willakurqaku Diosmanta imam yachasqankuta. Chay willakusqankuqa mana qunqanapaqmi karqa.

11, 12. (1) ¿Imatam Russellqa riqsikurqa yachachisqankunamanta? (2) ¿Imanichwantaq 1914 watamanta ñawpaq watakunataraq Russellwan yanapaqninkunapa yachachisqankumanta?

¹¹ Chayna entiendesqankumantaqa manam Charles Russellpas nitaq yanapaqninkunapas nirqakuchu Diospa yachachikuyninkunamanta paykunalla entiendesqankumantaqa. Paykunamanta ñawpaqtaraq hukkunapas chayna yachasqankumantam Charles Russellqa riqsikurqa.  Astawanraqmi riqsikurqa Jehova Diosqa tanteasqan tiempopi yupaychaqninkuna yachanankupaq yanapasqanta. Charles Russellwan yanapaqninkuna Diosmanta imam kaqta willakunankupaq kallpanchakusqankutam Jehova Diosqa bendecirqa. Pantay religionpi kaqkunamantaqa watakuna pasasqanman hinam iñiqmasinchikkunaqa Diosmanta imam kaqta yachachirqaku.

¹² Diosman sunqu runakunam 1914 watamanta ñawpaq watakunataraq imam kaqta Diosmanta willakunankupaq kallpanchakurqaku, chayqa admirakuypaqmi karqa. Pasaq watakunamanta yuyarispankum Willakuq qillqapi nirqaku: “Kunan tiempopiqa nana-nanaq runakunam llulla yachachikuykunamanta librasqa kachkanku, manañam manchakunkuchu infiernotaqa [...]. Tawa chunka wata ñawpaqmantaraqmi lamar quchamanta yaku llumpayta huqarikuspan enteron pachata nuyuchkaq hina, enteron allpapi runakunaman Diosmanta  yachachikuykunaqa chayachkan. Chay yachachikuypa contranpi kaqkuna harkakuspankupas pichanawan yakuta lamar quchaman kutiykachichkaq hinam yanqapaq kallpanchakunku”, nispa (1 nov. 1917).

13, 14. (1) ¿Imaynatam “willakuqqa” Jesucristo kamachimuyta qallarinanpaq Dios yupaychaqkunata yanaparqa? (2) ¿Imatam yachanchik pachak wata ñawpaqpi kaq iñiqmasinchikkunamanta?

¹³ Pim Jehova Dios kasqanmanta chaynataq pim Jesucristo kasqanmanta mana yachaspankuqa, ¿yaqachum Diospa llaqtanqa listoña kanman karqa Jesucristo ñuqanchikwanña kasqanmanta cuentata qukunankupaq? Manachá. Jesuspa wawqinkunamanmi Diosqa prometerqa hanaq pachapi manaña wañuspa espiritu cuerpopi wiñaypaq kawsanankupaq. Chayna favorecesqa kasqankutaqa manachá chaninchanmankuchu karqa lliw runakunapa alman utaq animan mana wañuq kasqanpi piensaspankuqa utaq Diosqa runakunata infiernopi wiñaypaq ñakarichisqanpi piensaspankuqa. Chaykunamanta yachachispanmi ‘willakuqqa’ ñanta kichachkaq hina Jesucristo kamachiyta qallarinanpaq willakurqa.

¹⁴ ¿Imatam yachachiwanchik pachak wata ñawpaqtaraq kawsaq iñiqmasinchikkuna? Ñuqanchikpas Diospa palabranta leespam allintapuni estudiananchik (Juan 17:3). Munasqankuman hina kawsaqkuna Diosmanta mana yachayta munaptinkupas ñuqanchikqa saksasqa hina tarikunanchikpaqmi Diospa yachachikuyninkunamanta allinta yachananchik (leey 1 Timoteo 4:15).

15. ¿Imamantam biblia estudiaqkunaqa pisi-pisimanta cuentata qukururqaku? (Willakuytawan qaway).

