1, 2. Se a te ‵toe mea lasi telā ne tupu i tala fakasolopito o te lalolagi, kae kaia e sē se mea fakapoi me ne seki lavea ne tino ki olotou mata a te mea tenei?

KAI mafaufau aka eiloa koe me ne pefea te olaga i te taimi ne ‵tupu ei a ‵fuliga ‵lasi i tala fakasolopito? E mafau‵fau eiloa penā a tino e tokouke. Kae masaua: Moi ne ola atu koe i te vaitaimi tāua tenā, e a, ka lavea eiloa ne koe a mea ‵tupu tāua kolā ne māfua mai i ei a ‵fuliga? Kāti la e se penā. A mea ‵tupu kolā ne fakamasei i ei a fakatokaga mua kae faka‵fonu ki ei a tusi o tala fakasolopito e masani o ‵tupu e aunoa mo te iloa ne tino. I se auala tai ‵pau, ne ‵tupu eiloa a mea i aso mua e aunoa mo te iloa ne tino, i potu e ‵tu i ei a nofogātupu, i fale totino mō maopoopoga ‵lasi, io me i loto i ofisa o malo. E tiga eiloa te feitu tenā, ne pokotia eiloa a olaga o te fia miliona o tino i ‵fuliga penā.

² Kae e a te ‵toe mea lasi telā ne tupu i tala fakasolopito o te lalolagi? Ne pokotia eiloa a olaga o te fia miliona o tino i te mea tenā. Kae ne tupu eiloa e aunoa mo te lavea atu ne tino. E tonu, e fakasino atu eiloa tatou ki te fanaumaiga i te lagi a te Malo o te Atua, ko te pulega faka-Mesia telā ko leva ne folafola mai kae ko pili o aumai ne ia te gataga ki te olaga masei tenei i te lalolagi kātoa. (Faitau te Tanielu 2:34, 35, 44, 45.) Ona ko te mea ne seki lavea ne tino a te fanaumaiga tāua tenā, e mata, e ‵tau o fakaiku aka ne tatou me ne ‵funa ne Ieova te mea tenā mai i tino? Io me i lō te fai penā, e mata, ne fakatoka faka‵lei ne ia ana tino a‵lofa fakamaoni mai mua o te taimi tenā? Ke onoono aka tatou.

3-5. (a) Ko oi te ‘avefekau o te feagaiga’ tela ne taku mai i te Malaki 3:1? (e) Ne a mea ne ‵tau o ‵tupu mai mua o te taimi e fanatu ei a te ‘avefekau o te feagaiga’ ki te faletapu?

³ Mai i aso mua loa, ne manako a Ieova ke fakatoka ana tino mō te fanaumaiga o te Malo faka-Mesia. E pelā mo te valoaga i te Malaki 3:1: “Ka uga atu ne au a taku avefekau ke fakatoka te auala mō oku. Ka oti ko te mea eiloa ko vau fakavave a au, te Aliki, telā e salasala koe ki ei, i tena Faletapu. A te avefekau telā ne fia onoono koe ki ei ka vau o folafola a taku feagaiga.”

⁴ I te fakataunuga i aso nei, ko te taimi fea ne vau ei a “te Aliki,” ko Ieova, o onoono ki tino kolā e tavini atu i te koga ateatea o tena faletapu faka-te-agaga i te lalolagi nei? E fakamatala mai i te valoaga me ka o‵mai a Ieova mo te ‘avefekau o te feagaiga.’  Ko oi tenā? E seai aka foki kae na ko te Tupu faka-Mesia, ko Iesu Keliso! (Luka 1:68-73) E pelā me ko te Pule fou ne fatoa fakasopo aka, ka onoono kae toe faka‵ma ne ia a tino o te Atua i te lalolagi.​—1 Pe. 4:17.

⁵ Ko oi la te suā “avefekau,” te tino muamua telā ne taku mai i te Malaki 3:1? A te ata fakavaloaga tenei ne sae mai mua o te fakatasi mai o te Tupu faka-Mesia. I te fia sefulu o tausaga mai mua o te 1914, e mata, e isi se tino ne ‘fakatoka ne ia te auala’ a koi tuai o oko mai te Tupu faka-Mesia?

6 . Ko oi te “avefekau” telā ne folafola mai me ka vau muamua o fakatoka a tino o te Atua mō mea ka ‵tupu i aso mai mua?

⁶ I te tusi kātoa tenei, ka maua ne tatou a tali ki vaegā fesili penā i te tala fakasolopito fakafiafia o tino o Ieova i aso nei. E fakaasi mai i te tala fakasolopito tenei me i te fakaotiga o te 19 senitenali, ne ‵kau fakatasi ei se tamā potukau e tasi o tino fakamaoni e pelā me se foitino eiloa e tasi o Kelisiano ‵tonu i va o Kelisiano ‵loi e tokouke. Ne lauiloa te potukau tenā e pelā me ne Tino A‵koga i te Tusi Tapu. A latou kolā ne fai ne latou te takitakiga​—ko C. T. Russell mo ana taugasoa ‵pili​—ne gasue‵sue eiloa e pelā mo te “avefekau” telā ne ‵valo mai, i te tukuatuga o takitakiga faka-te-agaga ki tino o te Atua kae fakatoka foki latou ki mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. Ke na mafau‵fau tatou ki auala e fa ne fai ei penā a te “avefekau.”

