1, 2. (a) Ana ni cakutendekwa cekulungwa capi cacatendekwe mu mbili ja ŵandu? (b) Ligongo cici yili yangasimonjesya kuti pangali mundu juŵaciŵeni cakutendekwaco?

 Ana mpaka apikane wuli ali mkutama mundaŵi jakuti yindu yikucenga mnope mumbili ja ŵandu? Aganicisye ayi, yikaŵe kuti ŵatemi mundaŵi jakucengaku, ana akakombwele kumanyilila yayatendekasisye kucengako? Mwine ngamkanakombola kumanyilila. Ŵandu alembile mabuku gamajinji gakusala yayatendekasisye kuti maulamusi gejinji munyumamu gamale. Nambo kaŵilikaŵili ŵandu nganamanyililaga yayatendekasyaga. Ndaŵi syejinji yeleyi yatendekwaga m’nyumba sya mayimwene, mwakucinganganila nduna sya mwenye soni m’maofesi ga boma. Kucenga kweleku kukusakwaya umi wa ŵandu ŵajinji.

² Pana cakutendekwa cine cekulungwa mnope cacatendekwe mumbili ja cilambo capasi. Cakutendekwaci cikwayiye umi wa ŵandu ŵajinji. Nambo yeleyi yatendekwe ŵandu ali ngakuyiwona. Pelepa tukuŵeceta yakupagwa kwa Ucimwene wa Mlungu kwinani. Pamkaŵapa Ucimwene wa Umesiya waŵawusasile kala, ucimasya maboma gosope gagakulamulila pacilambopa. (Aŵalanje Daniele 2:34, 35, 44, 45.) Pakuŵa kuti ŵandu nganakuwona kupagwa kwa Ucimwenewu, ana tujile kuti Yehofa nganiŵasalila ŵandu cakutendekwaci? Ana kapena jwalakwe ŵakosecelesye ŵandu ŵakwe ŵakulupicika yakupagwa kwa Ucimwenewu mkanipaŵe? Kwende tulole.

3-5. (a) Ana “jwamtenga jwacilanga” jwakumkolanga pa Malaki 3:1, ali ŵani? (b) Ana ni cindu capi cacasosekwaga kutendekwa “jwamtenga jwacilanga” mkanayice m’nyumba jakulambilila?

³ Yehofa aŵele ali mkwakosecelesya ŵandu ŵakwe yakupagwa kwa Ucimwene wa Umesiya kutandila kalakala. Mwacisyasyo, aganicisye yakulocesya yayili pa Malaki 3:1 yakuti, “Tinjitumisya jwamtenga jwangu kuti akalinganyicisye une litala. Kaneko mwacisisimucisya Ambuje ŵimkwasosasosawo taciyika ku Nyumba jakwe. Jwamtenga [“Jwamtenga jwacilanga,” NW] jumkusosa kumwonajo taciyika ni kulalicila ya cilanga cangu.”

⁴ Pakwanilicika kwa lilembali masiku agano, ana Yehofa, “Ambuje,” ŵayice cakaci kukwendela maluŵala ga ŵandu ŵakutumicila m’nyumba jakulambila jausimu ja pacilambo capasi? Yakulocesyayi yikusala kuti Yehofa caciyika ni “jwamtenga jwacilanga.” Ana jweleju ŵaliji ŵani? Pangali jwine, nambo Yesu Klistu, Mwenye jwa Umesiya. (Luka 1:68-73) Mpela Jwakulamulila jwasambano, Yesu  jwasosekwaga kuti ajendele ni kwaswejesya ŵandu ŵa Mlungu pacilambo capasi.—1 Petulo 4:17.

⁵ Ana “jwamtenga” jwine jwandanda kumkolanga pa Malaki 3:1 ali ŵani? Jwamtengaju jwasosekwaga kuwonecela, Mwenye jwa Umesiya mkanawonecele. Mkaniciyice caka ca 1914, ana pana jwalijose “juŵalinganyisye litala” Mwenye jwa Umesiya mkanayice?

6. Ana ŵani ŵaŵakamwile masengo mpela jwamtenga juŵawonecele kundanda kukwakosecelesya ŵandu ŵa Mlungu yindu yakusogolo?

⁶ Buku ajino pajikusala mbili jakusangalasya ja ŵandu ŵa Yehofa ŵa masiku agano, ni pacitupate kwanga kwa yiwusyo yeleyi. Mbiliji jikulosya kuti ca kumbesi kwa yaka ya m’ma 1800, kakuga kamwana ka ŵandu ŵakulupicika katandite kuwonecela. Kaliji kakuga ka Aklistu ŵasyesyene kakawonecele pasikati pa Aklistu ŵajinji ŵaunami. Kakugaka katandite kumanyika kuti Ŵakulijiganya Baibulo. Ŵakulongolela kakugaka ŵaŵaliji Charles T. Russell ni acimjakwe, ŵalosisye kuti ali “jwamtenga” juŵamsasile kuti cacalongolelaga ŵandu ŵa Mlungu mwausimu soni kwakosecelesya yakutendekwa yamsogolo. Kwende tulole matala mcece mwaŵatendele yeleyi ‘jwamtengaju.’

7, 8. (a) Ana mu yaka ya m’ma 1800, ŵani ŵaŵatandite kusisya pelanga cijiganyo cakuti mundu pawile, pana cindu cine cacikusapitilisya kuŵa ni umi? (b) Ana yijiganyo yine yapi yele M’bale C. T. Russell ni acimjakwe ŵalosisye pelanga kuti yaliji yaunami?

