1, 2. E vakatakila vakacava o Jiova na nona inaki me baleta na kawatamata?

 O IRA na itubutubu dau kauai era na veitalanoataka kei luvedra na veika e vauca na nodra vuvale. Ia era lewa vinaka na levu ni itukutuku era veivosakitaka. Era vakaraitaka ga na itukutuku era kila ni ganiti luvedra.

² O Jiova e vakatakila tale ga vakalalai na nona inaki me baleta na kawatamata. Ia e cakava qori ena kena gauna donu. Meda raica mada eso na sala e vakatakila kina o Jiova na ka dina ni nona Matanitu ena veigauna sa oti me yacova mai nikua.

3, 4. Sa lewa oti tu o Jiova na ka meda cakava na tamata? Vakamacalataka.

³ A sega ni okati ena inaki taumada i Jiova na Matanitu vakaMesaia. Na vuna? E sega ni lewa rawa tu o Jiova me saqati na nona veiliutaki, ia e solia vei keda na galala ni vakatulewa ena gauna eda buli kina qai tukuna vei rau o Atama kei Ivi nona inaki me baleta na kawatamata ni kaya: “Drau vakawa, mera le levu mai, drau vakasinaiti vuravura, drau vakamalumalumutaka.” (Vkte. 1:28) A vakarota tale ga me rau muria nona ivakatagedegede e vauca na veika vinaka kei na ka ca. (Vkte. 2:16, 17) E rawa ni rau vakatulewataka o Atama kei Ivi me rau yalodina tiko ga. Ke rau cakava qori kei na nodrau kawa, ena sega ni gadrevi na veiliutaki ni Matanitu e kena Tui o Jisu me vakayacora na inaki ni Kalou. Sa na roboti vuravura tale ga ena gauna qo na kawatamata uasivi era qaravi Jiova.

⁴ Eratou talaidredre o Setani, Atama, kei Ivi, ia e sega ni guilecava o Jiova nona inaki me tawana na vuravura na kawatamata uasivi. A veisautaka ga na sala ena vakayacora kina qori. Na nona inaki e sega ni vaka na sitimanivanua, sa tiko ga na salaniqiqi me ciciva me yaco ina vanua e gole kina, e tiko tale ga na ka e rawa ni tarova na kena toso. Ni vakatakila o Jiova nona inaki, e sega ni dua na ka mai lomalagi se vuravura me tarova na kena vakayacori. (Wilika  Aisea 55:11.) Ke dua na ka e vakalatilati ena sala e nanuma o Jiova, ena vakayagataka e dua tale na sala. a (Lako 3:14, 15) E dau vakatakila vei ira na nona tamata yalodina ena gauna veiganiti na sala vou ena vakayagataka me vakayacori kina na nona inaki.

5. Na cava e cakava o Jiova ena vuku ni talaidredre mai Iteni?

⁵ Ena vuku ni talaidredre mai Iteni, e mani okata o Jiova ena nona inaki na tauyavu ni Matanitu ni Kalou. (Maciu 25:34) Ena gauna butobuto qori, e veivakararamataki o Jiova ni vakatakila na sala ena vakabulai keda kina qai vakaotia na rarawa e vakavuna o Setani ni saga me veiliutaki. (Vkte. 3:14-19) Ia e sega ni vakatakila kece o Jiova ena dua ga na gauna na itukutuku me baleta na Matanitu ni Kalou.

6. Na cava e yalataka o Jiova? Na cava e sega ni vakatakila?

⁶ A yalataka o Jiova ena imatai ni parofisai ni na qaqia na gata e dua na “kawa.” (Wilika Vakatekivu 3:15.) Ia e sega ni vakatakilai ena gauna ya se o cei na kawa kei na kawa ni gata. A sega ni vakatakila o Jiova na itukutuku qori me rauta ni 2,000 na yabaki. b

7. Na cava e digitaki kina o Eparaama? Na cava eda vulica kina?

⁷ Ni toso na gauna, e digitaki Eparaama o Jiova me basika mai na kawa yalataki ena nona iyatukawa. E digitaki o Eparaama ni ‘vakarorogo ina domo i Jiova.’ (Vkte. 22:18) Eda vulica kina ni vakatakila ga o Jiova nona inaki vei ira era dokai koya.—Wilika Same 25:14.