7, 8. (a) I tausaga talu mai te 1800, ko oi ne kamata o fakaasi faka‵sau atu ne latou a te ‵se o te akoakoga ko te tumau o te agaga i te ola? (e) Ne a nisi akoakoga ‵se ne fakaasi faka‵sau atu ne C. T. Russell mo ana taugasoa ‵pili?

⁷ Ne suke‵suke faka‵lei a Tino A‵koga i te Tusi Tapu konā fakatasi mo te faiga o ‵talo; ne lotoma‵lie fakatasi, ne tuku fakatasi, kae ‵lomi aka a muna‵tonu fakavae kolā e manino ‵lei. I te fia o senitenali, ko oti eiloa ne fakatamilo a te lalolagi o Fenua Kelisiano ne te pouliga faka-te-agaga; ne fakavae a te ukega o ana akoakoga ki mea fapaupau. A te mea muamua ko te akoakoga o te agaga o te tino mate telā e tumau i te ola. Kae i tausaga talu mai te 1800, e isi ne nai tino loto fakamaoni kolā ne suke‵suke faka‵lei ki te akoakoga tenā kae ne lavea ne latou me e se ‵lago ki ei te Muna a te Atua. Ne tusi mai kae akoako atu mo te loto toa a Henry Grew, George Stetson, mo George Storrs, mai te fakaasi faka‵sau atu o te loi fakasatani tenā. * Ne lasi ‵ki te fakamalosiga a latou ki a C. T. Russell mo ana taugasoa ‵pili.

⁸ Ne maua aka ne te potukau foliki tenei o Tino A‵koga i te Tusi Tapu me ne faka‵numi foki a nisi akoakoga kolā e isi se lotou sokoga ki te agaga o te tino mate telā e tumau i te ola​—⁠e pelā mo te akoakoga me i tino ‵lei katoa e olo ki te lagi io me e fakapuapuaga ne te Atua a agaga o tino ma‵sei i te afi ki te se-gata-mai. Ne fakaasi faka‵sau atu ne Russell mo ana taugasoa ‵pili a akoakoga ‵se konā i mataupu e uke, i tusi, nusipepa, tamā pepa, mo lāuga kolā ne fakatoka.

9. Ne fakaasi faka‵sau atu pefea ne te Zion’s Watch Tower a te ‵se o te akoakoga ko te Tolutasi?

⁹ E penā foki loa te fakaasi faka‵sau atu ne Tino A‵koga i te Tusi Tapu a te akoakoga lauiloa ko te Tolutasi. I te 1887, ne fai mai penei te Zion’s Watch Tower: “E manino ‵lei te Tusi Tapu e uiga ki te ‵kese o tino taki tokotasi mo te fesokotakiga tonu i te va o Ieova mo te ‵tou Aliki ko Iesu Keliso.” Ne fakaasi mai foki i te  mataupu a te fakaofoofogia “me i te manatu e uiga ki te Atua tolutasi​—Atua e tokotolu i te tino e tokotasi, mo te Atua e tokotasi i tino e tokotolu​—ne lauiloa kae talia katoatoa ne tino. Kae ko te ‵tonuga loa, e fakaasi mai fua i ei a te moe ‵nau o te lotu i te taimi e saisai ei ne te fili tou fafine ki seni o akoakoga ‵se.”

10. Ne fakasino atu pefea a te Watch Tower ki te 1914 e pelā me se tausaga tāua?

¹⁰ E pelā eiloa mo te mea e fakaasi katoatoa mai i te matua, a te mekesini ko te Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ne saga malosi atu ki valoaga e uiga ki te fakatasi mai o Keliso. A te kau fakaekegina kolā ne tusi ne latou te mekesini tenā, ne lavea ne latou me i te valoaga a Tanielu e uiga ki ‘taimi e fitu’ e fakasino atu foki ki te taimi e fakataunu ei a fuafuaga a te Atua e uiga ki te Malo faka-Mesia. Mai tua malie o te 1870, ne fakasino atu latou ki te 1914 e pelā me ko te tausaga ne oti atu ei a taimi e fitu konā. (Tani. 4:25; Luka 21:24) E tiga eiloa ne seki malamalama a ‵tou taina i te vaitaimi tenā i te uiga kātoa o te tausaga tāua tenā, ne folafola atu ne latou a mea ne iloa ne latou ki toe koga ‵mao eiloa, telā koi lagona atu eiloa ne tatou i aso nei a te aoga o te folafolaga ne latou o te munatonu.

11, 12. (a) Ko oi ne tuku atu ne te Taina ko Russell a tavaega ki ei mō mea kolā ne akoako mai ne ia? (e) E pefea te tāua o te galuega ne fai ne Russell mo ana taugasoa ‵pili i te fia o tausaga mai mua o te 1914?

¹¹ Ne seki ma‵nako a Russell mo ana taugasoa fakamaoni ke  avatu a tavaega ki a latou mō te mauaga mo te malamalama i muna‵tonu faka-te-agaga tāua. Ne tavae malosi atu a Russell ki nisi tino kolā ne ‵mua atu i a ia. E sili atu i mea katoa, ne tuku atu ne ia a tavaega ki a Ieova te Atua, te tino telā e akoako ne Ia ana tino ki mea e ‵tau mo te taimi e ‵tau ei o iloa ne latou. E manino ‵lei, me ne fakamanuia ne Ieova a taumafaiga a Russell mo ana taugasoa ke faka‵ma keatea te munatonu mai akoakoga ‵se. I te ‵tekaatuga o tausaga, ne gasolo aka eiloa te lotou tu ‵kese mai i Fenua Lotu Kelisiano.