⁷ Ŵakulijiganya Baibuloŵa ŵamŵendaga Mlungu kuti ŵalongolele pakulijiganya. Ŵakambilanaga ni kamulana cimo, kaneko ŵalembaga songa sya usyesyene syapatilesyo ni kusiwandisyaga. Kwa yaka yejinji, dini syasyalikolangaga kuti sya Ciklistu syaliji m’cipi causimu. Yejinji mwa yijiganyo yakwe yatyocelaga ku dini syanganisikulupililaga Ciklistu. Cisyasyo cakumanyika mnope panganiji cili cijiganyo cakuti mundu pawile, pana cindu cine cacikusakopoka mwa mundujo, cacikusapitilisya kuŵa ni umi kwine kwakwe. Ca m’ma 1800, ŵandu ŵakuwona mtima ŵakuŵalanjika ŵaŵalijiganyaga Baibulo, ŵaciwungunyisye cijiganyoci ni ŵayiweni kuti cili cangakamulana ni Maloŵe ga Mlungu. Ŵandu mpela, Henry Grew, George Stetson, soni George Storrs, ŵalembile soni kwiganya mwakulimba mtima ngani jakusisya cijiganyo caunami ca Satanaci. a Yaŵatesile jemanjaji yamkamucisye mnope C. T. Russell ni acimjakwe.

⁸ Kakuga ka Ŵakulijiganya Baibuloka, kapatilesoni kuti yijiganyo yine yakukamulana ni cijiganyo cakuti mundu akusapitilisya kuŵa ni umi pawile, yaliji yakusokonasya soni yaunami. Mwacisyasyo, yine mwa yijiganyoyi yili yakuti ŵandu wosope ŵambone akusajawula kwinani soni kuti Mlungu akusalagasya misimu ja ŵandu ŵakusakala ku moto kwandaŵi josope. Russell ni acimjakwewo, mwakulimba mtima ŵasisisye pelanga yijiganyo yaunamiyi mwakulemba ngani syakulekanganalekangana, mabuku, magasini, yipepala, soni pakulalicila.

9. Ana magasini ga Zion’s Watch Tower galosisye camtuli kuti cijiganyo ca Utatu cili caunami?

⁹ Ŵakulijiganya Baibuloŵa ŵalosisyesoni pelanguka kuti cijiganyo ca Utatu caciwandile mnope pacilambopa cili caunami. Magasini ja Zion’s Watch Tower ja 1887 jatite, “Malemba gakusasala mwakupikanika cenene kulekangana nambosoni unasi usyesyene wawupali pasikati pa Yehofa ni Ambuje ŵetu Yesu.” Nganiji jasasilesoni kuti yaliji yakusimonjesya kuti “ŵandu ŵajinji ŵawandisyaga soni kwiticisya  cijiganyo ca Utatu cakuti mwa Milungu jitatu mwana Mlungu jumo, nambosoni mwa Mlungu jumo mwana Milungu jitatu. M’yoyo, yeleyi yagambaga kulosya kuti dini syaliji m’lugono pele m’magongo jwasiŵisile mu ujinga wa yijiganyo yaunamiyi.”

10. Ana magasini ga Sanja ja Mlonda galosisye camtuli kuti caka ca 1914 ciciŵa capajika?

¹⁰ Cakulinga ca magasini ja Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (jatukujikolanga kuti Sanja ja Mlonda masiku agano) cakwayaga mnope yakukwanilicikwa kwa yakulocesya ya kuŵapo kwa Klistu. Ŵasagulwe ŵakulupicika ŵaŵalembile magasiniji, ŵayiweni kuti yakulocesya ya Daniele yakwamba “Ndaŵi 7,” yaliji yakamulana mnope ni ndaŵi ja kwanilicikwa kwa cakulinga ca Mlungu ca Ucimwene wa Umesiya. Cakundanda kwa yaka ya m’ma 1870, jemanjaji ŵayiweni kuti caka ca 1914 ciciŵa mbesi ja ndaŵi 7. (Dan. 4:25 NW; Luk. 21:24) Atamose kuti abale ŵetu ŵa mundaŵiji nganapikanicisyaga yosope pakwamba ya cakaci, nambope ŵalalicilaga m’mikuli jejinji yaŵayimanyililagayo. Mwamti yeleyi yikusatukamucisyasoni m’weji masiku agano.

11, 12. (a) Ana M’bale Russell ŵayamicile ŵani ligongo lya yindu yaŵajiganyaga? (b) Ana masengo gaŵakamwile M’bale Russell ni acimjakwe, mkaniciyice caka ca 1914, galiji gakusosekwa mwamtuli?

¹¹ Russell soni acimjakwe ŵakulupicika nganalilapililaga ligongo lyakumanyilila soni kupikanicisya usyesyene wa m’Malemba. Nambo jwalakwe ŵayamicile acimjakwe ŵa munyuma ŵaŵamkamucisye kupikanicisya yeleyi. Kupunda pelepa, jwalakwe jwayamicile  mnope Yehofa Mlungu, jwakwete ukumu wakwajiganya ŵandu ŵakwe yakusosekwa kumanyilila soni ndaŵi jakusosekwa kuyimanyilila yinduyo. Mwangakayicila, Yehofa ŵajaliwe kulipeleka kwa Russell ni acimjakwe pakwakamucisya ŵandu kumanyilila usyesyene. Payamalaga yaka, jemanjaji ŵaliji ali alilekangenye ni dini syasyalikolangaga kuŵa sya Ciklistu.

