1, 2 Hi xihi xiendlakalo lexikulu lexi endlekeke ematin’wini ya misava naswona ha yini swi nga hlamarisi leswi vanhu va nga xi vonangiki?

XANA u tshame u tivutisa leswaku a swi ta va njhani ku hanya hi nkarhi lowu xiendlakalo lexi xa nkoka xi endlekeke ha wona ematin’wini? Vo tala va tivutisa. Kambe xiya: Loko a wu lo hanya enkarhini wolowo wa nkoka, xana a wu ta va u swi vonile swiendlakalo swa nkoka leswi a swi ta tisa ku cinca? Kumbexana a wu ta va u nga swi vonanga. Swiendlakalo sweswo swa nkoka leswi tisaka ku cinca minkarhi yin’wana loko ku siviwa tihulumendhe, minkarhi yo tala swi endleka handle ko va swi tiviwa hi vanhu vo tala. Nilokoswiritano, ku cinca ko tano ku khumba vanhu va timiliyoni.

² Ku vuriwa yini hi xiendlakalo lexikulu lexi humeleleke ematin’wini ya misava? Xiendlakalo xexo xi khumbe vanhu va timiliyoni. Kambe vanhu a va xi vonanga loko xi endleka. Entiyisweni, hi vulavula hi ku velekiwa ka Mfumo wa Xikwembu etilweni, ku nga mfumo wa Mesiya, lowu ku nga khale wu tshembisiwile lowu nga ta herisa mafambiselo lawa hinkwawo ya swilo ya misava ku nga ri khale. (Hlaya Daniyele 2:​34, 35, 44, 45.) Tanihi leswi vanhu va nga ku vonangiki ku velekiwa ka Mfumo, xana hi fanele hi gimeta hileswaku Yehovha u tumbetele vanhu xiendlakalo xexo? Kumbe, xana u lunghiselele vanhu vakwe vo tshembeka ka ha ri emahlweni? A hi voneni.

3-5 I mani “murhumiwa wa ntwanano” loyi a boxiweke eka Malakiya 3:1? (b) I yini leswi a swi ta endleka emahlweni ko va “murhumiwa wa ntwanano” a ta etempeleni?

³ Ku sukela eminkarhini ya khale, xikongomelo xa Yehovha a ku ri ku lunghiselela vanhu vakwe eka ku velekiwa ka Mfumo wa Mesiya. Hi xikombiso, anakanya hi vuprofeta bya Malakiya 3:1 lebyi nge: “Waswivo! Ndzi rhuma murhumiwa wa mina, u fanele a basisa ndlela emahlweni ka mina. Hi xitshuketa ku ta ta Hosi ya ntiyiso etempeleni ya Yena, leyi n’wina mi yi lavaka, ni murhumiwa wa ntwanano, loyi mi n’wi tsakelaka.”

⁴ Eka ku hetiseka ka vuprofeta bya manguva lawa, xana Yehovha “Hosi ya ntiyiso” u te rini leswaku a ta kambela lava a va tirha exivaveni xa laha misaveni xa tempele yakwe ya moya? Vuprofeta byi hlamusela leswaku Yehovha a ta ta ni “murhumiwa wa ntwanano.” Xana a ku ri mani murhumiwa yoloye? Ku hava  un’wana handle ka Hosi leyi nga Mesiya, Yesu Kreste! (Luka 1:​68-​73) Tanihi Mufumi loyi a ha ku vekiwaka, a a ta kambela ni ku tlhela a tengisa vanhu va Xikwembu laha misaveni.​—1 Pet. 4:17.

⁵ Hambiswiritano, i mani “murhumiwa” un’wana, loyi a boxiweke ro sungula eka Malakiya 3:1? Vuprofeta lebyi a byi ta hetiseka emahlweni ka vukona bya Hosi leyi nga Mesiya. Eka makume ya malembe ya le mahlweni ka 1914, xana u kona loyi a nga “basisa ndlela” emahlweni ko va Hosi leyi nga Mesiya yi fika?

6. I vamani lava veke “murhumiwa” loyi ku profetiweke ha yena loyi a teke ro sungula leswaku a lunghiselela vanhu va Xikwembu eka swiendlakalo swa le nkarhini lowu taka?

⁶ Ebukwini leyi hinkwayo, hi ta kuma tinhlamulo ta swivutiso swo tano ematin’wini lama tsakisaka ya vanhu va Yehovha va manguva lawa. Matimu lawa ma swi veka erivaleni leswaku eku heleni ka lembe-xidzana ra vu-19, ku humelele ntlawa wun’wana lowutsongo wa vanhu vo tshembeka lowu tikombeke wu ri wona ntsena ntlawa wa Vakreste va ntiyiso exikarhi ka Vakreste vo tala va mavunwa. Ntlawa lowu wu sungule ku tiviwa tanihi Swichudeni swa Bibele. Lava a va rhangela exikarhi ka wona​—Charles. T. Russell ni vatirhi-kulobye​—entiyisweni, va tirhe tanihi “murhumiwa” loyi ku profetiweke ha yena, va nyikela nkongomiso wa moya eka vanhu va Xikwembu ni ku tlhela va va lunghiselela swiendlakalo swa nkarhi lowu taka. A hi kambisiseni tindlela ta mune leti “murhumiwa” yoloye a ti tirhiseke ku endla tano.