¹⁵ Biblia Estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunam yachachirqaku pantay religionkunamanta karunchakunankupaq. 1879 watapim Willakuq qillqa rimarqa “iglesia babilónica” nisqamanta. ¿Chayqa papa nisqanku obispokunachu karqa? Icha, ¿iglesia católica romana religionchu? Católica religionpa contranpi kaq religionkunam achka pachak watakunaña nirqaku bibliapa willakusqan babiloniaqa católica religion kasqanmanta. Iñiqmasinchikkunam ichaqa pisi-pisimanta cuentata qukururqaku “babilonia” nisqanpiqa lliw pantasqa religionkuna kasqankuta. ¿Imanasqam chaynata nirqaku? Chay religionkuna Diosmanta pantayta yachachisqankuraykum. c Qillqanchikkunam sapa kutilla allinta yachachirqa Diosman sunqu runakunaqa chayna religionkunamanta lluqsikunankupaq.

16, 17. (1) ¿Ima nispanmi qillqanchikkuna consejarqa pantay religionkunamanta lluqsinankupaq? (2) ¿Imanasqataq chay consejokunataqa mana llapankuchu kasukurqaku? (Willakuyta qaway).

¹⁶ Huk librom 1891 watapi lluqsimurqa, chaypim rimarqa kunan tiempopi pantay yachachiq religionkunata  Dios mana favorecesqanmanta. Chay libropim nirqa: “Pantay yachachisqankuwan chaynataq mana allinkunata ruwasqankuwan pipas mana acuerdopi kaspanqa chay religionkunamanta lluqsikunankupaq”, nispa (Waranqa watapa qallariynin).

¹⁷ Ñuqanchikwanña huñunakuqkunamanta wakiqninmi niqku: “Diosmanta imam kaqta yachayqa allinpunim, pantay yachachiq religionniymanqa manañam sapa kutiñachu rini”, nispa. Chayna piensaqkunatam 1900 watapi enero killapaq lluqsimuq Willakuq qillqa paykunata yanapananpaq kaynata nirqa: “¿Yaqachu allin kanman Diospa mikunanmanta mikuchkaspa demoniokunapa mikunanmanta mikuyqa? ¿Chayna yupaychananchiktachu Diosqa munan? Manapunim. Pipas ima religionmanpas yaykuspanqa hukkunapa qayllanpim papelta ruwanakuchkaq hina prometekunku chay religionpi kamachikuykunaman hina kawsanankupaq, chay religionmanta lluqsispankuqa ima listapipas sutinku kaptinqa chaymanta hurqunankupaqmi rimananku”, nispa. Tiempo pasasqanman hinam astawanraq kallpancharqaku chayna yachachikuykunawan. d Jehova Diosta yupaychaqkunaqa qalaypaqmi pantay religionpi kasqankutaqa saqinanku karqa.

18. ¿Imanasqam Jehova Diosta serviqkunaqa hatun babiloniamanta lluqsinanku karqa?

¹⁸ Hatun babiloniamanta lluqsikunankupaq sapa kutilla mana consejaptinkuqa, ¿yaqachu Jesucristoqa hanaq pachapaq akllasqakunata Diosta yupaychayninkupi chuyanchasqata tarinman karqa? Manachá, pantay yachachikuykunamanta chuyanchakuqkunallam Jehova Diostaqa ‘yupaychanku espiritupi hinaspa chiqap kaqwan’ (Juan 4:24, NM). ¿Ima nichwantaq ñuqanchikmanta? ¿Kallpanchakuchkanchikchu pantay religionkunamanta karunchakunapaq? Manam haykapipas qunqananchikchu Diospa kayna nisqanta: “Runallaykuna, chay llaqtamantayá lluqsiychik”, nisqanta (leey Apocalipsis 18:4).

19, 20. ¿Imaynatam kallpancharqaku huñunakunankupaq?