¹² Acalume ŵakulupicikaŵa ŵakamwile masengo gamakulungwa gakuwucenjela usyesyene mkaniciyice caka ca 1914. Patukulola yayatendekwe kalakala, magasini ja Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ja November 1, 1917, jasasile kuti, “Ŵandu ŵajinji masiku agano, agopwece mu ukapolo wa woga, wawukusayika ligongo lyacijiganyo cakuti Mlungu cacilagasya misimu ja ŵandu kumoto soni agopwece ku yijiganyo yine yaunami . . . Usyesyene wawatandite yaka yakupunda 40 munyumumo ukwendelecela soni ucijendelecelape kula mpaka uli ugumbele cilambo cosope. Atamose kuti ŵandu ŵakusisya akusalingalinga kuwulekasya usyesyenewo kuwanda pacilambo cosope capasi, nambo nganaŵa akombwele.”

13, 14. (a) Ana “jwamtenga” jwakosecelesye ŵandu ya Ucimwene wa Umesiya mulitala lyapi? (b) Ana tukulijiganya cici kutyocela kwa abale ŵetu ŵakalaŵa?

¹³ Ana akuganicisya kuti yikakombolece camtuli kwakosecelesya ŵandu kuŵapo kwa Klistu yikaŵe kuti nganamanyilila kulekangana kwakupali pasikati pa Yesu ni Atatigwe, Yehofa? Kusala yisyene ngamkaniyikomboleka. Yikaŵe kuti ŵandu ŵakulupililaga yakuti ŵandu wosope akusakola msimu wangawa, ngaŵaga yakuti ŵandu ŵakuŵalanjikape ŵakusamkuya Klistu ni ŵacacipedwa mtuka wapenani wa umi wangawawu, ana yikakombolece kwakosecelesya yakuŵapo kwa Klistu? Nambi wuli yikaŵe kuti ŵakulupililaga cijiganyo cakuti Mlungu akusiŵajoca ŵandu pa moto kwangamala, ana yikakombolece kwakosecelesya? Kusala yisyene mkaniyikomboleka kwakosecelesya yakuŵapo kwa Klistu. Mwangakayicila “jwamtenga” jwalinganyisye litala lyakwika kwa Mwenye jwa Umesiya.

¹⁴ Uli pakwamba ya m’weji masiku agano? Ana tukulijiganya cici kwa abale ŵetu ŵa m’yaka 100 yipiteyo? M’wejisoni tukusosekwa kuŵa ŵakulipeleka mnope pakuŵalanga soni kulijiganya Maloŵe ga Mlungu. (Yoh. 17:3) Ŵandu ŵa m’cilamboci pakunonyela mnope yindu yakucilu, nikusoŵaga yakulya yausimu, kwende m’weji tujendelecele kusacilila mnope cakulya causimu.—Aŵalanje 1 Timoteo 4:15.

15. Ana Ŵakulijiganya Baibulo ŵamanyilile yamtuli mkupita kwa ndaŵi? (Alolesoni maloŵe gamwiŵanda.)

¹⁵ Ŵakulijiganya Baibulo ŵajiganyaga kuti yaliji yakusosekwa kuti ŵandu akopoce mu dini syaunami. Mu 1879, magasini jine ja Sanja ja Mlonda jasasile yakwamba “dini ja Babulo.” Ana jaŵecetaga ya acipapa? Dini ja Cikatolika? Kwa yaka yejinji, dini sine sya Ciklistu syaŵele sili mkusala kuti Babulo jwakusamkolanga mu yakulocesya ya m’Baibulo akusajimila Dini ja Cikatolika. Nambo Ŵakulijiganya Baibulo ŵatandite kumanyilila kuti dini syosope syasikusalikolanga kuŵa sya Ciklistu sili “Babulo” jwa masiku agano. Ligongo cici? Ligongo dini syosope syajiganyaga yaunami mpela yatuyikolasile  kundanda. b Mkupita kwandaŵi, mabuku getu gatandite kusala mwangapita mumbali yaŵasosekwaga kutenda ŵandu ŵaŵakwete mitima jambone ŵele ŵaliji mu dini ja Babulo.

16, 17. (a) Ana buku jetu jine soni magasini ja Sanja ja Mlonda yakamucisye camtuli ŵandu kuleka kamulana ni dini syaunami? (b) Ana cindu capi cacatendekasisye kuti yakalamusyayi yikaŵa yamacili? (Alole maloŵe gamwiŵanda.)

¹⁶ Mwacisyasyo, m’buku jetu jine, (Millennial Dawn, Volume III) ja mu 1891, pakulondesya yakuti Mlungu jwamkanile Babulo jwa masiku agano jatite, “Dini syosope syakulikolanga kuŵa sya Ciklistu sikanidwe.” Jasasilesoni kuti wosope “ŵangakukamulana ni yijiganyo yakwe yaunami soni yitendo yakwe akusosekwa kulilekanganya ni jwalakwe.”

