Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Want Wambisha Mwiur

Want Wambisha Mwiur

2

Want Wasambisha Mwiur

RUTONG RA SHAPITRE

Mutapu ik wirijekau antu a Nzamb mulong wa kusambish kwa Want

1, 2. Ov, yinchip ik yijim nakash yakarumuna mangand, ni mulong wak chishimokishinap anch yinchip yiney yamekanap ku mes kwa antu?

 OV, WATONGINAP kal piur pa mutapu ukutwisha kwikal mashakamin pa chirung chimwing chikash mu rusangu ra muntu? Antu avud atongining mwamu. Pakwez shinshikin pa chinech: Anch washakama pa chirung chimwing chikash, ov, wimenap ni mes mey chinship chimwing cha pakampwil chakarumuna yom? Pamwing ap bwat. Yinship yikata kushesh winyikel wadingaku ni kwizwish rusangu mu ma buku yimekening kudi antu awonsu. Mu mutapu ukwau, yinship yivud yasambisha kwijikan bil mu ujindj​—mu yikumbu ya ant, ya in kuyikel, ap mu ma biro ma in kuyikel. Pakwez, yinship yiney yikala ni yibudikin yikash pa mamiliyon ma antu.

2 Ov, chidi nchik piur pa chinship chimwing chijim chashikena mu rusangu ra mangand? Chinship chinech chading ni usu pa mamiliyon ma antu. Pakwez, chamekenap kudi antu bwat. Chakin, twisambidin piur pa kusambish kwa Want wa Nzamb mwiur, winyikel wa Mesia watakelau kushilamu pasak anch ukez kushesh ditenchik diawonsu dia mangand. (Tang Daniel 2:34, 35, 44, 45.) Mulong antu kamanap kusambish kwa want winou, ov tukutwish kulond anch Yehova wajindjika chinship chinech kudi antu? Ap, wayirijeka antwend ashinshamena mulong wa yom yela kushiken kurutu? Shinshikinany amboku pa chinech.

“Muruwan Mulong wa Kwinrijekin Njil”

3-5. (a) Ov, nany wading “muruu wa manswik” wisambinau mu Malaki 3:1? (b) Chom ik chashikena kurutu kwa kusop tempel kudi “muruu wa manswik”?

3 Kudiosh pasak, Yehova wasota kutenchik antwend mulong wa kusambish kwa Want wa Mesia. Pakwez, shinshikin uprofet wa Malaki 3:1: “Nikez katum muruwam mulong wa kwinrijekin njil. Chad [Mwant wakin] ukimbilanya ukwez, ukukashimukany washik mu Chikumbu cha [Yehova]. Muruu ukatilanya en kuman, ukez kez kulejan manswik mam.”

4 Mu kuwanyin kwa katat, ov, chisu ik chezay Yehova, “[Mwant wakin]” mulong wa kuyisop antu ading ni kumusadil mu chipang cha pa divu cha tempel wend wa muspiritu? Uprofet urumburil anch Yehova ukez kwez nich “Muruu . . . ukeza kez kulejan manswik.” Ov, nany wadinga muruu winou? Kadingap muntu mukwau, wading kamu Mwant Mesia, Yesu Kristu! (Luka 1:68-73) Mudi Ntakel musu watekau, ndiy ukez kuyisop ni kuyitokish antu a Nzamb pa divu.​—1 Pita 4:17.

5 Ov, nany wadinga “muruu” mukwau, wisambinau pa kusambish mu Malaki 3:1? Uprofet winou ukez kusadik kurutu kwa kwikalaku kwa Want wa Mesia. Mu makum ma mivu kurutu kwa muvu wa 1914, ov, kudi muntu ‘warijeka njil’ kurutu kwa Want wa Mesia?

6. Ov, nany wadinga “muruu” wayirijeka antu ashinshamena mulong wa yinship yela kushiken?

6 Mu mukand winou tukez kutan yipul yiney mu rusangu rishimokishina ra antu a Yehova a katat. Rusangu riner rilejen anch mu chikunku chimwing cha chitot cha 19 cha mivu, kachisak kamwing kakemp ka antu ashinshamena kamekana patok mudi chisak chimwing kusu cha in Kristu akin mu chingand chijim mudia in Kristu a makasu. Kachisak kinak ashikena kukatazuk anch In Kwilej a Bibil. Antu akatakela​—Charles T. Russell ni arund nend a piswimp—​asala chakin mudi ‘muruu,’ watakelau kulejan ukupana umutakel wa muspiritu kudi antu a Nzamb ni kuyitenchik mulong wa yinship yikushikena kurutu. Shinshikinany amboku mitapu yinying yasadinay ‘muruu’ winou.

Kwifukwil mu Uyakin

7, 8. (a) Mu yitot ya mivu 18, nany wasambisha kulejan patok malejan ma makasu ma mupim wakad kufang? (b) Ov, mutapu wamekeshay Charles T. Russell ni arund nend patok anch malejan minam madi ma makasu?

7 In Kwilej a Bibil inay ileja ni malembil; ovijana, ateka pamwing, ni apalangesha malejan ma uyakin. Mu chitot cha mivu, Kristendom wakudisha mididim ya muspiritu; malejan mend mavud mading ni misul ya upangan. Chilakej chakusambish chidi malejan piur pa mupim wakad kufang. Mu chitot cha 19 cha mivu in kwilej akemp a Bibil a kashinsh ashinshikina pa malejan minam ni amana anch madiokilap mu Dizu dia Nzamb. Henry Grew, George Stetson, ni George Storrs afunda, atanga nakash, ni kumekesh patok makasu ma satan. * Kupwa, yom yafundau yikala ni usu ukash padiay C. T. Russell ni arund nend a piswimp.

8 Kachisak kakemp ka in Kwilej a Bibil katana malejan makwau makwatijadina ni malejan ma mupin wakad kufang mading ni mawiy makad kwovikan ni ma makasu​—chilakej, malejan mamekeshina anch antu awonsu awamp ayiling mwiur ap Nzamb ukat kumesh mar mipim yakand kufang ya antu ayimp mu karung ka misiny ka chikupu. Russell ni arund nend a piswimp amekesha anch malejan minam mading ma makasu mu mitu ya milong yivud, mu mabuku, mabroshir, matrakt, ni madiskur.