¹⁹ Biblia Estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunam yachachirqaku huñunakuspa Diosta yupaychanankupaq. Jesucristopi iñiqkunaqa manam pantay religionkunallamantachu karunchakunanchik aswanqa Diostam chuya sunqunchikwan yupaychana. Punta ruwasqanku Willakuq qillqapim kallpancharqakuña  huñunakuspa Diosta yupaychanankupaq. 1880 watapi Julio killapaq lluqsimuq qillqapim Charles Russellqa willakurqa yachachinanpaq huk law llaqtakunaman rispan iñiqmasinchikkunawan achka huñunakuykunapi kasqanmanta, chaynataq chay huñunakuykunawan kallpanchasqa kasqanmantapas. Hinaspam Willakuq qillqa leeqkunata kallpancharqa imayna huñunakusqankumanta pisi rimayllapi qillqamunankupaq. Paymi nirqa: “Llapallaykum yachayta munaniku Señorninchik imayna bendecisusqaykichikmanta. Willamuwayku Diosman sunqu kaqkunawan imayna huñunakusqaykichikmanta”, nispa. Chay qillqamusqankumantam wakintaqa Willakuq qillqapi hurqurqaku.

²⁰ Hina chay qillqam 1882 watapi imaynata huñunakunankupaq willarqa. Chaypi nisqanman hinam iñiqmasinchikkunaqa huñunakurqaku ‘kuyanakunankupaq’ chaynataq ‘kallpanchanakunankupaq’. Chaymantapas  chay qillqam nirqa: “Huñunakunaykichikpaqqa manam allin educacionniyuqraqchu utaq allin yachachiqraqchu kanaykichik. Llapallaykichik bibliata apaychik, papeltawan lapizta qillqanaykichikpaq. Diosmanta yachanapaq kapusuqnikichik lliw yanapakuykunata servichikuychik. Akllaychik imamanta yachay munasqaykichikta hinaspa entiendenaykichikpaq Diosta mañakuychik. Chayta leespa yuyaymanaychik hinaspa bibliapi maskaychik chay yachachikuymanta ima nisqanta. Chaynata estudiaspam Diosmanta imam kaqta astawan yachankichik”, nispa.

21. ¿Imatam nirqa Charles Capen iñiqmasinchik Estados Unidospa huk kaqnin llaqtanpi iñiqmasinchikkunapa imayna huñunakusqankumanta?

²¹ Biblia Estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunapa oficinankum karqa Estados Unidospa huk kaqnin llaqtanpi (Allegheny, Pensilvania). Chaypi huñunakuqkunaqa tukuy sunqunkuwanmi kasukurqaku bibliapa nisqanta (leey Hebreos 10:24, 25). Charles Capen sutiyuq iñiqmasinchikmi warmacha kaspan chay huñunakuykunaman rirqa, paymi willakun: “Hatun huñunakuykunata ruwanapaq localninchikpim karqa bibliamanta yachachikuykuna pirqankunapi qillqasqa. Huknin yachachikuymi nirqa: ‘Yachachiq nispaqa ama sutichachikuychikchu, hukllam yachachiqnikichikqa, qamkunaqa wawqintillanmi kankichik’, nispa. Chayna nisqanwanmi yuyarqani Jehova Diospa llaqtanpiqa iñiqmasinchikkunamanta munaychakuqkunaqa mana kasqanta”, nispa (Mat. 23:8). Payqa yuyarqataqmi chay huñunakuykunapi allinta yachasqankumanta chaynataq kallpanchanakusqankumantapas. Willakurqataqmi chaypi kaqkunata iñiqmasinchik Charles Russell sapakamata qawarisqanmantapas.

22. (1) ¿Imatam iñiqmasinchikkuna ruwarqaku huñunakunankupaq kallpanchaptinku? (2) ¿Imatam chayqa yachachiwanchik?