¹⁷ Mu January 1900, magasini ja Sanja ja Mlonda jajamwice ŵandu ŵele nganatyosya mena gawo ku dini syasyalikolangaga kuŵa sya Ciklistu ni kulikululucilaga pakusala kuti, “Ngati usyesyene nawumanyi, soni une ngusasimanikwaga pamisongano jine.” Nambo munganijo mwaliji ciwusyo cakuti, “Ana yili yakuŵajilwa kuti mundu aŵe mu usyesyene ndaŵi jijojosoni nikuŵa mu Babulo?” Ana yeleyi ni yakusosekwa kuti mundujo atende, . . . soni ana Mlungu mpaka asangalale soni kwiticisya yeleyi? Kusala yisyene iyayi. Mundu pajinjile mu dini akusaŵa kuti atesile cilanga peswela ni dinijo, soni akusosekwa kuya mwakulupicika cilicose cakwayana ni cilanga celeci mpaka, . . . pakusala pelanga kuti alesile dinijo.” Maloŵe gelega gaŵele gamacili kwa yaka yejinji. c Ŵakutumicila ŵa Yehofa akusosekwa kuleka cilicose cakwayana ni dini jaunami.

18. Ligongo cici yaliji yakusosekwa kuti ŵandu akopoce mu Babulo Jwamkulungwa?

¹⁸ Yikaŵe kuti ŵandu nganiŵakalamusya mwakuwilisyawilisya yakopoka mu Babulo Jwamkulungwa, ana Klistu, Mwenye jwakusagulidwa nakalisimene likuga lya ŵasagulwe pacilambopa ali ŵakosece? Iyayi. Tukuŵeceta yeleyi ligongo lyakuti, Aklistu ŵalilekangenye ni Babulo ni ŵampaka amlambile Yehofa “mumsimu ni mu usyesyene.” (Yoh. 4:24, NW) Ana m’wejisoni masiku agano tuli ŵakusimicisya kuti tukakamulanaga ni dini jaunami? Kwende tujendelecele kupikanila lilamusi lyakuti, “Jemanja ŵandu ŵangu mkopoce mu msindamo.”—Aŵalanje Ciwunukuko 18:4.

19, 20. Ana magasini ga Sanja ja Mlonda galimbikasisye camtuli ŵandu ŵa Mlungu kuti asonganeje pampepe pakusaka kuti amlambileje Mlungu?

¹⁹ Ŵakulijiganya Baibuloŵa ŵajiganyaga kuti ŵakulupilila wosope ŵasosekwaga kusongana pampepe kuti amlambileje Mlungu naga yili yakomboleka. Kwamba kutyoka mu dini jaunami ngaŵa kwakwanila kwa Aklistu ŵasyesyene. Akusosekwasoni kuti ajigaleje mbali pakulambila kusyesyene. Magasini gandanda ga Sanja ja Mlonda galimbikasyaga ŵakuŵalanga kuti asonganeje pampepe pakulambila. Mwacisyasyo, mu July 1880, M’bale Russell, pamisongano jaŵajendele, ŵasasile kuti kusongana pampepe kwaliji kwakulimbikasya. Jwalakwe jwalimbikasisye ŵakuŵalanga kuti atumisyeje makadi gakusala mwakwawulila pasogolo. Kaneko yayalembedwaga pa makadi gane ŵayiwandisyaga kupitila m’magasini. Ana cakulinga cakwe caliji cici? M’bale Russell jwatite, “Kuti wosope tumanyilile . . . yakutenda Ambuje pakwakamucisya jemanja kwawula pasogolo soni naga akwendelecela kusongana yimpepe ni ŵakulupilila acimjawo.”

 ²⁰ Mu 1882, magasini jine ja Sanja ja Mlonda jakwete mtwe wakuti “Kusongana Pampepe.” Mtwewu walimbikasisye Aklistu kupitilisya kusongana “kuti ajiganyaneje soni kulimbikasyana jwine ni mjakwe.” Jasasilesoni kuti, “Yangali kandu kuti jwine ali jwamlijiganye kapena akusamanyilila kutenda yindu cenene pasikati pawo. Jwalijose akusosekwa kwika ni Baibulo, cipepala ni cakulembela, soni naga akusaka kuwungunya maloŵe, akamulicisyeje masengo mbali ja kumbesi ja Baibulo jakwakamucisya kumanyilila pagali maloŵego, . . . mwampaka akombolele. Mpaka asagule mtwe, kaneko aŵende cikamucisyo ca msimu kuti apikanicisye nganijo. Kaneko aŵalanje ni aganicisye yaŵalasileyo soni alandanyeje yalisasile lilemba line ni lijakwe. Mwangakayicila yeleyi yicakamucisya kumanyilila usyesyene.”

21. Ana mpingo wa ku Allegheny, walosisye cisyasyo cambone capi pangani jamisongano soni kutenda maulendo ga ubusa?

²¹ Ŵakulijiganya Baibuloŵa likulu lyawo lyaliji mumkuli wa Allegheny ku Pennsylvania, m’cilambo ca United States. Abaleŵa paŵaliji kweleku ŵalosisye cisyasyo cambone cakusongana pampepe pakulosya kupikanila maloŵe ga Mlungu gakusimanikwa pa Ahebeli 10:24, 25. (Aŵalanje.) M’bale jwacikulile, Charles Capen juŵatendaga nawo misonganoji ali mnyamata, pakumbucila yayatendekwaga jwalembile kuti, “Ngukumbucilape lilemba line lyaŵalilembile pepupa  pa nyumba jakutendela misongano ja likuga. Lilemba lyakwe lyaliji lyakuti, ‘Mkwete mwalimu kapena kuti mkwiganya jumpepe, jwali Klistu, soni wosope mli abale.’ Lilembali lyaliji lyangaliŵalicika kwa une. M’likuga lya Yehofa, pangali kulekangana pasikati pa ŵa maudindo ni ŵandu ŵane mumpingo.” (Mat. 23:8) M’bale Capen ŵasasilesoni kuti misongano jaliji jakulimbikasya soni kuti abale ni alongo ŵalimbikasyanaga. Jwalakwe jwasasilesoni kuti M’bale Russell jwaliji jwakulimbicila pakutenda maulendo gakucinga kwa jwalijose mumpingo.