9. Mutapu ik wamekeshay patok Le Phare de la Tour de Sion malejan ma Usatu?

9 Chilik chimwing, In Kwilej a Bibil amekesha patok malejan ma makasu ma Usatu madinga mapalangena kwawonsu. Mu muvu wa 1887, gazet Le Phare de la Tour de Sion walejana anch: “Bibil ulejen patok piur pa kushalijan kwa untu ni urund wakin udia pakach pa Yehova ni Mwant wetu Yesu.” Gazet winou walonda anch chading chom chishimokishina mudi ik pa kuman anch “chitongijok chakwel anch Nzamb udi usatu​—anzamb asatu mwi nzamb umwing, ni kudi kand Nzamb umwing mu asatu—​chikwet katumb nakash ni achitiyijin kudi antu avud. Pakwez chimeken anch relijon ulel nakash tul twa muspiritu ni mukankuny wend umukasin ku muyolal wa uyimp.”

10. Mutapu ik walejana Le Phare de la Tour de Sion anch muvu wa 1914 wading muvu umwing wapakampwil?

10 Mudi mwalejana mutu wend wa mulong, gazet Le Phare de la Tour de Sion et Messager de la Présence de Christ washinshikina nakash pa uprofet piur pa kwikalaku kwa Kristu. In kufund azizidilau many ashinshamena afunda gazet winiwa amana anch uprofet wa Daniel piur pa ‘yisu sambwad’ wawanyisha rutong ra Nzamb piur pa Want wa Mesia. Kwinsambishil kwa muvu wa 1870, alejana anch muvu wa 1914 wawiy muvu wafanyina kupwa chirung cha yisu sambwad yiney. (Dan. 4:25; Luka 21:24) Ap anch akadivar netu ading akad kwijik nawamp kurumburik kwa muvu winiwa, pakwez alejana yom yadingau ij, yikala nich usu machuku mavud.

11, 12. (a) Ov, kwisu kwadioshay Mukadivar Russel yom yadingay ni kulejan? (b) Ov, mudimu wasalau Russel ni arund nend wadinga wa usey mutapu ik mu makum ma mivu malondula kurutu kwa 1914?

11 Russell ap arunend ashinshamena kibazap mulong wa kujingunin ap kutesh uyakin winou wa usey. Pakwez, Russel wayibaza nakash antu akwau atakela kurutu kwend mu kujingunin uyakin. Kupwa, wamushimana Yehova Nzamb, ukata kuyifundish antwend yom yifanyidinau kwijik pakwetau kuswir kwa kwijik yom yiney. Chimeken patok anch, Yehova wayukisha usu wasalay Russel ni arund nend wa kwauril uyakin ni makasu. Pasuta mivu, iteka nakash kulemp ni Kristendom.

12 Mudimu wasalau kudi antu inay ashinshamena wa kukasikesh malejan ma uyakin mu makumu ma mivu kurutu kwa 1914 wading ushimokishina mudi ik! Piur pa yom yasuta, gazet Le Phare de la Tour de Sion et Messager de la Présence de Christ wa Kalang 1, 1917, walejana anch: “Nlel unou mamiliyon ma antu makwetap kand wom wadingau ni kuyovish kusutil ku malejan ma karung ka misiny ni malejan makwau ma makasu . . . Uyakin wasambisha kumekan pasutin kal mivu makum manying ni kusut, udandamedin kupalangan ni ukez kupalangan ni kwizwil pa divu diawonsu; ni akankuny a uyakin akat kurishish uyakin winou chakwel aukangesha kupalangan pa mangand.”

13, 14. (a) Mutapu ik wakwashay “muruu” mulong wa kurijek njil mulong wa Mwant Mesia? (b) Ov, chom ik tukutwisha kwilejin kusutil kudi akadivar netu adingaku pasutin kal yitot ya mivu?

13 Tongin bil pa chinech: Ov, antu ela kwirijek mulong wa kusambish kwa kwikalaku kwa Kristu anch kelap kutwish kwijik kushalijan kwa Yesu ni Tatukwend, Yehova? Bwat! Kelap kand kwirijek nawamp anch atonga anch muntu mwawonsu ukutwish kwikal kapamp kamwing ni mwom wakad kufang pakad kwijik anch chipan chinech akez kuchipan ching kusu kudi antu akemp akeza kulondul jinzau ja Kristu; ap anch atonga anch Nzamb ukat kuyimesh antu mar mu karung ka misiny chikupu pakad kuchingejin kupand! Pakwez, ‘muruu’ warijeka njil mulong wa Mwant Mesia!

14 Ov, chidi nchik nlel unou kudi etu? Chom ik tukutwisha kwilejin kudi akadivar adingaku mu yitot ya mivu yasutina? Tufanyidin chakin kamu kutang ni kwilej nakash Dizu dia Nzamb. (Yoh. 17:3) Paburedina mu mangand minam yakudia ya muspiritu, tudandamenany amboku kukudish nakash impu yetu ya yakudia ya muspiritu!​—Tang 1 Timote 4:15.

“Antwam, diokalany mu musumb winou”

15. Chom ik chashikenau kwijik pakemp pakemp kudi in Kwilej Bibil? (Tal kand mifund yidia kwishin.)

15 In Kwilej a Bibil afundisha anch chading cha usey kudiokal mu ma egliz ma mangand. Mu muvu wa 1879, gazet Le Phare de la Tour de Sion wisambina piur pa “Egliz wa Babilon.” Ov, wisambina piur pa apap? Ov, wisambina piur pa Egliz Katolik wa in Rom? Ma egliz mavud ma Kristendom mafundisha mwamu piur pa Babilon ulejenau mu chifanikesh mu Bibil. Pakwez, In Kwilej a Bibil ashikena ku kujingunin anch ma egliz mawonsu ma Kristendom madi mu “Babilon” wa katat. Mulong wak? Mulong mawonsu mafundishin malejan ma makasu mudi mitwisambinanga kwinsambishil. * Pa chisu chinicha, mikand yetu yasambisha kulejan patok chafanyinau kusal antu akashinsh adinga mu ma egliz ma Babilon.