7, 8. (a) Hi va-1800, i vamani lava sunguleke ku paluxa dyondzo ya mavunwa ya ku nga fi ka moya-xiviri? (b) Hi tihi ­tidyondzo tin’wana ta mavunwa leti C. T. Russell ni vatirhi-kulobye va ti paluxeke?

⁷ Swichudeni sweswo swa Bibele a swi dyondza ni ku tlhela swi khongela swi huma embilwini; swi pfumelelana, swi hlengeletana ni ku tlhela swi kandziyisa tidyondzo leti nga ntiyiso. Ku hele malembe-xidzana Vujagana byi ri emunyameni hi tlhelo ra moya; to tala ta tidyondzo ta byona ti huma eka vuhedeni. Yin’wana ya tidyondzo teto i dyondzo ya ku nga fi ka moya-xiviri. Hambiswiritano, hi va-1800 swichudeni swi nga ri swingani swa Bibele swi kambisise dyondzo yoleyo kutani swi swi vonile leswaku a yi nga sekeriwanga eRitweni ra Xikwembu. Henry Grew, George Stetson na George Storrs va tsale ni ku tlhela va dyondzisa hi xivindzi, va paluxa vunwa byebyo bya Sathana. * Ntirho lowu va wu endleke wu n’wi tsakise ngopfu C. T. Russell ni vatirhi-kulobye.

⁸ Ntlawa lowu lowutsongo wa Swichudeni swa Bibele wu kume leswaku tidyondzo tin’wana leti fambisanaka ni moya-xiviri lowu nga fiki a ti pfilunganya naswona a ti ri mavunwa​—hi xikombiso, dyondzo ya leswaku vanhu hinkwavo lavanene va ya etilweni kumbe leswaku Xikwembu xi xanisa vanhu vo biha endzilweni wa tihele hilaha ku nga heriki. Hi xivindzi, Russell ni vatirhi-kulobye va paluxe mavunwa wolawo eka swihloko swo hlayanyana, tibuku, swiphephana ni le ka tinkulumo leti kandziyisiweke.

9. Xana Zion’s Watch Tower yi yi paluxe njhani dyondzo ya mavunwa ya Vunharhu-un’we?

⁹ Hilaha ku fanaka, Swichudeni swa Bibele swi paluxe mavunwa ya dyondzo ya Vunharhu-un’we leyi xiximiwaka swinene etindhawini to tala. Hi 1887, Zion’s Watch Tower yi te: “Matsalwa ma ku veka erivaleni ku hambana loku nga kona exikarhi ka Yehovha ni Hosi ya hina Yesu swin’we ni vuxaka lebyi va nga na byona.”  Kutani xihloko xexo xi boxe leswaku “dyondzo ya leswaku Xikwembu xi na tinhloko tinharhu​—Swikwembu swinharhu eka xin’we naswona hi nkarhi lowu fanaka Xikwembu i xin’we eka swinharhu​—a yi fanele yi nga tekiwi yi ri ya nkoka kumbe ku amukeriwa. Leswi tikereke ti yi amukeleke swi kombisa ndlela leyi ti nga emunyameni ha yona.”

10. Xana Xihondzo xo Rindza xi kombetele njhani eka 1914 tanihi lembe leri ­funghiweke?

¹⁰ Hilaha xihloko xexo hinkwaxo xi ringanyeteke hakona, magazini wa Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence wu vulavule ngopfu hi vuprofeta bya malunghana ni vukona bya Kreste. Vatsari vo tshembeka lava totiweke lava tsaleke magazini wolowo va vone leswaku vuprofeta bya Daniyele bya malunghana ni “minkarhi ya nkombo” a byi ri bya nkoka eka nkarhi wa ku hetiseka ka swikongomelo swa Xikwembu malunghana ni Mfumo wa Mesiya. Eku sunguleni ka va-1870, va kombetele eka 1914 tanihi lembe leri minkarhi yoleyo ya nkombo a yi ta hela ha rona. (Dan. 4:​25; Luka 21:​24) Hambileswi vamakwerhu va nkarhi wolowo a va nga wu twisisi hi ku helela nkoka wa lembe rero leri funghiweke, va chumayele hi leswi a va swi tiva etindhawini hinkwato naswona ni sweswi ha byi vona vuyelo bya ku chumayela ka vona ntiyiso.

11, 12. (a) Xana Makwerhu Russell u dzunise mani malunghana ni leswi a swi dyondziseke? (b) Xana a wu ri wa nkoka hi ndlela yihi ntirho lowu endliweke hi Russell ni vatirhi-kulobye eka makume ya malembe emahlweni ka 1914?

 ¹¹ Russell ni vatirhi-kulobye a va tinyungubyisanga va vula leswaku hi vona lava tshubuleke ni ku twisisa tidyondzo teto ta ntiyiso. Russell u bumabumele vanhu lava hanyeke emahlweni kakwe. Ku tlula kwalaho, u dzunise Yehovha Xikwembu, loyi a nga ni mfanelo yo dyondzisa vanhu Vakwe leswi va faneleke va swi tiva hi nkarhi lowu va faneleke va swi tiva ha wona. Swi le rivaleni leswaku Yehovha u katekise matshalatshala ya Russell ni vatirhi-kulobye yo hambanisa ntiyiso eka mavunwa. Loko malembe ya ri karhi ya famba, va ye va ti hambanisa swinene ni Vujagana.

