1, 2. Ndi tshifhio tshiitea tshihulwanesa tshe tsha itea kha ḓivhazwakale ya shango nahone ndi ngani zwi sa mangadzi uri vhathu a vho ngo tshi vhona?

 NAA ni a vhuya na ḓivhudzisa nḓila ye na vha ni tshi nga vha no ḓipfa ngayo arali ni vhe no tshila tshifhingani tsha zwiitea zwihulwane kha ḓivhazwakale? Vhanzhi vha a ḓivhudzisa. Fhedzi ṱhogomelani: Arali no tshila tshifhingani tshenetsho tshe ha itea zwithu zwa ndeme, naa no vha ni tshi ḓo vha no vhona zwiitea zwihulwane zwe zwa ita uri hu vhe na yeneyo tshanduko? Khamusi no vha ni tshi ḓo vha ni songo zwi vhona. Zwiitea zwine zwa sumbedza u fhela ha mivhuso ya kale na zwine ha ambiwa nga maanḓa nga hazwo kha bugu dza ḓivhazwakale, kanzhi zwi itea vhathu vha sa zwi vhoni. Vhunzhi ha zwithu zwa ḓivhazwakale zwi itea vhathu vha sa zwi ṱhogomeli—dzipfamoni, kamarani dza vhahaṱuli kana ofisini dza muvhuso. Naho zwo ralo, tshanduko dzo raloho dzi kwama vhathu vhanzhi-vhanzhi.

² Hu pfi mini nga tshiitea tshihulwanesa tshe tsha shandula ḓivhazwakale ya shango? Tshenetsho tshiitea tsho kwama vhanzhi-vhanzhi. Fhedzi vhathu a vho ngo tshi vhona musi tshi tshi khou itea. Vhukuma, ri khou ambela kha u bebwa ha Muvhuso wa Mudzimu ṱaḓulu, muvhuso wa Vhumessia we wa lindelwa u bva kale, une hu si kale wa ḓo fhelisa ano maitele oṱhe a shango. (Vhalani Daniele 2:34, 35, 44, 45.) Samusi vhathu vha songo kona u vhona tshenetsho tshiitea tsha ndeme, naa ri tea u phetha nga ḽa uri Yehova o tshi dzumbela vhathu? Kana naa o lugisela vhathu vhawe vha fulufhedzeaho hu tshee nga phanḓa? Kha ri vhone.

3-5. (a) “Muruṅwa wa mulanga” we a bulwa kha Maleaxi 3:1 ndi nnyi? (b) Ho vha hu tshi ḓo itea mini “muruṅwa wa mulanga” a sa athu u ḓa thembeleni?

³ U bva zwifhingani kale, Yehova o vha o livha u dzudzanyela vhathu vhawe u bebwa ha Muvhuso wa Vhumessia. Sa tsumbo, ṱhogomelani vhuporofita ha Maleaxi 3:1: “Ḓivhani zwauri ndi ruma muruṅwa wanga uri a vule nḓila yanga phanḓa hanga. Huno Muṋe waṋu ane na mu ṱuvha u ḓo ṱavhanya u ḓa nḓuni-khethwa yawe, ene muruṅwa wa mulanga ane na mu takalela.”

⁴ Kha u ḓadzea ha musalauno, Yehova ane a vha “Muṋe,” o ḓa lini u itela u ṱola vhe vha vha vha tshi khou shuma kha muṱa wa kha ḽifhasi wa thembele yawe ya muya? Honoho vhuporofita vhu ṱalutshedza uri Yehova o vha a tshi ḓo ḓa na “muruṅwa wa mulanga.”  Onoyo muruṅwa ndi nnyi? Ndi Khosi ya Vhumessia, Yesu Kristo! (Luka 1:68-73) Samusi e Muvhusi ane a kha ḓi tou bva u rwelwa ṱari, o vha a tshi ḓo ṱola na u khwinisa vhathu vha Mudzimu kha ḽifhasi.—1 Pet. 4:17.

⁵ Ndi ufhio muṅwe “muruṅwa” we a bulwa lwa u thoma kha Maleaxi 3:1? Onoyu muthu ane a bulwa kha vhuporofita o vha a tshi ḓo vha hone hu sa athu u vha na Khosi ya Vhumessia. Maḓanani a miṅwaha nga phanḓa ha 1914, naa hu na muthu we a ‘vula nḓila’ a tshi itela Khosi ya Vhumessia?

6. Ndi nnyi we a vha “muruṅwa” we a dzula o ambiwa we a thoma u ḓa u lugiselela vhathu vha Mudzimu zwiitea zwe zwa vha zwi tshee phanḓa?

⁶ Kha yeneyi bugu yoṱhe, ri ḓo wana phindulo dza mbudziso dzo raloho kha ḓivhazwakale i nyanyulaho ya vhathu vha Yehova vha musalauno. Yeneyi ḓivhazwakale i sumbedza uri kha tshipiḓa tsha u fhedza tsha ḓana ḽa vhu-19 ḽa miṅwaha, ho vha hu tshi khou tutuwa tshigwada tshiṱuku tsha vhathu vha fulufhedzeaho sa vhone vhane vha vha tshigwada tsha Vhakriste vha vhukuma vhukati ha Vhakriste vhanzhi vha mafanedza. Tshenetsho tshigwada tsho ḓivhiwa sa Vhagudi vha Bivhili. Vhe vha vha vho ranga phanḓa tshenetsho tshigwada—Charles. T. Russell na khonani dzawe khulwane—vhukuma vho vha “muruṅwa” we a dzula o ambiwa, vha livhisa vhathu vha Mudzimu na u vha lugisela zwine zwa ḓo itea. Kha ri ṱhogomele nḓila nṋa dze “muruṅwa” a dzi shumisa u ita zwenezwo.