16, 17. (a) Chikunku cha III cha buku L’Aurore du Millénium ni Chinong cha Kalam chayikasikesha antu chakwel adiokala mu relijon wa makasu mutapu ik? (b) Ov, yom ik yasambisha kukepish kubabesh kwinoku kwa kusambish? (Tal mazu ma kwishin.)

16 Chilakej, mu muvu wa 1891, Volume III wa buku L’Aurore du Millénium wisambina piur pa mutapu ulikiningay Nzamb kutek chikas chend mu milong ya Babilon wa katat ni walonda anch: “Ditenchik diawonsu​—ma egliz mawonsu ma Kristendom—​amalikin kudi Nzamb.” Uwejinaku kand anch antu awonsu “akad kwitiyij yisal yend ni malejan mend ma makasu afanyidin kwiyauril nend.”

17 Pa Chiwong muvu wa 1900, Chinong cha Kalam chaleta chiyul kudi antu adandamena kusha majin mau mu ma egliz ma Kristendom ni kusal yisal yiyimp, ni kulond anch, “Nikatin uyakin, ni niyilap chisu chawonsu ku yikumangan yikwau.” Gazet winou wipula anch: “Ov, chiwapin​—kwikal chikunku pol ni chikunku mu Babilon? Ov, kwawiy kuziyil kwitinau . . . ni kumusangaresh kwitiyinay Nzamb? Bwat kwau. Muntu winou [yidi ya egliz] yachipa patok manswik ni egliz winou pandamay mwinimwa, ni wafanyina kulondul mu mutapu ushinshamena yom yawonsu yitina manswik minam djat ni pakezay . . . kulik patok ni kudiokal mu egliz winou.” Pasuta mivu, uruu winou wikala ukash. * Atushalapol a Yehova afanyina kwipuk kwinung ni relijon wa makasu.

18. Mulong wak chidi cha usey anch antu adiokala mu “Babilon Mujim”?

18 Anch kubabesh kwinou kwa kudiokal mu Babilon Mujim akulejanap chisu ni chisu, ov, Kristu Mwant musu watekau pa want wela kutenchik chisak cha atushalapol azizidilau many pa divu? Bwat, mulong ching kusu in Kristu alikina kuyitakel kudi Babilon awiy akutwisha kumwifukwil Yehova “mu Spiritu ni uyakin.” (John 4:24, TMK) Ov, chilik chimwing nlel unou twakwatin kal mupak wa kudiokal mu relijon wa makasu? Ziyilany amboku ku chiyul chinech: “Antwam, diokalany mu musumb winou”!​—Tang Kujingunik 18:4.

Kukumangan Mulong wa Kwifukwil

19, 20. Mutapu ik chiyikasikeshina Chinong cha Kalam antu a Nzamb kukumangan mulong wa kwifukwil?

19 In Kwilej a Bibil ayifundisha ambay nau akaritiy anch afanyidin kukumangan pamwing mulong wa kwifukwil, kwindond yawonsu yitwishikina. Kudi in Kristu a kashinsh, chitinap kusu kudiokal mu relijon wa makasu. Chidi cha usey kukumangan mu difukwil diakin. Kudiosh pafundau manimero ma kusambish, Chinong cha Kalam chayikasikesha antu achitangina anch afanyidin kukumangan pamwing mulong wa kwifukwil. Chilakej, pa Kalol wa muvu wa 1880, Mukadivar Russell walejana piur pa weny wasalay, ni walonda piur pa mutapu yayikasikesha yikumangan antu avud. Ndiy wayikasikesha in kutang chakwel atuma mikand yilejena piur pa kuya kwau kurutu​—yimwing ya mikand yiney ashikena mu kuyipalangesh mu magazet. Nich chitongijok ik? “Etwawonsu tufanyidin kwijik . . . mutapu ukatay Mwant kukuyukishany; anch wadandamenany kukumangan ni antu akweta ritiy ra usey ra chilik chimwing ni ritiy ren.”

20 Mu muvu wa 1882, mutu wa mulong umwing watazukau anch “ Réunissons-nous ” wabudika mu Chinong cha Kalam. Mutu winou wa mulong wayikasikesha in Kristu anch afanyidin kukumangan “mulong wa kwikasikesh umwing ni mukwau.” Walejana anch: “Ap anch kudi muntu wileja ap ukweta manangu pakach pen, muntu ni muntu ufanyidin kulet Bibil wend, dipapel, penzil, ni ma Concordance, . . . anch chitwishikin. Watond mutu wey wa mulong; wit umutakel wa Spiritu chakwel akutakela mu kuutesh nawamp; kupwa tang, tong, ni ilikej verse ni verse ni ukez kwikal utakedilau chakin kamu mu uyakin.”

21. Chikumangan chidia mu Allegheny, mu Pennsylvania, chipanin chilakej ik piur pa yikumangan ni ukafung?

21 In Kwilej Bibil ading ni biro wau mujim mu ul wa Allegheny, mu Pennsylvanie, mu États-Unis. Mwinimwa aleta chilakej chiwamp cha kukumangan pamwing mulong wa kuziyil ku chiyul chapepilau chidia mu Hebereu 10:24, 25. (Tang.) Machuku mavud kwinyim, mukadivar umwing ipal Charles Capen wavurika mutapu wakumanganay ku yikumangan yiney padingay nsand. Ndiy wafunda anch: “Nivurikin kand verse umwing watekau pa rubumbu ra chot cha chitentam cha Société. Anch: ‘Ukwetany Mulej ching kusu umwing, Kristu; mulong en awonsu udiany akadivar mu ritiy.’ Verse winou washala mu manangu mam ni nlel unou​—kwikil katond kakwel anch kudi antu adia piur ni akwau pansh pakach pa antu a Yehova.” (Mat. 23:8) Mukadivar Capen wavurika kand piur pa yikumangan yimwing yisangareshina, ni dikasikesh, ni usu wasalay Mukadivar Russel mulong wa kuyitakel yid ya chikumangen muntu ni muntu.