22. Ana ŵandu ŵakulupicika ŵatesile yamtuli ali ŵalimbikasisye kuti asimanikweje pamisongano jaciklistu? (b) Ana m’weji tukulijiganya yamtuli kwa jemanjajo?

²² Ŵandu ŵakulupicika ŵakuyaga cisyasyo cambone ca abaleŵa cakusongana soni ŵapikanilaga yaŵajiganyaga abaleŵa. Yakuyicisya yakwe yaliji yakuti mipingo japagwile m’mikuli jine, mpela ku Ohio ni ku Michigan. Kaneko mipingo japagwilesoni kumpoto kosope kwa America ni m’yilambo yine. Agambe ganicisya, Ana yikakombolece kuti ŵandu ŵakulupicikaŵa akosecele kwika kwa Klistu yikaŵe kuti nganajiganyidwa kupikanila lilamusi lyakuti asonganeje pampepe? Kusala yisyene ngamkaniyikomboleka. Ana mpaka tulijiganye cici pelepa? Tukusosekwa kuŵa ŵakusimicisya kusimanikwa pamisongano jaciklistu ndaŵi syosope. Soni tukamulicisyeje masengo upile uliwose wakulambila yalumo ni acimjetu soni tulimbikasyaneje mwausimu jwine ni mjakwe.

23. Ana magasini ga Sanja ja Mlonda gasasile mwangapita mumbali ciwundo capi pangani jakuti ŵasagulwe akusosekwasoni kulalicilaga usyesyene?

²³ Ŵakulijiganya Baibulo ŵajiganyaga kuti ŵasagulwe wosope akusosekwa kulalicilaga usyesyene. Mu 1885 magasini ja Sanja ja Mlonda jasasile kuti, “Tukaliŵalilaga kuti jwamsagulwe jwalijose ŵasagwilwe kuti alalicileje. (Yes. 61:1) Welewu ukusakolanjidwa kuti undumetume.” Magasini ja mu 1888 jatite, “Masengo getu gali  gakumanyika cenene.  . . Naga tukukana masengoga, soni kulipatila magongo gakulikululucila kuti tukatenda masengoga, nikuti tuli ŵakutumicila ŵaulesi ŵangatukuŵajilwa kuŵa ŵasagulwe.”

24, 25. (a) Atamose kuti M’bale Russell ni acimjakwe ŵalimbikasyaga ŵandu kulalicila, ana ŵatesilesoni yindu yine yapi? (b) Ana kopotala jwine jwasasile yamtuli yamasengo gakulalicila pandaŵi jele magalimoto galiji gamnono?

²⁴ M’bale Russell ni acimjakwe nganagamba kwalimbikasya ŵandu kulalicila, nambosoni ŵatandite koposya tumapepala twa mtwe wakuti, Bible Students’ Tracts (Tumapepala twa Ŵakulijiganya Baibulo), twele panyuma pakwe twakolanjidwe kuti Old Theology Quarterly (Yijiganyo Yakala ya Mlungu). Ŵakuŵalanga magasini ja Sanja ja Mlonda ŵapocele tumapepalatu kuti ŵagaŵileje ŵandu mwalulele.

²⁵ Ŵandu ŵaŵalipelekaga kamula masengo gakulalicilaga mwandaŵi syosope ŵakolangaga kuti makopotala. Soni M’bale Charles Capen, jwatumkolasile kala jula, jwaliji jumo mwa ŵanduŵa. Jwalakwe jwasasile kuti, “Nakamulicisyaga masengo mapu ga ciwanja cakuwungunya ya litaka soni maganga ca ku Amerika, kuti gangamucisyeje pakulalicila m’mikuli ja ku Pennsylvania. Mapuga galosyaga misewu josope. Yeleyi yangamucisyaga kwenda m’mikuli josope wapasi.” Ndaŵi sine najendaga masiku gatatu mumkuli wosope ndili mkuwusya ŵandu ŵaŵagasakaga mabuku getu gamtundu wine (Studies in the Scriptures). Kaneko natendega hayala haci ni kangolo kakwe pakupita m’cipeleka mabukuga. Ndaŵi syejinji pakuswele napataga malo kwa acinamalima. Ndaŵi jeleji magalimoto galiji mkanigawande.”

26. (a) Pakosecela Ulamusi wa Klistu, ligongo cici ŵandu ŵa Mlungu ŵasosekwaga kamula nawo masengo gakulalicila? (b) Ana yiwusyo yapi yatukusosekwa kuliwusya?

²⁶ Kuti mundu akamule masengo gakulalicilaga mwakulimbicila, ŵasosekwaga kulimba mtima soni kulipeleka. Ana yikakombolece kuti Aklistu ŵasyesyene akosecele kuŵapo kwa ulamusi wa Klistu, yikaŵe kuti nganajiganyidwa yakusosekwa kwa masengo gakulalicila? Kusala yisyene ngamkaniyikomboleka. Nambosoni masengoga galiji gakuti gaciŵa cimanyilo cekulungwa cakuŵapo kwa Klistu. (Mat. 24:14) Ŵandu ŵa Mlungu ŵasosekwaga kwakosecelesya kuti agawoneje masengo gakulupusya umiga kuŵa gakusosekwa mnope paumi wawo. M’wejisoni mpaka yiŵe cenene kuliwusya kuti, ‘Ana masengo gakulalicila ngusagawona kuŵa gakusosekwa mnope paumi wangu? Ana ngusalijima yindu yine ni cakulinga cakuti ngamule nawo mwakwanila masengoga?’