7, 8. (a) Nga vho-1800, ndi vhafhio vhe vha bvukulula mazwifhi a pfunzothendwa ya u sa fa ha muya? (b) Ndi dzifhio dziṅwe pfunzo dza mazwifhi dze dza bvukululwa nga C. T. Russell na khonani dzawe khulwane?

⁷ Vhenevho Vhagudi vha Bivhili vho vha vha tshi rabelela vhulivhisi ha Yehova musi vha tshi guda; vha tendelana kha zwine vha zwi guda, vha kuvhanganya zwine vha zwi guda nahone vha gandisa ngoho dzi pfalaho. Lwa maḓana a miṅwaha, vhurereli ha Vhudzhagane ho vha ho tibedzwa nga swiswi ḽa lwa muya; vhunzhi ha pfunzo dzaho dzo vha dzo thewa kha vhuhedeni. Tsumbo khulwane ndi pfunzothendwa ya u sa fa ha muya (soul). Naho zwo ralo, nga vho-1800 vhagudiswa vha si gathi vha Bivhili vha re na mbilu dzavhuḓi vho ṱolisisa nga vhuronwane yeneyo pfunzo nahone vha zwi vhona uri a i tikedzwi nga Ipfi ḽa Mudzimu. Henry Grew, George Stetson, na George Storrs vho ṅwala nahone vha funza nga tshivhindi, vha bvukulula eneo mazwifhi a Sathane. a Zwe vha zwi ṅwala zwo kwama vhukuma C. T. Russell na khonani dzawe khulwane.

⁸ Tshenetsho tshigwada tshiṱuku tsha Vhagudi vha Bivhili tsho ṱhogomela uri dziṅwe pfunzothendwa dzine dza tshimbidzana na u sa fa ha muya dzo vha dzi tshi ḓaḓisa nahone ndi dza mazwifhi—sa tsumbo, pfunzo ya uri vhathu vhoṱhe vho lugaho vha ya ṱaḓulu kana uri Mudzimu u shengedza mimuya i sa fi ya vhavhi muliloni wa hele u sa dzimi. Russell na khonani dzawe khulwane vho bvukulula nga tshivhindi eneo mazwifhi kha thero dzo vhalaho, kha dzibugu, kha zwibammbiri na kha nyambo dzo gandiswaho.

9. Zion’s Watch Tower yo bvukulula hani uri pfunzothendwa ya Vhuraruthihi ndi mazwifhi?

⁹ Vhagudi vha Bivhili vho dovha vha bvukulula uri pfunzothendwa ya Vhuraruthihi ine ya ṱhonifhiwa vhukuma ndi mazwifhi. Nga 1887, magazini une wa pfi Zion’s Watch Tower wo ri: “Maṅwalo a zwi ṱalusa zwavhuḓi uri Yehova na Yesu Murena washu ndi vhathu  vhavhili vha sa fani nahone a ṱalusa vhushaka havho.” Yeneyo thero ya ṱalusa nḓila ine zwa mangadza ngayo uri “muhumbulo wa uri Mudzimu ndi vhuraruthihi—midzimu miraru kha muthihi, nahone kha ḽiṅwe sia, Mudzimu muthihi kha miraru—wo phaḓaladzwa na u ṱanganedzwa nga vhathu vhanzhi. Fhedzi mbuno ya uri u vho ṱanganedzwa, i sumbedza nḓila ye kereke dza eḓela ngayo nga lwa muya ngeno swina ḽi tshi khou dzi vhofha nga ngeḓane dza pfunzo dza mazwifhi.”

10. Magazini une wa pfi Watch Tower wo sumbedza hani uri 1914 ndi ṅwaha wo swaiwaho?

¹⁰ Samusi tshiṱoho tsho fhelelaho tsha wonoyu magazini tsho zwi sumbedza, Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence yo vha yo kwamea vhukuma nga vhuporofita vhune ha amba nga ha u vha hone ha Kristo. Vhaṅwali vho ḓodzwaho vha fulufhedzeaho vhe vha ṅwala wonoyo magazini vho zwi vhona uri vhuporofita ha Daniele malugana na “miṅwaha miṱanu-na-mivhili” vhu tshimbidzana na tshifhinga tsha u ḓadzea ha ndivho dza Mudzimu malugana na Muvhuso wa Vhumessia. Mathomoni a vho-1870, vho amba uri 1914 ndi mafhelo a yeneyo miṅwaha miṱanu na mivhili. (Dan. 4:25; Luka 21:24) Naho vhahashu vha ḽifhingani ḽeneḽo vha songo pfesesa nga vhuḓalo ndeme ya wonoyo ṅwaha wo swaiwaho, vho ḓivhadza hoṱhe-hoṱhe zwine vha zwi ḓivha, ri kha ḓi vhona mvelelo dza mushumo wavho.

11, 12. (a) Wahashu Russell o livhuha nnyi nga zwe a zwi funza? (b) Mushumo we wa itwa nga Russell na khonani dzawe maḓanani a miṅwaha nga phanḓa ha 1914 wo vha u wa ndeme lungafhani?

 ¹¹ Russell na khonani dzawe dzi fulufhedzeaho a vho ngo ḓirwa khana nge vha wana na u pfesesa yeneyo ngoho ya ndeme. Russell o livhuha nga maanḓa vhe vha ḓa nga phanḓa hawe. O livhuha vhukuma Yehova Mudzimu, ane a vha na vhuḓifhinduleli ha u funza vhathu vhawe zwine vha tea u zwi ḓivha nga tshifhinga tsho fanelaho. Zwi khagala uri Yehova o fhaṱutshedza vhuḓidini ha Russell na khonani dzawe musi vha tshi fhambanya ngoho kha mazwifhi. Musi miṅwaha i tshi khou ḓi ṱanḓulukana i tshi ya, vho ḓisumbedza uri vho fhambana tshoṱhe na Vhudzhagane.