¹² Ntirho lowu vavanuna volavo vo tshembeka va wu endleke eku seketeleni ka tidyondzo ta ntiyiso eka makume ya malembe emahlweni ka 1914 a wu hlamarisa hakunene! The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ya November 1, 1917, yi te: “Vanhu va timiliyoni namuntlha va ntshunxekile eka ku chava loku va vangeriweke kona hi tidyondzo ta ndzilo wa tihele ni tidyondzo tin’wana ta mavunwa . . . Ntiyiso, lowu sunguleke eka malembe yo tlula 40 lama hundzeke, ni sweswi wa ha ya emahlweni hakatsongo-tsongo naswona wu ta hambeta wu ya emahlweni kukondza wu tata misava hinkwayo; naswona vakaneti va wona va nga ha ringeta ku wu sivela ku fana ni loko munhu a ringeta ku tlherisela magandlati ya lwandle endzhaku hi ku tirhisa nkukulu lowu tolovelekeke, hilaha ku fanaka vakaneti a va nge swi koti ku sivela Ntiyiso leswaku wu hangalaka emisaveni hinkwayo.”

13, 14. (a) Xana “murhumiwa” u pfunete njhani ku lunghiselela ndlela ya Hosi leyi nga Mesiya? (b) Hi nga dyondza yini eka vamakwerhu va le malembeni yo tlula dzana lama hundzeke?

¹³ Xiya mhaka leyi: Xana vanhu a va ta va va ku lunghekerile ku sungula ka vukona bya Kreste loko a va nga swi koti ku hambanisa Yesu ni Tata wakwe, Yehovha? Doo! A va ta va va nga ku lunghekelanga loko a va anakanya leswaku hinkwerhu hi ni vutomi lebyi swi nga kotekiki ku byi lovisa nileswaku a hi nyiko ya risima leyi nyikiweke valandzeri va nga ri vangani ntsena va Kreste; kumbe loko a va anakanya leswaku Xikwembu xi xanisa vanhu etiheleni hilaha ku nga heriki va ri hava ntshembo wo ntshunxiwa! Kutani a swi kanakanisi leswaku “murhumiwa” u lunghiselele ndlela ya Hosi leyi nga Mesiya!

¹⁴ Ku vuriwa yini hi hina namuntlha? Hi nga dyondza yini eka vamakwerhu va le malembeni yo tlula dzana lama hundzeke? Hilaha ku fanaka hi fanele hi va vahlayi lava hisekaka ni ku va swichudeni swa Rito ra Xikwembu. (Yoh. 17:3) Tanihi leswi misava leyi, leyi rhandzaka swilo leswi vonakaka yi yaka yi nyanya ku onhaka, yi kayivelaka swakudya swa moya, onge ku navela ka hina swakudya swa moya ku nga hambeta ku kula swinene!​—Hlaya 1 Timotiya 4:15.

15. Xana Swichudeni swa Bibele swi sungule ku xiya yini hakatsongo-tsongo? (Nakambe vona nhlamuselo ya le hansi.)

¹⁵ Swichudeni Swa Bibele a swi dyondzisa leswaku swi fanerile ku fularhela tikereke ta misava. Hi 1879, Xihondzo xo Rindza xi kombetele eka “kereke ya Babilona.” Xana a xi vulavula hi vapapa? Kumbe hi Kereke ya Rhoma Khatoliki? Maprotestente ma vule leswaku Babilona, leyi boxiweke eka vuprofeta bya Bibele yi yimela Kereke ya Khatoliki. Hambiswiritano, hakatsongo-tsongo  Swichudeni swa Bibele swi sungule ku xiya leswaku tikereke hinkwato ta Vujagana a ti katseka eka “Babilona” wa manguva lawa. Ha yini? Hikuva hinkwato ti dyondzisa tidyondzo ta mavunwa to fana ni leti boxiweke laha henhla. * Hi ku famba ka nkarhi, minkandziyiso ya hina yi sungule ku vulavula hi ku kongoma swinene malunghana ni leswi vanhu va timbilu letinene va tikereke ta Babilona va faneleke va swi endla.

16, 17. (a) Xana Vholumo III ya Millennial Dawn na Xihondzo xo Rindza swi va khutaze njhani vanhu leswaku va tihambanisa ni vukhongeri bya mavunwa? (b) Hi xihi xivangelo lexi endleke leswaku swilemukiso swo sungula swi nga vi na ntikelo? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

¹⁶ Hi xikombiso, hi 1891, Vholumo III ya Millennial Dawn yi vulavule hi ndlela leyi Xikwembu xi fularheleke Babilona wa manguva lawa ha yona kutani yi te: “Tikereke hinkwato ta Vujagana ti fularheliwile.” Yi engetele hi ku vula leswaku hinkwavo “lava nga yimiki ni tidyondzo ta Babilona ta mavunwa ni swiendlo swa yona sweswi va fanele va tihambanisa na yona.”