²² Chayna huñunakusqankutam Diosman sunqu iñiqmasinchikkunaqa qatipakurqaku, hinaspapas huñunakuykunapi imakunata ruwanankupaq willakuykunatam kasukurqaku. Chaymantam Estados Unidospa huk law llaqtakunapipas huñunakuyta qallaykurqaku (Ohio, Michigan), chaynataq enteron chay nacionpi hinaspa huk law nacionkunapipas. Chaynata mana ruwaptinkuqa, ¿yaqachu cuentata qukunmanku karqa ñuqhikwanña Jesucristo kasqanmanta? Manachá. Ñuqanchikpas iñiqmasinchikkunawan kuska Jehova Diosta yupaychanapaqmi chaynataq kallpanchanakunanchikpaqmi huñunakuyninchikkunaman rinanchik.

23. ¿Imaynatam Willakuq qillqaqa hanaq pachapaq kaqkunata kallpancharqa Diosmanta willakunankupaq?

²³ Biblia estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunam yachachirqaku hanaq pachapaq akllasqakunaqa llapallanku Diosmanta willakunankupaq kasqankumanta. 1885 watapi lluqsimuq Willakuq qillqam nirqa: “Hanaq pachaman rinanchikpaq suyakuyniyuq kaqkunaqa kamachisqam kanchik Diosmanta willakunapaq”, nispa (Is. 61:1). Hina chay qillqam 1888 watapipas nirqa: “Yachanchikmi imapaq kamachisqa kasqanchikta. Mana kasukuspanchikqa utaq mana cumplispaqa qilla sirvientem kanchik, manataqmi Diospa qayllanman rinapaqqa favorecesqachu kasunchik”, nispa.

24, 25. (1) Willakunankupaq kallpanchaspankupas, ¿imatam ruwarqaku Russellwan yanapaqninkunaqa? (2) ¿Ima nirqam huknin iñiqmasinchik chay tiempopi willakusqanmanta?

²⁴ Charles Russellwan yanapaqninkunaqa manam willakunankupaqqa kallpanchayllachu-kallpancharqaku, aswanqa “Biblia estudiaqkunapaq tratado” niq qillqatam hurqurqaku. Chay qillqatam tiempo pasasqanman hina suticharqaku “Diosmanta yachanapaq sapa kimsa killamanta lluqsimuq qillqa”, nispa. Hinaspam Willakuq qillqata leeqkunaman apachirqaku, paykunañataqmi hukkunaman mana imallapaq aypurqaku.

²⁵ Chay tiempopi precursorkunatam suticharqaku colportores nispa. Charles Capen sutiyuq iñiqmasinchikmi huknin precursor karqa. Paymi Diosmanta imayna  willakusqanmanta nirqa: “Enteron Pensilvania llaqtapi willakunaypaqmi Estados Unidospi allpata estudiaq runakunapa ruwasqanku mapata servichikurqani. Chay mapapi ñankunata qawasqaymi yanapawarqa sapa llaqtaman imaynata chakillawan chayanaypaq. Wakin kutipiqa kimsa punchawpunim anotaq kani pikuna ‘bibliata estudianapaq’ niq qillqata chaskiy munasqankuta, hinaspam chay qillqakunata kutispa aypunaypaq caballotawan carretata fletaq kani. Chay tiempopiqa iskay-kimsa runallaraqmi carroyuq karqaku. Tutayaruspayqa chaypi chakrayuq runatam niq kani samaykachiwananpaq”.

26. (1) ¿Imanasqataq iñiqmasinchikkunaqa Diosmanta willakunankupaq astawan kallpanchakunanku karqa? (2) ¿Imakunatataq tapukunanchik?