¹² Ne fakaofoofogia eiloa a galuega ne fai ne tāgata konei i te ‵lago atu ki muna‵tonu fakavae i te fia sefulu o tausaga mai mua o te 1914. A te ‵toe ‵kilo atu ki tua, ne fai mai The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence i a Novema 1, 1917: “Ne maua eiloa ne te fia miliona o tino i aso nei a te saolotoga mai te amoga ‵mafa o te mataku, telā ne tuku atu ne te akoakoga ko te afi i seoli mo nisi akoakoga ‵se . . . A galu o te Munatonu, kolā ne kamata mai i tausaga e sili atu i te fasefulu, koi gasolo aka eiloa o ma‵luga kae tumau eiloa i te gasolo aka ke oko ki te taimi ko ‵fonu ei te lalolagi kātoa; kae ko tino ‵teke ki ei e taumafai foki o ‵teu ki se salu masani a peau i se moana ‵poko ke taofi aka ei a te Munatonu mai i te salalau atu ki te lalolagi kātoa.”

13, 14. (a) Ne fesoasoani atu pefea a te “avefekau” ke fakatoka a te auala mō te Tupu faka-Mesia? (e) Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i ‵tou taina kolā ne ola i te fia o tausaga ko ‵teka?

¹³ Mafaufau ki te mea tenei: E mata, ne mafai o toka a tino i te kamataga o te fakatasi mai o Keliso moi ne seki mafai o iloa ne latou a te ‵kese o Iesu mai tena Tamana, ko Ieova? E mautinoa eiloa me ka se toka latou! Ka se toka foki latou moi ne mafau‵fau latou me e maua ne tino katoa a te ola telā e se mafai o toe mate kae e sē se meaalofa tāua telā e maua fua ne nai soko o Keliso; e se toka foki latou moi ne mafau‵fau me e fakapuapuaga ne te Atua a tino ki te afi ki te se-gata-mai e aunoa mo te fakamoemoega ke faka‵sao latou! E seai se fakalotolotolua, ne fakatoka ne te “avefekau” a te auala mō te Tupu faka-Mesia!

¹⁴ Kae e a tatou i aso nei? Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i ‵tou taina kolā ne ola i se vaitaimi e sili atu i se senitenali ko teka atu? E ‵tau foki o fai tatou mo fai ne tino fai‵tau mo tino suke‵suke loto finafinau o te Muna a te Atua. (Ioa. 17:3) I te taimi e gasolo aka ei o masei atu a te tulaga o te lalolagi fia maumea tenei, ke na momea aka eiloa te ‵tou fia‵kai ki mea‵kai faka-te-agaga!​—Faitau te 1 Timoteo 4:15.

15. Se a te mea telā ne lavea malielie atu ne Tino A‵koga i te Tusi Tapu? (Ke onoono foki ki te fakamatalaga mai lalo.)

¹⁵ Ne akoako mai a Tino A‵koga i te Tusi Tapu me ne manakogina ke ‵vae keatea mai i lotu a te lalolagi. I te 1879, ne fakasino atu eiloa a te Watch Tower ki te “lotu Papelonia.” E mata, ne faipati eiloa a ia ki te fakasologa o pope? Ki te Lotu Katolika Loma? Ko leva ne fai sāle mai ne lotu Polotesano me e fakauiga a Papelonia i valoaga i te Tusi Tapu ki te lotu Katolika. Kae ne kamata malielie o iloa ne Tino A‵koga i te Tusi Tapu me i lotu katoa i Fenua Kelisiano ne aofia katoa i “Papelonia” o aso nei. Kaia? Me ne akoako mai ne latou katoa a akoakoga ‵loi e pelā mo mea  ne fakamatala atu mai luga. * E se leva, ne momea aka te fakaasi ‵tonu mai i ‵tou tusi a mea e ‵tau o fai ne tino loto fakamaoni i lotu Papelonia.

16, 17. (a) Ne fakamalosi atu pefea a te Tusi i te III o te Millennial Dawn mo te Watch Tower ki tino ke ‵vae keatea latou mai lotu ‵se? (e) Ne a manatu ne fakaseaoga ei a vaegā fakailoaga penā i te kamataga? (Ke onoono ki te fakamatalaga mai lalo.)

¹⁶ E pelā me se fakaakoakoga e tasi, i te 1891, a te Tusi i te III o te Millennial Dawn ne fakamatala mai i ei a te ‵teke atu o te Atua ki Papelonia o aso nei telā e fai mai: “A te fakanofonofoga kātoa​—ko lotu katoa i Fenua Kelisiano​—ko ‵teke atu ki ei.” Ne toe fai mai foki me i tino katoa kolā “e se lotoma‵lie ki ana akoakoga mo faifaiga ‵se ko fakailoa atu nei ki a latou ke na ‵vae keatea mai tou fafine.”