¹⁷ Hi January 1900, magazini wa Xihondzo xo Rindza wu nyikele ndzayo eka lava hambeteke va nga surisi mavito ya vona etikerekeni ta Vujagana ni ku tlhela va yimelela mahanyelo ya vona hi ku vula va ku, “Ndzi yimela ntiyiso naswona a hi ko tala ndzi ya eminhlanganweni yin’wana.” Xihloko xexo xi vutise xi ku: “Xana leswi swi lulamile​—ku va munhu a va Xichudeni xa Bibele kambe hi hala tlhelo a katseka eka Babilona? Xana loku hi kona ku yingisa loku lavekaka . . . ni loku tsakisaka ku tlhela ku amukeleka eka Xikwembu? Doo! Xirho xa kereke lexi endleke ntwanano ni kereke loko xi joyina xi fanele xi hanya hi milawu hinkwayo ya ntwanano wolowo hi ku tshembeka kukondza . . . xi vula erivaleni leswaku a xa ha ri xirho xa yona kumbe xi surisa vito ra xona.” Ku sukela eka malembe lama nga hundza, rungula rero ri ye ri kandziyisiwa swinene. * Malandza ya Yehovha a ma fanele ma tihambanisa hi ku helela ni vukhongeri bya mavunwa.

18. Ha yini a swi fanerile leswaku vanhu va huma eka Babilona Lonkulu?

¹⁸ Loko swilemukiso swo tano swa ku huma eka Babilona Lonkulu a swi nga tivisiwanga nkarhi na nkarhi, xana Kreste tanihi Hosi leyintshwa leyi vekiweke a a ta va a ve ni ntlawa lowu lunghekeke, ku nga malandza lama totiweke ya laha misaveni? Nikatsongo, hikuva Vakreste lava humeke eka Babilona hi vona ntsena lava gandzelaka Yehovha “hi moya ni ntiyiso.” (Yoh. 4:​24) Xana na hina hilaha ku fanaka namuntlha hi tiyimisele ku huma eka vukhongeri bya mavunwa? A hi hambeteni hi yingisa xileriso lexi nge: “Humani eka yena, vanhu va mina”!​—Hlaya Nhlavutelo 18:4.

19, 20. Xana Xihondzo xo Rindza xi va khutaze njhani vanhu va Xikwembu ku hlengeletana swin’we leswaku va ta gandzela?

¹⁹ Swichudeni swa Bibele swi dyondzise leswaku vapfumeri-kulobye va fanele va hlangana swin’we leswaku va ta gandzela, hilaha va nga kotaka hakona. A swi enelanga leswaku Vakreste va ntiyiso va huma eka vukhongeri bya mavunwa. Kambe i swa nkoka leswaku va tlhela va katseka eka vugandzeri lebyi tengeke. Ku sukela eka minkandziyiso yo sungula, Xihondzo xo Rindza xi khutaze vahlayi leswaku va hlengeletana swin’we leswaku va ta gandzela. Hi xikombiso, hi July 1880, Makwerhu Russell u vike hi ta riendzo rakwe ro ya nyikela nkulumo, a hlamusela ndlela leyi  minhlangano yo tala leyi a yeke eka yona yi veke leyi khutazaka ha yona. Kutani u khutaze vahlayi leswaku va rhumela makhadi ya malunghana ni nhluvuko wa vona​—leyi yin’wana ya yona a yi ta kandziyisiwa eka magazini. Ku ve ni vuyelo byihi? “Hinkwerhu a hi tiveni . . . ndlela leyi Hosi yi endleke leswaku mi endla nhluvuko; ku nga khathariseki leswaku mi hambeta mi ya eminhlanganweni ni lava nga ni ripfumelo leri tiyeke.”

²⁰ Hi 1882, ku ve ni xihloko lexi nge “Ku Hlengeletana Swin’we” eka Xihondzo xo Rindza. Xihloko xexo xi khutaze Vakreste ku khoma minhlangano “leswaku va ta kuma dyondzo leyi engetelekeke ni xikhutazo.” Xi te: “Ku nga khathariseki leswaku exikarhi ka n’wina ku ni loyi a dyondzekeke kumbe loyi a nga ni vuswikoti byo karhi. Un’wana ni un’wana a te ni Bibele yakwe, phepha, pensele leswaku mi ta vuyeriwa swinene hi ku tirhisa Khonkhodensi. Hlawulani nhloko-mhaka; kombelani Moya wu mi kongomisa leswaku mi yi twisisa; kutani mi hlaya, mi anakanyisisa, mi ringanisa tsalwa hi tsalwa handle ko kanakana mi ta kuma ntiyiso.”