¹² Mushumo we wa itwa nga vhenevho vhanna vha fulufhedzeaho wa u imela pfunzo dza ngoho maḓanani a miṅwaha nga phanḓa ha 1914 wo vha u tshi mangadza vhukuma! Musi magazini une wa pfi The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence wa ḽa 1 November, 1917, u tshi amba nga ha tshenetsho tshifhinga, wo ri: “Vhathu vha dzimilioni ṋamusi vho vhofhololwa kha nyofho, dze vha hweswa nga pfunzo dza mulilo wa hele na dziṅwe pfunzothendwa dza mazwifhi . . . Gabelo ḽa Ngoho ḽe ḽa thoma miṅwaha i fhiraho ya mahumi maṋa o fhelaho, ḽi kha ḓi engedzea nahone ḽi ḓo bvela phanḓa u engedzea u swika ḽi tshi ḓadza ḽifhasi ḽoṱhe; nahone vhane vha hanedza vha nga lingedza u a thudzela kule zwa tou nga vha khou swiela magabelo a lwanzhe luhulwane nga luswielo u thivhela Ngoho uri i si phaḓalale kha ḽifhasi.”

13, 14. (a) “Muruṅwa” o thusa hani u lugisela Khosi ya Vhumessia nḓila? (b) Ri nga guda mini kha vhahashu vho tshilaho miṅwahani i fhiraho ḓana yo fhelaho?

¹³ Ṱhogomelani zwi tevhelaho: Naa vhathu vho vha vha tshi ḓo vha vho ḓilugisela u thoma ha u vha hone ha Kristo arali vho vha vha sa koni u fhambanya Yesu na Yehova, Khotsi awe? Na kathihi! Vho vha vha tshi ḓo vha vha songo ḓilugisela arali vho vha vha tshi humbula uri u sa fa ndi tshifhiwa tshine tsha ṋewa muṅwe na muṅwe nahone vha sa hu dzhii sa tshifhiwa tsha ndeme tshine tsha ṋewa fhedzi vhatevheli vha si gathi vha Kristo vhane vha tevhela ṋayo dzawe; kana arali vho vha vha tshi humbula uri Mudzimu u shengedza vhathu muliloni wa hele lwa tshoṱhe hu si na fulufhelo ḽa u vhofhololwa! A zwi timatimisi uri “muruṅwa” o lugisela Khosi ya Vhumessia nḓila!

¹⁴ Hu pfi mini nga riṋe ṋamusi? Ri nga guda mini kha vhahashu vhe vha tshila miṅwahani i fhiraho ḓana yo fhelaho? Na riṋe ri tea u vha vhavhali vha fhiseaho na vhagudi vha Ipfi ḽa Mudzimu. (Yoh. 17:3) Musi ḽino shango ḽi tovholaho zwithu zwi vhonalaho ḽi tshi khou onda nga nḓala, u nga ri lutamo lwashu lwa zwiḽiwa zwa muya lu nga engedzea!—Vhalani 1 Timotheo 4:15.

15. Vhagudi vha Bivhili vho ṱhogomela mini nga zwiṱuku nga zwiṱuku? (Sedzani na ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

¹⁵ Vhagudi vha Bivhili vho funza uri zwo vha zwi tshi ṱoḓea u ṱutshela kereke dza shango. Nga 1879, magazini une wa pfi Watch Tower wo amba nga ha “kereke ya Babele.” Naa wo vha u tshi khou amba nga ha vhapapa? Kereke ya Katolika ya Roma? Kereke dza Porotesitante dzo fhedza mahumi a miṅwaha dzi tshi humbula uri Babele ḽine ha khou ambiwa nga haḽo kha vhuporofita vhu re Maṅwaloni ndi Kereke ya Katolika. Naho zwo ralo, ho ḓa he Vhagudi vha  Bivhili vha zwi ṱhogomela nga zwiṱuku nga zwiṱuku uri kereke dzoṱhe dza ḽa Vhudzhagane dzo vha dzo katelwa kha “Babele” ḽa musalauno. Ndi ngani? Nga ṅwambo wa uri dzoṱhe dzi funza pfunzothendwa dza mazwifhi dzi ngaho dzo haseledzwaho kha phara dzo fhiraho. b Nga u ya ha tshifhinga, khandiso dzashu dzo amba nga ho livhaho vhukuma nga ha zwine miraḓo i fulufhedzeaho ya kereke dza Babele ya tea u zwi ita.

16, 17. (a) Volumu III ya Millennial Dawn na Watch Tower zwo ṱuṱuwedza hani vhathu uri vha ḓibvise kha vhurereli ha mazwifhi? (b) Ndi mini zwe zwa kumbuludza tsevho dza tshenetsho tshifhinga? (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

¹⁶ Sa tsumbo, nga 1891, Volumu III ya bugu ine ya pfi Millennial Dawn yo haseledza nḓila ye Mudzimu a landula ngayo Babele ḽa musalauno nahone ya ri: “Maitele oṱhe—ane a vha kereke dzoṱhe dza Vhudzhagane—o landulwa.” Ya engedzea nga uri vhoṱhe “vha sa funi pfunzothendwa dzaḽo dzoṱhe dza mazwifhi na maitele aḽo vha laedzwa uri vha ḓifhambanye naḽo.”