8, 9. Na cava e vakatakila o Jiova vei Eparaama kei Jekope me baleta na kawa yalataki?

⁸ Ni vakayagataka e dua na agilosi o Jiova me vosa vua na nona itokani o Eparaama, e vakatakilai kina ena imatai ni gauna ni na bula vakatamata na kawa yalataki. (Vkte. 22:15-17; Jeme. 2:23) Ia ena qaqia vakacava na gata o koya? O cei na gata? Ena saumi na taro qori ena ka e qai vakatakilai e muri.

⁹ E inaki i Jiova me basika na kawa yalataki ena yatukawa nei makubui Eparaama o Jekope, ni dei nona vakabauta na Kalou. (Vkte. 28:13-22) E vakatakila o Jiova ena vuku i Jekope ni na basika na kawa yalataki ena yatukawa i Juta na luvei Jekope. A parofisaitaka o Jekope ni na soli vua na kawa qori na “ititoko vakatui,” e vakatakarakarataka na veiliutaki vakatui, era na “talairawarawa vua na veimatatamata kece.” (Vkte. 49:1, 10) Na ka e tukuna qori o Jiova e vakatakila kina ni na veiliutaki vakatui na kawa yalataki.

10, 11. Na cava e vakatakila kina o Jiova na nona inaki vei Taniela kei Tevita?

¹⁰ Oti e rauta ni 650 na yabaki mai na gauna i Juta, a vakatakila o Jiova eso tale na ka me baleta na nona inaki vei Tui Tevita na kawa i Juta. E tukuna o Jiova ni “donu e lomana” o Tevita. (1 Sam. 13:14; 17:12; Caka. 13:22) Ni doka na Kalou o Tevita, a veiyalayalati kina kei koya o Jiova qai  yalataka ni na veiliutaki tawamudu e dua na nona kawa.—2 Sam. 7:8, 12-16.

¹¹ Oti tale e rauta ni 500 na yabaki, a vakatakila o Jiova ena vuku i Taniela na yabaki ena basika kina e vuravura O Koya na Lumuti se Mesaia. (Tani. 9:25) E raici Taniela o Jiova me ‘dua e mareqeti vakalevu.’ Na vuna? E dokai Jiova vakalevu o Taniela, e qaravi koya tiko ga.—Tani. 6:16; 9:22, 23.

12. Na cava e tukuni me cakava o Taniela? Na vuna?

¹² E vakayagataki ira na parofita yalodina me vakataki Taniela o Jiova mera volatukutukutaka na veika me baleta na kawa yalataki, na Mesaia. Ia e sega ni kena gauna mera kila na dauveiqaravi i Jiova na ibalebale ni ka e uqeti vakalou mera vola. Kena ivakaraitaki, ni raivotutaka oti o Taniela na tauyavu ni Matanitu ni Kalou, a tukuni me dregata na parofisai me yacova na gauna lokuci nei Jiova. Ni yaco mai na gauna qori, ena qai “vakalevutaki” na kilaka dodonu.—Tani. 12:4.

13. (a) O cei na kawa yalataki? (b) E vakararamataka vakacava o Jisu na parofisai ena Vakatekivu 3:15?

¹³ A vakatakila o Jiova ni o Jisu na kawa yalataki, na kawa i Tevita ena veiliutaki vakatui. (Luke 1:30-33; 3:21, 22) Ni tekivu na cakacaka vakaitalatala i Jisu, e vaka ga e cilava na siga na veika eda kila me baleta na inaki ni Kalou. (Maciu 4:13-17) Kena ivakaraitaki, a vakatakila o Jisu “na gata” e cavuti ena Vakatekivu 3:14, 15 ena nona kaya ni “daulaba” qai “tama ni lasu” na Tevoro. (Joni 8:44) Ena ivakatakila e solia vei Joni, e tukuna o Jisu ni o koya qori e “gata makawa,” e “vakatokai na Tevoro se o Setani.” c (Wilika Vakatakila 1:1; 12:9.) E vakaraitaka tale ga o Jisu ena ivakatakila qori na sala ena vakayacora kina o koya na parofisai e tukuni mai Iteni me baleta na kawa yalataki, me qaqi Setani me rusa vakadua.—Vkta. 20:7-10.