¹⁷ I a Ianuali 1900, ne tuku atu ne te Watch Tower a pati fakatonutonu ki tino kolā koi ‵tu olotou igoa i tusi a lotu o Fenua Kelisiano kolā e fai atu ei latou, penei: “E talia katoatoa ne au a te munatonu, kae e se kau sāle atu au ki nisi fakatasiga.” E fesili mai penei te mataupu: “Kae e mata, se mea ‵lei a te mea tenei​—ke āfa ki tua kae āfa ki loto i Papelonia? E mata, tenei te fakalogo e manakogina . . . kae fakafiafia kae taliagina ne te Atua? E mautinoa eiloa me e se fai penā. E faka‵pula atu ne [te tino o te lotu] tena aofia i se feagaiga mo te lotu i te taimi ne kau atu a ia ki ei, kae e ‵tau o ola a ia mo te fakamaoni ki fakanofonofoga katoa o te feagaiga tenā ke oko ki te taimi ko toe fakailoa atu io me fakagata ne ia . . . tena kau atu ki ei i mua o tino katoa.” Ne gasolo aka o malosi a te fekau tenā i te fia o tausaga ko ‵teka atu. * E ‵tau o fakagata ne tavini a Ieova olotou sōkoga katoa ki lotu ‵se.

18. Kaia ne manakogina ei ke ‵tele keatea a tino mai “Papelonia te Sili”?

¹⁸ Kafai ne seki fakailoa atu faeloa a vaegā faka‵pulaga penā ke ‵tele keatea mai Papelonia te Sili, e mata, ne mafai o maua ne Keliso, e pelā me ko te Tupu ne fatoa fakasopo aka, se potukau o tavini fakaekegina kolā ne fakatoka faka‵lei i te lalolagi? Ikai, e se ‵tau o isi, me ko Kelisiano fua kolā ko saoloto mai te malosi o Papelonia e mafai o tapuaki atu ki a Ieova “i te agaga mo te munatonu.” (Ioa. 4:24) E mata, e fia fakaiku aka foki ne tatou i aso nei ke tumau i te ‵vae keatea mai lotu ‵se? Ke na tumau eiloa tatou i te faka‵logo ki te fakatonuga: “‵Tele keatea mai i a ia, oku tino”!​—⁠Faitau te Fakaasiga 18:4.

19, 20. Ne fakamalosi atu pefea a te Watch Tower ki tino o te Atua ke maopoopo fakatasi mō tapuakiga?

¹⁹ Ne akoako atu a Tino A‵koga i te Tusi Tapu me e ‵tau mo tino tali‵tonu o maopoopo fakatasi mō tapuakiga, i so se taimi e mafai ei o fai penā. Mō Kelisiano ‵tonu, e se lava fua i te ‵tele keatea mai i lotu ‵se. Se mea tāua ke kau atu foki ki te tapuakiga ‵ma. Mai i lōmiga muamua eiloa, ne fakamalosi atu a te Watch Tower ki tino fai‵tau ke maopoopo fakatasi mō tapuakiga. E pelā mo te tausaga ko te 1880, ne fai mai a te Taina ko Russell i se lāuga i ana malaga ne fai, telā e taku mai ne ia a te lasi o fakamalosiga ne maua mai i fakatasiga e uke ne fai. Ne fakamalosi atu ei a ia ki tino fai‵tau ke lafo atu a tamā pepa e uiga ki te lotou gasolo ki mua i te feitu tenei​—kolā ka ‵lomi mai a nisi ‵kopi i itulau o te mekesini. Se a te mea ne iku mai i ei? “Ke fakailoa mai ki a matou . . . a te auala ne fakamalosi aka ei koutou ne te Aliki;  me e fakamaoni koutou ki otou fakatasiga mo tino kolā e fakatāua te lotou fakatuanaki.”

²⁰ I te 1882, ne maua mai i ei se mataupu e uiga ki te “Assembling Together” (Ke Maopoopo Fakatasi) i te Watch Tower. Ne fakamalosi atu te mataupu ki Kelisiano ke fai a fakatasiga ke “fakatau akoako, fakamalosi, kae fakamalosi te suā tino ki te suā tino.” Ne fai mai i ei: “E seai eiloa se fakalavelave me e isi se tino poto io me atamai i a koutou io me seai. Ke na vau eiloa te tino mo tena Tusi Tapu, se pepa, mo se penitala, kae ke talia a fesoasoani e uke e mafai o maua ne koe e pelā mo te Concordance, . . . māfai e mafai. Ke filifili tau mataupu; akai atu mo te takitakiga a te Agaga ke malamalama i ei; ka oti, ko faitau, mafaufau, kae fakatusatusa a tusi siki i ei kae ka mautinoa eiloa me ka takitaki atu koe ki te mea tonu.”

21. Se a te fakaakoakoga ‵lei ne tuku mai ne te fakapotopotoga i Allegheny, Pennsylvania e uiga ki te faiga o fakatasiga mo te tausi atu ki tino e pelā me se tausi mamoe?

²¹ Ne tu atu a te laumua o Tino A‵koga i te Tusi Tapu i Allegheny, Pennsylvania, U.S.A. Ne tuku mai ei ne latou se fakaakoakoga ‵lei mai te maopoopo fakatasi ona ko te lotou faka‵logo ki pati fakatonutonu mai te Atua i te Epelu 10:24, 25. (Faitau.) Fakamuli ifo loa, ne maua atu se taina ko matua ‵ki, e igoa ki a  Charles Capen, telā ne masaua ne ia tena kauatuga ki fakatasiga konā a koi foliki a ia. Ne tusi mai penei a ia: “Koi masaua eiloa ne au a te tusi siki e tasi ne pēni i te ‵pui i te fale fai fono a te Sosaiete. ‘E tokotasi te otou Faiakoga, ko Keliso; kae ko koutou ne taina katoa.’ Ne ‵mau faeloa te tusi siki tenā i toku mafaufau​—e seai eiloa ne faifeau ‵tu ‵kese i va o tino o Ieova.” (Mata. 23:8) Ne masaua ne te Taina ko Capen a fakatasiga fakamalosi loto, a fakamalosiga mo te alofa, mo taumafaiga loto finafinau a te Taina ko Russell ke tausi faka‵lei atu ki tino katoa i te fakapotopotoga.