¹⁷ Nga January 1900, magazini une wa pfi Watch Tower wo eletshedza vhoṱhe vhane madzina avho a kha ḓi vha kha kereke dza ḽa Vhudzhagane na vhane vha kha ḓi vhuyafhedza buḓo ḽavho nga u amba uri: “Ndi funa ngoho nga mbilu yanga yoṱhe nahone a si kanzhi ndi tshi ya kha miṅwe miṱangano ya kereke.” Yeneyo thero ya vhudzisa ya ri: “Fhedzi naa zwo tea u vha tshipiḓa tsha Babele ngeno u kha vhurabeli ha ngoho? Naa honohu ndi hone u thetshelesa hune ha ṱoḓea . . . na hu takadzaho na hu ṱanganedzeaho kha Mudzimu? Na kathihi. Muthu [muraḓo wa kereke] u vhofha mulanga khagala musi a tshi vha muraḓo wa kereke nahone u tea u ḓadzisa wonoyo mulanga woṱhe u swika. . . a tshi ḓivhadza khagala uri o i ṱutshela kana ha tsha vha muraḓo wayo.” Musi miṅwaha i tshi khou ḓi bvela phanḓa, wonoyo mulaedza wo vha na maanḓa. c Vhashumeli vha Yehova vha tea u ḓivhofholola tshoṱhe kha vhurereli ha mazwifhi.

18. Ndi ngani zwo vha zwi tshi ṱoḓea uri vhathu vha bve Babele Ḽihulu?

¹⁸ Arali ho vha hu songo ḓivhadzwa tshifhinga tshoṱhe tsevho dza uri vhathu vha bve Babele Ḽihulu, naa Kristo ane a vha Khosi ye ya vha i tshi kha ḓi tou bva u rwelwa ṱari, o vha a tshi ḓo vha o vha na tshigwada tsho ḓilugisaho, tsha vhashumeli vho ḓodzwaho kha ḽifhasi? Na kathihi, ngauri ndi Vhakriste vho vhofhololwaho kha Babele vhane vha nga kona u gwadamela Yehova “nga muya na nga ngoho.” (Yoh. 4:24) Naa na ṋamusi ro ḓiimisela u ḓifhambanya na vhurereli ha mazwifhi? Kha ri bvele phanḓa ri tshi thetshelesa ndaela ine ya ri: “Ibvani khaḽo vhathu vhanga.”—Vhalani Nzumbululo 18:4.

19, 20. Magazini une wa pfi Watch Tower wo ṱuṱuwedza hani vhathu vha Mudzimu uri vha kuvhangane vhoṱhe u itela vhurabeli?

¹⁹ Vhagudi vha Bivhili vho funza uri vhatendi ngavho vha tea u kuvhangana u itela vhurabeli, arali zwi tshi konadzea. A zwo ngo eḓana uri Vhakriste vha vhukuma vha ṱutshele vhurereli ha mazwifhi. Ndi zwa ndeme uri vha dovhe vha vhe na mukovhe na kha vhurabeli ho kunaho. U bva mathomoni a khandiso yawo, magazini une wa pfi Watch Tower wo ṱuṱuwedza vhavhali uri vha kuvhangane vhoṱhe u itela vhurabeli. Sa tsumbo, nga July 1880, Wahashu Russell o vhiga nga ha lwendo lwa u ṋekedza nyambo lwe a lu fara, a amba nga ha nḓila ye a ṱuṱuwedzwa ngayo nga miṱangano minzhi ye a ya  khayo. Nga murahu a ṱuṱuwedza vhavhali uri vha rumele garaṱa dzine dza sumbedza mvelaphanḓa yavho—dze dziṅwe dza vha dzi tshi ḓo gandiswa kha magazini. Nga ndivho ifhio? “Uri roṱhe ri ḓivhe . . . nḓila ine Murena a ni fhaṱutshedza ngayo; arali ni tshi khou bvela phanḓa ni tshi kuvhangana na vha re na lutendo lwa ndeme lu fanaho na lwaṋu.”

²⁰ Nga 1882, ho gandiswa tshiṱoho tshine tsha ri “U Kuvhangana Roṱhe” kha magazini une wa pfi Watch Tower. Tshenetsho tshiṱoho tsho ṱuṱuwedza Vhakriste uri vha fare miṱangano “uri vha funzane, vha ṱuṱuwedzane na u khwaṱhisana.” Tsho ri: “A zwi dini arali hu na muthihi fhedzi o funzeaho kana a re na vhukoni vhukati haṋu. Muṅwe na muṅwe nga a ḓe na Bivhili yawe, bammbiri na penisela nahone ni shumise zwishumiswa naho zwi zwifhio zwi thusaho zwine na nga vha ni nazwo zwi ngaho Tsumbaipfi ya Bivhili, . . . nga hune na nga kona ngaho. Khethani thero; humbelani vhulivhisi ha Muya uri ni pfesese; nga murahu ni vhale, ni humbule, ni vhambedze maṅwalo nahone arali na ita zwenezwo, a zwi timatimisi uri ni ḓo wana ngoho.”