14-16. Era dau kila na tisaipeli ena imatai ni senitiuri na ibalebale ni ka dina e vakatakila o Jisu? Vakamacalataka.

¹⁴ Eda raica ena Wase 1 ni ivola qo ni vakamacalataka vakalevu o Jisu na Matanitu ni Kalou. Ia e sega ni dau vakatakila na ka kece eratou via kila na nona tisaipeli. Eso mada ga na ka dina e vakamacalataka o Karisito era dau qai kila vakamalua na nona imuri na kena ibalebale, so na gauna ni oti e vica vata na senitiuri. Raica mada e vica na kena ivakaraitaki.

¹⁵ A vakaraitaka ena 33 G.V. o Jisu nira na kau mai vuravura ra qai vakaturi ina bula vakayalo i lomalagi o ira era na veiliutaki kei na Tui ena Matanitu ni Kalou. Ia e taura toka na gauna me ratou qai kila na nona tisaipeli na ka e tukuna. (Tani. 7:18; Joni 14:2-5) Ena yabaki qori, e vakaraitaka tale ga o Jisu ena vosa vakatautauvata ni na sega ni  tauyavu na Matanitu ni Kalou ni lesu ga i lomalagi. (Maciu 25:14, 19; Luke 19:11, 12) Eratou sega ni taura rawa qori na tisaipeli, ratou qai tarogi koya ena dua na gauna e muri ni vakaturi oti: “Oni na vakalesuya tale na matanitu vei Isireli ena gauna qo?” A sega ni vakatakila o Jisu e dua tale na ka ena gauna qori. (Caka. 1:6, 7) E vakavulica nira tiko ‘eso tale na sipi,’ era sega ni lewe ni “qelenisipi lailai” era na veiliutaki vata kei koya. (Joni 10:16; Luke 12:32) Era qai kila vinaka na imuri nei Karisito na lewe ni rua na ilawalawa qori, ni sa tauyavu oti na Matanitu ni Kalou ena 1914.

¹⁶ Levu na ka e rawa ni vakavulici ratou kina nona tisaipeli o Jisu ena nodratou bula vata voli e vuravura, ia e kila ni ratou na sega ni taura rawa. (Joni 16:12) A vakatakilai ena imatai ni senitiuri e levu na ka me baleta na Matanitu ni Kalou, ia e sega ni kena gauna me vakalevutaki kina na kilaka qori.

17. (a) Na cava meda cakava meda kila na ka dina ni Matanitu ni Kalou? (b) Eda na rawata vakacava na kilaka dodonu?

¹⁷ A yalataka o Jiova vei Taniela nira na “veilakoyaki” e levu ena “gauna ni icavacava,” ena vakalevutaki tale ga na “kilaka dodonu” me baleta na inaki ni Kalou. (Tani. 12:4) O ira era via rawata na kilaka qori mera sasaga. E tukuna e dua na ivola, na vosa vakaIperiu e vakadewataki me “veilakoyaki” e vakavotuya na vakasama ni nona vakadidike vinaka sara ena ivola e dua. Ia se mani vakacava na vinaka ni noda dikeva na iVolatabu, eda na qai rawata ga na kilaka dodonu me baleta na Matanitu ni Kalou ke vakatakila o Jiova.—Wilika Maciu 13:11.

18. Era vakaraitaka vakacava na vakabauta kei na yalomalumalumu o ira na dokai Jiova?

¹⁸ E vakatakila vakalalai tiko ga o Jiova ena gauna ni icavacava na ka dina me baleta na Matanitu ni Kalou me  vaka ga ena veiyabaki ni bera na 1914. Ena vakamacalataki ena Wase 4 kei na 5 ni ivola qo ni gadrevi vakalevu ena 100 vakacaca na yabaki sa oti mera veisautaka na tamata ni Kalou na ka era kila. Ia e tokoni ira tiko ga o Jiova. Na vuna? O ira na dokai koya era vakaraitaka e rua na itovo e taleitaka, na vakabauta kei na yalomalumalumu. (Iper. 11:6; Jeme. 4:6) Era vakabauta na dauveiqaravi i Jiova ni na yaco kece na yalayala ena Vosa ni Kalou. Era dau yalomalumalumu ke cala na ka era kila me baleta na vakayacori ni yalayala qori. E vakadinadinataki qo ena ka e tukuni ena Vale ni Vakatawa ni 1 Maji, 1925: “Keimami kila ni lewa ga na Turaga na ka e vakatakila, ena vakatakila nona Vosa vei ira na nona tamata ena sala e donu vua kei na nona gauna lokuci.”