22. Ov, mutapu ik wakulau antu ashinshamena ku dikasikeshe dia kukumangan ku yikumangan ya in Kristu, ni dilejan ik tukutwisha kwilej kusutil kudiau?

22 Antu ashinshamena alondula chilakej chinech ni itiya yiyul yapanau. Asala yikumangen mwin ngand yikwau, mudi mu Ohio mu Michigan, ni kwindum kwawonsu kwa Amerik ni mu jingand jikwau. Shinshikin pa chinech: Ov, antu ashinshamena ela kwirijek chakin kamu mulong wa kwikalaku kwa Kristu anch kayilejap mutapu wa kuziyil ku chiyul chapepilau cha kukumangan pamwing mulong wa kwifukwil? Bwat! Chidi nchik kudi etu nlel? Tufanyidin kusal usu chakwel tudandamena kukumangan ku yikumangan ya win Kristu mu mutapu ushinshamena, ni kukimb chisu chawonsu mutapu wa kwifukwil pamwing ni kukasikeshijan umwing ni mukwau muspiritu.

Kulejan Nich Mushiku

23. Ov, Chinong cha Kalam chilejan mutapu ik patok anch azizidilau many awonsu afanyidin kwikal in kulejan uyakin?

23 In Kwilej Bibil alejana anch azizidilau many awonsu afanyidin kwikal in kulejan uyakin. Mu muvu wa 1885, Chinong cha Kalam chalejana anch: “Tufanyidinap kuvuramen anch yidi yawonsu ya chisak cha azizidilau many ayizizila many mulong wa kulejan (Isay 61:1), ayitazuka mulong wa mudimu wa kulejan.” Mu nimero wa muvu wa 1888 mwading mazu minam: “Mudimu wetu woviken . . . Anch twakangany kuwijik ni twasambish kwit dilikishin, tudi chakin kamu antu akad kusal, ni tumekeshin anch tukutwishap kusal mudimu watwinkishau.”

24, 25. (a) Ov, mutapu ik wayikasikeshau antu nakash kudiay Russel ni arund nend mulong wa kulejan? (b) Ov, mutapu ik warumburilay mwin kulejan umwing piur pa mudimu wasalay “kurutu kwa mwotak kwikalaku”?

24 Mukadivar Russell ni arund nend a piswimp asala usu wau wawonsu chakwel ayikasikesha antu piur pa mudimu wa kulejan. Asambisha kubudish kand matrakt madinga matazukinau anch Tracts des Étudiants de la Bible, kupwa asambisha kumatazuk kand anch Cahiers trimestriels de théologie ancienne. In kutang Chinong cha Kalam atambula trakt winou chakwel amupana kudi antu pakad kwit nfalang.

25 Antu ipana mu mudimu wa kulejan ayitazuka anch a colporteurs. Charles Capen, twisambinang kurutu, wading pakach pau. Ndiy wavurika pikwasuta machuku anch: “Nasadina kart wasalau kudi centre umwing wa malejan ma geologi ma winyikel wa États-Unis chakwel nilejana mu teritwar mwawonsu wa ngand ya Pennsylvania. Kart winou walejana jinjil jawonsu, ni kutwishish kushik mwi ndond ni ndond ya ngand ni ngand ra pansh. Yisu yimwing kupwa kwa weny wa machuku masatu mwin ngand nasala komand wa mabuku madinga mu pakach pa mabuku Études des Écritures, nasadina kabar ni ditemb mulong wa kupalangesh mabuku minam. Nimana yisu yivud ni nashakama uchiku pamwing ni andim. Mu machuku minima kwadingap motak.”

26. (a) Mulong wak antu a Nzamb adinga nich kuswir kwa kwipan mu mudimu wa kulejan chakwel irijeka mulong wa kuyikel kwa Kristu? (b) Ov, yipul ik tufanyidina kwiyipul?

26 Usu wasalau mu machuku minima ma kusambish wita kwikasikesh ni mushiku. Ov, in Kristu akin ela kwirijek mulong wa winyikel wa Kristu anch kilejap usey wa mudimu wa kulejan? Bwat! Pakwez mudimu winou wikala chom chimwing chijim chimekeshina kwikalaku kwa Kristu. (Mat. 24:14) Antu a Nzamb irijeka chakwel asala anch mudimu winou wa kuyikol antu wikala chom chimwing cha usey nakash mu mwom wau. Nlel unou tufanyidin kwiyipul ayinetu anch: ‘Ov, mudimu wa kulejan udi pa ndond yakusambish mu mwom wam? Ov, nikat kwipan nakash mu mudimu winou wa kulejan?’

Want wa Nzamb Wasambishin Kal!

27, 28. Ov, chom ik chamanay kambuy Yohan mu chishimushimu, ni chom ik chasalay Satan ni ayilembil end pasambisha Want kuyikel?

27 Kupwa, chisu chijim cha muvu wa 1914 chashika. Mudi mutwisambina kwisambishil kwa shapitre winou, kwadingap muntu wimenap ni mes mend yinship yamushena yasadika mwiur. Pakwez, kambuy Yohan wamana chishimushimu charumburila yom mu chijingidij. Tongin bil pa chinech: Yohan wamana “chijingidij chijim” mwiur. Wamana “mband”​—dirijek dia Nzamb dia yitangil ya muspiritu yidia mwiur—​ukwet madikaj ni waval mwan ikundj. Mwan winou wa muchifanikesh twisambidina, ukez piswimp ap “kuyikel mangand mawonsu nich mukombu wa utad ujal.” Pakwez, pavadikay mwan winou “amutambula mwiur kudi Nzamb ni kwi nkwas yend.” Watesha dizu dia piur mwiur dialonda anch: “Katat dipandish diashik kal! Katat chidi chisu cha ukash ni kuyikel kwa Nzamb wetu, pamwing ni ulabu wa Kristu wend!”​—Kuj. 12:1, 5, 10.

28 Chakin kamu, Yohan wamana chishimushimu cha kuvadik kwa Want wa Mesia. Chinship chinech chading chakin kamu chishimokishina, pakwez chayisangareshap antu awonsu. Satan ni ayilembil end ayasa njit angel ashinshamena adinga atakedilau kudi Mikayel, ap Kristu. Chom ik chashikena? Bibil ulejen anch: “Nnak mujim amudjibwila pansh, ndiy nnak mukuru upidilau anch Djabul ni Satan, sakadimban wa ngand ya kabuj; amudjibwila pansh, ni angel end ayidjibwila nend.”​—Kuj. 12:7, 9, TMK.