21. Tshivhidzo tsha ngei Allegheny, Pennsylvania, tsho vhea tsumbo ifhio malugana na miṱangano na vhulisa?

²¹ Ofisi khulwane dza Vhagudi vha Bivhili dzo vha dzi ngei Allegheny, Pennsylvania, U.S.A. Henengei vho vhea tsumbo yavhuḓi  nga u kuvhangana vhoṱhe u tendelana na nyeletshedzo yo ṅwalwaho kha Vhaheberu 10:24, 25. (Vhalani.) Nga murahu ha tshifhinga tshilapfu, muṅwe wahashu a re mukalaha ane a pfi Charles Capen u humbula nga ha tshifhinga tsha musi a tshi ya kha yeneyo miṱangano a tshee mutukana. O ṅwala uri: “Ndi kha ḓi humbula iṅwe ya ndimana dze dza vha dzo ṅwalwa kha luvhondo lwa holo ya guvhangano ya Sosaithi. ‘Muṋe waṋu ndi muthihi, ndi Kristo; nahone vhoiwe noṱhe ni vharathu na vhakomana.’ Ndi kha ḓi i humbula zwavhuḓi yeneyo ndimana—a hu na tshigwada tsha vhafunzi na tsha vhathu zwavho vhukati ha vhathu vha Yehova.” (Mat 23:8) Wahashu Capen u dovha a humbula miṱangano i fhaṱaho, ṱhuṱhuwedzo yavhuḓi na vhuḓidini ha Wahashu Russell ha u dalela muraḓo muṅwe na muṅwe wa tshivhidzo nga tshavhukoma a tshi khou ita lwendo lwa vhulisa.

22. Vhathu vha fulufhedzeaho vho aravha hani ṱhuṱhuwedzo ya uri vha ye miṱanganoni ya Vhukriste nahone ri nga guda mini khavho?

²² Vhathu vha fulufhedzeaho vho aravha yeneyi tsumbo na nyeletshedzo ye ya ṋewa. Ho vhumbwa zwivhidzo huṅwe fhethu hu ngaho Ohio na Michigan na kha ḽoṱhe ḽa Amerika Devhula na kha maṅwe mashango. Ṱhogomelani zwi tevhelaho: Naa vhathu vha fulufhedzeaho vho vha vha tshi ḓo vha vho kona ngangoho u ḓilugisela u vha hone ha Kristo arali vho vha vha songo gudiswa u thetshelesa nyeletshedzo yo hevhedzwaho ya u kuvhangana u itela vhurabeli? Na kathihi! Hu pfi mini nga riṋe ṋamusi? Ri tea u ḓiimisela nga u ralo u vha hone miṱanganoni yoṱhe ya Vhukriste misi yoṱhe, ri shumise tshibuli tshiṅwe na tshiṅwe u itela u gwadamela roṱhe na u fhaṱana nga lwa muya.

23. Magazini une wa pfi Watch Tower wo zwi bvisela hani khagala uri vhaḓodzwa vhoṱhe vha tea u vha vhahuweleli vha ngoho?

²³ Vhagudi vha Bivhili vho funza uri vhaḓodzwa vhoṱhe vha tea u vha vhahuweleli vha ngoho. Nga 1885, magazini une wa pfi  Watch Tower wo ri: “Ri songo hangwa uri muraḓo muṅwe na muṅwe wa tshigwada tsha vhaḓodzwa o ḓodzwa u itela uri a huwelele (Yes. 61:1), o vhidzelwa vhuḓinḓa.” Nga 1888 yeneyo khandiso yo vha i na ṱhuṱhuwedzo ine ya ri: “Mushumo washu u khagala . . . Arali ra u nyadza nahone ri si u ite, ri ḓo vha ri vhashumeli vha re na vhubva, ri ḓo vha ri tshi khou sumbedza uri a ri fanelei u vha vhaḓodzwa.”

24, 25. (a) Russell na khonani dzawe vho ita mini nga nnḓa ha u sokou ṱuṱuwedza vhathu uri vha huwelele? (b) Muṅwe mu-colporteur o ṱalusa hani mushumo wawe tshifhingani tsha musi hu sa athu vha na dzigoloi?

²⁴ Wahashu Russell na khonani dzawe khulwane a vho ngo sokou ṱuṱuwedza vhathu uri vha huwelele. Na vhone vho thoma u gandisa zwibammbiri zwine zwa vhidzwa u pfi Bible Students’ Tracts, zwe nga murahu zwa dovha zwa vhidzwa u pfi Old Theology Quarterly. Zwo ṋewa vhavhali vha magazini une wa pfi Watch Tower uri vha zwi phaḓaladze kha vhomuthumunzhi mahala.

²⁵ Vhe vha ḓikumedzela vhuḓinḓani lwa tshifhinga tsho ḓalaho vho vha vha tshi vhidzwa vha-colporteur. Muṅwe wavho o vha e Charles Capen, we a bulwa afho nṱha. Nga murahu o ri: “Ndo vha ndi tshi shumisa mimapa yo itwaho nga United States Government Geological Survey uri ndi kone u ṱanganya tsimu ngei Pennsylvania. Yeneyi mimapa yo vha i tshi sumbedza bada dzoṱhe, zwe zwa ita uri ndi kone u swikelela kusi kuṅwe na kuṅwe nga milenzhe. Nga zwiṅwe zwifhinga nga murahu ha lwendo lwa maḓuvha mararu henefho fhethu ndi tshi khou ṅwala oda dza mutevhe wa bugu ine ya pfi Studies in the Scriptures, ndo vha ndi tshi hira bere na tshikosikara uri ndi kone u isela vhathu bugu dze vha dzi oda. Kanzhi ndo vha ndi tshi swielelwa nga vhalimi. Goloi dzo vha dzi songo anda nga zwenezwo zwifhinga.”

26. (a) Ndi ngani vhathu vha Mudzimu vho tea u shela mulenzhe kha mushumo wa u huwelela u itela u lugiselela vhuvhusi ha Kristo? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra tea u ḓivhudzisa dzone?