27, 28. Ana ndumetume Yohane ŵayiweni yindu yapi m’mesomkulola? (b) Ana Satana ni yiŵanda yakwe ŵatesile cici Ucimwenewu uli upagwile?

²⁷ Kaneko caka cakusosekwa mnope ca 1914 cakwanile. Mpela mwatusalile kundanda kwa mtwewu, pangali mundu juŵayiweni yindu yakutesya lung’wanu yayatendece kwinani. Nambope ndumetume Yohane, jwapocele mesomkulola gakulondesya yakutendekwayi. Aganicisye ayi, Yohane akuciwona “cimanyilo cekulungwa” kwinani. “Jwamkongwe” jwa Mlungu jwali likuga lya yakupanganyidwa yausimu kwinani, akwete msigo kaneko akuŵeleka mwanace jwamlume. Malemba gakusatusalila kuti mwanace jwamlume jwa m’mesomkulolaju, pamkaŵa “cacilongolela mitundu josope ni ndodo ja cisyano.” Nambope panyuma pakupagwa mwanacejo, “ŵajigalidwe mwacitemacitema nikumjawusya kwa Mlungu soni pacitengu cakwe caucimwene.” Kaneko kwinani kwapikanice maloŵe gagumila kuti,  “Sambano cikulupusyo soni macili ni Ucimwene wa Mlungu jwetu soni ulamusi wa Klistu yiyice.”—Ciw. 12:1, 5, 10.

²⁸ Mwangakayicila, yaŵayiweni Yohane m’mesomkulolayi yaliji kupagwa kwa Ucimwene wa Umesiya. Cakutendekwaci caliji cakusangalasya mnope, nambo ngaŵa kwa jwalijose. Satana ni yiŵanda yakwe yaputile ngondo jakulimbana ni malayika gakulupicika gagaliji ku mbali ja Mikaele kapena kuti Klistu. Ana yakuyicisya yakwe yaliji yamtuli? Tukusaŵalanga kuti, “Cingwena cekulungwa cakalakala cila cagwisidwe pa cilambo capasi pano. Celeci ni cele cikusaŵilanjidwa kuti Jwakusakala kapena Satana, cele cilambwisye ŵandu ŵa pa cilambo cosope capasi. Caponyedwe pa cilambo pampepe ni malayika gakwe gosope.”—Ciw. 12:7, 9.

29, 30. Panyuma pakuti Ucimwene wa Mlungu upagwile, ana yindu yacenjile camtuli (a) pa cilambo capasi? (b) kwinani?

²⁹ Yaka yejinji mkaniciyice caka ca 1914, Ŵakulijiganya Baibulo ŵasalaga kuti yakusawusya yicitanda m’cakaci. Nambope nganamanyililaga cenene mwayicitendecela yaŵasalagayi. Mwakamulana ni mesomkulola ga Yohanega, Satana ŵatandite kola macili mnope mu yakutendekwa ya ŵandu m’cakaci. Pakwamba ya mesomkulolaga Baibulo jikusati, “Mkwete likungu, cilambo capasi ni nyasa, pakuti Satana atulucile kwa jemanja. Ali jwawukali mnope ligongo akumanyilila kuti jigambile kumsigalila ndaŵi panandipe.” (Ciw. 12:12) M’caka ca 1914, ngondo jandanda ja pacilambo cosope capasi jatandite soni cimanyilo ca kuŵapo kwa Klistu mpela Mwenye jwakulamulila catandite kukwanilicikwa pacilambo cosope capasi. “Masiku gambesi” ga cilambo cakusakalaci gatandite.—2 Tim. 3:1.

³⁰ Nambope kwinani kwaliji kwana kusangalala. Satana ni yiŵanda yakwe ŵatopwele kwinani. Yohane jwalembile kuti, “Myoyo sengwani kapena kuti sangalalani, Cilambo cakwinani pampepe ni ŵakutama kweleko.” (Ciw. 12:12) Ligongo lyakuti Satana ni yiŵanda yakwe ŵatyosisye kwinani soni Yesu ŵaŵele Mwenye, nikuti Ucimwene wa Umesiya waliji wakoseka kutanda kukamula masengo kwa ŵandu ŵa Mlungu pacilambo capasi. Ana Ucimwenewu wasosekwaga kutenda cici? Mpela mwatusalile kundanda kwa mtwewu, Klistu mpela “jwamtenga jwacilanga,” candanda ŵasosekwaga kwaswejesya ŵakutumicila ŵa Mlungu pacilambo capasi pano. Ana yeleyi yagopolelaga cici?

31. Ana Malaki jwasasile yamtuli mkanipaŵe yakwamba ndaŵi jakuswejesyedwa? (b) Ana yakulocesyayi yatandite kwanilicikwa mwamtuli? (Alolesoni maloŵe gamwiŵanda.)