22. Se a te kilokiloga ne maua ne tino fakamaoni ki te fakamalosiga ke ‵kau atu ki fakatasiga Kelisiano, kae se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai i ei?

²² Ne ‵saga tonu atu a tino fakamaoni ki te fakaakoakoga tenei mo fakatonutonuga ne tuku mai. Ne faka‵tu aka a fakapotopotoga i nisi sitete e pelā mo Ohio mo Michigan, kae oti aka loa i nisi koga katoa o Amelika ki Mātū, penā foki loa mo nisi fenua. Mafaufau la: E mata, ne mafai o toka ‵lei a tino fakamaoni ki te fakatasi mai o Keliso moi ne seki akoakogina latou ke faka‵logo ki muna fakaosofia ke maopoopo fakatasi mō tapuakiga? Ikai e se penā eiloa! Kae e a tatou i aso nei? E ‵tau eiloa o fakaiku aka ne tatou ke ‵kau atu ki fakatasiga Kelisiano mo te fakamaoni, mai te taumafai ke fakaaoga so se avanoaga ke tapuaki fakatasi kae fakatau fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino i te feitu faka-te-agaga.

23. Ne fakamatala faka‵lei mai pefea ne te Watch Tower me e ‵tau o fai katoa a te kau fakaekegina mo fai ne tino talai o te munatonu?

²³ Ne akoako atu a Tino A‵koga i te Tusi Tapu me e ‵tau o fai a tino fakaekegina katoa mo fai ne tino talai o te munatonu. I te 1885, ne fai mai te Watch Tower: “E se ‵tau o puli i a tatou me i tino katoa o te kau fakaekegina ne fakaekegina ke talai atu,  (Isa. 61:1), ne kalagagina ki te galuega.” Ne aofia i se lōmiga i te 1988 a te fakamalosiga tenei: “A te ‵tou galuega e manino ‵lei. . . Kafai e fakaseaoga ne tatou kae fai a fakamasakoga, ko fai eiloa tatou mo fai ne tavini paie, kolā e seai ne aoga ki te tulaga maluga ne kalagagina tatou ki ei.”

24, 25. (a) Ne a mea e uke atu ne fai ne Russell mo ana taugasoa ‵pili i lō te fakamalosi fua ki tino ke talai atu? (e) Ne fakamatala mai pefea ne se tino talai (se colpoteur) e tokotasi te faiga o tena galuega i “aso mua a koi tuai o isi ne mea fakatele‵tele”?

²⁴ Ne uke atu a mea ne fai ne te Taina ko Russell mo ana taugasoa ‵pili i lō te fakamalosi fua ki tino ke talai atu. Ne kamata o ‵lomi ne latou a tamā pepa e igoa ki Bible Students’ Tracts, telā ne fakaigoa fakamuli ki te Old Theology Quarterly. Ne maua ne tino fai‵tau o te Watch Tower olotou ‵kopi ke tufatufa atu ki tino e aunoa mo se ‵togi.

²⁵ A latou kolā ne tuku katoatoa atu ki te galuega talai ne taku ki colporteurs. Ne aofia eiloa a Charles Capen, telā ne taku atu muamua, i a latou konā. Ne fai fakamuli mai ne ia ana mea e masaua: “Ne fakaaoga ne au a mape kolā ne faite ne te Matagaluega o Fenua o te Malo o Amelika ke fesoasoani mai i te fakaotiga faka‵lei o te koga talai [i Pennsylvania]. Ne fakaasi mai i mape konei a auala katoa, telā ne mafai eiloa o oko atu ki koga katoa i ei mai te sasale atu ki ei. I nisi taimi mai tua o aso e tolu ne malaga atu ei i te fenua kātoa kae avatu a ōta a tino [mō ‵kopi o te Studies in the Scriptures kolā e uke a tusi e aofia i ei], ne ‵togi ne au se solofanua mo se paopao ko te mea ke avatu ne au a tusi konā. Ne masani o mānava au kae ‵moe mo tino tausi manu. Konā la taimi a koi tuai o isi ne mea fakatele‵tele.”

26. (a) Kaia ne ‵tau ei mo tino o te Atua o ‵kau atu ki te galuega talai ko te mea ke fakatoka ei latou mō te pulega a Keliso? (e) Ne a fesili e ‵lei ke ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa?

²⁶ E mautinoa eiloa me ne manakogina a te loto malosi mo te loto finafinau i vaegā taumafaiga muamua penā. E mata, ne mafai o toka ‵lei a Kelisiano ‵tonu mō te pulega a Keliso moi ne seki akoako atu ki a latou a te tāua o te galuega talai? E mautinoa eiloa me ka se penā! Kae ne fai eiloa te galuega tenā mo fai se vaega tāua ‵ki o te fakatasi mai o Keliso. (Mata. 24:14) Ne ‵tau o toka a tino o te Atua ke fai a te galuega fakaola tino tenā mo fai se vaega tāua o olotou olaga. Se mea ‵lei ke fesili ifo tatou i aso nei ki a tatou eiloa: ‘E mata, a te galuega talai ko te ‵toe mea tāua i toku olaga? E mata, e talia ne au a mea faiga‵ta ko te mea ke kau katoatoa atu au ki te galuega tenā?’