21. Xana vandlha ra le Allegheny, le Pennsylvania, ri veke xikombiso xihi lexinene malunghana ni minhlangano ni ku risa?

²¹ Swichudeni swa Bibele a swi ri ni ntsindza wa swona eAllegheny, Pennsylvania, le U.S.A. Swi veke xikombiso lexinene kwale  hi ku hlengeletana swin’we hi ku landza ndzayo leyi huhuteriweke leyi nga eka Vaheveru 10:​24, 25. (Hlaya.) Endzhakunyana, makwerhu loyi a dyuhaleke loyi vito rakwe ku nga Charles Capen u tsundzuka loko a ya eminhlanganweni a ha ri jaha. U tsale a ku: “Ndzi tsundzuka yin’wana ya tindzimana leti a ti namaketiwe ekhumbini ra holo ya tinhlengeletano ya Sosayiti. “Mudyondzisi wa n’wina i un’we [Kreste], kasi n’wina hinkwenu mi vamakwavo.” Ndzi tshama ndzi ri karhi ndzi yi tsundzuka ndzimana yoleyo​—ku hava vafundhisi exikarhi ka vanhu va Yehovha kambe hinkwavo i vamakwavo.” (Mat. 23:8) Nakambe Makwerhu Capen u tsundzuka minhlangano leyi khutazaka ni matshalatshala ya Makwerhu Russell yo risa xirho xin’wana ni xin’wana xa vandlha.

22. Xana vanhu vo tshembeka va angule njhani loko va khutaziwa ku ya eminhlanganweni ya Vukreste naswona hi dyondza yini eka vona?

²² Vanhu vo tshembeka va landzele xikombiso lexi ni nkongomiso lowu va nyikiweke wona. Ku simekiwe mavandlha eswifundzheni swin’wana, swo tanihi le Ohio ni le Michigan, ni le N’walungwini hinkwawo wa le Amerika ni le matikweni man’wana. Xiya: Xana vanhu vo tshembeka hakunene a va ta va va lunghekele vukona bya Kreste loko a va nga leteriwanga leswaku va yingisa ndzayo leyi huhuteriweke yo hlangana swin’we leswaku va gandzela? Doo! Ku vuriwa yini hi hina namuntlha? Hi fanele hi tiyimisela ku ya eminhlanganweni ya Vukreste nkarhi na nkarhi, xisweswo hi lava nkarhi wun’wana ni wun’wana wo gandzela swin’we kutani hi akana hi tlhelo ra moya.

23. Xana Xihondzo xo Rindza xi swi veke njhani erivaleni leswaku vatotiwa hinkwavo va fanele va va vachumayeri va ntiyiso?

²³ Swichudeni swa Bibele a swi dyondzisa leswaku vatotiwa hinkwavo va fanele va va vachumayeri va ntiyiso. Hi 1885,  Xihondzo xo Rindza xi te: “A hi fanelanga hi rivala leswaku xirho xin’wana ni xin’wana lexi totiweke xi fanele xi chumayela ensin’wini.” (Esa. 61:1) Xihloko xa 1888 a xi ri ni xikhutazo lexi nge: “Ntirho lowu hi nyikiweke wona wu le rivaleni . . . Loko hi wu honisa, hakunene hi malandza lama lolohaka lama tikombisaka ma nga faneleki ku va vatotiwa.”

24, 25. (a) Xana Russell ni vatirhi-kulobye va endle yini leswaku va khutaza vanhu ku chumayela? (b) Mukhalipotiya un’wana u wu hlamusele njhani ntirho wakwe enkarhini lowu movha a wu kala?

²⁴ Makwerhu Russell ni vatirhi-kulobye va endle swo tala ku nga ri ntsena ku khutaza vanhu leswaku va chumayela. Nakambe va sungule ku kandziyisa swiphephana leswi vitaniwaka Bible Students’ Tracts, leswi endzhakunyana swi vitaniweke Old Theology Quar­terly. Vahlayi va Xihondzo xo Rindza va nyikiwe swona leswaku va ta swi fambisa endhawini ya mani na mani handle ko hakerisa.

²⁵ Vanhu lava a va tinyiketele eka ntirho wa nkarhi hinkwawo wo chumayela a va vitaniwa makhalipotiya. Charles Capen, loyi a boxiweke eku sunguleni a ri un’wana wa vona. Endzhakunyana u te: “A ndzi tirhisa mimepe leyi endliweke hi Nkambisiso Wa Sayense Wa Matimu Ya Misava Wa Hulumendhe Ya Le United States (United States Government Geological Survey) leswaku yi ndzi kongomisa ndzi hlanganisa nsimu ya le Pennsylvania. Mimepe leyi a yi kombisa magondzo, leswi endleke swi koteka ku fikelela tindhawu hinkwato ta tiko ha rin’we hi milenge. Minkarhi yin’wana endzhaku ko heta riendzo ra masiku manharhu etikweni hinkwaro ndzi ri karhi ndzi teka tioda ta tibuku ta Studies in the Scriptures, a ndzi hirha hanci ni xigolonyana leswaku ndzi kota ku ti heleketa. Hakanyingi loko ri pela a ndzi etlela eka van’wamapurasi. Enkarhini wolowo movha a wu kala.”

26. (a) Ha yini vanhu va Xikwembu a va fanele va katseka entirhweni wo chumayela leswaku va lunghe kela ku fuma ka Kreste? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi endlaka kahle loko hi tivutisa swona?