³¹ Jwakulocesya Malaki jwasasile mkanipaŵe kuti ndaŵi ja kuswejesyaji jiciŵa jakusawusya. Jwalakwe jwalembile kuti, ‘Ana ŵani ŵatacipakombola kupimilila kapena kuti kupilila palisiku lyakwika kwakwe? Ana ŵani tacipakombola kwima pitaciwonecelapo? Taciŵa mpela moto wa paciwukutila wakusanyelenyendulila yisyano soni mpela sopo jwakulimbangana.’ (Mala. 3:2) Maloŵega galiji gakuwona, ligongo lyakuti kutandila mu 1914 ŵandu ŵa Mlungu pacilambopa ŵasimene ni yakulingwa soni yakusawusya yekulungwa mwakutotoganya. Ngondo jandanda ja pacilambo cosope jili mkati, Ŵakulijiganya Baibulo ŵajinji ŵalagasidwe mnope soni kuŵicidwa mu ukaidi. d

32. Ana yakusawusya yapi yayatendekwe pasikati pa ŵandu ŵa Mlungu mu 1916?

 ³² Nombe mkati mwa likuga yindu yasokonecelesoni. M’bale Russell, jwawile mu 1916, ali akwete yaka 64. Yeleyi yatendekasisyesoni ŵandu ŵa Mlungu ŵajinji kuti alaje nganisyo. Ciwa cakwe calosisye kuti ŵandu ŵane ŵamjegamilaga mnope mundu jumo. Atamose kuti M’bale Russell nganasakaga kuti ŵandu amcimbicisyeje camti m’yoyo, nambope ŵandu ŵajinji ŵakwete nganisyo syakumlambila. Ŵajinji ŵaganisisye kuti ngajendelecelasoni kupikanicisya usyesyene ligongo lya ciwa cakwe. Soni ŵane ŵatumbile mnope mwamti nganasakaga kuti likuga lijawuleje pasogolo. Nganisyo syelesi syatendekasisye kuti papagwe ŵakusapuka m’likugali.

33. Ana ŵandu ŵa Mlungu ŵalinjidwe mwamtuli yindu yaŵajembeceyaga yili yilepelece?

³³ Cakulingwa cine caliji kulepelecekwa kwa yindu yaŵajembeceyaga. Atamose kuti yagasasile magasini ja Sanja ja Mlonda yakuti caka ca 1914 ciciŵa kumala Kwandaŵi sya Ŵakusa yaliji yisyesyene, nambope abalewo nganapikanicisya cenene yakutendekwa ya m’cakaci. (Luk. 21:24) Jemanjaji ŵaganisyaga kuti m’cakaci, Klistu cacijigala likuga lyakwe lya ŵasagulwe nikwawula nalyo kwinani kuti akalamulileje yalumo ni jwalakwe. Nambo yaŵajembeceyagayi nganiyitendekwa. Kundanda kwa caka ca 1917, Sanja ja Mlonda jasasile kuti yaka 40 yagowola yicimala ca mkatikati mwa caka ca 1918. Nambo masengo gakulalicila nganigamala. Masengoga gapitilisye kwawula pasogolo mpaka kupunda cakaci. Magasiniji jasasile kuti ndaŵi jakugowola jamasile nambo jasigele ndaŵi jakuwulula. Nambope ŵajinji ŵalesile kumtumicila Yehofa ligongo lyakutenguka.

34. Ana cakulingwa cakutesya woga capi cacatendekwe mu 1918? (b) Ligongo cici acimlongola ŵa dini syasyalikolangaga kuŵa sya Ciklistu, ŵaganisyaga kuti masengo ga ŵandu ŵa Mlungu gamasile?

³⁴ Mu 1918 mwatendekwesoni cakulingwa cakutyesya woga. M’bale J. F. Rutherford juŵajinjile m’malo mwa C. T. Russell pakwalongolela ŵandu ŵa Mlungu, jwataŵidwe pampepe ni abale ŵane ŵa maudindo ŵakwana 7. Jemanjaji ŵalamulidwe mwangali cilungamo kuti akatame ku ukaidi kwandaŵi jelewu mumsinda wa Atlanta, ku Georgia, m’cilambo ca United States. Kwa kandaŵi, masengo ga ŵandu ŵa Mlungu gawonece mpela gasokonecele. Acimlongola ŵajinji ŵa dini syasyalikolangaga kuŵa sya Ciklistu ŵasangalele. Acimlongolaŵa ŵaganisyaga kuti kakuga ka Ŵakulijiganya Baibulo kaŵakawonaga mpela kakusokonasya “cikawe,” soni kuti ngakapitilisya kwajogoya ni yijiganyo yakwe. Jemanjaji ŵaganisyaga yeleyi ligongo lyakuti abale “ŵa maudindo,” ŵataŵile, likulu lyetu ku Brooklyn ŵaliwugele soni kuti masengo gakulalicila ku America ni ku Europe ŵagalekasisye. (Ciw. 11:3, 7-10) Nambo kweleku kwaliji kulilambusya.

35. Ligongo cici Yesu ŵakundile kuti ŵakumkuya ŵakwe asimane ni yakusawusya? (b) Nambi jwalakwe ŵatesile yamtuli pakusaka kwakamucisya?