²⁶ Chay tiempopiqa valorchakuspam Diosmanta tukuy sunqunkuwan willakunankupaq anchata kallpanchakurqaku. Diosmanta willakunankupaq chaynata mana kallpanchakuptinkuqa, ¿yaqachu listo suyanmanku karqa Jesucristo hanaq pachapi kamachiyta qallarinanpaq? Manachá. Diosmanta enteron pachapi willakusqankum sutillata qawachinan karqa Jesucristoqa ñuqanchikwanña kasqanta. Chaymi Diosta yupaychaqkunaqa listo kananku karqa Diosmanta willakuspa runakunata salvanankupaq (Mat. 24:14). Chayraykum tapukunanchik: “¿Ima ruwayniymantapas Diosmanta willakuyniychu aswan allinqa? ¿Diosmanta astawan willakunaypaqchu ima munasqaytapas saqirispa kallpanchakuni?”, nispa.

27, 28. (1) ¿Imatam apostol Juanqa sueñoyninpipas rikuchkanman hina qawarqa? (2) ¿Imatam ruwarqaku satanaswan demoniokuna Diospa kamachimuynin qallaykuptin?

²⁷ Kay yachachikuypa qallariyninpi hinam 1914 watapi Diospa kamachimuynin qallaykurqa. Chay kamachimuynin hanaq pachapi imayna qallarisqantaqa manam pi runapas rikurqachu. Ichaqa apostol Juanmi imayna kasqanmanta rikchachkaspallan sueñoyninpipas rikuchkanman hina qawarqa. Chay rikusqanmantayá qatiqninpi yachasun. Juanmi rikurqa hanaq pachapi tukuy sunqunkuwan Diosta yupaychaq angelkunata, paykunatam biblia tupanachin Diospa señoranwan. Chay warmiqa wiksayuq kaspanmi qari wawata wachakururqa. Chay tupanachiypi wawanmi “kamachinqa fierro tawnawan hina hatun atiyninwan llapallan nacionkunata”. Ichaqa naceruptinmi chay “wawata qichuruspa tiyananpi tiyaq Diosman aparqaku”. Hinaptinmi Juanqa hanaq pachapi kallpawan kayna rimaqta uyarirqa: “Kunanmi  chayaramuwanchik Diosmanta salvacion, chayaramuntaqmi Diospa atiyninpas, munaychakuyninpas chaynataq Cristopa munayninpas”, niqta (Apoc. 12:1, 5, 10).

²⁸ Chay qawasqanpim Juanqa rikurqa Jesucristo kamachimunanpaq nombrasqa kasqanta. Chayqa mayna admirakuypaqchá karqa, ichaqa manam lliwchu kusikurqaku. Satanas hinaspa demoniokunam hanaq pachapi pelearqaku Diosman sunqu angelkunawan chaynataq angelkunata kamachiq Miguelwan utaq Jesucristowan. ¿Pitaq chay guerrapi vencerachikurqa? Bibliam willakun: “Chay hatun dragonqa wischumusqam karqa. Payqariki diablowan hinaspa satanaswan sutichasqa ñawpaqmantaraq kaq culebram. Paymi llapallan kay pachapi runakunata engañachkan, paymá kay pachamanpas wischumusqa karqa angelninkunapiwan”, nispa (Apoc. 12:7, 9).

29, 30. (1) ¿Imataq enteron pachapi pasanan karqa Jesucristo hanaq pachapi kamachiyta qallaykuptin? (2) ¿Hanaq pachapiqa imaynam tarikurqaku?

²⁹ Biblia estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunam 1914 wata manaraq chayamuchkaptin willakurqakuña chay watapi llumpay sasachakuy tiempo qallarinanmanta. Ichaqa manaraqmi allintachu yacharqaku imakuna pasananmantaqa. Apostol Juanpa sueñoyninpi hina qawasqanman hinam satanasqa runakunata astawanraq ñakarichinan karqa. Bibliam nin: ‘¡Ay, imaynaraq kanqa kay pachapi kaqkunaqa! Diabloqa piñasqallañam uraykaramun qamkunaman, payqariki yachachkanmi pisi tiempoyuqllaña kasqanta’, nispa (Apoc. 12:12). 1914 watapim qallaykurqa enteron pachapi punta kaq hatun guerra, chaywanmi Jesucristo ñuqanchikwanña kasqanqa sutilla karqa. Hinaptinmi kay pachapi tukuy mana allinpa ‘puchukaynin’ tiempo qallaykurqa (2 Tim. 3:1).