²⁶ Nga zwenezwo zwifhinga ho vha hu tshi ṱoḓea tshivhindi na u fhisea u itela uri muthu a huwelele. Naa Vhakriste vha ngoho vho vha vha tshi ḓo vha vho ḓilugisela u vhusa ha Kristo arali vho vha vha songo funzwa nḓila ine mushumo wa u huwelela wa vha wa ndeme ngayo? Na kathihi! Hafhu wonoyo mushumo wo vha u tshi ḓo vha tshipiḓa tsha ndeme tsha u vha hone ha Kristo. (Mat. 24:14) Vhathu vha Mudzimu vho vha vha tshi tea u lugiselwa u ita uri wonoyo mushumo u tshidzaho u vhe tshipiḓa tsha ndeme tsha vhutshilo havho. Ndi zwavhuḓi uri ṋamusi ri ḓivhudzise uri: ‘Naa mushumo wa u huwelela ndi wa ndeme kha nṋe? Naa ndi ḓidzima zwiṅwe zwithu u itela u shela mulenzhe nga vhuḓalo kha wonoyo mushumo?’

27, 28. Muapostola Yohane o vhona mini kha bono nahone Sathane na madimoni awe vho aravha hani musi hu tshi bebwa Muvhuso?

²⁷ Ho fheleledza ho swika 1914, une wa vha ṅwaha wa ndeme. Samusi ro zwi haseledza mathomoni a yeneyi ndima, a hu na vhathu vhe vha vhona zwenezwi zwiitea zwi takadzaho zwe zwa vha zwi tshi khou itea ngei ṱaḓulu. Naho zwo ralo, muapostola Yohane o sumbedzwa bono ḽe ḽa ṱalusa zwenezwo zwiitea nga lwa pfanyisedzo. Edzani u humbula: Yohane u vhona “bono ḽihulu” ngei ṱaḓulu. “Mufumakadzi” wa Mudzimu—ndangulo yawe ya zwivhumbiwa zwa muya ngei ṱaḓulu—o vhifha muvhilini nahone u beba ṅwana wa mutukana. Ri vhudzwa uri hu si kale onoyu ṅwana wa pfanyisedzo u ḓo “lisa tshaka dzoṱhe nga lubaḓa lwa tsimbi.” Naho zwo ralo, musi onoyo  ṅwana a tshi tou bebwa, u “iswa ha Mudzimu kha khuluṋoni yawe.” Ipfi ḽihulwane ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi ri: “Zwa zwino ho swika tshifhinga tsha u tshidza na maanḓa a muvhuso wa Mudzimu washu na maanḓa a Muḓodzwa wawe.”—Nzumb. 12:1, 5, 10.

²⁸ A zwi timatimisi uri Yohane o vhona bono ḽa u bebwa ha Muvhuso wa Vhumessia. Tshenetsho tsho vha tshi tshiitea tshi takadzaho vhukuma, fhedzi a tsho ngo takadza muṅwe na muṅwe. Sathane na madimoni awe vho lwa na vharuṅwa vha fulufhedzeaho, vhe vha vha vho rangwa phanḓa nga Mikaele kana Kristo. Ho vha na mvelelo dzifhio? Ri a vhala: “Ngauralo, ḽigweṋa ḽihulu ḽa poswa fhasi, ḽiṋowa ḽa kale na kale, ḽine ḽa vhidzwa u pfi Diabolo na Sathane, ḽine ḽa khou xedza ḽifhasi ḽoṱhe; ḽo poswa kha ḽifhasi, na vharuṅwa vhaḽo vha poswa kha ḽifhasi naḽo.”—Nzumb. 12:7, 9.

29, 30. Nga murahu ha u bebwa Muvhuso wa Vhumessia, vhuimo ho shanduka hani (a) kha ḽifhasi? (b) ngei ṱaḓulu?

²⁹ Miṅwaha yo vhalaho nga phanḓa ha 1914, Vhagudi vha Bivhili vho amba uri hu ḓo thoma tshifhinga tsha khakhathi nga wonoyo ṅwaha wo swaiwaho. Fhedzi na vhone vho vha vha sa ḓivhi uri zwithu zwi ḓo itea nga nḓila ye vha zwi bvumba ngayo. Samusi zwo sumbedzwa kha bono ḽa Yohane, Sathane o vha a tshi ḓo vha na ṱhuṱhuwedzo khulwane kha vhathu: “Khombo kha ḽifhasi na kha lwanzhe, ngauri Diabolo o tsela henengeo kha inwi e na mbiti khulu, a tshi ḓivha uri o salelwa nga tshifhinga tshiṱuku.” (Nzumb. 12:12) Nga 1914, ho vuwa nndwa ya u thoma ya shango nahone tshiga tsha u vha hone ha Kristo maanḓani a vhuhosi tsha thoma u ḓadzea shangoni ḽoṱhe. “Maḓuvha a vhufhelo” a ano maitele a zwithu a thoma.—2 Tim. 3:1.

³⁰ Naho zwo ralo, ho vha na dakalo ngei ṱaḓulu. Sathane na madimoni awe vho shakuliswa lwa tshoṱhe. Mafhungo a Yohane a ri: “Takalani inwi maṱaḓulu na vho dzulaho khao!” (Nzumb. 12:12) Samusi maṱaḓulu o kunakiswa nahone Yesu o vhewa sa Khosi, Muvhuso wa Vhumessia wo vha wo lugela u dzhia vhukando u itela vhathu vha Mudzimu kha ḽifhasi. Wo vha u tshi ḓo dzhia vhukando vhufhio? Samusi ro zwi vhona mathomoni a yeneyi ndima, Kristo “muruṅwa wa mulanga” o vha a tshi ḓo thoma a kunakisa vhashumeli vha Mudzimu fhano kha ḽifhasi. Zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo amba mini?