29, 30. Kupwa kwa kusambish kuyikel kwa Want wa Mesia, mutapu ik wakarumuka mikadil (a) pa divu? (b) ni mwiur?

29 Pasak kurutu kwa muvu wa 1914, in kwilej Bibil alonda anch chisu cha mar chikez kusambish mu muvu winou wapakampwil. Pakwez ap anch kadingap ija anch mazu minam mela kwikal makin kamu. Mudi mwamekeshau mu chishimushimu cha Yohan, Satan ukusambish kamu kwikal ni usu ukash pa chisak cha antu: “Pakwez riyind kudi mangand ni karung, mulong Sakudimban washirik kal wezil kudi en! Ujimen nakash, mulong wij anch chisu chend chashal kal chikemp.” (Kuj. 12:12) Mu muvu wa 1914, njit jakusambish jasambisha ni chijingidij cha kwikalaku kwa Kristu mu uyaj wa want chasambisha kuwayin pa mangand mawonsu. “Machuku ma nsudiel” ma ditenchik dined dia yom masambisha.​—2 Tim. 3:1.

30 Pakwez, kwading musangar mwiur. Satan ni ayilembil end ayopata mwiur chikupu. Yohan ufundin anch: “Chawiy, en maur, sangarany, niyenen ushichanyamu!” (Kuj. 12:12) Kutokish kwa maur ni kutambul Want kudi Yesu, Want wa Mesia wading katat tayad mulong wa kuyikwash antu a Nzamb adia pa divu. Ov, chom ik chikezay kusal? Mudi mutwamanang kwinsambishil kwa shapitre winou, Kristu mudi “muruu wa manswik” wafanyina kusambish bil kuyitokish atushalapol a Nzamb adinga panap pa divu. Chinech chading chirumburikin ik?

Chisu cha Mar

31. Ov, chom ik chatakelay Malaki kulejan piur pa chirung cha kutokish, ni mutapu ik wasambisha kuwanyin uprofet winou? (Tal mazu ma kwishin.)

31 Malaki watakela kulejan anch kutokish kwinou kwelap kwikal kuswapela. Ndiy wafunda anch: “Ov, nany ukeza kapand pa dichuku dikushikay? Ov, nany ukeza kashal mwom pakez kamekanay ndiy? Ndiy ukez kikal mudi sabang wa usu nakash, ap mudi kasu kakata kushitwish utad.” (Mal. 3:2) Mazu minam mamekana kwikal makin mudi ik! Kusambish mu muvu wa 1914, Antu a Nzamb adinga pa divu amana mar mavud ni yikokujol. Pa chisu cha Njit Ja I ja Mangand Mawonsu, in Kwilej a Bibil avud ayipompata ni ayikasa mu rukan. *

32. Ov, kanvundangesh ik kasambisha pakach pa antu a Nzamb mu 1916?

32 Ni mu dirijek, antu ova runeng nakash. Mulong mu muvu wa 1916, Mukadivar Russell wafa ni mivu 64 kusu, ni wayisha antu a Nzamb avud mu ushon. Rufu rend ramekesha anch antu amwing ateka nakash michim yau pa muntu umwing washa chilakej chiwamp. Ap anch Mukadivar Russell kasotap kumutekin muchim mwamu, antu avud ading akat kumutekin muchim nakash. Avud atonga anch kelap kand kudandamen kujingunin pakemp pakemp uyakin kupwa kwa rufu rend, ni akwau kasotap kand kusal usu wa kuya kurutu. Mwikadil winou wasala anch kulanka kupumboku kukash kwaurila dirijek.

33. Mutapu ik wayipakau antu a Nzamb palikau kuwanyin yom yadinga yiyichingejinau?

33 Yom yikwau yakad kuchingejin mading mar makwau. Ap anch Chinong cha Kalam chalejana anch muvu wa 1914 wading muvu ukeza kupwa Chirung cha Akamichid, akadivar kadingap ija yom yikeza kushiken mu muvu winiwa. (Luka 21:24) Awiy atonga anch mu muvu wa 1914, Kristu ukez kutwal chisak chend cha mband uzizidilau mwiur mulong wa kuyikel nend kwinikwa. Ruchingej rau kirasadikap. Mu muvu wa 1917, Chinong cha Kalam chalejana anch mivu 40 ya chirung cha kwangul yikez kupwa pa chishipu cha muvu wa 1918. Pakwez mudimu wa kulejan kiwapwap. Mudimu winou wadandamena kuya kurutu kupwa kwa dichuku dinidia. Gazet winou wamekesha anch kwangul kwashika kwinsudiel pakwez kwashala chisu cha kunonol mbut jashalaku. Chikwau kand, antu avud alika kumusadil Yehova mulong aziya.

34. Ov, kupak ik kukash kwasambisha mu muvu wa 1918, ni mulong wak Kristendom watonga anch antu a Nzamb “afa”?

34 Mar mamwing makash malanka mu muvu wa 1918. J. F. Rutherford, wamuswinkana C. T. Russell mu kuyitakel antu a Nzamb, amukasa pamwing ni amakurump akwau sambwad. Ayikasa pakad diyingish diakin chakwel asala chisu chilemp mu rukan ra mu Atlanta, mu Géorgie, mu États-Unis. Pa chisu chinicha, mudimu wa antu a Nzamb wamekana mudi aukangesha. Antu avud pakach pa amakurump a Kristendom asangara. Atonga anch payikasau “in kutatel” inay, kufung ma biro ma Brooklyn, ni kupompat mudimu wa kulejan mu Amerik ni mu Europe, in kwilej Bibil inay “afa”​—ni kakezap kand kwikal ubaj kudi awiy. (Kuj. 11:3, 7-10) Idimba kwau!

Chisu cha Kulank!