³⁰ Satanaswan demoniokuna wiñaypaq qarqumusqa kasqankuwanmi hanaq pachapiqa ancha kusikuy karqa. Chaymantam biblia nin: “Chaynaqa cielokuna, kusikuychikyá, kusikuychiktaqyá chaypi yachaqkunapas” nispa (Apoc. 12:12). Jesucristo kamachiq kananpaq nombrasqa karuspanmi hanaq pachamanta satanastawan demonionkunata qarquramurqa, chaynapim Diosman sunqu runakunata yanapananpaq listo karqa. ¿Imatam puntata ruwanan karqa? Kay yachachikuypa qallariyninpi yachamusqanchikman hinam Jesucristoqa “willakuq” kaspan Dios serviqkunata yupaychayninkupi chuyanchayta qallaykurqa. ¿Imaynatataq yupaychayninkupi chuyanchasqa kanmanku karqa?

31. ¿Imatam Malaquias willakurqa Diospa llaqtan chuyanchasqa kananmanta? ¿Imaynatam chay willakusqanqa cumplikurqa? (Willakuytawan qaway).

³¹ Diospa munasqanman hina yupaychasqankuta qawachinankupaqmi llumpay sasachakuykunata aguantananku karqa Chaymanta rimaspanmi Malaquias libropi nin: “¿Pitaq atinman aguantayta paypa hamunan punchawpiqa? ¿Pitaq sayayta atinman paypa rikurimunan punchawpiqa? Payqariki chayaramunqa metal chulluchiq nina hina chuyanchananpaqmi chaynataq taqsana jabon hina yuraqyachinanpaqmi”, nispa (Mal. 3:2). Chayna nisqankunaqa ciertopunim karqa, 1914 watamantapunim Jehova Diosta serviqkunaqa ancha sasachakuypi tarikurqaku. Enteron pachapi punta kaq hatun guerra qallaykuptinmi biblia estudiaqwan sutichasqa iñiqmasinchikkunaqa chiqnisqa, qatikachasqa chaynataq presochasqa karqaku. e

32. ¿Imakunawanmi Diosta serviqkunaqa sasachakurqaku 1916 wata pasayta?

³² Iñiqpurapas manaña huk sunqulla kasqankuwanmi sasachakuypi tarikurqaku. 1916 watapim 64 watallanpiraq kachkaspan Charles Russell wañukuptin wakinqa llumpayta hukmanyarurqaku. Wañukusqanwanmi cuentata qukururqaku wakinqa Charles Russellta llumpayta hatunchasqankumanta. Payqa manam haykapipas munarqachu hatunchanankutaqa. Ichaqa wañukuptinmi wakinqa piensarqaku Diospa yachachikuyninkunamanta entiendechiqninku manaña pipas kasqanmanta, chaymi wakinqa manaña munarqakuñachu Diospa munaynin ruwayta. Chayna kasqankuwanmi Diosta qipanchaspanku Diosman sunqu kaqkunamanta rakikurqaku.

33. ¿Imakunata suyasqanku mana cumplikuptintaq iñiyninkupi pruebaman churasqa karqaku?