31. Maleaxi o ri mini nga ha tshifhinga tsha u kunakiswa nahone honoho vhuporofita ho thoma u ḓadzea nga nḓila-ḓe? (Sedzani na ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

³¹ Maleaxi o amba uri tshifhinga tsha u kunakiswa tshi ḓo konḓa. O ṅwala a ri: “Hone, ndi nnyi ane a ḓo konḓelela ḽeneḽo ḓuvha ḽa u ḓa hawe? Hu ḓo ima nnyi a tshi vhonala? Ngauri u ḓo nga mulilo wa ṋanḓoni, u ḓo nga muvhambá wa vha-suka-nguvho.” (Mal. 3:2) Eneo maipfi o ḓadzea ngangoho! U thoma nga 1914, vhathu vha Mudzimu kha ḽifhasi vho sedzana na milingo mihulwane na maṱhupho zwi tshi tou sielisana. Musi Nndwa ya Shango ya U Thoma i vhukati, vhunzhi ha Vhagudi vha Bivhili vho tovholwa lwa tshiṱuhu nahone vha valelwa dzhele. d

32. Ndi khakhathi ifhio ngomu ndanguloni ye ya vhaisa vhathu vha Mudzimu nga murahu ha 1916?

³² Na ngomu ndanguloni ho vha na khakhathi. Wahashu Russell o fa nga 1916 e na miṅwaha ya 64 fhedzi, zwa sia vhunzhi ha vhathu  vha Mudzimu vho hanganea. Lufu lwawe lwo dzumbulula uri vhaṅwe vho vha vho ḓisendeka nga maanḓa nga onoyo munna we a vha e tsumbo yavhuḓi. Naho Wahashu Russell o vha a sa ṱoḓi u huliswa nga yeneyo nḓila, ho vha ho no vha muya wa u mu gwadamela. Vhanzhi vho humbula uri u dzumbululwa ha ngoho nga zwiṱuku nga zwiṱuku zwo guma nga lufu lwawe nahone vhaṅwe vha lwisana tshoṱhe na vhuḓidini ha u ita mvelaphanḓa. Eneo mavhonele o ita uri hu vhe na vhugunei he ha fhandekanya ndangulo.

33. Vhathu vha Mudzimu vho kwamea hani nga u sa ḓadzea ha zwithu zwe vha vha vho zwi lavhelela?

³³ Muṅwe mulingo wo vha u sa ḓadzea ha zwe vhathu vha vha vho zwi lavhelela. Naho magazini une wa pfi Watch Tower wo vha wo amba nga ho teaho uri Zwifhinga zwa Vhannḓa zwi ḓo fhela nga 1914, vhahashu vho vha vha sa athu u pfesesa zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea nga wonoyo ṅwaha. (Luka 21:24) Vho vha vho humbula uri nga 1914, Kristo u ḓo dzhia tshigwada tsha muselwa wawe o ḓodzwaho a tshi isa ṱaḓulu uri tshi vhuse nae henengei. Zwenezwo zwithu a zwo ngo itea nga he vha vha vho humbula ngaho. Mafheloni a 1917, magazini une wa pfi The Watch Tower wo ḓivhadza uri tshifhinga tsha khaṋo tsha miṅwaha ya 40 tsho vha tshi tshi ḓo fhela nga tshifhefho tsha 1918. Fhedzi mushumo wa u huwelela a wo ngo guma. Wo bvela phanḓa u tshi engedzea nga murahu ha tshenetsho tshifhinga. Wonoyo magazini wo sumbedza uri vhukuma khaṋo yo guma, fhedzi ho sala tshifhinga tsha u ṱala ṱhalane. Naho zwo ralo, vhanzhi vho litsha u shumela Yehova nga ṅwambo wa u kulea nungo.

34. Ndi mulingo ufhio muhulwane we wa vha hone nga 1918 nahone ndi ngani vha Vhudzhagane vho humbula uri vhathu vha Mudzimu vho “fa”?

³⁴ Mulingo muhulwane wo ḓa nga 1918. J. F. Rutherford, we a ranga phanḓa vhathu vha Mudzimu nga murahu ha C. T. Russell, o farwa na vhaṅwe vhahashu vha sumbe vha re na vhuḓifhinduleli. Vha gwevhiwa tshifhinga tshilapfu zwi songo fanela dzhele ya ngei Atlanta, Georgia, U.S.A. Lwa tshifhinganyana, zwa vhonala u nga mushumo wa vhathu vha Mudzimu wo ima tse! Vhunzhi ha vhafunzi vha ḽa Vhudzhagane vha takala. Vha ḓivhudza uri samusi “vharangaphanḓa” vho valelwa dzhele, ofisi khulwane ngei Brooklyn dzo valiwa nahone mushumo wa u huwelela wo thivhelwa ngei Amerika na Yuropa, vhenevho Vhagudi vha Bivhili vha dinaho vho “fa”—a vha tsha ḓo dovha vha ri pungaidza. (Nzumb. 11:3, 7-10) Vho vha vho khakha lungafhani!

35. Ndi ngani Yesu o tendela vhatevheli vhawe vha tshi welwa nga maṱhupho nahone o dzhia vhukando vhufhio u itela u vha thusa?

³⁵ Maswina a ngoho o vha a sa zwi ḓivhi uri Yesu o tendela vhathu vhawe vha tshi welwa nga enea maṱhupho nga ṅwambo wa uri nga tshenetsho tshifhinga, Yehova o vha o dzula sa “mufureli wa u ṋwisa tsimbi-tseṱha.” (Mal. 3:3) Yehova na Murwa wawe vho vha vhe na vhungoho ha uri vha fulufhedzeaho vho vha vha tshi ḓo bva kha yeneyo milingo vho kunakiswa nahone vha tshi fanelea khwine u fhira naho hu lini u itela u shumela Khosi. U bva mathomoni a 1919, zwo vha khagala uri muya wa Mudzimu wo ita zwe maswina a vhathu vhawe a humbula uri a zwi konadzei. Vha fulufhedzeaho vho vusuluswa! (Nzumb. 11:11) Zwi vhonala uri nga tshenetsho tshifhinga,  Kristo o ḓadzisa tshipiḓa tshihulwane tsha tshiga tsha maḓuvha a vhufhelo. O vhea “mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali,” ane a vha tshigwada tshiṱuku tsha vhaḓodzwa vhane vha ḓo ranga phanḓa vhathu vhawe nga u phaḓaladza zwiḽiwa zwa muya nga tshifhinga tsho teaho.—Mat. 24:45-47.

36. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri vhathu vha Mudzimu vho vha vha tshi khou vusuluswa nga lwa muya?

³⁶ Wahashu Rutherford na khonani dzawe vho vhofhololwa dzhele nga ḽa 26 March, 1919. Ha mbo ḓi dzudzanywa buthano nga ṅwedzi wa September wonoyo ṅwaha. Ha itwa ndugiselelo dza u gandisa magazini wa vhuvhili, we wa vha u tshi ḓo vhidzwa u pfi The Golden Age. Wonoyo magazini wo vha u tshi ḓo tshimbidzana na une wa pfi The Watch Tower nahone wo vha wo itelwa u tshimbidzwa tsimuni. e Nga wonoyo ṅwaha ha gandiswa khandiso ya u thoma ine ya pfi Bulletin, ine zwino ya vha tshibugwana tsha muṱangano wa Vhutshilo Na Vhuḓinḓa Hashu Ha Vhukriste. U bva mathomoni yo vha i tshi ṱuṱuwedza vhathu uri ye vhuḓinḓani ha tsimu. Ndi ngazwo u bva nga 1919 u ya phanḓa, ho ṱuṱuwedzwa nga maanḓa vhuḓinḓa ha nnḓu nga nnḓu.

37. Miṅwahani ya nga murahu ha 1919, vhaṅwe vho sumbedza hani u sa fulufhedzea?

³⁷ Mushumo wa u huwelela wo bvela phanḓa u tshi kunakisa vhashumeli vha Kristo, ngauri vhane vha ḓihudza vhukati havho vho vha vha songo ḓiimisela u ita wonoyo mushumo une wa dzhielwa  fhasi. Vhe vha vha vha songo ḓiimisela u ita mushumo vho ḓifhambanya na vhane vha fulufhedzea. Miṅwahani ya nga murahu ha 1919, vhaṅwe vha sa fulufhedzei vho sinyuwa nahone vha remba na u tshinya dzina vhashumeli vha Yehova vha fulufhedzeaho, vha ima na vhane vha vha tovhola.

38. U bvelela na u kunda ha vhatevheli vha Kristo kha ḽifhasi zwi ri ṋea vhuṱanzi vhufhio?

³⁸ Hu sa londwi mvutshelo dzenedzo, vhatevheli vha Kristo kha ḽifhasi vho bvela phanḓa vha tshi aluwa nga lwa muya. U bvelela havho hoṱhe, u kunda havho u bva nga tshenetsho tshifhinga, zwi ri ṋea vhuṱanzi ho khwaṱhaho ha uri Muvhuso wa Mudzimu u a vhusa! Ndi nga thikhedzo na phaṱhutshedzo ya Mudzimu fhedzi—ine a ri ṋea nga Murwa wawe na nga Muvhuso wa Vhumessia—hune tshigwada tsha vhathu zwavho vha songo fhelelaho tsha nga kona u kunda Sathane na ano maitele mavhi a zwithu!—Vhalani Yesaya 54:17.

39, 40. (a) Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwine zwa wanala kha ino bugu? (b) Ni nga vhuyelwa hani nga u vhala ino bugu?

³⁹ Kha ndima dzine dza ḓo tevhela, ri ḓo ṱolisisa zwe Muvhuso wa Mudzimu wa zwi khunyeledza kha ḽifhasi ḓanani ḽa miṅwaha u bva tshee wa bebwa ngei ṱaḓulu. Khethekanyo iṅwe na iṅwe ya yeneyi bugu i ḓo amba nga ha sia ḽa mushumo wa Muvhuso fhano kha ḽifhasi. Kha ndima iṅwe na iṅwe, bogisi ḽa u vusulusa ḽi ḓo ri thusa nga muthihi u vhona nḓila ine Muvhuso wa vha wa vhukuma ngayo kha riṋe. Kha ndima dza u phetha, ri ḓo haseledza zwine ra nga zwi lavhelela musi Muvhuso u tshi ḓa tshifhingani tshi ḓaho u itela u fhelisa vhathu vhavhi na u ḓisa paradiso kha ḽifhasi. Ni ḓo vhuyelwa hani nga u guda ino bugu?

⁴⁰ Sathane u ṱoḓa u kumbuludza lutendo lwaṋu kha Muvhuso wa Mudzimu. Fhedzi Yehova u ṱoḓa u khwaṱhisa lutendo lwaṋu uri lu ni tsireledze na u ni ita uri ni dzule no khwaṱha. (Vhaef. 6:16) Nga zwenezwo, ri ni ṱuṱuwedza uri ri gude ino bugu nga vhuronwane. Dzulani ni tshi ḓivhudzisa uri ‘Naa Muvhuso wa Mudzimu ndi wa vhukuma kha nṋe?’ Arali wa vha wa vhukuma kha inwi zwino, zwi vhonala uri ni ḓo vha ni hone, ni tshi khou tikedza wonoyo Muvhuso nga u fulufhedzea na nga mafulufulu, nga musi une muṅwe na muṅwe ane a khou tshila a ḓo vhona uri Muvhuso wa Mudzimu ndi wa vhukuma nahone u khou vhusa!