35. Mulong wak Yesu walika anch mar mayishikena in kwilej end, ni chom ik chasalay mulong wa kuyikwash?

35 Akankuny a uyakin kijap anch Yesu walikidila anch mar minam mayishikena antwend ching kusu mulong Yehova wadinga ni “kuyirumburish antwend mudi muntu ukata kushitwish utad wa argent mu kasu.” (Mal. 3:3) Yehova ni Mwanend ading nich kashinsh anch antu ashinshamena akez kupandakan mar minam makash mayitokisha ni kusal anch awanyina mulong wa kusal mudimu wa Want. Kudiosh kwinsambishil kwa muvu wa 1919, chamekana patok anch spiritu wa Nzamb wasala yom yading yimenau kudi akankuny a antwend anch yikasiken kusadik. Antu ashinshamena alanka! (Kuj. 11:11) Pa chisu chinicha, Christu wawanyisha chakin kamu chijingidij chimwing chijim cha machuku mansudiel. Wamuteka “kashalapol wakin ukweta manangu,” chisak chikemp cha antu azizidilau many akeza kuyitakel antu end kusutil ku kupan yakudia ya muspiritu pa chisu chiwanyidina.​—Mat. 24:45-47.

36. Ov, chom ik chamekesha anch antu a Nzamb ikala kand aom muspiritu?

36 Mukadivar Rutherford ni arund nend ayidiosha mu rukan mwin ngond wa Rish 26, 1919. Ateka program wa kusal chitentam chimwing pa Mwinses. Atenchika yom chakwel asambisha jurnal wakaad, watazukau anch L’Âge d’Or. Pamwing ni Chinong cha Kalam, amufunda mulong wa kumusadin mu mudimu wetu wa Chingand. * Mu muvu winiwa apalangesha kand Bulletin umwing utazukinau katat anch Mudimu Wetu wa Want. Kudiosh kwinsambishil, wading ukasikeshin kusal mulong wa mudimu wa chingand. Kupwa kand, pa muvu wa 1919 ni kurutu, mudimu wa kulejan ku chikumbu ni chikumbu wikala chom chatekau kurutu.

37. Mu mivu yalondulaku kupwa kwa muvu wa 1919, mutapu ik wamekeshau antu amwing kuburen kushinshaman?

37 Mudimu wa kulejan wadandamena kuyitokish atushalapol a Kristu, mulong antu adinga ni chibud pakach pau kasotap kusal mudimu winou witudishina. Antu alika kusal mudimu winou iyaurila ni antu ashinshamena. Mu mivu yalondula muvu wa 1919, antu amwing akad kushinshaman ova kuyip ni asambisha kupungan ni masaal, ap kwinung ku mutambu wa in kuyipompat atushalapol ashinshamena a Yehova.

38. Ov, kupandakan ni kuwin kwa in kwilej a Kristu pa divu kutufundishin chom ik?

38 Chikalap nchik kupompat kwinou, pakwez, in kumulondul Kristu pa divu adandamena kukul ni kuya kurutu muspiritu. Kutwish kwau kwawonsu, ni kuwin kwau, kutwinkishin uman umekeshina patok anch Want wa Nzamb wasambisha kal kuyikel! Ching kusu kusutil ku ukwash ni chiyukish cha Nzamb​—chiletinay kusutil kudi Mwanend ni Want wa Mesia—​chisak cha antu akemp akad kuwanyin chamupandakana Satan ni ditenchik dined dia yom!​—Tang Isay 54:17.

39, 40. (a) Ov, yom ik ya pakampwil yidia mu mukand winou? (b) Ov, kwilej kwa buku winou kukez kukukwash nchik?

39 Mu ma shapitre malondwilaku, tukez kushinshikin piur pa yom yasalau kudi Want wa Nzamb pa divu mu chitot cha mivu kudiosh pasambisha Want winou mwiur. Chikunku ni chikunku cha buku chikez kwisambin piur pa milad kushalijan ya mudimu wa Want pa divu. Mu shapitre ni shapitre, ka mushet ka kuchirikin malejan kakez kutukwash chakwel tumana mutapu udia Want wakin kamu kudi etu. Mu mashapitre ma nsudiel, tukez kwisambin piur pa yom tukutwisha kuchingejin pakeza kwez Want mu machuku ma kurutu mulong wa kuyishesh antu ayimp ni kututakel mu paradis pa divu. Ov, kwilej kwa buku winou kukez nchik kukukwash?

40 Satan usotin kudiosh ritiy rey mu Want wa Nzamb. Pakwez, Yehova usotin kukasikesh ritiy rey mulong wa kukulam ni kukukasikesh. (Efes 6:16) Chawiy lel, tukukasikeshin anch wileja buku winou mu malembil. Dandamen kwiyipul amwiney anch, ‘Ov, Want wa Nzamb udi wakin kamu kudi am?’ Anch udi wakin kamu kudi ey katat, ukwez kwikal kand wakin kudi ey piswimp ap, ukez kupan ukwash nakash ni mu mutapu ushinshamena ku Want winou, pa chisu chinicha antu awonsu akweta mwom akez kuman anch Want wa Nzamb udi wakin ni ukat kuyikel!

[Mazu madia kwishin kwa paj]

^ Chakwel wileja yom yivud piur pa Grew, Stetson, nenday Storrs, tal buku Les Témoins de Jéhovah : Prédicateurs du Royaume de Dieu, pa paj wa 45-46, wapalangeshau kudi Atuman a Yehova.

^ Ap anch in Kwilej Bibil amana anch chifanyidin kudiokal mu yitenchik ya marelijon yadinga mu urund ni mangand, pasuta mivu yivud awiy adandamena kuyiman antu akwau anch akadivar in Kristu ap anch kadingap in Kwilej Bibil pakwez itiyija yakupesh ni alonda anch ipana kudi Nzamb.

^ Chom chimwing chakepisha usu wa kubabesh kwinoku kwa kusambish chading anch mulong ading akat kwisambin kusu pa chisak chikemp cha in Kristu cha antu 144 000. Tukez kuman mu Shapitre wa 5 anch kurutu kwa muvu wa 1935 ading akat kutong anch mu “runtu ruvud,” risambidinau mu Kujingunik 7:9, 10 ni mu King James Version, mwading kand yid yakad kuchind ya ma egliz ma Kristendom; yikeza kwikal chisak chikwau cha mwiur chikeza kutambul difut mulong wa kushakam ni Kristu djat ni kwinsudiel.