³³ Imakuna cumplikunanpaq suyasqanku mana cumplikuptinpas iñiyninkupim pruebaman churasqa karqaku. Willakuq qillqam nirqa 1914 watapi mana judio kaq runakunapa utaq kamachiqkunapa tiempon tukusqanmanta. Ichaqa manam yacharqakuchu chay watapi ima pasanantaqa (Luc. 21:24). Piensarqakum hanaq pachapaq akllasqakunata Jesucristo chay watapi pusananpaq kasqanta, chayna piensasqankuqa manam cumplikurqachu. Hina chay qillqataqmi 1917 watapi nirqa 1878 watapi cosecha tiempo qallarisqanqa 1918 watapi tukunanpaq kasqanmanta. Ichaqa chay watakuna pasaytapas hinallam willakurqaku, Dios serviqkunapas astawanmi yapakurqa. Chay qillqaqa willakurqataqmi cosecha tiempo tukuruptinpas pallapana tiempopiraq kasqankumanta. Chaywanpas wakinqa hukmanyaruspankum Jehova Dios yupaychayninkuta saqirurqaku.

34. (1) Imawantaq astawan sasachakuypi karqaku 1918 kaq watapiqa? (2) ¿Imanasqataq pantay religionpi kaqkunaqa piensarqaku iñiqmasinchikkuna “wañusqa” hinaña kasqankuta?

 ³⁴ Astawanraqmi 1918 watapiqa pruebapi tarikurqaku. Charles Russell wañukuptinmi iñiqmasinchik Joseph Rutherfordña Diospa llaqtanpi cuentallikuyta qallaykurqa, ichaqa paytawan qanchis yanapaqninkunatam presocharurqaku. Yanqakunamanta tumpaykuptinkum Atlanta llaqtapi unay watakunapaq carcelpi wichqarurqaku (Georgia, Estados Unidos). Chayna pasasqanwanmi pantay religionpi kaqkunapas anchata kusikurqaku, hinaspapas biblia estudiaqkuna “wañusqa” hinaña kasqankutam piensarqaku. ¿Imanasqa? Cuentallikuqninkuna carcelpi wichqasqa kasqankurayku, Brooklyn llaqtapi oficinanku wichqasqa kasqanrayku, Diosmanta willakuyninkuta Estados Unidospi chaynataq Europa lawpi harkakusqankuraykum. Ichaqa yanqapaqmi karqa chayna piensasqankuqa (Apoc. 11:3, 7-10).

35. (1) ¿Imanasqataq Jesusqa qatiqninkunata saqirqa sasachakuykunapi kanankupaq? (2) ¿Imatam ruwarqa yanapananpaq?

³⁵ Chay runakunaqa manam cuentata qukurqakuchu Dios serviqkunata chayna sasachakuykunawan ‘quri-qullqita chulluchichkaq hina’ Jesucristo chuyanchasqanmantaqa (Mal. 3:3). Jehova Dioswan Jesucristoqa seguropunim karqaku Diosman sunqu runakunaqa ima sasachakuywanpas chuyanchasqa kaspanku astawanraq tukuy sunqunkuwan kasukunankupaq kasqanmanta. Chay iñiqmasinchikkunapa contranpi kaqkunamanmi 1919 watapi Diosqa chuya espiritunwan admirakuypaq kaqta qawachirqa. Payman sunqu runakunatam yanaparqa tukuy sunqunkuwan Diosta hinalla yupaychanankupaq (Apoc. 11:11). Chay tiempopim Jesucristoqa ‘allin yuyayniyuq confianza sirvienteta’ churarqa. Paykunaqa pisillam kanku ichaqa hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyuqkunam, paykunam Diosta serviqkunaman mikuchichkaq hina tiempollanpi yachachikuykunawan kallpanchawanchik (Mat. 24:45-47).

36. ¿Imakunata ruwaspam Diosman sunqu kasqankuta hinalla qawachirqaku?