²⁶ Hakunene matshalatshala wolawo yo sungula yo chumayela a ma lava xivindzi ni ku hiseka. Xana Vakreste va ntiyiso a va ta va va lunghekele ku fuma ka Kreste loko a va nga dyondzisiwanga nkoka wa ntirho wo chumayela? Doo! Phela, ntirho wolowo a wu ta va xikombiso lexi hlamarisaka xa vukona bya Kreste. (Mat. 24:​14) Vanhu va Xikwembu a va fanele va lunghekela ku endla ntirho wolowo lowu ponisaka vutomi wu va wo sungula evuton’wini bya vona. Namuntlha hi endla kahle ku tivutisa hi ku: ‘Xana ndzi rhangisa ntirho wo chumayela evuton’wini bya mina? Xana ndzi titsona swo karhi leswaku ndzi kota ku katseka hi ku helela eka ntirho lowu?’

27, 28. Hi xihi xivono lexi muapostola Yohane a xi voneke naswona Sathana ni madimona yakwe va endle yini loko ku velekiwa Mfumo?

²⁷ Lembe ra nkoka ra 1914 ri hetelele ri fikile. Hilaha hi buleke hakona eku sunguleni ka ndzima leyi, ku hava vanhu lava voneke swiendlakalo leswi vangamaka etilweni. Hambiswiritano, muapostola Yohane, u kombiwe xivono lexi ri fanekiseleke kahle rungula rero. Anakanya hi mhaka leyi: Yohane u vone “xikombiso lexikulu” etilweni. “Wansati” wa Xikwembu​—nhlengeletano ya swivumbiwa swakwe swa moya etilweni​—u tikile kutani a veleka n’wana wa xinuna. Hi byeriwa leswaku ku nga ri khale n’wana loyi wo fanekisela u ta “risa matiko hinkwawo hi nhonga ya nsimbi.”  Kambe loko a velekiwa, n’wana u “[tekeriwe] eka Xikwembu ni le xiluvelweni xa xona.” Rito lerikulu leri humaka etilweni ri te: “Sweswi ku ponisa ni matimba ni mfumo wa Xikwembu xa hina ni vulawuri bya Kreste wa xona se swa tirha.”​—Nhlav. 12:​1, 5, 10.

²⁸ Swi le rivaleni leswaku Yohane u vone xivono xa ku velekiwa ka Mfumo wa Mesiya. Entiyisweni xiendlakalo xexo a xi ri lexi vangamaka, kambe a xi tsakisanga vanhu hinkwavo. Sathana ni madimona yakwe va lwe ni tintsumi to tshembeka leti a ti ri ehansi ka vulawuri bya Mikayele kumbe Kreste. Vuyelo byi ve byihi? Ha hlaya: “Dragona leyikulu yi lahleriwa ehansi, nyoka ya khale, leyi vuriwaka Diyavulosi na Sathana, leyi xisaka misava hinkwayo leyi akiweke; yi lahleriwa ehansi emisaveni, ni tintsumi ta yona ti lahleriwa ehansi na yona.”​—Nhlav. 12:​7, 9.

29, 30. Endzhaku ka ku velekiwa ka Mfumo wa Mesiya, xana swiyimo swi cince njhani (a) emisaveni? (b) ni le tilweni?

²⁹ Loko ka ha sale nkarhi wo leha leswaku ku fika lembe ra 1914, Swichudeni swa Bibele swi vule leswaku nkarhi wa maxangu a wu ta sungula hi lembe rero leri funghiweke. Hambileswi a swi nga ehleketi hi ndlela leyi vuprofeta byebyo a byi ta pakanisa ha yona. Hilaha xivono xa Yohane xi kombiseke hakona, Sathana a a ta sungula ku va kucetela swinene vanhu, sweswo hi swi vona hi marito lama nge: “Khombo eka misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi u xikele eka n’wina, a hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.” (Nhlav. 12:​12) Hi 1914, ku ve ni nyimpi yo sungula ya misava naswona ku hetiseka ka mfungho wa vukona bya Kreste, ku nga matimba ya vuhosi byakwe, ku sungule ku vonaka emisaveni hinkwayo. Ku sungule “masiku yo hetelela” ya mafambiselo lawa ya swilo.​—2 Tim. 3:1.

³⁰ Hambiswiritano, ku ve ni ntsako etilweni. Sathana ni madimona yakwe va hlongoleriwe makumu. Rungula ra Yohane ri hlayekisa xileswi: “Tsakani hikwalaho ka swona, n’wina matilo na n’wina lava tshamaka eka wona!” (Nhlav. 12:​12) Leswi matilo ma basisiweke naswona Yesu a vekiweke tanihi Hosi, Mfumo wa Mesiya a wu ta teka goza ro yimela vanhu va Xikwembu emisaveni. Hi rihi goza leri a wu ta ri teka? Hilaha hi swi voneke hakona eku sunguleni ka ndzima leyi, Kreste tanihi “murhumiwa wa ntwanano” a a ta rhanga a tengisa malandza ya Xikwembu laha misaveni. Xana sweswo a swi ta vula yini?

31. Xana Malakiya u profete yini malunghana ni nkarhi wa ku tengisiwa naswona vuprofeta byebyo byi sungule ku hetiseka njhani? (Nakambe vona nhlamuselo ya le hansi.)