27, 28. Se a te mea ne lavea ne te apositolo ko Ioane i te fakaasiga, kae ne ‵saga atu pefea a Satani mo ana temoni ki te fanaumaiga o te Malo?

²⁷ Fakamuli loa, ne oko mai te ‵toe tausaga tāua ko te 1914. E pelā mo mea ne sau‵tala tatou ki ei i te kamataga o te mataupu tenei, e seai ne tino ne lavea ‵tonu ne latou a mea tāua kolā ne ‵tupu i te lagi. Kae ne tuku atu se fakaasiga ki te apositolo ko Ioane telā ne fakamatala mai i ei a mea konā i tugāpati fakatusa. Mafaufau ki te mea tenei: Ne lavea ne Ioane “se fakailoga fakaofoofogia” i te lagi. Ko te “fafine” a te Atua​—tena fakapotopotoga o tino faka-te-agaga i te lagi​—ko faitama kae ko pili o fanau mai ne ia se tamaliki tagata. Ne fai mai ki a tatou me e se leva kae ka “pule ne [te tamaliki fakatusa tenei] a fenua katoa ki te tokotoko fiti.” Kae i te taimi ne fanau mai ei, ne “ave keatea ki te Atua mo tena nofogaaliki” a te tamaliki. Ne oko mai te leo mai te lagi:  “Ko oko mai nei te fakaolataga mo te malosi mo te Malo o te ‵tou Atua, penā foki loa mo te pulega a tena Keliso.”​—Fakaasiga 12:1, 5, 10.

²⁸ E aunoa mo te fakalotolotolua, ne lavea ne Ioane i te fakaasiga a te fanaumaiga o te Malo faka-Mesia. E mautinoa eiloa me ne gali ‵ki eiloa a te mea tenā ne tupu, kae ne seki fakafiafia atu ki tino katoa. Ne taua atu a Satani mo ana temoni ki agelu fakamaoni, kolā ne ‵nofo mai lalo i te takitakiga a Mikaele, io me ko Keliso. Se a te ikuga? E fai‵tau tatou penei: “Ne ‵pei ifo ei te talako lasi, ko te gata muamua telā e fakaigoa ki te Tiapolo io me ko Satani, kae telā e takitaki ‵se ne ia te lalolagi nofoaki kātoa. Ne ‵pei ifo a ia ki te lalolagi, kae ne ‵pei ifo foki ana agelu fakatasi mo ia.”​—Fakaasiga 12:7, 9.

29, 30. Mai tua o te fanaumaiga o te Malo faka-Mesia, ne ‵fuli pefea a fakanofonofoga i te (a) lalolagi? (e) lagi?

²⁹ Kae koi tuai o oko atu ki te 1914, ne fai mai a Tino A‵koga i te Tusi Tapu me ka kamata mai se taimi o fakalavelave i te tausaga tāua tenā. Kae ne seki mautinoa foki i a latou me e pefea te ‵tonu o te valoaga tenā. E pelā mo te mea ne fakaasi mai i te fakaasiga a Ioane, ne kamata o momea aka ei a fakamalosiga a Satani ki luga i tino: “Kae ko malaia eiloa te lalolagi mo te tai, me ko oti ne fanaifo te Tiapolo ki a koulua, kae ko oko eiloa i te kaitaua me e iloa ne ia i tena taimi ko toetoe.” (Faka. 12:12) I te 1914, ne tupu te taua muamua a te lalolagi kae ne kamata o lavea atu a te fakataunuga i te lalolagi kātoa a te fakailoga o te fakatasi mai o Keliso i te ‵mana fakatupu. Ne kamata mai i ei a “aso fakaoti” o te olaga masei tenei.​—2 Timo. 3:1.

³⁰ Kae ne maua atu te fiafia i te lagi. Ne ‵tuli ifo ki te se-gata-mai a a Satani mo ana temoni. E fai‵tau tatou penei i te tala: “Ona ko te mea tenā ke fiafia koe, e te lagi, fakatasi mo koutou kolā e ‵nofo i ei!” (Fakaasiga 12:12) Ona ko te mea ko oti ne faka‵ma te lagi kae ko fai foki a Iesu mo fai te Tupu, ko toka nei o gasuesue a te Malo faka-Mesia o fesoasoani mai ki tino o te Atua i te lalolagi nei. Ne a mea ka fai ne ia? E pelā mo te mea ne lavea atu i te kamataga o te mataupu tenei, a Keliso ko te “avefekau o te feagaiga” ka gasuesue muamua o faka‵ma a tavini a te Atua i te lalolagi nei. Se a te mea e fakauiga ki ei te mea tenā?

31. Se a te mea e ‵valo mai ne Malaki e uiga ki te vaitaimi o te faka‵maga, kae ne kamata o fakataunu anafea a te valoaga tenā? (Ke onoono foki ki te fakamatalaga mai lalo.)