^ Pa Mwinses muvu wa 1920, L’Âge d’Or (utazukinau katat anch Réveillez-vous !) wapalangesha nimero umwing wa pakampwil walejana kachom pa kachom piur pa mutapu wayipompatau akadivar mu mutapu umwing ukash​—mu Canada, mu Angleterre, mu Allemagne, ni mu Étas-Unis. Pakwez, mu makum ma mivu kurutu kwa njit ja kusambish kayipompatap nakash akadivar mu mutapu winiwa.

^ Mu mivu yivud Chinong cha Kalam achifunda ching kusu mulong wa kuyikasikesh yid ya ka chisak kakemp muspiritu.

Ov, Want Udi Wakin Kudi Ey Mutapu ik?

▪ Ov, nany wayikwasha in kwilej a Yesu akin chakwel irijeka mulong wa kusambish kwa Want?

▪ Ov, mu mitapu ik yirijekau in Kristu akin mulong wa kuyikel kwa Want wa Nzamb?

▪ Ov, yom ik yimekeshina anch Want udi winyikel wakin? (Tal mushet “ Want wa Nzamb​—Udi Winyikel Wakin.”)

▪ Mutapu ik ukutwisha nlel unou kuyimburij in kwilej a Kristu ashinshamena a mu yitot ya mivu yasutina piupanina ukwash ku Want nlel?

[Yipul ya Dilejan]

[Tablo wa jinsangu udia pa paj wa 21]

Nlel unou tufanyidin kwiyipul ayinetu anch: ‘Ov, mudimu wa kulejan udi pa ndond yakusambish mu mwom wam?’

[Tablo udia pa paj wa 26, 27]

 WANT WA NZAMB​—UDI WINYIKEL WAKIN

Ov, Want wa Nzamb udi winyikel wakin? Shinshikin bil yom yaad piur pa Want wa Nzamb. Iyipula bil amwiney, ‘Ov, kachom ni kachom kamekeshinap anch Want udi wakin kamu​—ni anch upandakenamu nakash winyikel wawonsu wa antu udia pa divu nlel unou?’

MWIN KUYIKEL

Yesu Kristu wasambisha kuyikel mu muvu wa 1914, udi mukash, utentamina, wa manangu ni udi kand Mwant wa riy wikepishina kurutu kwa Yehova Nzamb. (Isa. 9:6, 7; 11:1-3) Chinyim ni anyikel a chiuntu, ndiy kakutwishap kumukatul milamu, ap kumukangesh kudi kwiyauril kwa antu ap in kumuyul ni yisak ya antu akata kumurishish.

USU WA KUPAN YIJIL NI KURUMBURISH

Mwom wa Yesu ni chilakej chend padingay pa divu mwinshin mwa chijil chiwanyidina, “chijil cha Kristu.”​—Gal. 6:2; 1 Pita 2:21.

Yehova wateka kurumburish kwawonsu mu makas ma Mwanend, ni Yesu wasala mudimu wend mu mutapu uwanyidina, kupandakanamu nkalansambu mwawonsu wa chiuntu.​—Yoh. 5:22.

CHISAK CHA IN KUYIKEL

Yesu ukwet antu uvud wa 144 000 akeza kuyikel nend pa mangand mu mutapu utentamina. Rutong ra kuyikel kwend ridi ra kuyichakwish antu ni Nzamb, chakwel antu akeza kuyikel nend akwikal in kupesh mulong wa kusal mudimu winou.​—Kuj. 14:1; 20:6.

CHISAK CHA AMASALAY

Padiay Ntakel wa chisak chijim cha amasalay angel, Yesu ukat kutakel yisak ya amasalay yikweta usu nakash kupandakanamu yisak yawonsu yikutwisha kwikalaku. Ukez kwas njit piswimp ap padi antu awonsu ayimp.​—Kus. 45:1, 3-5; Kuj. 19:11, 14-16.

MUSUMB WA WINYIKEL

Want wa Yesu udi mwiur, ni kumutambu wa Tatukwend. Diur didi ndond ya Yehova “yitumbila ya uyaj.” (Isay 63:15) Ov, yidi ndond yakin kamu? Mwaning, ndond yiney yipandakenamu musumb mwawonsu ap chikumbu cha winyikel wawonsu, mulong yom ya mwiur yikutwishap kusheshik.​—Mat. 6:20.

NDOND YA KUSHAKAM PA DIVU

Nlel unou, antu Yesu adi mudi angez alimishina yijil ya ngand ni ngand. Pakwez Yehova wayinkishin kal ngand ya muspiritu, mujikit wau wa kusal rusot ra Mwant. (Isay 60:2; 66:8) Piswimp ap, Want wa Yesu ukez kusal anch divu diawonsu dikala ngand yend.​—Kus. 72:8.

MAPROGRAM MA WINYIKEL

Want wa Nzamb ukez kuwanyish piswimp ap kushilamu kwa Nzamb kwa kulet yiyukish yiney yawonsu ni yikwau yivud.​—Kus. 72:16; Isay 2:3; 33:24; 35:6; 65:21.

UKASH WA KUMUJIMBU

YIKUMBU

YAKUDIA

MALEJAN

MUDIMU

ANTU ASHINSHAMENA

Bibil ulejen anch “mu kuvul kwa antu wawiy uyaj wa mwant, pakwez mu kuburen kwa antu kwawiy kusheshik kwa mwant.” (Jinsw. 14:28) Antu ashinshamena a Want ikadin kal avud nakash ni kushik piswimp ni mamiliyon sambwad ni chikunku.​—Kus. 72:8; Isay 60:22.

[Tablo udia pa paj wa 28, 29]

IRIJEKA MULONG WA KUSAMBISH KWA WANT

Shinshikin yinship yimwing ra rusangu ra muntu kudiosh ku makum ma mivu ni kutwal ku 1914. Ov, ukutwish kuman mutapu ik yom yiney yayikwasha antu a Nzamb chakwel irijeka mulong wa kusambish kwa Want wa Mesia?