³¹ Malakiya u profete leswaku ku tengisiwa koloko a ku nga ta olova. U tsale a ku: “I mani loyi a nga ta tiyiselela siku ra ku ta ka yena, naswona i mani loyi a nga ta yima loko a humelela? Hikuva u ta fana ni ndzilo wa loyi a tengisaka ni xisibi xa vahlantswi.” (Mal. 3:2) Hakunene marito wolawo ma ve ntiyiso! Eku sunguleni ka 1914, vanhu va Xikwembu emisaveni va langutane ni miringo leyikulu ni maxangu. Loko ku tlhekeka Nyimpi yo Sungula ya Misava, Swichudeni swo tala swa Bibele swi xanisiwe hi ndlela ya tihanyi swi tlhela swi pfaleriwa emakhotsweni. *

32. Hi kwihi ku pfilunganyeka loku vanhu va Xikwembu va veke na kona endzhaku ka 1916?

³² Hi nkarhi wolowo, nhlengeletano na yona yi pfilunganyekile. Hi 1916, Makwerhu Russell u fe a ri ni malembe ya 64 ntsena,  a siya vanhu vo tala va Xikwembu va tsemeke nhlana. Rifu rakwe ri paluxe leswaku van’wana a va n’wi xixima ku tlula mpimo wanuna loyi a a ri xikombiso lexinene. Hambiswiritano Makwerhu Russell a nga xi lavi xichavo xo tano, tanihi leswi vo tala a va endla onge va gandzela yena. Vo tala a va ehleketa leswaku ku hlavuteriwa ka ntiyiso se ku herile tanihi leswi se a feke naswona van’wana a va ha yanga emahlweni. Sweswo swi endle leswaku ku va ni vagwinehi lava vangeke ku avana enhlengeletanweni.

33. Xana ku nga hetiseki ka swilo leswi a swi languteriwile ku ve ndzingo hi ndlela yihi eka vanhu va Xikwembu?

³³ Ndzingo wun’wana i wa ku nga hetiseki ka swilo leswi a swi languteriwile. Hambileswi Xihondzo xo Rindza xi vikeke leswaku Minkarhi ya Vamatiko a yi ta hela hi 1914, vamakwerhu a va nga si swi twisisa leswi a swi ta endleka hi lembe rero. (Luka 21:24) A va ehleketa leswaku hi 1914, Kreste a ta yisa ntlawa wa yena wa vatotiwa etilweni leswaku va ya fuma na yena kwale. Kambe a swi vanga tano. Eku heleni ka 1917, Xihondzo xo Rindza xi tivise leswaku nkarhi wa ntshovelo wa 40 wa malembe a wu ta hela hi ximun’wana xa 1918. Kambe ntirho wo chumayela a wu yimanga. Wu ye emahlweni wu andza endzhaku ka lembe rero. Magazini wu ringanyete leswaku entiyisweni nkarhi wa ntshovelo a wu herile kambe a ku sale nkarhi wa ku hlengeleta. Nilokoswiritano, vanhu vo tala va tshike ku tirhela Yehovha hikwalaho ko hela matimba.

34. Hi wihi ndzingo wun’wana wo chavisa lowu veke kona hi 1918 naswona ha yini Vujagana a byi ehleketa leswaku vanhu va Xikwembu va nyamalarile?

³⁴ Hi 1918 ku ve ni ndzingo wun’wana wo chavisa. J. F. Rutherford, loyi a tlhandlameke C. T. Russell eka ku rhangela vanhu va Xikwembu, u pfaleriwe ekhotsweni ni vamakwerhu van’wana va nkombo lava nga ni vutihlamuleri. Va gweviwe ku tshama nkarhi wo leha ekhotsweni ra mfumo eAtlanta, Georgia, le U.S.A. Ku ringana nkarhi wo karhi, ntirho wa vanhu va Xikwembu wu nga ha va wu vonake wu nga ha yi emahlweni. Sweswo swi tsakise vafundhisi vo tala va Vujagana. A va ehleketa leswaku leswi “varhangeri” va pfaleriweke ekhotsweni, ntsindza wa le Brooklyn a wu ta pfariwa naswona ntirho wo chumayela a wu ta hlaseriwa eAmerika ni le Yuropa, Swichudeni sweswo swa Bibele leswi nga ni khombo a swi nyamalarile​—a va nga ha ta xungetiwa. (Nhlav. 11:​3, 7-10) Hakunene a va hoxisile!

35. Ha yini Yesu a pfumelele leswaku valandzeri vakwe va hlaseriwa hi maxangu naswona hi rihi goza leri a ri tekeke leswaku a va pfuna?

³⁵ Vanhu lava vengaka ntiyiso a va nga swi tivi leswaku Yesu a a pfumelele leswaku vanhu vakwe va hlaseriwa hi maxangu hikwalaho ka leswi Yehovha a a tirha tanihi “la tengisaka ni mubasisi wa silivhere.” (Mal. 3:3) Yehovha ni N’wana wakwe a va tiyiseka leswaku vanhu vo tshembeka a va ta hlula miringo yoleyo kutani va tiyimisela ku tirhela Hosi ku tlula rini na rini. Ku sukela eku sunguleni ka 1919, swi ve erivaleni leswaku moya wa Xikwembu wu endle leswi valala va vanhu va xona a va ehleketa leswaku a swi nge endleki. Vanhu vo tshembeka va ye emahlweni! (Nhlav. 11:​11) Hi nkarhi wolowo, Kreste u hetisise xikombiso xa masiku ya makumu. U tote “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha,”  ku nga ntlawa lowutsongo wa vatotiwa lowu a wu ta rhangela vanhu vakwe hi ku va phamela swakudya swa moya hi nkarhi lowu faneleke.​—Mat. 24:​45-47.