³⁶ Joseph Rutherfordwan yanapaqninkunam 1919 watapa 26 marzo kaq punchawninpi carcelmanta lluqsimurqaku. Hinaptinmi chaylla alistarqaku setiembrepi hatun huñunakuy kananpaq. Chaymantapas ¡Rikchariy! qillqatam ruwayta qallaykurqaku (chay tiempopiqa ingles rimayllapim karqa). Chayqa Willakuq f qillqatawan kuskata aypunapaqmi karqa. Hina chay watapitaqmi ruwayta qallaykurqaku Diospa munayninta ruwananchikpaq huñunakuypi yanapawaqninchik qillqatapas (Bulletin). Chayqa sapa kutillam kallpanchawanchik Diosmanta willakunapaq. 1919 watamantapacham  astawanraq kallpanchawanchik Diosmanta wasin-wasin willakunapaq.

37. ¿Imatam ruwarqaku 1919 watakuna pasayta Diospa llaqtanta qipanchaqkunaqa?

³⁷ Wasin-wasin willakusqankupas qawachirqam humillakuspa Jesucristopa qatiqninpuni kasqankuta. Hatun tukuq rumi sunqukunaqa manam munarqakuchu willakuyta, hinaspam Diosman sunqu runakunamanta rakikururqaku. Chay runakunaqa hukmanyaruspankum 1919 watakuna pasayta Dios yupaychaqkunapa contranpi rimayta qallaykurqaku, chaymantapas Jehova Dios serviqkunata chiqniqkunawanmi hukllawakurqaku.

38. ¿Imatam qawachin Jesucristopa qatiqninkuna astawan mirasqanku chaynataq tukuy sasachakuyta atipasqanku?

³⁸ Chay runakuna contrankupi tukuy mana allinta ruwaptinkupas Jesucristopa qatiqninkunaqa hinallam astawanraq enteron pachapi yapakurqaku, hinaspapas Dios yupaychayninkupim astawanraq ñawparirqaku. Diosta yupaychaqkuna pantaq chaynataq pisilla kaspankupas satanaspa tukuy mana allinkunawan sasachasqanta atipasqankum sutillata qawachin, Jesucristo hanaq pachapi  kamachispan qatiqninkunata yanapasqanta (leey Isaias 54:17).

39, 40. (1) ¿Imakunamantam kay qillqaqa yachachiwasun? (2) ¿Imaynatam yanapawasun kay qillqa estudiasqanchikqa?

³⁹ Hanaq pachapi Jesucristo kamachiyta qallaykusqanmantaqa pachak watañam pasarun, chaymi kunankama imakuna ruwasqanmanta qatiqnin yachachikuykunapi yachasunchik. Kay qillqapa sapa partenpim yachasunchik Diospa kamachimuynin kay pachapi imakuna ruwasqanmanta. Sapa yachachikuypim kanqa yachasqanchikta yuyarinapaq tapukuykuna, chayqa yanapasunkim Jesucristoqa kamachimusqanmantaña cuentata qukunaykipaq. Tukupaynin yachachikuykunapim yachasunchik Jesucristo kay pachapi tukuy mana allinkunata chinkachinan tiempopi imakuna pasananmanta, chaynataq kay pachata suma-sumaq huertaman imayna tikrachinanmantapas. ¿Imaynatam yanapawasun kay qillqata estudiasqanchikqa?

⁴⁰ Dios kamachimunanmanta iskayrayananchiktam satanasqa munan. Jehova Diosmi ichaqa iñiyninchikpi qaqa hina allin takyananchikta munan, chayqa yanapawasunmi tukuy sunqunchikwan payta hinalla yupaychananchikpaq (Efes. 6:16). Chaymi kallpanchamuykiku kay qillqata allinta estudianaykipaq. Hayka kutikamapas kaynata tapukuy: “¿Kamachimuchkanñachu Jesucristoqa?”, nispa. Jesucristoña hanaq pachapi kamachimusqanmanta mana iskayrayaspaqa chaynataq iñiynikipi allinta takyaspaqa qawankichá hamuq tiempopi lliw runakuna Jesucristo kamachiwaqninchik kasqanta riqsikusqankuta, chaymantapas hinallachá tukuy sunquykiwan chay kamachiwaqninchikta kasukunki.