Mu mivu 1800

Henry Grew, George Stetson, nenday George Storrs ashinshikina ni kumekesh patok malejan ma makasu ma mupim wa muntu wakad kufang

Mu muvu wa 1868 ap wa 1869

Charles T. Russell wasambisha kushinshikin nawamp piur pa malejan ma maegliz ma Kristendom ni amana anch mading makaad kukwatijan ni Bibil; Russell wikala ni ‘ritiy rikash’ pateshay diskur diasalau kudi mwin kulejan umwing Jonas Wendell wadinga mu egliz adventiste

Mu muvu wa 1870

Mukadivar Russell wasala chisak chimwing cha in Kwilej Bibil

Mu muvu wa 1870-1875

Uyakin piur pa kufa kwa mupim wa muntu, difut, ni asambisha kutesh nawamp mutapu ukezay Kristu kuchirik

Mu muvu wa 1876

Mutu wa mulong wafundau kudi C. T. Russell, wapalangeshau mu gazet umwing watazukau anch Bible Examiner, walejana anch muvu wa 1914 ukez kwikal disudiel dia Muten wa Akamichid

Mu muvu wa 1877

Broshir umwing watazukau anch Le but et la manière du retour de notre Seigneur amupalangesha mulong wa kutokish uyakin piur pa kwikalaku kwa Kristu

Mu muvu wa 1879

Nimero wa kusambish wa Le phare de la Tour de Sion et messager de la Présence du Christ

Ajingunina anch Babilon Mujim madi ma egliz mawonsu ma Kristendom

Mu muvu wa 1880

Mukadivar Russell wendina pakach pa kwiyand ni kwindum kwa États-Unis mulong wa kuyendin ni kuyikasikesh yisak ya in kwilej

Mu muvu wa 1881

Apalangesha trakt ukweta mapaj mavud (piswimp ni uvud wa 100) ni amupana kudi in kutang Chinong cha Kalam chakwel amupalangesha kudi antu

Chinong cha Kalam chayileja in kutang awonsu chakwel avurika Chivurikish mu ul wa Allegheny, mu Pennsylvanie

Mudimu wa uchibol wasambisha

Mitu ya milong yalejana anch “Kimbany in kulejan uvud wa 1000” ni “Azizidilau Many Mulong wa Kulejan” wakasikesha piur pa mudimu wa kulejan

In Kristu akad kusal mwamu ayikasikeshin chakwel asambisha kukumangan pakad kujing

Mu muvu wa 1882

Apalangesha mutu wa mulong walejana anch chifanyidinap kwitiyij malejan ma Usatu

Mu muvu wa 1885

Chinong cha Kalam amupalangesh kudi in kutang adinga pa mangand mawonsu

Mu muvu wa 1886

Apalangesha buku watazukau anch Le divin Plan des Âges, chikunku cha kusambish chatazukau anch Études des Écritures

Chinong cha Kalam chayitazuka in kutang chakwel eza ku “Chitentam cha mangand mawonsu” mulong wa kukumangan ku Chivurikish cha rufu ra Kristu, pawiy pasambisha yitantam ya pa muvu

Mu muvu wa 1889

Atunga Chikumbu cha Bibil mu Allegheny mu Pennsylvanie

Mu muvu wa 1890

Société Watch Tower Bible wapalangesha Nouveau Testament wa Rotherham, mu kusadil société umwing wa kuchap mikand

Mu muvu wa 1891

C. T. Russell wasambisha kusal maweny malemp pol pa États-Unis, mulong wa kukimb mutapu wa “kuya kurutu mu kupalangesh Uyakin”

Mu muvu wa 1894

Asambisha kutum atulam a in kwendangan kudi Société Watch Tower Bible and Tract Society, chakwel endina ni akasikesha yikumangen

Mu muvu wa 1895

Société Watch Tower wamana anch antu amwing ashinshamena afanyina kukumangan mu yisak yatazukau anch “ Cercles de l’aurore ” mulong wa kwilej Bibil ni walejana anch afanyidina “kutenchik yisak yiney ya kwilej Bibil ap ma Cercles de l’aurore ndond yawonsu”

Mu muvu wa 1896

C. T. Russell wapalangesha ka broshir kalonda anch Ce que dit l’Écriture sainte au sujet de “ l’Enfer ”

Mu muvu wa 1900

Ateka biro wa mutiy wa kusambish mu Londres, mu Angleterre

Mudimu wa kulejan washika mu jingand 28

Mu muvu wa 1903

Kupan kwa ma trakt kwasadika Diarubing, mu ma balibal piswimp ni ma egliz, akarumuna chakwel kwikala kampany umwing mukash wa kulejan ku chikumbu ni chikumbu

Asambisha kufund yisu yivud ma diskur ma Russell mu magazet

Mu muvu wa 1909

Mabiro ma mutiy ma Société Watch Tower amatwala ku Brooklyn, ku New York

Mu muvu wa 1910

In Kwilej Bibil asambisha kusadin dijin dia Association internationale des Étudiants de la Bible (Chisak cha in Kwilej Bibil a pa mangand mawonsu)

Mu muvu wa 1911-1912

C. T. Russell ni arund nend musamban akasa weny wa ma kilemetre 56 000 mu mangand mawonsu mulong wa kuya kukasikesh “mwikadil ni ruchingej ra win Kristu” mu jingand kushalijan, mu Chine, mu Inde, mu Japon, ni mu Philippines

Mu muvu wa 1914

Amekesha kapamp ka kusambish video watazukau anch “Photo-Drame de la création” mu New York pa Chiwong 11, mu angond alondulaku amumekesha kand mu misumb yikwau yitan. Kwinsudiel kwa muvu wa 1914 amumana mu mitapu yivud kudi antu piswimp ni 9 000 000 kwindum kwa Amerik, Mwimputu, mu Australie, ni mu Nouvelle-Zélande

Pa Mwinkind wa 1914, C. T. Russell walejana ku dijuku dia Betel anch: “Yirung ya Akamichid yapwa kal; ant au adinga nich dichuku diau.” Nambaz umwing wadinga pakach pa antu atesha mazu minam walonda anch: “Twadingap twija chela kutushiken”