³⁵ Acimmagongo ŵa usyesyeneŵa nganamanyilila kuti Yesu ŵakundile yakusawusya yeleyi kwatendecela ŵandu ŵakwe ligongo lyakuti Yehofa ŵatemi pasi “mpela jwa pa cipala jwakwenga silifa.” (Mala. 3:3) Yehofa soni Mwanace jwakwe ŵaliji ŵakusimicisya kuti abale ŵakulupicikaŵa capunde yakulingwa yakuwoneka mpela motoyi, ali ŵaswejele soni ŵakuŵajilwa kumtumicila Mwenye kupundana ni mwaŵaŵelele pandanda. Kutandila cakundanda kwa caka ca 1919, yaliji yakuwonecela cenene kuti msimu wa Mlungu watesile yindu mwakulekangana ni mwaŵaganicisyaga acimmagongo ŵa  ŵandu ŵa Mlungu. Ŵandu ŵakulupicika ŵa Mlunguŵa ŵapatilesoni macili. (Ciw. 11:11) Pandaŵiji, Klistu ŵakwanilisye cimanyilo cekulungwa ca masiku gambesi. Jwalakwe jwasagwile “jwamasengo jwakulupicika ni jwalunda,” kakali kakuga kamwana ka acalume ŵasagulwe kuti kaloleleje ŵandu ŵakwe mwakwapa cakulya causimu pandaŵi jakwe.—Mat. 24:45-47.

36. Ana cindu capi cacalosisye kuti ŵandu ŵa Mlungu atanditesoni kupata macili mwausimu?

³⁶ M’bale Rutherford ni acimjakwe ŵakopwesye mu ukaidi pa 26 March, 1919. Mwangacelewa ŵalinganyisye yakuti patendekwe msongano mu September, m’caka cicoco. Ŵalinganyisyesoni yakutanda kukoposya magasini jine, jakolanjidwa kuti The Golden Age. Magasiniji jakopokaga yimpepe ni Sanja ja Mlonda, soni ŵajilinganyisye kuti jiŵeje jakamulicisya masengo mu undumetume. e M’caka cicici, ŵakopwesyesoni kabuku kandanda kakolanjidwa kuti Bulletin, kele masiku agano tukusakakolanga kuti yakutendekwa pamsongano wa Undumetume ni Umi Waciklistu. Kutandila mundaŵiji, kabukuka kaŵele kakamucisya pamasengo gakulalicila. Kutandila m’cakaci, likuga lyamlimbikasisye Mklistu jwalijose kuti agawoneje masengo gakulalicila ku nyumba ni nyumba kuŵa gakusosekwa mnope.

37. Panyuma pa caka ca 1919, ana ŵandu ŵane ŵatesile yamtuli yakulosya ungakulupicika?

³⁷ Masengo gakulalicila gajendelecele kwaswejesya ŵakutumicila ŵa Klistu. Mwamti ŵakutumicila ŵaŵaliji ŵakupoka soni ŵakulinonyela  nganasakaga kukamula masengoga. Kaneko ŵanduŵa ŵalesile kukamulana ni ŵakulupicikaŵa. Panyuma pa caka ca 1919, ŵandu ŵangakulupicikaŵa ŵatumbile mnope mwamti ŵatandite kwimucila soni kuŵeceta yaunami. Ŵayikene pakukamulana ni ŵandu ŵaŵalagasyaga ŵakutumicila ŵakulupicika ŵa Yehofa.

38. Ana kwenda cenene kwa yindu pasikati pa ŵakumkuya ŵa Klistu kukutusimicisya cici?

³⁸ Atamose kuti yaliji m’yiyi, nambope ŵakumkuya Klistuŵa ŵapitilisye kwawula pasogolo mwausimu. Kupunda kwawo pa yindu yaŵasimanaga nayo, soni kwajendela kwawo cenene yindu kukusatusimicisya kuti Ucimwene wa Mlungu ukulamulila. Ni cikamucisyo ca Mlungu soni majali gakusapeleka kupitila mwa Mwanace jwakwe soni mu Ucimwene wa Umesiya, ni yayakombolekasisye kuti kakuga ka ŵandu ŵangali umlamaka kapunde kwimucila kwa Satanaku soni yindu yakusakala yacikusatandisya cilamboci.—Aŵalanje Yesaya 54:17.

39, 40. (a) Ana m’bukuji mwana yamtuli? (b) Ana kulijiganya bukuji cikwakamucisye camtuli wawojo?

³⁹ M’mitwe jakuyicisya, tucikambilana yawutesile Ucimwene wa Mlungu pacilambopa mkati mwa yaka 100 kutyocela pawapagwile Ucimwenewu kwinani. Mbali jilijose m’bukuji cijisaleje yawutesile Ucimwenewu pacilambopa. Caputala cilicose cana libokosi lyakuwilisya lyakumkamucisya jwalijose pajika kusimicisya kuti Ucimwenewu uli usyesyene. M’ma caputala gakumalisya, tucikambilana yatukusosekwa kuyijembeceya yakwamba yaciwutende Ucimwenewu pamkaŵapa pakonanga cilamboci soni kuyikasya paladaiso. Kusala yisyene, kuŵalanga bukuji cikwakamucisye mnope wawojo.

⁴⁰ Satana akusaka konanga cikulupi cawo kuti akakulupililaga Ucimwene wa Mlungu. Nambo Yehofa akusaka kulimbisya cikulupi cawo kuti cakamucisyeje kwendelecela kuŵa ŵakulimba. (Aef. 6:16) M’yoyo, tukwalimbikasya kuti amŵendeje Yehofa kuti ŵakamucisyeje pakulijiganya bukuji. Aliwusyeje kuti, ‘Ana Ucimwene wa Mlungu uli usyesyene kwa une?’ Naga Ucimwenewu uli usyesyene kwa wawojo sambano jino, nikuti pangali cilicose campaka cijonanje cikulupi cawo soni caŵe ŵakulupicika pakuwukamucisya Ucimwenewu mpaka pandaŵi jele jwalijose cacisimicisya kuti Ucimwene wa Mlungu uli usyesyene soni ukulamulila.