36. I yini leswi kombiseke leswaku vanhu va Xikwembu a va ya emahlweni?

³⁶ Makwerhu Rutherford ni vatirhi-kulobye va ntshunxiwe ekhotsweni hi March 26, 1919. Hi ku hatlisa ku hleriwe leswaku ku va ni ntsombano hi September ya lembe rero. Ku tlhele ku hleriwa leswaku ku va ni nkandziyiso wa vumbirhi, lowu vitaniwaka The Golden Age. Minkandziyiso yoleyo swin’we ni Xihondzo xo Rindza, a swi endleriwe ku tirhisiwa ensin’wini. * Hi lembe leri fanaka ku humesiwe nkandziyiso wo sungula wa Bulletin, lowu sweswi wu vitaniwaka xiyimiso xa minhlangano xa Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela. Ku sukela eku sunguleni, a yi khutaza vanhu ku ya ensin’wini. Handle ko kanakana, ku sukela hi 1919 ku ya emahlweni, ntirho wo chumayela hi yindlu ni yindlu wu rhangisiwe emahlweni.

37. Eka malembe lama landzeleke 1919, xana van’wana va tikombise va ri lava nga tshembekiki hi ndlela yihi?

³⁷ Ntirho wo chumayela wu ye emahlweni wu tengisa malandza ya Kreste, lava tikukumuxaka ni lava titivaka exikarhi ka wona a va nga tiyimiselanga ku endla ntirho wo tano wa xiyimo xa le hansi. Lava a va nga swi lavi ku endla ntirho wolowo a va tihambanisa ni vanhu vo tshembeka. Eka malembe lama landzeleke  1919, van’wana lava nga tshembekiki va hlundzukile, va sungula ku va hehla, hambi ku ri ku yima ni vaxanisi va malandza yo tshembeka ya Yehovha.

38. Xana ku humelela ni ku hlula ka valandzeri va Kreste va laha misaveni ku hi tiyisekisa yini?

³⁸ Ku nga khathariseki minhlaselo yo tano, valandzeri va Kreste emisaveni va hambete va andza ni ku endla nhluvuko hi tlhelo ra moya. Ku humelela ka vona ni ku hlula ka vona hinkwako, ku hi tiyisekisa leswaku Mfumo wa Xikwembu wa fuma! Hikwalaho ko seketeriwa ni ku katekisiwa hi Xikwembu​—leswi xi swi endleke hi ku tirhisa N’wana wa xona ni Mfumo wa Mesiya​—ntlawa wa vanhu lava nga hetisekangiki wu ta hlula eka miringo ya Sathana ni mafambiselo lawa ya swilo yo biha!​—Hlaya Esaya 54:17.

39, 40. (a) Hi swihi swin’wana leswi hi nga ta swi kambisisa ebukwini leyi? (b) Xana u ta vuyeriwa hi yini loko u hlaya buku leyi?

³⁹ Eka tindzima leti landzelaka, hi ta kambisisa leswi Mfumo wa Xikwembu wu swi endleke emisaveni ku sukela hi lembe-xidzana leri wu velekiweke ha rona etilweni. Xiyenge ha xin’we xa buku leyi xi ta kambisisa xiphemu lexi nga faniki xa ntirho wa Mfumo laha misaveni. Eka ndzima ha yin’we, bokisi ra mpfuxeto ri ta pfuna un’wana ni un’wana wa hina ku tiva ndlela leyi Mfumo wu nga wa xiviri ha yona eka hina. Eka tindzima to gimeta, hi ta bula hileswi hi nga swi langutelaka loko Mfumo wu ta enkarhini lowu taka wu ta herisa vubihi kutani wu tisa misava leyi nga paradeyisi. Xana u ta vuyeriwa hi yini loko u hlaya buku leyi?

⁴⁰ Sathana u lava ku tsanisa ripfumelo leri u nga na rona eka Mfumo wa Xikwembu. Kambe Yehovha u lava ku tiyisa ripfumelo ra wena leswaku ri ku sirhelela ni ku ku tiyisa. (Efe. 6:​16) Hikokwalaho, hi ku khutaza leswaku u hlaya buku leyi u tlhela u khongela. Tshama u ri karhi u tivutisa leswi, ‘Xana Mfumo wa Xikwembu i wa xiviri eka mina?’ Loko wu ya wu va wa xiviri eka wena sweswi, u ta va kona loko ku fuma Mfumo wa Xikwembu naswona u ta hambeta u wu seketela hi ku tshembeka, hi siku leri vanhu hinkwavo va nga ta vona leswaku Mfumo wa Xikwembu i wa xiviri ni leswaku wu le ku fumeni!