³¹ Ne ‵valo mai ne Malaki me ka se faigofie te faiga o te faka‵maga tenā. Ne tusi mai a ia: “Ka ko oi te tino e mafai o ola i te aso e vau ei a ia? Ko oi te tino e mafai o sao māfai e vau a ia? Ka pelā a ia me se sopu malosi, pelā me se afi telā e faka‵ma ki ei a fiti.” (Mala. 3:2) Ko se faka‵tau eiloa i te ‵tonu o pati konā! E kamata mai i te 1914, ne fe‵paki eiloa a tino o te Atua i te lalolagi nei mo te fakasologa o tofotofoga mo matugā mea faiga‵ta. I te taimi ne tupu ei te Taua Muamua a te Lalolagi, ne fe‵paki a Tino A‵koga i te Tusi Tapu e tokouke mo fakasauaga matagā kae ‵pei ki falepuipui. *

32. Se a te tulaga faigata ne fe‵paki mo tino o te Atua mai tua o te 1916?

³² Ne uke foki a fakalavelave ne fe‵paki mo te fakapotopotoga mai i tino foki eiloa i ei. I te 1916, ne mate a te Taina ko Russell  kae ko 64 fua ana tausaga, telā ne ‵poi valevale eiloa i ei a tino o te Atua e tokouke. Ne fakaasi mai i tena mate me ne faka‵mafa fua ne nisi tino a te tagata e tokotasi. E tiga eiloa ne seki manako a te Taina ko Russell ki ne tavaega penā, ne gasolo aka eiloa a te fia tapuaki atu o tino i ana tafa. Ne mafau‵fau a tino e tokouke me ko gata atu eiloa a te gasolo atu ki mua o fakaasiga o te munatonu i te taimi ne mate ei a ia, kae ne ita fitifiti a nisi tino ke tumau i te gasolo atu ki mua i olotou taumafaiga. Ne iku atu a te kilokiloga tenā ki te kamataga o te aposetasi telā ne mavaevae ei te fakapotopotoga.

33. Ne tofotofo aka pefea a tino o te Atua ona ko fakamoemoega kolā ne seki fakataunu?

³³ A te suā tofotofoga ko te sē taunu o fakamoemoega. E tiga eiloa ne fakasino tonu atu a te Watch Tower ki te 1914 e pelā me ko te tausaga ne oti atu ei a taimi o Fenua Fakaatea, ne seki iloa ‵lei ne taina a mea kolā e ‵tau o ‵tupu i te tausaga tenā. (Luka 21:24) Ne mafau‵fau latou me ka avaka ki te lagi ne Keliso i te 1914 tena avaga fakaekegina ke pule fakatasi mo ia i konā. Ne seki taunu a fakamoemoega konā. Fakamuli ifo i te 1917, ne faka‵pula mai ne The Watch Tower me ka gata atu te vaitaimi o te ‵katigā saito telā e 40 tausaga mai tua o te tau mafanafana i te 1918. Kae ne seki gata atu i konā te galuega talai. Ne tumau eiloa te gasolo atu ki mua o te galuega ke oko foki ki te vaitaimi mai tua o te taimi tenā. Ne fai mai te mekesini me ko oti atu eiloa te ‵katigā saito kae koi ‵toe mai fua te vaitaimi e taetae fakaoti aka ei a mea kolā ne ‵toe. Kae ne fakagata eiloa ne tino e tokouke te lotou tavini atu ki a Ieova ona ko te sē fia‵fia.

34. Se a te tofotofoga fakamataku ne sae aka i te 1918, kae kaia ne mafau‵fau ei a Fenua Kelisiano me ko “‵mate” a tino o te Atua?

³⁴ Ne sae aka a te suā tofotofoga fakamataku i te 1918. A J. F. Rutherford, telā ne sui ne ia a C. T. Russell i te faiga o te takitakiga i va o tino o te Atua, ne puke fakapagota fakatasi mo nisi taina pule‵pule e toko fitu. Ne fakasala eiloa latou i se auala sē fakamaoni ki te ‵pei ki te falepuipui i te fa‵kai i Atlanta, Georgia, U.S.A. Ne foliga mai me ko mate te galuega a tino o te Atua mō se vaitaimi. Ne fia‵fia malosi a faifeau e tokouke i Fenua Kelisiano. Ne mafau‵fau latou me ko ‵pei ki te falepuipui a “takitaki,” ko tena uiga, ko ‵pono te laumua i Brooklyn, ko fakagata te galuega talai i Amelika mo Eulopa, ko “‵mate” a Tino A‵koga i te Tusi Tapu kolā e fakaitaita atu​—ko se toe fai latou mo fai se mea fakamataku ki a latou. (Faka. 11:3, 7-10) Ko oko eiloa i te ‵se o latou!

35. Kaia ne talia ei ne Iesu a tulaga faiga‵ta ke fakalogo‵mae atu ki ana soko, kae ne a ana mea ne fai ke fesoasoani atu ki a latou?

³⁵ E se iloa loa ne fili o te munatonu me ne talia ne Iesu a mea faiga‵ta konei ke fakalogo‵mae atu fua ki ana tino ona ko te mea ko sagasaga mai a Ieova e pelā “me se tino faka‵ma siliva.” (Mala. 3:3) Ne fakamautinoa aka ne Ieova mo tena Tama me ka ulu mai ki tua a tino fakamaoni konā mai i tofotofoga e pelā me se afi, ko ‵ma, kae ko fetaui ‵lei atu foki i lō aso mua mō te taviniga ki te Tupu. Mai i te kamataga o te 1919, ne kamata ei o manino mai me ko oti ne fai ne te agaga o te Atua a mea kolā ne mafau‵fau a fili o ana tino me ko se mafai. Ne toe ola mai a tino fakamaoni! (Faka. 11:11) I te taimi tenā, ne fakataunu faka‵lei mai eiloa ne  Keliso te vaega tāua eiloa o te fakailoga o aso fakaoti. Ne fakasopo aka ne ia “te tavini fakamaoni kae poto,” se potukau o tāgata fakaekegina kolā e fai ne latou te takitakiga i va o ana tino mai te fakasoaatuga o mea‵kai faka-te-agaga i te taimi tonu.​—Mata. 24:45-47.