19. Na cava sa qai vakatakila nikua o Jiova? Na vuna?

¹⁹ Ni tauyavu na Matanitu ni Kalou ena 1914, se sega ni taucoko na ka era kila na tamata ni Kalou ena vakayacori ni parofisai me baleta na Matanitu qori. (1 Kor. 13:9, 10, 12) Ena levu ni noda vinakata me vakayacori na yalayala ni Kalou, e cala kina ena so na gauna na noda nanuma. E vakadinadinataki ena veigauna sa oti na dina ni ka e vakamacalataki ena Vale ni Vakatawa e cavuti ena parakaravu sa oti. E tukuni kina: “E ka vakayalomatua me qai kilai na ibalebale ni parofisai ni sa vakayacori oti, se ni vakayacori tiko.” Ni sa qai voleka ga na icavacava, e levu na parofisai me baleta na Matanitu ni Kalou sa vakayacori oti, eso tale sa vakayacori tiko. Nira yalomalumalumu na tacida ra qai yalorawarawa mera vakadodonutaki, e vakataucokotaka kina o Jiova na ka eda kila me baleta nona inaki. Sa vakalevutaki na kilaka dodonu!

20, 21. Na cava nodra rai na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri ena veisau e vakayacori?

²⁰ E vakatovolei na ivakarau ni lomada ni dau veisautaka o Jiova na ka eda kila me baleta na ka dina. Vakacava ena uqeti keda na vakabauta kei na yalomalumalumu meda ciqoma na veisau? Qori na ka era vakatovolei kina na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri. Kaya mada ke o lotu vaKarisito Jiu ena gauna ya. O doka vakalevu na Lawa e soli vei Mosese, o sakitaka ni o lewe ni matanitu o Isireli. Ia o wilika ena nona ivola uqeti vakalou na yapositolo o Paula ni sa sega ni yaga na Lawa, sa sega tale ga ni vakadonuya o Jiova na matanitu o Isireli. Sa kumuni ira na Isireli vakayalo era Jiu, era lewe tale ga ni veimatanitu. (Roma 10:12; 11:17-24; Kala. 6:15, 16; Kolo. 2:13, 14) Cava o na cakava?

²¹ Era muria na lotu vaKarisito yalomalumalumu na ivola uqeti vakalou i Paula, qai vakalougatataki ira o Jiova. (Caka. 13:48) Eso tale era cata na veisau ra qai dei toka ga ena ka era kila. (Kala. 5:7-12) Ke ra sega ni veisautaka o ira qori na nodra rai, era na sega ni veiliutaki vata kei Karisito.—2 Pita 2:1.

22. O raica vakacava na veiveisau e vakayacori ena ka eda kila me baleta na inaki i Jiova?

²² Ena veiyabaki sa sivi, e veisautaka o Jiova na ka eda kila me baleta na Matanitu ni Kalou. Kena ivakaraitaki, e vakamatatataka na gauna era na tawasei kina o ira na vakarurugi ina Matanitu ni Kalou kei ira era cata na itukutuku vinaka, me vaka nodra tawasei na sipi mai na me. E vakaraitaka tale ga na gauna era na kumuni kece kina na le 144,000, na ibalebale ni vosa vakatautauvata i Jisu me baleta na Matanitu ni Kalou, kei na gauna ena vakaturi kina ina bula vakalomalagi na iotioti ni lumuti. d Na cava o na cakava ni yaco na veisau va qori? Vakacava ena vakaukauataka na nomu vakabauta? O na raica qori me ivakadinadina ni nona vakavulici ira tiko ga na nona tamata yalomalumalumu o Jiova? Na vo ni lewenivola qo ena vakadeitaka vei iko ni vakatakila tiko vakalalai o Jiova na nona inaki vei ira ga na dokai koya.