36. Se a te mea ne fakaasi mai me ne toe ola aka a tino o te Atua i te feitu faka-te-agaga?

³⁶ Ne ‵tala mai a te Taina ko Rutherford mo ana taugasoa mai te falepuipui i a Mati 26, 1919. Ne fakatoka fakavave a te fono lasi mō te masina tenā o Setema. Ne kamata o fai a fakatokatokaga ke kamata a te lua o mekesini, e igoa ki The Golden Age. Ne fai eiloa mo fai se soa o The Watch Tower, ne fakatoka ke fakaaoga i te galuega talai. * Ko te tausaga foki tenā ne lavea atu ei te ‵lomiga o te lōmiga muamua o te Bulletin, telā ko taku nei ki te Tusi mō Fakatasiga ko te ‵Tou Olaga Kelisiano mo te Galuega Talai. Mai te kamataga, ne fai faeloa mo fai se fakamalosiga i te faiga o te galuega talai. E aunoa mo te fakalotolotolua, mai te 1919 o vau ki mua, ne momea aka faeloa te fakatāua o te galuega talai mai fale ki fale.

37. I tausaga mai tua ifo o te 1919, ne fakaasi atu pefea ne nisi tino a te sē alofa fakamaoni?

³⁷ Ne tumau eiloa i te faka‵maga ne te galuega talai a tavini a Keliso, me ne seki loto fia‵fia a tino fakamata‵mata kae fakamaua‵luga o fai se vaegā galuega malalo penā. Ko latou kolā ne seki  fia fai ne latou a te galuega tenei ne seki toe ‵kau atu ki tino fakamaoni. I tausaga mai tua ifo o te 1919, ne seki fia‵fia a nisi tino sē a‵lofa fakamaoni kae ne kamata o fakamasei ne latou a fakatokaga konā, kae ne ‵kau atu foki ki tino kolā e fakasaua atu ki tavini fakamaoni a Ieova.

38. Se a te mea e fakamaoni mai ki a tatou ne te iku manuia mo manumaloga o soko o Keliso i te lalolagi nei?

³⁸ Kae faitalia a ‵tekeatuga penā, ne tumau eiloa a soko o Keliso i te lalolagi nei i te gasolo aka o ma‵losi kae mau‵mea i te feitu faka-te-agaga. Ne iku manuia a mea katoa, kae tuku mai ne olotou manumaloga katoa a fakamaoniga ‵tonu me ko pule te Malo o te Atua! Ko te fesoasoani mo te fakamanuiaga fua a Ieova​—telā e tuku mai ne ia e auala i tena Tama mo te Malo faka-Mesia​—ne mafai ei o manumalo se potukau fua o tino sē ‵lei katoatoa mai tua o te manumaloga i a Satani mo te lalolagi masei tenei!​—Faitau te Isaia 54:17.

39, 40. (a) Ne a nisi vaega o te tusi tenei? (e) Ne a mea aoga e mafai o maua ne koe mai te sukesuke ki te tusi tenei?

³⁹ I mataupu kolā e ‵soko mai, ka iloilo aka ne tatou a mea ko oti ne fai ne te Malo o te Atua i te lalolagi i te senitenali talu te taimi ne fanau mai ei i te lagi. I vaega takitasi o te tusi tenei, ka fakamatala mai i ei feitu kese‵kese o te galuega o te Malo i te lalolagi. I mataupu takitasi, ka fesoasoani mai se pokisi o fesili ke fakaiku aka ne tatou a te ‵tonu o te pulega a te Malo ki a tatou. I mataupu fakaoti, ka sau‵tala tatou ki mea e ‵tau o fakamoe‵moe ki ei māfai ko oko mai te Malo i se taimi pili mai mua nei ke fakaseai a tino ma‵sei kae fakaoko mai ei te lalolagi palataiso. Ne a mea aoga ka maua ne koe mai te sukesuke ki te tusi tenei?

⁴⁰ E manako a Satani ke fakamasei ne ia tou fakatuanaki ki te Malo o te Atua. Kae e manako a Ieova ke fakamalosi aka tou fakatuanaki ko te mea ke puipui kae fakatumau ne ia tou malosi. (Efe. 6:16) Tela la, e fakamalosi atu matou ke suke‵suke faka‵lei ki te tusi tenei fakatasi mo te faiga o ‵talo. Ke tumau i te fesili ifo penei, ‘E mata, a te Malo o te Atu se pulega tonu ki a au?’ Ko te momea aka o te fai mo fai se pulega tonu ki a koe nei, ko te momea aka foki o tou nofo atu i konā, o ‵lago malosi atu mo te fakamaoni ki te Malo tenā, i te aso ka lavea atu ei ne tino katoa e ‵sao atu me i te Malo se pulega tonu kae ko pule mai foki!